Postanowienie SN z dnia 18 września 2024 r., sygn. II USK 171/24
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jolanta Frańczak
w sprawie z odwołania S. sp. z o.o. w W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych […] Oddziałowi w Warszawie
z udziałem S.1sp. z o.o. w W. oraz B. B.
o podleganie ubezpieczeniom społecznym,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 18 września 2024 r.,
skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie
z dnia 4 grudnia 2023 r., sygn. akt III AUa 3281/22,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2. zasądza od organu rentowego na rzecz odwołującej się oraz S.1 Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwoty po 240 (dwieście czterdzieści) złotych wraz z odsetkami z art 98 § 11 k.p.c. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 4 grudnia 2023 r. oddalił apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych […] Oddział w Warszawie od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 14 września 2022 r., którym zmieniono zaskarżoną przez odwołującą się S. Spółkę z o.o. w W. (dalej jako odwołująca się lub płatnik składek) decyzję organu rentowego z dnia 15 września 2020 r. w ten sposób, że stwierdzono, iż zainteresowany B. B. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 września 2010 r. do dnia 20 listopada 2013 r. oraz od dnia 12 sierpnia 2014 r. do dnia 9 lipca 2017 r. jako pracownik płatnika składek z tytułu umowy o pracę zawartej z S.1 Spółką z o.o. z siedzibą w W. (dalej jako S.1) oraz orzekł o kosztach procesu.
W wyrokach Sądów meriti przyjęto, iż zainteresowany był zatrudniony przez S.1, począwszy od dnia 1 września 2010 r., na podstawie kolejnych umów o pracę jako pracownik ochrony fizycznej stałej. W spornym okresie miał też umowy zlecenia zawarte z odwołującą się, na podstawie których wykonywał podobne czynności co w oparciu o umowę o pracę zawartą z S.1. Odwołująca się jest wspólnikiem spółki S.1. Obie spółki wchodzą w skład jednej grupy kapitałowej, w której jednostką dominującą jest odwołująca się. Sądy obu instancji uznały, że organ rentowy zaskarżoną decyzją nieprawidłowo zastosował art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2024 r., poz. 497 ze zm., dalej jako ustawa systemowa), ponieważ dla prawidłowego zastosowania tego przepisu nie dokonuje się stwierdzenia fikcyjności (nieważności) umowy cywilnoprawnej. Na podstawie art. 8 ust. 2a ustawy systemowej to S.1 powinna być płatnikiem składek od przychodu uzyskiwanego przez zainteresowanego z umowy o pracę i umowy zlecenia, a nie odwołująca się. W sprawie zwrócono uwagę na niejasność argumentacji prawnej organu rentowego w odniesieniu do powołanego w decyzji art. 58 § 1 k.c., ponieważ nie wiadomo która umowa (zlecenia czy o pracę) w ocenie organu rentowego pozostawała nieważna. Jeśli miałaby być nią umowa o pracę, to wówczas zainteresowany podlegałby ubezpieczeniom jako zleceniobiorca odwołującej się, lecz nie jako pracownik z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Na podstawie sentencji oraz uzasadnienia zaskarżonej decyzji jest możliwe uznanie, że organ rentowy stwierdził z jednej strony nieważność umowy zlecenia zawartej z odwołującą się, traktując ją jako umowę o pracę i jednocześnie uznał nieważność umowy o pracę zawartej przez zainteresowanego ze spółką zależną S.1, traktując całość pracy jako świadczenie w ramach umowy o pracę na rzecz płatnika składek. W takiej jednak sytuacji zainteresowany pozostawałby objęty obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym jedynie z tytułu zatrudnienia (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej), również bez konieczności zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Kolejna możliwość interpretacji decyzji organu rentowego zakłada swego rodzaju „podstawienie” odwołującej się jako pracodawcy w miejsce S.1 z powołaniem, że odwołująca się jest jedynym właścicielem spółki zależnej. Wyłącznie w tym ostatnim przypadku podstawę obowiązkowego ubezpieczenia społecznego stanowiłby art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, gdyż odwołująca się pozostawałby jednocześnie pracodawcą i zleceniodawcą dla ubezpieczonego. Z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, że umowa o pracę była wykonywana i nie można stwierdzić jej pozorności. W konsekwencji zatem S.1 powinna dokonać stosownych naliczeń i odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne od przychodu uzyskiwanego przez zainteresowanego z umowy o pracę i umowy zlecenia. Wskazano, że jedną z naczelnych zasad postępowania cywilnego pozostaje zasada kontradyktoryjności, zgodnie z którą trzon materiału procesowego i podstawę rozstrzygnięcia stanowią twierdzenia i dowody przedstawione przez strony. Wyrazem tej zasady jest art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c. Tymczasem organ rentowy nie przedstawił żadnych dowodów na potwierdzenie tezy, że pracodawcą dla zainteresowanego była odwołująca się. Organ rentowy ograniczył się wyłącznie do przedłożenia na płycie CD bardzo obszernych akt kontroli, nie wskazując przy tym, o przeprowadzenie dowodu z których dokumentów znajdujących się na płycie wnosi. A zatem organ rentowy nie udowodnił faktu, z którego wywodził skutki prawne. Dodatkowo podniesiono, że w aktualnym stanie prawnym nie są przewidziane żadne konstrukcje prawne pozwalające na pomijanie prawnej odrębności osób prawnych, a organ rentowy nie wykazał, aby istniała podstawa prawna pozwalająca na uznanie, że pracodawcą zainteresowanego dla obu umów była odwołująca się.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
