Wyrok SN z dnia 15 stycznia 2025 r., sygn. II CSKP 1878/22

Istota problemu

Problem prawny dotyczył interpretacji art. 39a ust. 2 ustawy o lasach w kontekście naliczania wynagrodzenia za służebność przesyłu oraz zastosowania przepisów o przedawnieniu roszczeń. Spór koncentrował się wokół kilku kluczowych zagadnień: po pierwsze, od jakiego momentu należy liczyć wymagalność roszczenia o dopłatę wynagrodzenia za służebność przesyłu w przypadku korekty podatków przez organ podatkowy; po drugie, czy zastosowanie ma 3-letni czy 6-letni termin przedawnienia; po trzecie, czy roszczenie o dopłatę wynagrodzenia może przedawnić się przed powstaniem jego wymagalności; po czwarte, czy strony mogą umownie wyłączyć możliwość korekty wynagrodzenia za służebność w przypadku zmiany wymiaru podatków; po piąte, czy imperatywny charakter art. 39a ust. 2 ustawy o lasach wyklucza możliwość odmiennego umownego uregulowania wysokości wynagrodzenia.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w zaskarżonej części i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd uznał, że Sąd Apelacyjny błędnie interpretował moment wymagalności roszczenia o dopłatę wynagrodzenia za służebność przesyłu. Zgodnie z ustaleniami Sądu Najwyższego, wymagalność roszczenia powstała dopiero po doręczeniu pozwanemu faktur korygujących i upływie wskazanych w nich terminów płatności, a nie wcześniej. Sąd podkreślił, że nie może przedawnić się roszczenie, którego termin wymagalności jeszcze nie nastąpił. Ponadto Sąd wyjaśnił, że art. 39a ust. 2 ustawy o lasach ma charakter ius cogens i jako taki wyłącza możliwość odmiennego umownego uregulowania wynagrodzenia za służebność przesyłu przez strony. Wysokość wynagrodzenia powinna każdorazowo odpowiadać kwotom zapłaconych przez Lasy Państwowe podatków i opłat, co oznacza, że zmiana wymiaru podatku automatycznie przekłada się na zmianę wysokości wynagrodzenia.