Postanowienie SN z dnia 7 listopada 2023 r., sygn. II UZ 51/23
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jarosław Sobutka
w sprawie z odwołania E. sp. z o.o. z siedzibą w W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych […] Oddziałowi w Warszawie
z udziałem A.Z.
o podleganie ubezpieczeniom społecznym,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 7 listopada 2023 r.,
zażalenia odwołującej się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie
z dnia 2 lutego 2023 r., sygn. akt III AUa 1089/22,
I. oddala zażalenie,
II. zasądza od E. Sp. z o.o. w W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych […] Oddziału w Warszawie kwotę 240,00 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym wraz z odsetkami, o których mowa w art. 98 § 11 k.p.c. D.S.
UZASADNIENIE
Decyzją z 22 grudnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych […] Oddział w Warszawie, na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 4 pkt 2 lit. a, art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r., poz. 266 ze zm.) w zw. z art. 58 § 1 i 2 k.c. stwierdził, że A.Z. w okresie od 15 lutego 2017 r. do 30 kwietnia 2018 r. oraz od 1 maja 2018 r. do 8 lipca 2018 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek E. sp. z o.o. z tytułu wykonywania umowy o pracę zawartej z E1. sp. z o.o.
Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z dnia 11 lutego 2022 r. uchylił zaskarżoną decyzję i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych […] Oddział w Warszawie. Sąd Okręgowy ustalił, że E. sp. z o. o. z siedzibą w W. od kwietnia 2016 r. jest większościowym wspólnikiem E1. sp. z o.o. z siedzibą w W.. W dniu 4 stycznia 2016 r. E. sp. z o.o. jako zleceniodawca zawarł umowę z E1. sp. z o.o. dotyczącą świadczenia usług w zakresie sprzątania obiektów, utrzymania terenowy zielonych, usług recepcyjnych, usług gastronomicznych, usług ochrony oraz innych podobnych usług, w obiektach wyznaczonych każdorazowo przez zleceniodawcę. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadził kontrolę płatnika składek E. sp. z o.o. w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenie społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest zakład oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Na podstawie dokumentów zgromadzonych w czasie kontroli ustalono, że płatnik składek E. sp. z o.o. nie dopełnił obowiązku zgłoszenia ubezpieczonej do ubezpieczenia emerytalnego, rentowych, chorobowego i wypadkowego z tytułu wykonywania umów o pracę zawartych z E1. sp. z o.o., która swoją pracę faktycznie świadczyła dla E. sp. z o.o. Ubezpieczona nie zawarła z E. sp. z o.o. jakiejkolwiek umowy czy to umowy o pracę czy też umowy cywilnoprawnej, która stanowiłaby tytuł do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. Ubezpieczoną łączyła umowa o pracę z E1. sp. z o.o. Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżona decyzja podlegała uchyleniu na podstawie art. 477 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy stwierdził, że decyzja ustalająca podleganie ubezpieczeniom społecznym spełnia przesłanki z art. 477 § 2 k.p.c., bowiem ma charakter decyzji nakładającej na ubezpieczonego zobowiązanie publicznoprawne w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym. Zobowiązaniem tym, w sytuacji faktycznej zaistniałej w przedmiotowej sprawie, jest stwierdzenie, że ubezpieczoną i E.sp. z o.o. łączy stosunek prawny identyczny jak pracownika i płatnika składek, pomimo faktycznego braku jakiejkolwiek umowy stanowiącej tytuł do objęcia ubezpieczeniami społecznymi w rozumieniu art. 6 ustawy systemowej. Sąd Okręgowy uznał, że w sprawie została spełniana druga przesłanka z art. 477 § 2k.p.c. warunkująca możliwość uchylenia decyzji organu rentowego, tj. decyzja została wydana z rażącym naruszeniem przepisów o postępowaniu przed organem rentowym. Przede wszystkim ubezpieczoną i E. sp. z o.o. nie łączył żaden stosunek prawny. Ubezpieczona jako pracownik była natomiast zatrudniona w E1. sp. z o.o. i to właśnie ten podmiot jako płatnika składek dokonał zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych. Zdaniem Sądu, organ rentowy nietrafnie podnosił w odpowiedzi na odwołanie, że podstawą prawną do stwierdzenia, że płatnikiem składek powinien być inny podmiot niż formalny pracodawca ubezpieczonej, jest art. 68 ust. 1 ustawy systemowej. Z powołanego przepisu wynika jedynie, że do zakresu działań ZUS należy m.in. stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych. Natomiast to z art. 6 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, zgodnie z którym obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami (z wyłączeniem prokuratorów). Pierwszy z przepisów zawiera więc otwarty katalog zadań ZUS, drugi zaś wymienia podmioty objęte obowiązkiem ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych. Z treści tych przepisów nie wynika jednak uprawnienie organu rentowego do dobrowolnego określania płatników składek. Sąd Okręgowy podzielił przy tym zapatrywanie organu rentowego, że E. sp. z o.o. oraz E1. sp. z o.o. pozostają w ścisłych relacjach biznesowych, a jednocześnie E. sp. z o.o. jest większościowym udziałowcem E1. sp. z o.o. Skoro organ rentowy zdecydował się na określenie jako zobowiązanego pracodawcy większościowego udziałowca spółki kapitałowej, którego z ubezpieczoną nie łączyła jakakolwiek umowa, to dokonując ustaleń w tym zakresie powinien przeprowadzić postępowanie administracyjne z udziałem wszystkich podmiotów zainteresowanych, a więc ubezpieczonej, „formalnego” pracodawcy – E1. sp. z o.o. oraz „rzekomego” pracodawcy – E. sp. z o.o. Dopiero tak przeprowadzone postępowanie administracyjne pozwalałoby w ocenie sądu na ewentualne przyjęcie koncepcji „przebicia zasłony osobowości prawnej”, określanej również jako „pomijanie osobowości prawnej”, „pomijanie prawnej odrębności osób prawnych” lub „przebijanie welonu korporacyjnego”, która być może pozwalałby w miejsce faktycznego pracodawcy wskazać inny podmiot zobowiązany. Zdaniem Sądu Okręgowego, działanie ZUS doprowadziło do tego, że strona umowy o pracę – E1. sp. z o.o. nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, nie była stroną decyzji stwierdzającej, że nie jest płatnikiem składek. Takie działanie organu administracji państwowej stanowi najbardziej podstawowe - rażące naruszenie przepisów prawa.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
