Wyrok SN z dnia 10 czerwca 2025 r., sygn. III USKP 134/24

Istota problemu

Problem prawny dotyczył interpretacji przepisu przejściowego § 4 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 grudnia 2021 r. w sprawie określenia wysokości jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej. Centralnym zagadnieniem było ustalenie, czy postępowanie w sprawie odszkodowania wszczęte przed wejściem w życie nowego rozporządzenia (1 stycznia 2022 r.), ale niezakończone "ostateczną decyzją" organu rentowego, podlega przepisom nowego rozporządzenia przewidującego wyższą stawkę odszkodowania (1033 zł za 1% uszczerbku zamiast 809 zł). Problem wymagał rozstrzygnięcia pojęcia "decyzji ostatecznej" w kontekście specyfiki postępowania w sprawach ubezpieczeń społecznych rolników, gdzie od decyzji KRUS przysługuje odwołanie do sądu powszechnego, a nie do sądu administracyjnego. Kluczowe było ustalenie, czy decyzja KRUS z 7 stycznia 2021 r. stała się ostateczna mimo toczącego się postępowania sądowego.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną organu rentowego, uznając za prawidłowe zastosowanie przez sądy niższych instancji wyższej stawki odszkodowania z nowego rozporządzenia. Sąd przyjął wykładnię celowościową przepisu przejściowego § 4, podkreślając specyfikę postępowań w sprawach ubezpieczeń społecznych rolników. Wskazał, że postępowanie przed organem rentowym stanowi jedynie pierwszy etap całego postępowania, a postępowanie sądowe ma charakter nie tylko kontrolny, ale przede wszystkim rozpoznawczy - sąd samodzielnie ocenia przesłanki warunkujące prawo do świadczenia. W kontekście art. 16 § 1 k.p.a. w związku z art. 269 k.p.a. Sąd stwierdził, że decyzja KRUS nie była ostateczna, gdyż toczył się od niej spór sądowy. Pojęcie "decyzji ostatecznej" w rozumieniu przepisu przejściowego obejmuje decyzje prawomocne, czyli takie od których nie przysługują już środki zaskarżenia lub które zostały już ostatecznie rozstrzygnięte przez sąd.