Wyrok SN z dnia 20 grudnia 2023 r., sygn. II CSKP 113/23
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:
SSN Jacek Grela (przewodniczący)
SSN Krzysztof Wesołowski
SSN Maciej Kowalski (sprawozdawca)
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 20 grudnia 2023 r. w Warszawie
skargi kasacyjnej J. Ł. i M. Ł.
od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie
z 23 stycznia 2020 r., V Ca 441/19,
w sprawie z powództwa J. Ł. i M. Ł.
przeciwko E. R. i Ł. R.
o zmianę treści służebności,
uchyla zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sądu Rejonowego w Strzyżowie z dnia 15 marca 2019 r.
i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Strzyżowie do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z 23 stycznia 2020 r. Sąd Okręgowy w Rzeszowie oddalił apelację wniesioną przez powodów od wyroku Sądu Rejonowego w Strzyżowie z 15 marca 2019 r. oddalającego powództwo J. Ł. i M. C. przeciwko pozwanym Ł. R. i E. R. o zmianę treści służebności.
Sąd Okręgowy zaakceptował ustalenia Sądu Rejonowego, z których wynikało, że pozwani E. R. i Ł. R. są właścicielami na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej działki oznaczonej nr 243 o pow. 0,20 ha położonej w P., na której ustanowiono ograniczone prawo rzeczowe w postaci służebności gruntowej, polegającej na prawie przechodu i przejazdu pasem o szerokości 3 metrów biegnącym od zachodniej krawędzi istniejącego pasa drogowego na rzecz każdoczesnych właścicieli działki nr 264/2. Podzielił również ocenę prawną dokonaną przez Sąd I instancji, który z powołaniem się na art. 291 k.c. uznał, że z przepisu tego wprost wynika, że modyfikacja treści ustanowionej służebności może nastąpić wyłącznie na żądanie właściciela nieruchomości obciążonej. Powodowie natomiast są właścicielami nieruchomości władnącej, w związku z czym nie posiadają legitymacji do wystąpienia z roszczeniem o zmianę treści służebności. Sąd II instancji wskazał, że art. 291 k.c. dotyczy zmiany treści lub sposobu wykonywania istniejącej już służebności gruntowej z ważnej potrzeby gospodarczej po stronie nieruchomości obciążonej na żądanie jej właściciela, zaś art. 145 k.c. możliwości ustanowienia służebności drogowej (drogi koniecznej) przez właściciela gruntów, nie mających dostępu do drogi publicznej, przy czym sprawy o zmianę treści lub sposobu wykonywania wszelkich służebności należą do postępowania procesowego (art. 13 § 1 k.p.c.), natomiast sprawy o ustanowienie drogi koniecznej do postępowania nieprocesowego (art. 626 k.p.c.). Wniesiony w sprawie pozew „o zmianę treści służebności” prawidłowo został zakwalifikowany do prowadzenia w trybie postępowania procesowego. Nie był to bowiem wniosek o ustanowienie drogi koniecznej złożony na podstawie art. 145 k.c. W razie rzeczywistego istnienia „nieodpowiedniości” dostępu do drogi publicznej powodom przysługiwałaby potencjalna możliwość wystąpienia na podstawie art. 145 kc, z wnioskiem o ustanowienie nowej (zmienionej) drogi koniecznej, w postępowaniu nieprocesowym. Niedopuszczalnym było jednak dokonywanie przez Sąd nadinterpretacji pisma procesowego zatytułowanego wyraźnie i jednoznacznie jako „pozew o zmianę treści służebności”.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
