Wyrok SN z dnia 18 lutego 2025 r., sygn. I USKP 170/24

Istota problemu

Główny problem prawny dotyczył kwestii zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w sytuacji, gdy ubezpieczona zadeklarowała najwyższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, ale faktycznie nie prowadziła działalności gospodarczej, lecz jedynie ją pozorowała w celu uzyskania świadczeń. Problem koncentrował się wokół wykładni art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej w zakresie przesłanek uznania świadczeń za nienależnie pobrane, w szczególności elementu świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia oraz relacji między prawem ubezpieczonego do deklarowania wysokości podstawy wymiaru składek a obowiązkiem faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną, potwierdzając stanowisko sądów niższych instancji o konieczności zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Sąd przyjął, że ubezpieczona od początku rejestracji działalności gospodarczej świadomie wprowadzała organ rentowy w błąd, pozorowała prowadzenie działalności wyłącznie w celu uzyskania wysokich świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. W uzasadnieniu podkreślił, że pomimo prawa do deklarowania wysokiej podstawy wymiaru składek, powinien istnieć związek funkcjonalny między prowadzoną działalnością a wysokością tej podstawy. Sąd wskazał, że zachowanie polegające na zarejestrowaniu działalności przy świadomości braku zamiaru jej faktycznego prowadzenia, zadeklarowaniu najwyższej podstawy wymiaru składek oraz następczym pobieraniu świadczeń stanowi świadome wprowadzenie w błąd w rozumieniu art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej.