Wyrok SN z dnia 4 listopada 2025 r., sygn. III USKP 95/25
Płatnik składek nie jest uprawniony do przesuwania w deklaracjach ZUS IWA pracowników zatrudnionych jednocześnie w warunkach przekroczenia najwyższego dopuszczalnego natężenia hałasu (czynnik środowiskowy) oraz narażonych na czynniki mechaniczne do kategorii zagrożenia mechanicznego nieuwzględnianego przy obliczaniu składki wypadkowej, gdyż hałas jako mierzalny czynnik szkodliwy dla zdrowia musi być uwzględniony w liczbie osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia, a art. 34 ust. 1 ustawy wypadkowej obliguje ZUS do podwyższenia stopy składki o 50% w przypadku nieprzekazania przez płatnika korekty deklaracji po wezwaniu organu, bez konieczności uprzedniego wydawania decyzji ustalającej prawidłową wysokość składki na podstawie art. 31 ustawy wypadkowej, przy czym sankcja ma charakter obligatoryjny i nie wymaga wykazania winy płatnika.
Teza AI
Istota problemu
Spór dotyczył podwyższenia przez ZUS o 50% stopy składki na ubezpieczenie wypadkowe za lata składkowe 2008/2009 i 2012/2013 wobec płatnika, który w 2015 r. dokonał korekty deklaracji ZUS IWA, przesuwając część pracowników narażonych na hałas (czynnik środowiskowy wpływający na wysokość składki) do kategorii zagrożonych czynnikami mechanicznymi (nieuwzględnianymi przy wyliczaniu składki). Kluczowe było ustalenie: (1) czy płatnik był uprawniony do reklasyfikacji pracowników jednocześnie narażonych na oba rodzaje zagrożeń według kryterium "największego zagrożenia", (2) czy korekta obniżająca liczbę osób w warunkach zagrożenia hałasem była zgodna z przepisami, (3) czy ZUS był zobowiązany najpierw wydać decyzję ustalającą prawidłową wysokość składki (art. 31 ustawy wypadkowej) przed wydaniem decyzji o podwyższeniu stopy składki o 50% (art. 34 ustawy wypadkowej).
Rozstrzygnięcie
SN oddalił skargę kasacyjną, potwierdzając prawidłowość sankcji ZUS. Sąd uznał, że pracownicy narażeni jednocześnie na hałas (przekraczający NDN) i czynniki mechaniczne muszą być wykazani jako zatrudnieni w warunkach zagrożenia środowiskowego, gdyż hałas jest mierzalnym czynnikiem szkodliwym wpływającym na wysokość składki. Przesunięcie 49 pracowników (2007 r.) i 39 (2011 r.) do kategorii zagrożenia mechanicznego było nieuprawnione - płatnik nie może dowolnie klasyfikować stanowisk według wybieranych przez siebie źródeł zagrożeń. SN wyjaśnił, że art. 31 ustawy wypadkowej nie nakłada na ZUS obowiązku wcześniejszego wydania decyzji ustalającej prawidłową wysokość składki przed zastosowaniem sankcji z art. 34 - wystarczy zawiadomienie o nieprawidłowościach lub protokół kontroli, po czym płatnik ma 7-30 dni na korektę. Niewykonanie korekty po wezwaniu ZUS uzasadnia obligatoryjne podwyższenie stopy o 50%. SN dodatkowo wskazał, że skarga kasacyjna była wadliwie sformułowana (zarzuty odwoływały się do całych artykułów bez wskazania konkretnych ustępów/paragrafów), co uniemożliwiało merytoryczną kontrolę w granicach podstaw kasacyjnych.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
