Wyrok SN z dnia 29 stycznia 2025 r., sygn. II CSKP 686/24
Po wyeliminowaniu abuzywnych klauzul indeksacyjnych i przeliczeniowych z umowy kredytu indeksowanego kursem waluty obcej nie można zastąpić ich przepisami dyspozytywnym (art. 69 ust. 3 prawa bankowego, art. 358 § 2 k.c.), gdyż ich usunięcie prowadzi do upadku klauzuli ryzyka walutowego i tak daleko idącego przekształcenia umowy, że należy ją uznać za umowę o odmiennej istocie i charakterze niż zamierzone przez strony, przy czym dodatkowym argumentem przemawiającym za nieważnością umowy jest nieprawidłowe wypełnienie przez bank obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka kursowego.
Teza AI
Istota problemu
Główny problem prawny dotyczył skutków prawnych stwierdzenia abuzywności klauzul indeksacyjnych i przeliczeniowych w umowie kredytu indeksowanego kursem CHF oraz możliwości zastąpienia ich przepisami dyspozytywnym. Spór koncentrował się wokół kilku kluczowych kwestii: po pierwsze, czy postanowienia indeksacyjne w umowie kredytu stanowią główne świadczenie stron, po drugie, czy po wyeliminowaniu abuzywnych klauzul przeliczeniowych możliwe jest dalsze obowiązywanie umowy z zastosowaniem przepisów dyspozytywnych (art. 69 ust. 3 prawa bankowego, art. 358 § 2 k.c., art. 41 prawa wekslowego), po trzecie, czy nieprawidłowe wypełnienie obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka walutowego wpływa na ważność umowy, oraz po czwarte, czy pozwany jako syndyk masy upadłości miał interes prawny w zaskarżeniu korzystnego dla niego orzeczenia. Dodatkowym zagadnieniem była kwestia pokrzywdzenia orzeczeniem (gravamen) jako przesłanki dopuszczalności skargi kasacyjnej.
Rozstrzygnięcie
Sąd Najwyższy częściowo odrzucił skargę kasacyjną z powodu braku interesu prawnego w zaskarżeniu orzeczenia korzystnego dla skarżącego, w pozostałym zakresie oddalił skargę jako nieuzasadnioną. W kwestii formalnej Sąd wyjaśnił, że pokrzywdzenie orzeczeniem (gravamen) jest przesłanką dopuszczalności środka zaskarżenia, przy czym zachodzi ono, gdy orzeczenie jest obiektywnie niekorzystne dla skarżącego. W zakresie materialnym Sąd potwierdził utrwaloną linię orzeczniczą dotyczącą kredytów indeksowanych do CHF. Stwierdził, że klauzule indeksacyjne określają wysokość głównego świadczenia kredytobiorcy, a mechanizm ustalania przez bank kursów waluty pozostawiający bankowi swobodę jest sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta. Powołując się na uchwałę składu całej Izby z 25 kwietnia 2024 r. (III CZP 25/22), Sąd podkreślił, że po wyeliminowaniu abuzywnych klauzul przeliczeniowych nie można zastąpić ich przepisami dyspozytywnym, a umowa nie wiąże w pozostałym zakresie. Sąd potwierdził również znaczenie nieprawidłowego wypełnienia obowiązków informacyjnych, wskazując na obowiązek ostrzegawczy instytucji finansowej.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
