Wyrok SN z dnia 31 stycznia 2025 r., sygn. II CSKP 337/23

Istota problemu

Główny problem prawny dotyczył rozróżnienia między klauzulami ryzyka walutowego a klauzulami spreadowymi w umowie kredytu hipotecznego waloryzowanego kursem CHF oraz skutków ich abuzywności dla dalszego bytu umowy. Spór koncentrował się wokół kilku kluczowych kwestii: po pierwsze, czy należy wyodrębniać klauzule ryzyka walutowego (dotyczące indeksacji) od klauzul spreadowych (dotyczących kursów przeliczeniowych) i czy podlegają one odmiennej kontroli abuzywności, po drugie, czy klauzule ryzyka walutowego jako główne świadczenia stron sformułowane jednoznacznie podlegają kontroli na podstawie art. 385¹ § 1 k.c., po trzecie, czy po wyeliminowaniu abuzywnych klauzul spreadowych możliwe jest zastąpienie ich przepisami dyspozytywnym (art. 69 ust. 3 pr. bank., art. 358 § 2 k.c.), oraz po czwarte, czy konsument ma interes prawny w ustaleniu nieważności umowy kredytowej.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną banku w całości, potwierdzając nieważność umowy kredytu hipotecznego. Sąd potwierdził utrwaloną linię orzeczniczą, zgodnie z którą mechanizm ustalania przez bank kursów waluty pozostawiający bankowi swobodę jest sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta. Powołując się na orzecznictwo TSUE, szczególnie wyrok z 3 października 2019 r. (C-260/18), Sąd wyjaśnił, że zastąpienie abuzywnych postanowień przepisami dyspozytywnym jest możliwe tylko przy spełnieniu trzech łącznych przesłanek. Sąd podkreślił również kluczowe znaczenie nieprawidłowego wypełnienia przedkontraktowych obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka walutowego, wskazując, że konsument musi być jasno poinformowany o ponoszeniu przez cały okres umowy nieograniczonego ryzyka kursowego. W kwestii interesu prawnego Sąd odwołał się do wyroku TSUE z 23 listopada 2023 r. (C-321/22), zgodnie z którym nie można wymagać od konsumenta dowodu interesu prawnego w żądaniu ustalenia nieważności umowy.