Wyrok SN z dnia 4 lutego 2025 r., sygn. II CSKP 630/23

Istota problemu

Główny problem prawny dotyczył skutków prawnych stwierdzenia abuzywności klauzul indeksacyjnych i przeliczeniowych w umowie kredytu hipotecznego waloryzowanego kursem CHF. Spór koncentrował się wokół kilku kluczowych kwestii: po pierwsze, czy klauzule indeksacyjne stanowią główne świadczenie stron podlegające ograniczonej kontroli abuzywności, po drugie, czy po wyeliminowaniu abuzywnych klauzul przeliczeniowych możliwe jest utrzymanie umowy w mocy poprzez zastosowanie przepisów dyspozytywnych (art. 358 § 2 k.c. lub art. 69 ust. 3 prawa bankowego), po trzecie, czy kredytobiorcy mają interes prawny w ustaleniu nieważności umowy mimo dochodzenia roszczeń o zwrot świadczeń, oraz po czwarte, od jakiego momentu naliczane są odsetki za opóźnienie od zasądzonych kwot.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną banku w całości, potwierdzając stanowisko sądów niższych instancji. W zakresie klauzul indeksacyjnych Sąd podtrzymał utrwaloną linię orzeczniczą, zgodnie z którą klauzule kształtujące mechanizm indeksacji określają główne świadczenie kredytobiorcy, ale podlegają kontroli abuzywności, jeśli nie zostały wyrażone w sposób jasny i precyzyjny. Odwołując się do uchwały składu całej Izby z 25 kwietnia 2024 r. (III CZP 25/22), Sąd stwierdził, że po uznaniu abuzywności klauzul przeliczeniowych nie można wypełnić powstałej luki przez odwołanie się do przepisów dyspozytywnych, co prowadziłoby do niedopuszczalnej zmiany treści umowy przez sąd. W konsekwencji umowa nie wiąże w całości, a powstają samodzielne roszczenia o zwrot nienależnych świadczeń. Sąd potwierdził również, że kredytobiorcy mają interes prawny w ustaleniu nieważności umowy, nawet dochodzą roszczeń o zwrot świadczeń, szczególnie gdy umowa nie została w całości wykonana.