Postanowienie SN z dnia 10 stycznia 2024 r., sygn. III USK 127/23
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Robert Stefanicki
w sprawie z odwołania D. K.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Siedlcach
o prawo do zasiłku chorobowego i zasiłku opiekuńczego oraz zwrot nienależnie pobranych świadczeń,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 10 stycznia 2024 r.,
na skutek skargi kasacyjnej odwołującej się od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach
z dnia 15 grudnia 2022 r., sygn. akt IV Ua 28/22,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2. zasądza od odwołującej się D. K. na rzecz organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Siedlcach kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych wraz z odsetkami na podstawie art. 98 § 11 k.p.c. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Siedlcach decyzjami: z 7 stycznia 2019 r., 24 stycznia 2019 r., 21 lutego 2019 r., 27 lutego 2019 r., 1 marca 2019 r., 25 marca 2019 r., 16 kwietnia 2019 r. oraz z 23 kwietnia 2019 r. odmówił D. K. prawa do zasiłku chorobowego i opiekuńczego w okresach wskazanych w treści wymienionych decyzji, przy czym w decyzji z 27 lutego 2019 r. organ rentowy zobowiązał również ubezpieczoną do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku opiekuńczego i zasiłku chorobowego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 106.301,67 zł (należność główna w wysokości 98.074,84 zł i odsetki w wysokości 8.226,83 zł).
Sąd Rejonowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 25 lipca 2022 r. oddalił odwołania i zasądził na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Siedlcach 1.440 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Sąd ten stwierdził, że w rozpoznawanej sprawie jest związany ustaleniem dokonanym w prawomocnie zakończonej sprawie Sądu Okręgowego w Siedlcach, że ubezpieczona od 22 marca 2017 r. nie podlegała jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, z uwagi na brak faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej w tym okresie. Wobec powyższego zdaniem Sądu Rejonowego ubezpieczonej nie przysługiwały świadczenia z ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, w tym zasiłek opiekuńczy i zasiłek chorobowy za okresy wskazane w zaskarżonych decyzjach. Zdaniem Sądu I instancji, w rozpoznawanej sprawie ziściły się przesłanki do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń określone w art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej, ponieważ D. K. pobrała świadczenia wypłacone bez podstawy prawnej na skutek świadomego wprowadzenia przez nią w błąd organu rentowego. Sąd Rejonowy wskazał, że w przypadku okoliczności wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia, istotnym elementem konstrukcyjnym pojęcia nienależnego świadczenia jest świadomość osoby, która pobrała świadczenia, co do faktu, że zostało ono jej wypłacone bez podstawy prawnej na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego. Istotną cechą tego rodzaju „błędu”, odróżniającą go od innych uchybień organów rentowych lub odwoławczych, jest mylne wyobrażenie organu o stanie uprawnień wnioskodawcy, które powstało na skutek świadomego zachowania osoby pobierającej świadczenie. Sąd Rejonowy powołując konkretne orzeczenia Sądu Najwyższego, wskazał, że świadome wprowadzenie w błąd organu ubezpieczeń społecznych, to działania ubezpieczonego polegające na bezpośrednim oświadczeniu nieprawdy, przemilczeniu faktu mającego wpływ na prawo do świadczeń, złożeniu wniosku w sytuacji oczywiście nieuzasadniającej powstanie prawa do świadczenia oraz okoliczność domniemanego współdziałania wnioskodawcy z innymi podmiotami we wprowadzeniu w błąd organu rentowego. Odnosząc to do rozpoznawanej sprawy Sąd I instancji stwierdził, że nienależna wypłata zasiłku opiekuńczego i zasiłku chorobowego za sporne okresy nastąpiła na skutek celowego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez D. K. co do podjęcia przez nią działalności gospodarczej, co uczyniła poprzez opłacenie na konto organu rentowego składek od zadeklarowanej podstawy za ten okres, a to dało podstawę formalną do wypłaty na jej rzecz spornych świadczeń. Sąd Rejonowy orzekając w niniejszej sprawie, nie podzielił stanowiska pełnomocnika ubezpieczonej, jakoby nie miała ona świadomości, iż wypłacone świadczenia jej się nie należą. Pozorując prowadzenie działalności gospodarczej poprzez zapłatę składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczona wiedziała, że nie podjęła działalności gospodarczej, a to jest wystarczające do przyjęcia po jej stronie braku podstaw do pobierania z systemu ubezpieczeń społecznych jakichkolwiek świadczeń. Sąd Rejonowy stwierdził, że ubezpieczona wprowadziła w błąd organ rentowy i pobrała świadczenia, do których nie miała tytułu prawnego. Ubezpieczona jako osoba prowadząca działalność gospodarczą powinna działać profesjonalnie, wiedzieć i mieć pełną świadomość, z jakiego tytułu i kiedy winna podlegać ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu chorobowemu. Sąd Rejonowy uznał działania ubezpieczonej determinowane wolą wywołania po stronie organu rentowego przekonania, że zostały spełnione warunki nabycia prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
