Wyrok SN z dnia 13 października 2021 r., sygn. I CSKP 224/21
Sygn. akt I CSKP 224/21
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)
SSN Marta Romańska
w sprawie z powództwa B.S.
przeciwko [...] Zakładowi Ubezpieczeń S.A. w W.
z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 października 2021 r.,
skargi kasacyjnej powódki
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 15 maja 2019 r., sygn. akt I ACa […],
1) oddala skargę kasacyjną,
2) oddala wniosek interwenienta ubocznego o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Powódka B.S. pozwem skierowanym przeciwko [...] Zakładowi Ubezpieczeń S.A. W., jako ubezpieczycielowi odpowiedzialności cywilnej Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w S., wniosła o zasądzenie kwoty 80 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 sierpnia 2015 r. tytułem zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną śmiercią A.N. twierdząc, że była ona następstwem nie dołożenia należytej staranności w diagnozowaniu i leczeniu w tej placówce leczniczej. Interwencję uboczną po stronie pozwanej zgłosił Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w S.. W toku postępowania powódka ograniczyła żądanie w części dotyczącej odsetek, dochodząc ich od dnia 1 stycznia 2016 r.
Wyrokiem z dnia 15 maja 2019 r. Sąd Apelacyjny w [...] oddalił apelację powódki od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 16 października 2017 r. oddalającego powództwo. Sądy nie obciążyły powódki kosztami postępowania w obu instancjach. Podstawa faktyczna i prawna rozstrzygnięć była tożsama.
Ustalono, że A.N., będąca babką macierzystą B.S., wobec śmierci jej matki od dzieciństwa sprawowała nad nią opiekę, zapewniała utrzymanie, po usamodzielnieniu pozostawała we wspólnym gospodarstwie domowym i pomagała w wychowywaniu prawnuczki. Relacje pomiędzy tymi osobami były wyjątkowo bliskie i serdeczne. A.N., która w lipcu 2014 r. ukończyła 95 lat, była zasadniczo osobą sprawną, także w zakresie samoobsługi. W 1993 r. przebyła łagodny udar mózgu. Wieczorem 30 października 2014 r. A.N., w trakcie przemieszczania się z pokoju do łazienki przy pomocy balkonika kroczącego, upadła i uderzyła głową o drewnianą poręcz. Po upadku była przytomna i pozostawała w kontakcie. Powódka opatrzyła krwawiącą ranę na głowie, wobec wystąpienia nudności i wymiotów wezwała około godziny 20:40 pogotowie. Zespół ratunkowy odnotował w karcie wyjazdowej uraz głowy, objaw w postaci wymiotów, a w zakresie reakcji słownych „splątanie”. O godzinie 21:55 A.N. została przyjęta w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym SPZOZ w S.. Lekarz - M.T. zmierzył ciśnienie, tętno, natlenowanie krwi, temperaturę ciała, zlecił badanie morfologii krwi, poziomu mocznika, kreatyniny, glukozy, sodu, potasu, troponiny, RTG miednicy, nie zlecił tomografii komputerowej. Wyniki badań w zakresie jonogramu i morfologii były niejednoznaczne, ale nie zostały powtórzone ani opatrzone komentarzem. W dokumentacji nie odnotowano oceny stanu przytomności, faktu przeprowadzenia badania neurologicznego i jego ewentualnego wyniku, wpisano jako rozpoznanie „omdlenie i zapaść” oraz stwierdzenie „brak wskazań do hospitalizacji”. A.N., która została odesłana do domu z zaleceniem: kontrola morfologii za ok. tydzień, lek Furagin, następnego dnia nie czuła się dobrze, była „nieswoja”, miała problemy z oddawaniem moczu. Rano dnia 1 listopada 2014 r. powódka zastała ją w sypialni w złym stanie, z objawami duszności i drgawkami, wezwała karetkę pogotowia. W Szpitalnym Oddziale Ratunkowym SP ZOZ w S. wykonano m.in. tomografię komputerową głowy, która ujawniła lewostronny krwiak namózgowy grubości do 23 mm, powodujący przemieszczenie struktur centralnych o ok. 8 mm, w prawym płacie skroniowym krwiak śródmózgowy o największych wymiarach poprzecznych 44x28 mm. W tym samym dniu pacjentka w stanie ciężkim została przekazana do Szpitala Klinicznego im. [...] Uniwersytetu Medycznego im. [...] i zakwalifikowana do leczenia operacyjnego. Wykonano kraniotomię czołowo-skroniowo-ciemieniową lewostronną i ewakuowano ostry krwiak podtwardówkowy. Po operacji stan chorej nadal był ciężki, wymagała wentylacji mechanicznej i wspomagania krążenia wlewem katecholamin. W kontrolnym badaniu tomografii komputerowej stwierdzono śródmózgowy krwiak półkulowy z cechami wklinowania pod sierp mózgu, śródmózgowy krwiak prawego płata skroniowego 74x83x48 mm oraz rozległe zmiany niedokrwienne. Krwiaków śródmózgowych tej wielkości nie leczy się operacyjnie, wobec czego kontynuowano terapię paliatywną. A.N. zmarła w dniu 4 listopada 2014 r. Wyjściowo przyczyną zgonu był uraz czaszkowo-mózgowy, wtórnie obrzęk mózgu na tle krwiaka przymózgowego i śródmózgowego. Sąd na podstawie opinii biegłych ustalił, że dokumentacja medyczna w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym SPZOZ w S. była niekompletna i prowadzona niewłaściwie m.in. brak dokładnego wywiadu, także co do wcześniejszego leczenia, oceny stanu chorej w urazowej skali Glasgow, dowodu przeprowadzenia badania neurologicznego. Nieprawidłową decyzją było odesłanie chorej do domu bez wykluczenia ewentualnych powikłań wewnątrzczaszkowych po urazie głowy. Zaniechanie badania tomografii komputerowej uniemożliwiło postawienie diagnozy uszkodzenia mózgu w postaci krwiaka przymózgowego i śródmózgowego. Niemniej Sąd stwierdził, odwołując się do wskazanych opinii, że mimo potwierdzenia błędu medycznego polegającego na niezastosowaniu standardów postępowania, powódka nie wykazała istnienia związku przyczynowego między nim a zgonem A.N.. Podkreślił, że w procesach medycznych dopuszcza się obniżenie standardu dowodowego, ale konieczne jest uwiarygodnienie istnienia wysokiego prawdopodobieństwa adekwatnego związku przyczynowego. Nie ulega wątpliwości, że zdarzeniem źródłowym był upadek w dniu 30 października 2014 r. powodujący uraz czaszkowo-mózgowy. Wykonanie tego dnia tomografii komputerowej, która stwierdziłaby krwawienie mózgowe, a następnie operacji neurochirurgicznej zwiększyłoby szansę na lepszy wynik leczenia, ale nie wiadomo czy zapobiegłoby zgonowi. Brak także odpowiedzi na pytanie, czy istnieje związek między niewdrożeniem w optymalnym czasie leczenia i pojawieniem się krwiaków śródmózgowych, a ostatecznie uszkodzenie struktury mózgu będące ich następstwem było tak duże, że szanse na przeżycie były znikome lub nawet żadne. Sąd stwierdził, że nie można przyjąć, iż zaniechania lekarzy z pewnością bądź wysokim prawdopodobieństwem doprowadziły do śmierci A.N.. Wskazał, że odpowiedzialność cywilna szpitala (w konsekwencji także pozwanego) oparta na art. 446 § 4 w zw. z art. 415 i art. 430 k.c. powstałaby tylko w wypadku ustalenia, że właściwe postępowanie diagnostyczne i niezwłoczna operacja dawały pacjentce istotne szanse na przeżycie. Stwierdził, że zgodnie z art. 361 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Przyjęta w prawie cywilnym teoria adekwatnego związku przyczynowego oznacza, że odpowiedzialność ponosi się tylko za normalne następstwa działania bądź zaniechania, za które uznaje się tylko takie zdarzenia, które w danych okolicznościach zwykle z niego wynikają. Nie znaczy to, że dany skutek powinien zawsze pojawić się jako efekt podjętych konkretnych działań, ale że w danych okolicznościach zwykle następuje. W procesach medycznych normalne następstwo nie musi oznaczać skutku koniecznego, ale powinno być ustalone istnienie odpowiednio wysokiego stopnia prawdopodobieństwa pomiędzy działaniem lub zaniechaniem sprawcy a powstałą szkodą, do czego nie doszło.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
