Wyrok NSA z dnia 11 grudnia 2024 r., sygn. I GSK 1265/21
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Bogdan Fischer Sędzia NSA Piotr Pietrasz Sędzia del. WSA Jacek Boratyn (spr.) Protokolant starszy asystent sędziego Patrycja Czubała po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2024 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej R. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2021 r. sygn. akt III SA/Po 820/20 w sprawie ze skargi R. G. na decyzję Dyrektora Wielkopolskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Poznaniu z dnia [...] września 2020 r. nr [...] w przedmiocie pomocy finansowej dla producenta rolnego, który poniósł szkody w uprawach 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od R. G. na rzecz Dyrektora Wielkopolskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Poznaniu 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu (dalej: WSA w Poznaniu), wyrokiem z 9 kwietnia 2021 r., sygn. III SA/Po 820/20, oddalił skargę R. G. (dalej zwanego skarżącym lub wnioskodawcą) na decyzję Dyrektora Wielkopolskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Agencja dalej zwana ARiMR) w Poznaniu z dnia [...] września 2020 r., nr [...], w przedmiocie przyznania pomocy finansowej.
Skargę kasacyjną od wyroku WSA w Poznaniu wniósł wnioskodawca, zaskarżając go w całości.
Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:
1. W zakresie naruszenia prawa materialnego:
a. naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie § 13v ust. 13 w zw. z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 roku w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.U. z 2015 r. poz. 87 z poźn. zm.) w zw. z art. 3 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 3 pkt 9 i w zw. z art. 10c ust. 2 i ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 2005 roku o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 477 z poźn. zm.) w zw. z art. 92 ust. 1 Konstytucji, i nieuwzględnienie, że zgodnie z § 13v ust. 13 rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 roku w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.U. z 2015 r. poz. 187 z poźn. zm.) pomoc, o której mowa w ust. 1, pomniejsza się o 50%, jeżeli w dniu wystąpienia szkód w uprawach rolnych co najmniej 50% powierzchni upraw w gospodarstwie rolnym, z wyłączeniem wieloletnich użytków zielonych, nie było ubezpieczonych co najmniej od jednego z ryzyk, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 3. Z kolei zgodnie § 2 ust. 1 pkt 3 (w brzmieniu obowiązującym w 2019 roku) agencja udziela pomocy finansowej z przeznaczeniem na: wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, w których wystąpiły szkody spowodowane przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, tj. ustawy z dnia 7 lipca 2005 roku o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 477 z poźn. zm.), która w art. 3 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 3 pkt 9 stanowi, że umowa ubezpieczenia uprawy obejmuje uprawy roślin, o których mowa w ust. 1 pkt 1 (czyli uprawy zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniakom, burakom cukrowych lub roślin strączkowych, od zasiewu lub wysadzenia do ich zbioru, od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsunięcie się ziemi, lawinę, suszę, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne), uprawianych w plonie głównym, przy czym za plon główny uznaje się w przypadku: zbóż wyłącznie nasiona i ziarna, a roślin strączkowych wyłącznie nasiona, a m konsekwencji pominięcie, że m przypadku gospodarstwa skarżącego rośliny strączkowe i zboża (gorczyca) uprawiane były wyłącznie na zielonkę i taki też był plon główny. Skarżący nie uprawia i nie uprawiał w 2019 roku roślin strączkowych ani zbóż na nasiona i ziarna co jest między stronami bezsporne), stąd jak wynika z mm. ustawy nie miał obowiązku ubezpieczać uprawy roślin strączkowych czy zbóż przeznaczanych na zielonkę, ponieważ uprawy te nie zostały objęte zakresem ubezpieczenia wynikającego z ww. ustawy. W świetle powyższych przepisów w realiach przedmiotowej sprawy bez znaczenia pozostaje czy grunty rolne posiadane przez skarżącego to grunty orne czy użytki zielone, istotne jest co na tych gruntach jest uprawiane i czy wymagane jest ubezpieczenie takiej uprawy (i to bez względu czy ubezpieczenie będzie zawarte m ramach ubezpieczenia z dopłatami, czy też ubezpieczenia dobrowolnego), bowiem niewątpliwie z ww. przepisów wynika, że zmniejszenie pomocy może nastąpić wyłącznie w sytuacji braku ubezpieczenia uprawy wymaganego przepisami o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich - należy przy tym brać pod uwagę cel wprowadzenia ww. przepisom i w taki sposób je interpretować, robić to kompleksowo w danej gałęzi prawa, w powiązaniu ze sobą, z uwzględnieniem ich gradacji m ramach systemu prawnego. Dokonywanie interpretacji poszczególnych przepisów "wyrywkowo" stanowi prostą drogę do naruszenia przepisów ustawy nadrzędnej - Konstytucji, w tym art. 92 ust. 1 m zm. z art. 7, art. 8 ust. 1 i 2, art. 175 ust. 1 oraz at. 184, zważywszy, że wszelkie obowiązki nakładane na obywateli, w tym rolników, i w tym zakresie ubezpieczania upraw rolnych czy gruntom rolnych, powinny wynikać z ustawy, a z rozporządzenia tylko m zakresie wskazanym w art. 92 ust. 1 Konstytucji, co oznacza, że rozporządzenie może być wydane wyłącznie na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i tylko m celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Rozporządzenie Rady Ministrom z dnia 27 stycznia 2015 roku w sprawie szczegółowego zakresu i sposobom realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.U. z 2015 r. poz. 187 z poźn. zm.) zostało wydane na podstawie art. 4 ust. 6 ustawy z dnia 9 maja 2008 roku o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1505 z poźn. zm.), który stanowi, że Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres i sposoby realizacji zadań wymienionych w ust. 1, w tym warunki i tryb udzielania wsparcia w ramach tych zadań, mając na względzie priorytety polityki państwa w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi i rynków rolnych oraz efektywne wykorzystanie środkom finansowych. Oznacza to, że organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może określać innych warunków do przyznania pomocy niż określone już w przepisach rangi ustawowej. W sytuacji skarżącego ustawa z dnia 7 lipca 2005 roku o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 477 z poźn. zm.) w ogóle nie nakładała na niego obowiązku posiadania ubezpieczenia w zakresie jego upraw rolnych (art. 10c ust. 1 i 2 m zm. z art. 3 ust. 1 m zm. z art. 3 ust. 3 pkt 9). W ocenie skarżącego § 13v ust. 13 m zm. z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrom z dnia 27 stycznia 2015 roku w sprawie szczegółowego zakresu i sposobom realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.U. z 2015 r. poz. 187 z poźn. zm.) dotyczy sytuacji, kiedy rolnik był obowiązany w oparciu o przepisy ustawy z dnia 7 lipca 2005 roku o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 477 z poźn. zm.) do posiadania takiego ubezpieczenia. Jednak niezależnie od tego należy podkreślić, że sądy administracyjne posiadają kompetencję do kontroli zgodności przepisów rozporządzeń z przepisami zawartymi w aktach hierarchicznie nadrzędnych. Zawiera się w tym kompetencja sądu do oceny czy przepis rozporządzenia, który został zastosowany przez organ administracji jest zgodny z Konstytucją RP i z przepisem upoważniającym do wydania tego rozporządzenia, gdyż kontrola działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem obejmuje ocenę zaskarżonego do sądu aktu administracyjnego co do zgodności z przepisami, które mają zastosowanie w danej sprawie administracyjne. W ocenie skarżącego § 13v ust. 13 w zw. z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 roku w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.U. z 2015 r. poz. 187 z pozn. zm.) w zw. z art. 3 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 3 pkt 9 i w zw. z art. 10c ust. 2 i ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 2005 roku o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 477 z poin. zm.) stanowią, że nie miał on obowiązku ubezpieczenia swoich upraw rolnych jako nieobjętych ww. ustawą, takiego obowiązku nie można wyinterpretować z przepisów rangi rozporządzenia a w związku z tym nie było podstaw do pomniejszenia o 50 % należnej mu pomocy,
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
