Wyrok SN z dnia 4 kwietnia 2025 r., sygn. II CSKP 2224/22

Istota problemu

Główny problem prawny dotyczył zasad rozliczenia środków uzyskanych przez wierzyciela ze sprzedaży przewłaszczonych na zabezpieczenie rzeczy ruchomych oraz oceny skutków prawnych sytuacji, w której wierzyciel zaliczył tylko część kwoty uzyskanej ze sprzedaży na poczet zabezpieczonych wierzytelności, a pozostałą część rozdysponował na inne cele. Sąd musiał rozstrzygnąć, czy takie działanie wierzyciela jest zgodne z zabezpieczającym celem umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie i czy może być podstawą dla twierdzenia o wygaśnięciu hipoteki zabezpieczającej wierzytelność kredytową.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy uznał za błędne stanowisko Sądu Apelacyjnego i stwierdził, że wierzyciel zabezpieczony umową przewłaszczenia na zabezpieczenie nie może rozporządzić ceną uzyskaną ze sprzedaży przewłaszczonych rzeczy w dowolny sposób. Kwota uzyskana ze sprzedaży przewłaszczonych rzeczy musi zostać zaliczona na poczet zabezpieczonej wierzytelności zgodnie z zabezpieczającym celem umowy. Działanie wierzyciela polegające na zaliczeniu tylko części kwoty na zabezpieczone wierzytelności, a rozdysponowaniu pozostałej części w inny sposób, jest sprzeczne z celem umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie i obowiązkiem lojalności wobec dłużnika. Własność rzeczy jest powiązana z wierzytelnością w ten sposób, że wierzyciel może skorzystać z niej tylko w celu zaspokojenia zabezpieczonej wierzytelności. Sąd Apelacyjny naruszył również przepisy procesowe przez dokonanie ustaleń na podstawie akt innej sprawy bez zwrócenia na to uwagi stronom.