Wyrok SN z dnia 14 maja 2025 r., sygn. III PSKP 47/24

Istota problemu

Czy rozpoznanie apelacji przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego na podstawie art. 367¹ § 1-3 k.p.c. (wprowadzonego ustawą z 7 lipca 2023 r., obowiązującego od 28 września 2023 r.) stanowi naruszenie prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP) i skutkuje nieważnością postępowania (art. 379 pkt 4 k.p.c.), a także kiedy rozpoczyna bieg trzyletni termin przedawnienia roszczenia o zadośćuczynienie z tytułu choroby zawodowej w kontekście wymogu dowiezienia się przez poszkodowanego o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia (art. 442¹ § 1 i § 3 k.c.).

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną. W zakresie składu sądu Sąd stwierdził, że zarzut nieważności postępowania jest wewnętrznie niespójny i bezzasadny. Wyjaśnił, że: (1) Sąd odwoławczy nie mógł naruszyć art. 1 pkt 15 i 16 ustawy nowelizującej, bo tych przepisów nie stosował; (2) o składzie decydują przepisy kompetencyjne, nie przepisy nowelizujące; (3) w dacie orzekania obowiązywał art. 367 § 1-3 k.p.c., który przewiduje skład jednoosobowy jako zasadę; (4) z art. 45 § 1 w zw. z art. 31 § 3 Konstytucji nie wynika prawo do składu innego niż jednoosobowy; (5) powoływanie się na uchwałę SN z 26 kwietnia 2023 r. (III PZP 6/22) jest nietrafne, bo dotyczyła ona art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy covidowej, który "wyprzedził" obowiązujący wzorzec, co było ograniczeniem prawa pod pozorem ochrony zdrowia publicznego. Natomiast zmiana z ustawy z 7 lipca 2023 r. ma charakter kompleksowy – ustawodawca nie ogranicza obowiązującego wzorca pod pretekstem zdrowia publicznego, lecz dokonuje systemowej zmiany, przenosząc punkt ciężkości na jednoosobowe rozpoznawanie środków odwoławczych. Sąd podkreślił, że weryfikacja konstytucyjności norm przez SN jest dopuszczalna tylko w wyjątkowych warunkach kryzysu funkcjonowania TK, czego tu nie ma – art. 367 k.p.c. nie był dotąd kwestionowany przed TK.