Nieważność umowy kredytu denominowanego po wyeliminowaniu abuzywnych klauzul indeksacyjnych i brak legitymacji cesjonariusza do dochodzenia roszczeń z bezpodstawnego wzbogacenia - Wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2025 r., sygn. II CSKP 907/24

Istota problemu

Główny problem prawny dotyczył konsekwencji stwierdzenia abuzywności klauzul indeksacyjnych w umowie kredytu denominowanego w CHF oraz legitymacji procesowej nabywcy wierzytelności do dochodzenia należności z takiej umowy. Konkretnie chodziło o rozstrzygnięcie dwóch kwestii: po pierwsze - czy po wyeliminowaniu abuzywnych postanowień dotyczących mechanizmu indeksacji umowa kredytu może dalej obowiązywać, czy też musi zostać uznana za nieważną w całości; po drugie - czy cesjonariusz, który nabył wierzytelność na podstawie umowy przelewu, może dochodzić roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (nienależnego świadczenia) w sytuacji, gdy umowa kredytu okazała się nieważna z powodu abuzywnych klauzul.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy uznał, że po wyeliminowaniu abuzywnych klauzul przeliczeniowych z umowy kredytu denominowanego w CHF, umowa nie może dalej obowiązywać i musi zostać uznana za nieważną ze skutkiem ex tunc. Uzasadnił to tym, że eliminacja postanowień dotyczących kursu waluty uniemożliwia określenie wysokości głównego zobowiązania kredytobiorcy i wyliczenie rat kapitałowo-odsetkowych, co prowadzi do niemożności rozliczenia umowy. Dodatkowo sąd podkreślił, że modyfikacja umowy przez uzupełnienie luk byłaby sprzeczna z celem dyrektywy 93/13/EWG, która ma charakter sankcyjny wobec przedsiębiorców stosujących abuzywne klauzule. Co do drugiej kwestii, sąd stwierdził, że powód jako cesjonariusz nie posiada legitymacji czynnej do dochodzenia roszczeń z tytułu nienależnego świadczenia, gdyż umowa przelewu dotyczyła wierzytelności z umowy kredytu, a nie roszczeń z bezpodstawnego wzbogacenia, które powstają dopiero po stwierdzeniu nieważności umowy.