Postanowienie NSA z dnia 18 grudnia 2025 r., sygn. I GZ 478/25
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Tomasz Smoleń po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2025 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia G. Sp. z o.o. w T. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 20 października 2025 r. sygn. akt I SA/Bd 296/25 w zakresie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia skargi w sprawie ze skargi G. Sp. z o.o. w T. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Toruniu z dnia 14 marca 2025 r. nr SKO-92-3/25 w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji w przedmiocie zwrotu dotacji oświatowej postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 20 października 2025 r., sygn. akt I SA/Bd 296/25, odmówił G. Sp. z o.o. w T. (strona skarżąca, spółka) przywrócenia terminu do wniesienia skargi, w sprawie ze skargi ww. skarżącej na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Toruniu (organ, SKO) z dnia 14 marca 2025 r., nr SKO-92-3/25 w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji.
Sąd I instancji wskazał, że skarżąca spółka wniosła skargę, która została odrzucona postanowieniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 24 lipca 2025 r. na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 935 ze zm.; dalej: p.p.s.a.), wyjaśniając, że w świetle art. 54a § 1a zd. 1 p.p.s.a. brak było podstaw do uznania, że skarżąca skutecznie wniosła skargę do sądu, skoro jej wniesienie nastąpiło za pośrednictwem platformy e-Doręczenia, a nie za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej organu udostępnionej na elektronicznej platformie usług administracji publicznej (e-PUAP). Odpis postanowienia doręczono skarżącej spółce w dniu 9 sierpnia 2025 r. (k. 70 akt sądowych). Pismem z dnia 18 września 2025 r., nadanym za pośrednictwem platformy ePUAP (k. 80 akt sądowych), skarżąca złożyła wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi.
WSA w Bydgoszczy stwierdził, że wniosek skarżącej o przywrócenie terminu do wniesienia skargi nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 87 § 3 p.p.s.a. wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania są przedmiotem skargi. Ta odrębność została podyktowana tym, że przed rozpoznaniem wniosku Sąd powinien dysponować aktami sprawy, te zaś są w posiadaniu organu. Organ ten powinien przekazać wniosek sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na wniosek w terminie 30 dni od daty jego wniesienia (art. 54 § 2 w zw. z art. 64 § 3).
Sąd I instancji wyjaśnił, że od tej reguły jest wyjątek, jaki miał miejsce w niniejszej sprawie, w której o uchybieniu terminu do wniesienia skargi strona dowiedziała się z postanowienia o jej odrzuceniu i wniosek o przywrócenie terminu wniosła bezpośrednio do sądu. W takiej sytuacji wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi po odrzuceniu skargi przez Sąd składa się do sądu, a nie za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 87 § 3), ponieważ akta sprawy są już w sądzie. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie, akta organu nadal bowiem są w sądzie. Zasadniczym celem przywrócenia terminu jest wyeliminowanie negatywnych skutków jego uchybienia, w sytuacji gdy do uchybienia doszło w rezultacie okoliczności niezawinionych przez stronę, zobligowaną do dokonania czynności procesowej w określonym czasie. Warunkiem koniecznym przywrócenia terminu do dokonania czynności w postępowaniu sądowym jest uchybienie tego terminu przez stronę. Nie można przywrócić terminu, który nie został uchybiony.
WSA w Bydgoszczy podkreślił, że odrzucenie skargi postanowieniem z dnia 24 lipca 2025 r., nie nastąpiło z powodu braku dochowania przez stronę skarżącą terminu do wniesienia skargi. W żadnym miejscu tego postanowieniu nie wskazuje się, że skarżąca uchybiła terminowi do wniesienia skargi. Sąd w ogóle nie badał czy skarga została wniesiona w terminie. Odrzucenie skargi nastąpiło na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a., z uwagi na wniesienie jej w niewłaściwym trybie, tj. za pośrednictwem doręczeń elektronicznych, które w sądach administracyjnych są dostępne od dnia 1 października 2029 r., zamiast za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej organu udostępnionej na elektronicznej platformie usług administracji publicznej (ePUAP).
Sąd I instancji dodał, że postanowienie organu odwoławczego zawierało prawidłowe pouczenie o prawie i sposobie wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, za pośrednictwem Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Bydgoszczy, w formie papierowej lub drogą elektroniczną, na wskazany adres na platformie e-PUAP. Wniesienie bowiem skargi w formie dokumentu elektronicznego jest możliwe jedynie za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej organu na platformie e-PUAP, co wynika z treści art. 54 § 1a zd. 1 p.p.s.a. W konsekwencji WSA uznał, że wniosek o przywrócenie terminu jest niezasadny, a zawarte we wniosku o przywrócenie terminu zarzuty nie zasługują na uwzględnienie. Zarzuty te strona może podnosić w skardze kasacyjnej do NSA na postanowienie z dnia 24 lipca 2025 r.
Skarżąca złożyła zażalenie na powyższe postanowienie odmawiające przywrócenia terminu do wniesienia skargi, wnosząc o stwierdzenie nieistnienia ww. postanowienia oraz wszystkich wcześniejszych wydanych w przedmiotowej sprawie; ewentualnie o uchylenie w całości ww. postanowienia i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpatrzenia w prawidłowym składzie; ewentualne o uchylenie w całości ww. postanowienia i przekazanie sprawy sądowi I instancji do merytorycznego rozpatrzenia odwołania od zaskarżonej decyzji SKO w Toruniu z dnia 14 marca 2025 r., w prawidłowym składzie. Ponadto wniesiono o wyłączenie WSA w Bydgoszczy od orzekania w przedmiotowej sprawie.
W uzasadnieniu spółka podniosła m.in., że Sąd nie odniósł się zupełnie do merytorycznych przesłanek, przytoczonych przez spółkę we wniosku o przywrócenie terminu. Wyjaśniła, że podtrzymuje swoją argumentację zawartą we wniosku o przywrócenie terminu. We wniosku podniesiono m.in., że WSA swoim postanowieniem odebrał spółce konstytucyjne prawo do Sądu. Sąd odrzucając skargę unika merytorycznego rozpoznania. Uzasadnienie postanowienia jest identyczne z uzasadnieniem postanowienia o sygn. akt I SA/Bd 125/25. Bardzo źle świadczy to o indywidualizacji procesu i wyciąganiu przez Sąd wniosków z wcześniejszych błędnych orzeczeń.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 85 p.p.s.a., czynność w postępowaniu administracyjnym podjęta po upływie terminu jest bezskuteczna. W myśl art. 86 § 1 p.p.s.a. Sąd na wniosek strony postanowi o przywróceniu terminu, jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności w postępowaniu sądowym bez swojej winy.
Jak stanowi art. 87 § 1 p.p.s.a., pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana w terminie 7 dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. W piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu (art. 87 § 2 p.p.s.a.).
Z powyższych przepisów wynika, że przywrócenie terminu jest możliwe pod następującymi warunkami: 1) nastąpiło uchybienie terminu do dokonania czynności, 2) strona złożyła wniosek o przywrócenie terminu w ciągu 7 dni od ustania przeszkody, która uniemożliwiła dochowanie terminu, 3) dokonała jednocześnie czynności, której w zakreślonym terminie nie dokonano, 4) uprawdopodobniła, iż uchybienie terminu nastąpiło bez winy strony oraz 5) w wyniku uchybienia terminu powstały dla strony ujemne skutki procesowe.
Powtórzyć należy, że instytucja przywrócenia terminu zarezerwowana jest dla sytuacji, w których – jak stanowi art. 86 § 1 p.p.s.a. – strona nie dokonała w terminie czynności w postępowaniu sądowym bez swojej winy. Dla jej zastosowania konieczne jest zatem stanowcze stwierdzenie, że mamy do czynienia z terminem wyznaczonym dla dokonania czynności procesowej, który już upłynął. W postępowaniu przed sądem administracyjnym wyróżnia się m. in. terminy, których początek oblicza się od doręczenia pisma procesowego stronie. Do takich należy przewidziany w art. 53 § 1 p.p.s.a. termin na wniesienie skargi.
Sąd I instancji w zaskarżonym postanowieniu (odmawiającym przywrócenia terminu do wniesienia skargi) odniósł się do postanowienia z dnia 24 lipca 2025 r. o odrzuceniu przedmiotowej skargi wskazując, że odrzucenie skargi nie nastąpiło z powodu braku dochowania przez stronę skarżącą terminu do wniesienia skargi, a jedynie, że powodem odrzucenia skargi na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a., była niedopuszczalność wniesienia skargi z uwagi na "wniesienia jej w niewłaściwym trybie". Sąd podkreślił, że w żadnym miejscu tego postanowieniu nie wskazał, że skarżąca uchybiła terminowi do wniesienia skargi oraz że w ogóle nie badał czy skarga została wniesiona w terminie (strona 3).
Jak wynika z rozstrzygnięcia Sądu I instancji, wniosek o przywrócenie terminu został rozpoznany. W uzasadnieniu jednak Sąd I instancji nie zbadał przesłanek braku winy w uchybieniu terminu do wniesienia skargi, co w istocie powinien dokonać, gdy rozpoznaje wniosek merytorycznie, zgodnie z art. 86 § 1 p.p.s.a. Sąd wskazał natomiast, że "warunkiem koniecznym przywrócenia terminu do dokonania czynności w postępowaniu sądowym jest uchybienie tego terminu przez stronę. Nie można przywrócić terminu, który nie został uchybiony".
Należy wyjaśnić, że wniosek o przywrócenie terminu, który nie został uchybiony, traktować należy jako niedopuszczalny. Orzecznictwo sądów w tej kwestii nie pozostawia wątpliwości, że nie można przywrócić terminu, który nie został uchybiony, bowiem instytucja przywrócenia terminu ma zastosowanie w sytuacji, gdy strona nie dokonała czynności w terminie. Dopiero bowiem w sytuacji stwierdzenia, że w sprawie doszło do uchybienia terminowi, Sąd może merytorycznie rozpoznać wniosek strony o przywrócenie terminu do dokonania tej czynności, tj. przywrócić termin bądź wniosek oddalić. Natomiast, jak wynika z art. 88 p.p.s.a., spóźniony lub z mocy ustawy niedopuszczalny wniosek o przywrócenie terminu (a za taki niewątpliwie należy uznać wniosek o przywrócenie terminu, który nie został uchybiony) podlega odrzuceniu.
Zatem, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi złożony przez skarżącą spółkę był przedwczesny i bezprzedmiotowy, gdyż Sąd I instancji w ogóle nie zbadał czy doszło do uchybienia terminu do wniesienia skargi.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a. postanowił, jak w sentencji.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
