Wyrok SN z dnia 9 stycznia 2025 r., sygn. II CSKP 1325/24

Istota problemu

Problem prawny dotyczył wykładni przesłanki "rażącego naruszenia interesów konsumenta" z art. 385¹ § 1 k.c. w kontekście oceny abuzywności klauzul przeliczeniowych w umowie kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego. Spór koncentrował się wokół kilku kluczowych zagadnień: po pierwsze, czy przy ocenie rażącego naruszenia interesów konsumenta należy brać pod uwagę treść stosunku prawnego wynikającego z umowy, czy sposób faktycznego wykonywania umowy przez bank; po drugie, czy zawarcie aneksu do umowy kredytu w celu restrukturyzacji może stanowić wyrażenie świadomej i wolnej zgody konsumenta na dalsze związanie niedozwolonymi postanowieniami umownymi; po trzecie, czy wpis podobnych postanowień do rejestru klauzul niedozwolonych wiąże sąd w ocenie abuzywności postanowień umownych w konkretnej sprawie; po czwarte, jakie znaczenie ma wysokość dodatkowych kosztów ponoszonych przez konsumenta w wyniku stosowania klauzul przeliczeniowych dla oceny rażącego naruszenia jego interesów.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy częściowo uwzględnił skargę kasacyjną, uchylając wyrok Sądu Apelacyjnego i przekazując sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd uznał za błędną wykładnię art. 385¹ § 1 k.c. dokonaną przez Sąd Apelacyjny, który oceniał przesłankę rażącego naruszenia interesów konsumenta przez pryzmat sposobu faktycznego wykonywania umowy, a nie treści stosunku prawnego. Sąd podkreślił, że badania abuzywności dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, oceniając treść stosunku prawnego, a nie późniejsze działania stron. Odrzucił również stanowisko o wyrażeniu przez pozwanych zgody na dalsze związanie niedozwolonymi postanowieniami poprzez zawarcie aneksu restrukturyzacyjnego, wskazując, że celem aneksu było wydłużenie okresu kredytowania, a nie akceptacja mechanizmu indeksacji. Sąd wyjaśnił także, że wpis podobnych postanowień do rejestru klauzul niedozwolonych nie wiąże sądu, jeśli dotyczą one innych przedsiębiorców i wzorców umów.