Wyrok SN z dnia 5 czerwca 2025 r., sygn. II CSKP 305/23
W umowie kredytu indeksowanego kursem waluty obcej postanowienia umowne odnoszące się do sposobu określania kursu waluty, które nie zawierają obiektywnych kryteriów jego ustalania i pozostawiają bankowi swobodę jednostronnego kształtowania wysokości zobowiązania kredytobiorcy, stanowią niedozwolone postanowienia umowne z uwagi na brak transparentności, a ich wyeliminowanie prowadzi do nieważności całej umowy, gdyż nie można zastąpić ich innym sposobem określenia kursu waluty obcej bez naruszenia zakazu wypełniania luk wynikającego z dyrektywy 93/13/EWG, przy czym nieważność umowy skutkuje powstaniem samodzielnych roszczeń kondykcyjnych każdej ze stron bez możliwości żądania odsetek za korzystanie ze środków pieniężnych w okresie wykonywania nieważnej umowy.
Teza AI
Istota problemu
Problem prawny dotyczył konsekwencji stwierdzenia nieważności umowy kredytu hipotecznego indeksowanego kursem CHF z powodu abuzywnego charakteru klauzul przeliczeniowych. Centralne zagadnienie prawne obejmowało kwestię, czy po wyeliminowaniu niedozwolonych postanowień umownych dotyczących sposobu określania kursu waluty obcej możliwe jest utrzymanie umowy w mocy przez zastąpienie ich innymi mechanizmami przeliczeniowymi (np. kursem średnim NBP), czy też prowadzi to do nieważności całej umowy. Problem wymagał również rozstrzygnięcia charakteru roszczeń stron po stwierdzeniu nieważności umowy - czy stosuje się teoria dwóch kondykcji (każda strona ma samodzielne roszczenie o zwrot świadczenia), oraz czy strony mogą żądać odsetek za korzystanie z środków pieniężnych. Istotne było także ustalenie granic stosowania art. 358 § 2 k.c. oraz art. 3851 § 2 k.c. w kontekście kredytów indeksowanych zawartych przed 2009 r.
Rozstrzygnięcie
Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną banku, potwierdzając nieważność umowy kredytu indeksowanego i stosując wiążącą uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej SN z 25 kwietnia 2024 r. (III CZP 25/22). Sąd uznał, że postanowienia umowy dotyczące sposobu określania kursu CHF stanowiły niedozwolone postanowienia umowne z uwagi na brak transparentności - nie określały obiektywnych kryteriów ustalania kursów przez bank, pozostawiając kredytobiorcy niemożność oszacowania konsekwencji ekonomicznych umowy. Po wyeliminowaniu abuzywnych klauzul przeliczeniowych nie można ich zastąpić innym mechanizmem (np. kursem NBP), gdyż prowadziłoby to do wypełniania luk w umowie wbrew dyrektywie 93/13/EWG. Sąd podkreślił, że klauzule przeliczeniowe i ryzyka walutowego są ściśle powiązane i nie można ich rozdzielać. Nieważność umowy skutkuje powstaniem samodzielnych roszczeń kondykcyjnych dla każdej ze stron (teoria dwóch kondykcji), przy czym żadna ze stron nie może żądać odsetek za korzystanie ze środków pieniężnych w okresie wykonywania nieważnej umowy.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
