Wyrok SN z dnia 18 lutego 2025 r., sygn. II CSKP 2103/22

Istota problemu

Główny problem prawny dotyczył określenia momentu wymagalności roszczenia konsumenta o zwrot świadczeń spełnionych na podstawie nieważnej umowy kredytu oraz możliwości żądania odsetek za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia. Spór koncentrował się wokół kwestii, czy konsument może żądać odsetek za opóźnienie od momentu wezwania banku do zapłaty, czy dopiero od momentu prawomocnego ustalenia nieważności umowy przez sąd. Problem obejmował również interpretację koncepcji "bezskuteczności zawieszonej" klauzul abuzywnych oraz momentu, w którym umowa staje się "trwale bezskuteczna", co ma kluczowe znaczenie dla ustalenia wymagalności wzajemnych roszczeń o zwrot świadczeń między stronami umowy kredytowej zawierającej abuzywne postanowienia.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy uwzględnił skargę kasacyjną konsumentów, uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w zaskarżonej części i oddalił apelację banku. Sąd jednoznacznie stwierdził, że konsument może żądać odsetek za opóźnienie od momentu wezwania banku do zapłaty, a nie dopiero od momentu prawomocnego ustalenia nieważności umowy przez sąd. Kluczowe dla rozstrzygnięcia było powołanie się na najnowsze orzecznictwo TSUE, w szczególności wyrok z 14 grudnia 2023 r. (C-28/22, Getin Noble Bank), zgodnie z którym możliwość żądania przez konsumenta odsetek za opóźnienie nie może być uzależniona od prawomocnego ustalenia nieważności umowy, lecz powinna wiązać się z żądaniem przez konsumenta zwrotu kwot zapłaconych w wykonaniu nieważnej umowy i upływem terminu do zapłaty. Sąd podkreślił, że już samo wystąpienie przez konsumenta z żądaniem restytucyjnym zakładającym trwałą bezskuteczność umowy stanowi dorozumianą odmowę potwierdzenia klauzuli abuzywnej i prowadzi do trwałej bezskuteczności umowy, zwłaszcza gdy konsument jest świadomy konsekwencji upadku umowy i stanowczo domaga się jej uznania za nieważną.