Wyrok SN z dnia 21 maja 2025 r., sygn. I USKP 16/25
Mechanizm obniżania świadczeń emerytalnych i rentowych przewidziany w art. 15c ust. 3 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy narusza Konstytucję RP, gdy prowadzi do redukcji wysokości świadczenia wypracowanego służbą po 1990 r., niebędącą służbą na rzecz totalitarnego państwa. Zastosowanie art. 22a tej ustawy do obniżania rent inwalidzkich wymaga indywidualnej oceny proporcjonalności ingerencji w prawa ubezpieczonego, z uwzględnieniem konkretnych okoliczności osobistych i przebiegu służby. Stwierdzenie pełnienia służby na rzecz totalitarnego państwa może następować na podstawie kryterium instytucjonalnego, ale musi uwzględniać wszystkie okoliczności sprawy, w tym charakter wykonywanych zadań i przebieg kariery zawodowej.
Teza AI
Istota problemu
Główny problem prawny dotyczył dwóch kluczowych zagadnień związanych z obniżaniem świadczeń emerytalnych i rentowych funkcjonariuszy, którzy pełnili służbę w organach bezpieczeństwa PRL:
Interpretacji pojęcia "służby na rzecz totalitarnego państwa" - czy wystarczy formalna przynależność do jednostek wymienionych w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej, czy konieczne jest również wykazanie indywidualnych czynów naruszających prawa człowieka
Konstytucyjności mechanizmu z art. 15c ust. 3 ustawy zaopatrzeniowej - czy dopuszczalne jest obniżenie świadczenia do poziomu przeciętnej emerytury z systemu powszechnego, gdy wysokość świadczenia "ponad" ten wskaźnik została wypracowana służbą po 1990 r., a więc okresami niebędącymi służbą na rzecz totalitarnego państwa
Proporcjonalności zastosowania art. 22a ustawy do obniżania rent inwalidzkich w kontekście konkretnych okoliczności indywidualnej sprawy
Rozstrzygnięcie
Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Rozstrzygnięcie zostało oparte na następujących argumentach:
Po pierwsze, Sąd potwierdził możliwość uznania służby za pełnioną na rzecz totalitarnego państwa na podstawie kryterium instytucjonalnego, bez konieczności wykazywania indywidualnych czynów represyjnych. "Totalitaryzm" realizuje się zarówno w działaniach indywidualnych, jak i "kooperatywnych działaniach" ludzi skupionych w instytucjach służących ograniczaniu praw obywateli.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
