Postanowienie SN z dnia 29 listopada 2023 r., sygn. III CZ 39/23
29 listopada 2023 r.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:
SSN Krzysztof Wesołowski
przeciwko Bank z/s w W. Oddział w P.
o zapłatę,
uchyla zaskarżony wyrok, pozostawiając rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym sprawę.
UZASADNIENIE
Powodowie K. K. i A. K. domagali się zasądzenia od pozwanego Bank z siedzibą w W. Oddział w P., na swoją rzecz łącznie kwoty 30 858,27 zł oraz kwoty 46 299,61 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 9 marca 2021 r. w związku z nieważnością umowy kredytu i pobraniem przez pozwanego świadczeń nienależnych w okresie od 12 kwietnia 2011 r. do 18 grudnia 2019 r. W ramach powództwa ewentualnego, zgłoszonego na wypadek uznania przez sąd umowy łączącej strony za mogącą dalej obowiązywać w kształcie pozbawionym klauzul abuzywnych, domagali się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz łącznie kwoty 13 432,71 zł oraz 46 299,61 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 9 marca 2021 r. w związku z pobraniem środków tytułem spłaty kredytu w zawyżonej wysokości w okresie od 12 kwietnia 2011 r. do 18 grudnia 2019 r.
Wyrokiem z 28 grudnia 2021 r. Sąd Okręgowy w Legnicy zasądził od pozwanego na rzecz powodów łącznie kwoty: 30 858,27 PLN i 46 299,61 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonym od dnia 4 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty oraz oddalił powództwo główne w pozostałym zakresie.
Rozpoznający apelację pozwanego od powyższego wyroku Sąd Apelacyjny we Wrocławiu podzielił ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji wskazując, że dokonana w oparciu o te ustalenia ocena żądania pozwu w zakresie dotyczącym przestankowego ustalenia nieważności umowy kredytu była zgodna z aktualną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, której przedmiotem jest ocena ważności umów o kredyt indeksowany lub denominowany walutą wymienialną, zawieranych przez konsumentów z instytucjami bankowymi. Tym samym podniesione w apelacji zarzuty odnoszące się do ustalenia nieważności umowy Sąd odwoławczy uznał za chybione. Jednocześnie Sąd Apelacyjny przyjął, że skutkiem nieważności umowy (wobec stwierdzenia abuzywności klauzuli indeksacyjnej) było uznanie, że spełnione przez powodów świadczenia nie miały oparcia w łączącej strony umowie. Nie oznaczało to jednak zdaniem Sąd odwoławczego, że uzyskane w ten sposób wzbogacenie pozwanego nastąpiło bez podstawy prawnej. Sąd Apelacyjny wyjaśnił bowiem, że może się okazać, iż nienależne (z racji nieważności umowy) świadczenie strony, która uzyskała wzbogacenie jako pierwsza, staje się wzbogaceniem należnie uzyskanym przez drugą stronę, która sama jako pierwsza dokonała świadczenia na podstawie tej samej nieważnej umowy. W takiej sytuacji, pomimo że umowa kredytu okazała się nieważna, pozwany jest bezpodstawnie wzbogacony kosztem powodów, jedynie w zakresie jakim świadczenie kredytobiorców czynione w wykonaniu nieważnej umowy przekracza uzyskaną przez nich kwotę kredytu. W związku z tym w ocenie Sądu drugiej instancji Sąd Okręgowy bezzasadnie przyjmując, że powodowie uprawnieni są do żądania zwrotu wszystkich uiszczonych w wykonaniu nieważnej umowy należności, nie prowadził postępowania dowodowego mającego na celu ustalenie czy powodowie na skutek nienależnego świadczenia są zubożeni, co uprawnia ich do żądania zwrotu nienależnego świadczenia w granicach bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego. Zasądzając całą dochodzoną pozwem kwotę 30 858,27 PLN i 46 299,61 CHF bez zbadania faktycznego wzbogacenia pozwanego Sąd Okręgowy, zdaniem Sądu odwoławczego, naruszył przepisy prawa materialnego art. 405 k.c., art.410 k.c. i art. 411 k.c., których naruszenie Sąd odwoławczy bierze pod rozwagę z urzędu. Sąd Okręgowy przyjął pogląd, zgodnie z którym sam fakt spełnienia nienależnego świadczenia uzasadnia roszczenie o jego zwrot i nie zachodzi wówczas potrzeba badania, czy i w jakim zakresie spełnione świadczenie wzbogaciło osobę, na której rzecz zostało spełnione. Stanowisko takie Sąd Apelacyjny uznał za błędne.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
