Uwzględnienie kompleksowego stanu zdrowia jako kluczowego czynnika w decyzjach o przyznaniu renty w drodze wyjątku - Wyrok NSA z dnia 21 lutego 2024 r., sygn. III OSK 519/23
Przy rozpatrywaniu wniosku o rentę w drodze wyjątku, należy wszechstronnie uwzględnić wszystkie istotne okoliczności zdrowotne wnioskodawcy, nawet jeżeli nie stwierdzono ich wcześniej w orzeczeniach lekarskich, by właściwie ocenić, czy stanowią one 'szczególne okoliczności' uzasadniające przyznanie świadczenia.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Mirosław Wincenciak Sędziowie: Sędzia NSA Przemysław Szustakiewicz Sędzia del. WSA Paweł Mierzejewski (spr.) po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 listopada 2022 r. sygn. akt II SA/Wa 1195/22 w sprawie ze skargi P.M. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 maja 2022 r. nr 992700/620/845/2021-SWO w przedmiocie odmowy przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 22 listopada 2022 r., sygn. akt II SA/Wa 1195/22, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej jako "Prezes ZUS") z dnia 25 marca 2022 r. w sprawie ze skargi P.M. (dalej jako "wnioskodawca" albo "skarżący") na decyzję Prezesa ZUS z dnia 13 maja 2022 r. nr 992700/620/845/2021-SWO w przedmiocie odmowy przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku.
Z akt sprawy wynika, że Prezes ZUS decyzją z dnia 13 maja 2022 r. nr 992700/620/845/2021-SWO, wydaną na podstawie art. 138 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r., poz. 735, ze zm.), dalej "k.p.a.", utrzymał w mocy decyzję własną z dnia 25 marca 2022 r. nr 010000/620/26601/2021/CSW, wydaną po rozpatrzeniu wniosku skarżącego, o odmowie przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku. W uzasadnieniu organ przywołał art. 83 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504 ze zm.), dalej "ustawa emerytalna". Organ wskazał, że przyznanie świadczenia w drodze wyjątku wymaga spełnienia wszystkich warunków określonych w powołanym przepisie prawa, a niespełnienie nawet jednego z nich wyklucza możliwość przyznania świadczenia w drodze wyjątku. Prezes ZUS wskazał m.in., że za szczególną okoliczność, na potrzeby stosowania art. 83 ust. 1 ustawy emerytalnej, uważa się tylko zdarzenie bądź trwały stan wykluczający aktywność zawodową konkretnej osoby z powodu niemożności przezwyciężenia ich skutków. Dodatkowo trzeba wskazać, że okolicznością szczególną może być jedynie zdarzenie lub trwały stan o charakterze zewnętrznym, obiektywnym i niezależnym od woli danej osoby. Organ podał, że po ponownej wnikliwej i wszechstronnej analizie zebranego materiału dowodowego nadal nie stwierdzono istnienia przesłanek umożliwiających pozytywne załatwienie sprawy. Prezes ZUS stwierdził, że z akt sprawy nie wynikają szczególne okoliczności, na skutek których wnioskodawca nie nabył uprawnień do świadczenia w trybie zwykłym. Z akt sprawy wynika, że w wieku 45 lat, tj. do dnia powstania niezdolności do pracy wnioskodawca udowodnił jedynie 10 lat, 3 miesiące i 5 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Ponadto w 10-leciu przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę w trybie zwykłym – zamiast wymaganych 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych – wnioskodawca udokumentował 2 lata, 9 miesięcy i 19 dni tych okresów. Prezes ZUS wskazał, że od dnia 16 lutego 2002 r. do dnia 2 listopada 2008 r. i od dnia 2 stycznia 2014 r. do dnia 31 marca 2020 r., tj. do dnia powstania całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawca nie podejmował zatrudnienia ani innej działalności objętej ubezpieczeniem społecznym oraz ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. Przeprowadzona analiza akt sprawy nie wskazuje, aby w wykazanych okresach wnioskodawca nie mógł kontynuować zatrudnienia na skutek szczególnych okoliczności spowodowanych stanem zdrowia. Lekarz orzecznik ZUS, orzeczeniem z dnia 21 styczeń 2022 r., ustalił, że całkowita niezdolność do pracy powstała dopiero 1 kwietnia 2020 r., a przed powstaniem całkowitej niezdolności do pracy nie stwierdził częściowej niezdolności do pracy. Przyczyną braku uprawnień do renty w trybie zwykłym nie był zatem stan zdrowia. Organ podniósł, że wnioskodawca nie udowodnił również innych zdarzeń zewnętrznych, niezależnych od swojej woli, których nie można było przewidzieć i którym nie można było zapobiec. Prezes ZUS podał, że we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wskazano, że w przerwach w ubezpieczeniu wnioskodawca pracował bez ubezpieczenia. Organ podniósł, że wykonywanie pracy bez ubezpieczenia nie stanowi okoliczności szczególnej, w rozumieniu art. 83 ust. 1 ustawy emerytalnej. Jest to bowiem wynik wyboru osoby decydującej się na pracę bez opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, która winna liczyć się z prawnymi konsekwencjami w zakresie przyszłych uprawnień do świadczenia z ubezpieczenia społecznego. Prezes ZUS wskazał, że nie neguje faktu, że skala bezrobocia w powiecie dzierżoniowskim była duża. Jednakże sama trudna sytuacja panująca na rynku pracy nie ma charakteru okoliczności szczególnej, o której mowa w art. 83 ust. 1 ustawy emerytalnej, co potwierdza ugruntowane orzecznictwo sądów administracyjnych. Organ podniósł, że przy rozpatrywaniu wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku ocenie podlegała również sytuacja materialna w jakiej wnioskodawca się znajduje, z tym że nie stanowi ona jedynego kryterium przesądzającego o przyznaniu świadczenia w drodze wyjątku. Trudne warunki materialne nie stanowią wystarczającego uzasadnienia do przyznania prawa do świadczenia w drodze wyjątku. Świadczenie z przepisu art. 83 ust. 1 ustawy emerytalnej nie jest świadczeniem socjalnym, przyznawanym wyłącznie według potrzeb, nawet gdy potrzeby te są uzasadnione.
W skardze na decyzję Prezesa ZUS z dnia 13 maja 2022 r. nr 992700/620/845/2021-SWO skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie pełnomocnik skarżącego (ojciec) wnosząc o uwzględnienie skargi zwrócił uwagę na 30% bezrobocie, które w przeszłości występowało w powiecie dzierżoniowskim. Wskazał na wyniki badań lekarskich z dnia 18 października 2008 r., z powodu których starania syna o pracę w każdym zakładzie pracy kończyły się odmową zatrudnienia. Podniósł nadto inne okoliczności dotyczące stanu zdrowia syna, tj. stany depresyjne i leczenie psychiatryczne. Podał, że po wielu staraniach przyjęto skarżącego do szpitala. Niestety, jak podał, w okresie 5 lat "nie zrobiono nic aby tę straszną chorobę choćby zaleczyć". Podniósł m.in., że z tego względu należy uznać, że stan zdrowia syna był szczególną okolicznością, która uniemożliwiła wypracowanie świadczenia.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
