Wyrok SN z dnia 17 czerwca 2025 r., sygn. II PSKP 17/24
Przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej bezpośrednio poprzedzającej wyrok i wydanie wyroku w sytuacji, gdy zawiadomienie pełnomocnika strony o terminie rozprawy zostało doręczone w trybie zastępczym (art. 139 § 1 k.p.c.) w dniu samej rozprawy, co narusza wymóg art. 149 § 2 k.p.c. doręczenia zawiadomienia co najmniej na tydzień przed posiedzeniem, stanowi nieważność postępowania z art. 379 pkt 5 k.p.c. jako pozbawienie strony możności obrony swoich praw. Merytoryczny charakter postępowania apelacyjnego i możliwość zmiany zarzutów apelacji czyni udział pełnomocnika w rozprawie apelacyjnej istotnym dla realizacji prawa do obrony. Nieważność postępowania jest niezależna od wpływu wady na wynik sprawy.
Teza AI
Istota problemu
Czy przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej i wydanie wyroku w sytuacji, gdy zawiadomienie pełnomocnika powódki o terminie rozprawy zostało doręczone w trybie zastępczym (art. 139 § 1 k.p.c.) w dniu samej rozprawy (19 marca 2021 r.), co stanowiło naruszenie art. 149 § 2 k.p.c., skutkuje nieważnością postępowania z art. 379 pkt 5 k.p.c. jako pozbawienie strony możności obrony swoich praw.
Rozstrzygnięcie
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie przed Sądem Okręgowym od dnia 19 marca 2021 r. i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd uznał, że doszło do nieważności postępowania. Zawiadomienie o rozprawie wysłane 1 marca 2021 r. do pełnomocnika powódki zostało awizowane 4 marca 2021 r., powtórnie awizowane 12 marca 2021 r., a ostatecznie zwrócone do sądu 24 marca 2021 r. W świetle art. 139 § 1 k.p.c. i orzecznictwa SN, za datę doręczenia zastępczego przyjmuje się dzień upływu siedmiodniowego terminu od powtórnego awizowania. Skoro powtórne awizowanie nastąpiło 12 marca 2021 r., to skutek doręczenia nastąpił 19 marca 2021 r. – czyli w dniu samej rozprawy. Naruszyło to art. 149 § 2 k.p.c., który wymaga doręczenia zawiadomienia co najmniej na tydzień przed rozprawą (w pilnych wypadkach 3 dni). Sąd podkreślił, że postępowanie apelacyjne ma charakter merytoryczny, a nie tylko kontrolny – zarzuty apelacji nie wiążą sądu drugiej instancji, strona może je zmieniać. Udział w rozprawie apelacyjnej umożliwia zatem stronie obronę praw i realizację prawa do sądu (art. 45 Konstytucji) oraz rzetelnego procesu (art. 6 EKPC). Sąd wskazał, że nieważność postępowania jest niezależna od wpływu wady na wynik sprawy – niweczy ona walor prawny dotychczasowego postępowania. Dla stwierdzenia nieważności z art. 379 pkt 5 k.p.c. konieczne jest kumulatywne wystąpienie trzech okoliczności: naruszenia przez sąd przepisów procesowych będących źródłem uprawnień strony, wpływu uchybienia na wyłączenie możliwości działania strony oraz niemożności obrony praw. Wszystkie te przesłanki zostały spełnione.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
