Postanowienie SN z dnia 12 marca 2025 r., sygn. II UZ 55/24
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Renata Żywicka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Leszek Bielecki
SSN Agnieszka Żywicka
w sprawie z odwołania U. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w Bydgoszczy
z udziałem I.V.
o składki,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 12 marca 2025 r.,
zażalenia odwołującej się Spółki na wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
z dnia 21 czerwca 2024 r., sygn. akt III AUa 230/23,
1. oddala zażalenie;
2. wniosek pozwanego o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym pozostawia do rozstrzygnięcia w orzeczeniu kończącym postępowanie.
Leszek Bielecki Renata Żywicka Agnieszka Żywicka
[I.T.]
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy ustalił, że decyzją z dnia 25 kwietnia 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Bydgoszczy ustalił podstawy wymiaru składek oraz kwoty składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne dla I.V. z tytułu umowy zlecenia u płatnika składek spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą U. w B. przy ul. […].
Odwołania od decyzji w sprawie z udziałem ubezpieczonej wniósł płatnik składek.
Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2022 r., VI U 2036/22, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy Sąd Okręgowy w Bydgoszczy uchylił zaskarżoną decyzję i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania organowi rentowemu oraz zasądził od niego na rzecz płatnika składek kwotę 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
Sąd pierwszej instancji stwierdził, że postępowanie toczyło się od początku bez udziału stron, z przyczyn leżących po stronie organu rentowego, który nie zawiadomił skutecznie ubezpieczonej o żadnej czynności: nie doręczono jej decyzji o wszczęciu postępowania (art. 61 § 4 k.p.a.), nie zawiadomiono o możliwości składania wniosków dowodowych, strona nie mieli możliwości zapoznania się ze zgromadzonym materiałem i nie doręczono im decyzji. Tymczasem zgodnie z art. 109 § 1 k.p.a. decyzję doręcza się stronom na piśmie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Organ rentowy nie wskazał również aktualnego adresu do doręczeń zainteresowanej. Doręczenie zaś decyzji na adres płatnika składek było nieprawidłowe. Zarówno organ rentowy jak i odwołujący się nie znają bowiem aktualnego adresu zainteresowanej. Tymczasem to doręczenie decyzji przez organ rentowy ma kluczowe znaczenie, bowiem od tego momentu biegnie dla strony termin do wniesienia odwołania. Zakończenie postępowania administracyjnego z naruszeniem przepisów proceduralnych o udziale strony i doręczaniu decyzji stanowi podstawę wznowienia tego postępowania (art. 145 k.p.a.), jak również postępowania sądowego - w przypadku rozpoznania sprawy przez sąd (art. 401 pkt 2 k.p.c.). Postępowanie sądowe prowadzone bez udziału zainteresowanych byłoby dotknięte nieważnością. Zaniechanie zawiadomienia o toczącym się postępowaniu i brak doręczenia decyzji stronie przez organ rentowy z tej przyczyny, że nie można ustalić jej adresu nie uprawnia ZUS do "przerzucenia" obowiązku ustalenia adresu na sąd. Brak było także podstaw do ustanowienia w postępowaniu sądowym kuratora dla strony nieznanej z miejsca pobytu, skoro postępowanie administracyjne okazało się wadliwe. Sąd orzekający może ustanowić kuratora tylko w postępowaniu sądowym (art. 143 k.p.c.). Ustanowienie kuratora niniejszej sprawie nie doprowadziłoby do konwalidowania postępowania administracyjnego które toczyło się przed organem rentowym. Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest postępowaniem odwoławczym i sprawdzającym. To oznacza, że oś sporu stanowi moment wydania zaskarżonej decyzji. Skoro jednej ze stron postępowania administracyjnego organ nie doręczył wydanej decyzji, nie uzyska ona waloru ostateczności, dopóki nie dokona on tej czynności. Decyzja staje się bowiem ostateczna z chwilą upływu terminu do złożenia odwołania przez wszystkie strony postępowania. Zgodnie bowiem z regułą określoną w art. 16 § 1 k.p.a. decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, są ostateczne. Należało uznać w tej sytuacji, że przesłanie odwołania jednej ze stron, bez doręczenia decyzji ubezpieczonej jest przedwczesne, a prowadzenie postępowań przed organem rentowym bez udziału ubezpieczonych jest rażącym naruszenie prawa w rozumieniu art. 477 § 21 k.p.c.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
