Wyrok SN z dnia 5 lutego 2025 r., sygn. II CSKP 1973/22

Istota problemu

Główny problem prawny dotyczył dopuszczalności powództwa o ustalenie nieważności umowy kredytu denominowanego CHF oraz zwrot rat kredytu, a także konsekwencji stwierdzenia abuzywności klauzul przeliczeniowych dla ważności całej umowy. Pozwany bank zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego, który ustalił nieważność umowy kredytu i zasądził zwrot części rat kredytu. Spór dotyczył tego, czy powodowie mają interes prawny w ustaleniu nieważności umowy, czy klauzule przeliczeniowe są abuzywne, czy możliwe jest utrzymanie umowy w mocy po wyeliminowaniu niedozwolonych postanowień przy zastosowaniu kursu średniego NBP lub innych mechanizmów prawnych, oraz czy powodowie mogą żądać zwrotu świadczeń spełnionych na podstawie nieważnej umowy.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną, potwierdzając stanowisko Sądu Apelacyjnego w całości. W kwestii interesu prawnego Sąd stwierdził, że powodowie mają uzasadniony interes w ustaleniu nieistnienia stosunku prawnego z umowy kredytu, gdyż wyłącznie taki wyrok może usunąć w sposób kompletny stan niepewności istniejący między stronami. Odnośnie do abuzywności klauzul Sąd potwierdził, że określenie wysokości należności z odwołaniem do tabel kursowych ustalanych jednostronnie przez bank bez wskazania obiektywnych kryteriów jest nietransparentne i stanowi niedozwolone postanowienie umowne. Sąd podkreślił, że klauzule przeliczeniowe określają główne świadczenie kredytobiorcy w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c. Po wyeliminowaniu niedozwolonych klauzul przeliczeniowych umowa nie może być utrzymana w mocy, gdyż nie jest możliwe ustalenie wiążącego strony kursu waluty obcej. Sąd powołał się na uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej SN z 25 kwietnia 2024 r., III CZP 25/22, wykluczającą możliwość zastąpienia niedozwolonych postanowień innymi sposobami określenia kursu. W konsekwencji powodowie mają prawo do zwrotu świadczeń spełnionych nienależnie na podstawie nieważnej umowy.