Wyrok SN z dnia 15 stycznia 2025 r., sygn. II CSKP 220/23

Istota problemu

Problem prawny dotyczył nieważności umowy kredytu hipotecznego waloryzowanego kursem franka szwajcarskiego oraz kwalifikacji kredytobiorcy jako konsumenta. Spór koncentrował się wokół kilku kluczowych zagadnień: po pierwsze, czy klauzule waloryzacyjne i przeliczeniowe w umowie kredytu określają główne świadczenia stron i czy można je uznać za niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c.; po drugie, czy bank wypełnił obowiązek informacyjny dotyczący ryzyka walutowego w sposób wymagany przez prawo konsumenckie; po trzecie, czy możliwe jest zastąpienie abuzywnych klauzul przepisami dyspozytywnymi (art. 358 § 2 k.c.) w celu utrzymania umowy w mocy; po czwarte, czy kredytobiorca posiadał status konsumenta w świetle art. 22¹ k.c., biorąc pod uwagę późniejsze wykorzystanie nieruchomości dla celów związanych z działalnością gospodarczą; po piąte, czy kredytobiorca ma interes prawny w ustaleniu nieważności umowy.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną banku, potwierdzając nieważność umowy kredytu. Sąd uznał, że klauzule waloryzacyjne określają główne świadczenia stron i stanowią niedozwolone postanowienia umowne, ponieważ nie zostały sformułowane w sposób jasny i precyzyjny oraz pozwalają bankowi na swobodne kształtowanie kursu waluty. Bank nie wypełnił obowiązku informacyjnego dotyczącego rzeczywistego zakresu ryzyka walutowego. Sąd odrzucił możliwość zastąpienia abuzywnych klauzul przepisami dyspozytywnymi, powołując się na uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej SN z 25 kwietnia 2024 r., III CZP 25/22. Sąd potwierdził również status konsumenta kredytobiorcy, wskazując, że cel zawarcia umowy był przede wszystkim osobisty (mieszkaniowy), a późniejsze zgłoszenie adresu do rejestru działalności gospodarczej było podyktowane względami pragmatycznymi. Uznano także interes prawny kredytobiorcy w ustaleniu nieważności umowy, szczególnie gdy nie została ona w całości wykonana.