Postanowienie SN z dnia 27 marca 2025 r., sygn. III USK 60/24
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Korzeniowski
w sprawie z odwołania A. Z.
i R. S. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą "B."
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału we Wrocławiu
o ustalenie podlegania ubezpieczeniu społecznemu,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 27 marca 2025 r.,
na skutek skarg kasacyjnych odwołujących się od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu
z dnia 30 maja 2023 r., sygn. akt III AUa 2235/21,
odmawia przyjęcia skarg kasacyjnych do rozpoznania.
[SOP]
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wyrokiem z 30 maja 2023 r. oddalił apelację A.Z. oraz apelację R.S. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą „B” od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 12 października 2021 r., który oddalił odwołania apelujących od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we Wrocławiu z 26 wrzenia 2019 r., w której na podstawie przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 58 k.c. w zw. z art. 300 k.p. stwierdził, że A.Z. jako pracownik „B” – R.S. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od 15 grudnia 2018 r., gdyż umowa o pracę miała na celu obejście obowiązujących przepisów prawa. Pozwany stwierdził, że płatnik składek nie miał realnej potrzeby zatrudnienia ubezpieczonej, a stanowisko zostało utworzone tylko po to, aby umożliwić zgłoszenie do ubezpieczeń i uzyskać dodatkowe świadczenia z ubezpieczenia chorobowego.
Sąd Okręgowy po przeanalizowaniu całości zebranego w sprawie materiału dowodowego uznał, iż umowa o pracę pomiędzy ubezpieczoną i płatnikiem składek, została zawarta dla pozoru, jedynie w celu uzyskania przez wnioskodawczynię świadczeń z ubezpieczenia społecznego, strony zawierając ją zdawały sobie sprawę z tego, iż A.Z. nie będzie w stanie świadczyć jej w pełnym zakresie. Ubezpieczona prowadziła już własną działalność gospodarczą, jak również była zatrudniona w I. sp. o.o. w pełnym wymiarze czasu pracy. Jej bezpośrednią przełożoną była P.P. prezes zarządu. 15 grudnia 2018 r. została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych również jako pracownik w firmie „B” – R.S. zatrudniony na stanowisku konserwator obiektów, w pełnym wymiarze czasu pracy. Stanowisko to zostało stworzone specjalnie dla A.Z. Wcześniej zarządzaniem budynku przy ul. S., którego właścicielem jest płatnik składek, zajmowała się P.P., która nie pobierała za to wynagrodzenia. Na stanowisko powierzone ubezpieczonej A.Z. nie była prowadzona rekrutacja, a umowę o pracę w imieniu płatnika składek podpisała P.P. działająca jako pełnomocnik R.S. Wprawdzie strony dopełniły formalności podpisując umowę o pracę czy dokonując zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, to jednak brak było dowodów potwierdzających rzeczywiste świadczenie pracy jako pracownik (...). Budynek przy ul. S. był po remoncie, który zakończył się w 2018 r. Zadaniem wnioskodawczyni w ramach umowy o pracę było uzupełnianie książki obiektu oraz nadzorowanie i ustalenie przeglądów, logistyka zleconych prac, drobne remonty i naprawa zużytych lub zepsutych elementów wyposażenia budynku (...). Wszystkie wpisy dokonane w książce obiektu zostały sporządzone tym samym długopisem - co sugeruje, że zostały dokonane tego samego dnia, z kolei 15 grudnia 2018 r. ubezpieczona nie miała umocowania do zlecenia jakiejkolwiek usługi. Z dokumentów wynika, że A.Z. była upoważniona tylko do podpisywania protokołów serwisowych i decyzji administracyjnych. Ubezpieczona korzystała z prywatnego telefonu komórkowego, nie miała służbowego adresu e-mail, prace ustalała telefonicznie (...). Powyższe dodatkowo potwierdza, że celem zawarcia przedmiotowej umowy o pracę było wyłącznie uzyskanie dodatkowych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Strony nie wykazały, aby zakres obowiązków konserwatora obiektu wymagał zatrudnienia osoby w wymiarze 8 godzin (pełny etat). W ocenie Sądu, brak jest dowodów na to, aby wnioskodawczyni świadczyła pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na rzecz płatnika składek „B” R.S. (...). Nie bez znaczenia był również fakt bliskości pomiędzy zawarciem umowy a okresem niezdolności do pracy. Ciąża ubezpieczonej była planowana, przewidywana, działanie ubezpieczonej było nakierowane na ten cel. W czasie nieobecności wnioskodawczyni nikt nie został zatrudniony na jej miejsce, na zastępstwo, a czynności przejęła ponownie P.P. w ramach swojej działalności gospodarczej. Tym samym zakres prac i obowiązków w obiekcie przy ul. S. nie mógł być zbyt duży, wypełniający 8 godzinny dzień pracy, skoro P.P. mogła go realizować przy okazji pełnienia funkcji prezesa lub członka zarządu w kilku innych firmach. Dlatego też ostatecznie Sąd uznał, że umowa o pracę pomiędzy ubezpieczoną A.Z. a płatnikiem składek „B” R.S. została zawarta w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych i jako taka jest sprzeczna z przepisami - art. 58 k.c. - a także nie była również realizowana w reżimie pracowniczym. Sąd stwierdził, iż zawarta umowa o pracę nie przesądziła o powstaniu stosunku pracy, ponieważ nie została spełniona konstrukcyjna jego przesłanka - rzeczywiste wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy, w sposób ciągły i powtarzalny. Pewne pojedyncze czynności, Sąd zinterpretował jedynie jako pewne iluzoryczne, pozorne działania, mające na celu uprawdopodobnienie rzeczywistego świadczenia pracy przez A.Z. Ponadto w ocenie Sądu już w momencie zawarcia umowy o pracę jej strony zdawały sobie sprawę z braku zamiaru świadczenia pracy przez wnioskodawczynię - planowana ciąża. Tym samym Sąd uznał takie działanie jako ekonomicznie bezzasadne i zmierzające jedynie do maksymalizacji korzyści A.Z. z ubezpieczeń społecznych. Nie ulega wątpliwości, iż również w przypadku umowy o pracę, podstawę jej zawarcia stanowi uzasadniona potrzeba ekonomiczna. Bowiem to potrzeba gospodarcza pracodawcy determinuje zatrudnienie pracowników. Brak zaistnienia takiej potrzeby, a mimo to zatrudnienie pracownika i to na podstawie umowy o pracę, za wynagrodzeniem przewyższającym wynagrodzenie innych pracowników, a także skorzystanie z zasiłków chorobowego i macierzyńskiego w krótkim okresie od zawarcia umowy o pracę, wskazuje w ocenie Sądu jednoznacznie, iż celem stron nie było rzeczywiste świadczenie pracy przez A.Z., ale raczej instrumentalne wykorzystanie umowy o pracę dla uzyskania korzyści z ubezpieczenia społecznego. Nie podlega pracowniczemu ubezpieczeniu osoba, która zawarła umowę o pracę dla pozoru. Pozorność umowy w rozumieniu art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. występuje, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba określona jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli gdy strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. W związku z powyższym oraz faktem, iż nie istniał rzeczywisty stosunek pracy łączący strony, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we Wrocławiu słusznie stwierdził, że A.Z. jako pracownik podlegający ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu u płatnika składek „B” – R.S. nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od 15 grudnia 2018 r.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
