Wyrok SN z dnia 22 stycznia 2025 r., sygn. II CSKP 1136/23

Istota problemu

Problem prawny dotyczył skutków prawnych wyeliminowania abuzywnych klauzul przeliczeniowych z umowy kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego oraz możliwości utrzymania takiej umowy w mocy. Spór koncentrował się wokół kilku kluczowych zagadnień: po pierwsze, czy klauzule indeksacyjne określają główne świadczenia stron i czy można je wyodrębniać na klauzule ryzyka walutowego i klauzule spreadu walutowego; po drugie, czy klauzule przeliczeniowe zostały sformułowane w sposób jednoznaczny; po trzecie, czy można zastąpić abuzywne klauzule przeliczeniowe przepisami dyspozytywnymi (art. 69 ust. 3 pr.bank., art. 65 k.c., art. 358 § 2 k.c.); po czwarte, czy po wyeliminowaniu klauzul indeksacyjnych można utrzymać umowę jako kredyt złotowy oprocentowany stawką LIBOR; po piąte, kwestie związane z naliczaniem odsetek za opóźnienie i prawem zatrzymania.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną, potwierdzając stanowisko Sądu Apelacyjnego o nieważności umowy kredytu indeksowanego. Sąd podkreślił, że klauzule kształtujące mechanizm indeksacji określają główne świadczenia stron w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c. i art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13. Klauzule te nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, są nietransparentne i pozostawiają pole do arbitralnego działania banku. Sąd odrzucił możliwość zastąpienia abuzywnych klauzul przepisami dyspozytywnymi, powołując się na uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej SN z 25 kwietnia 2024 r., III CZP 25/22. Po wyeliminowaniu klauzul przeliczeniowych nie można utrzymać umowy jako kredytu złotowego oprocentowanego stawką LIBOR, gdyż prowadziłoby to do niedopuszczalnej zmiany istoty umowy. Sąd uznał również, że prawo zatrzymania nie może blokować roszczeń konsumenta o zwrot świadczeń, zgodnie z orzecznictwem TSUE.