Wyrok SN z dnia 25 maja 2023 r., sygn. II KK 453/22
Sąd Najwyższy w składzie:
Prezes SN Michał Laskowski (przewodniczący)
SSN Eugeniusz Wildowicz (sprawozdawca)
SSN Paweł Wiliński
Protokolant Emilia Bieńczak
przy udziale Krzysztofa Urgacza prokuratora Prokuratury Regionalnej w Katowicach delegowanego do Prokuratury Krajowej,
w sprawie Wincentego Witosa i innych skazanych z art. 97 § 1 w zw. z art. 95 Kodeksu karnego z 1932 r.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 25 maja 2023 r.,
kasacji wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść
od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie
z dnia 20 lipca 1933 r., sygn. akt II. 1 KA. 427/33,
zatwierdzającego wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie
z dnia 13 stycznia 1932 r., sygn. akt VIII.I.K 421/31,
I. uchyla zaskarżony wyrok oraz zatwierdzony nim wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 13 stycznia 1932 r. i uniewinnia oskarżonych Wincentego Witosa, Kazimierza Bagińskiego, Norberta Barlickiego, Adama Ciołkosza, Stanisława Dubois, Władysława Kiernika, Hermana Liebermana, Mieczysława Mastka, Adama Pragiera i Józefa Putka od popełnienia zarzucanego im czynu;
II. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz obrońców z urzędu: adw. M.B., adw. P.B., adw. U.B., adw. K.B., adw. M.B.1, adw.K.B.2, adw. P.B.1, adw. M.B.2 po 1200 zł, w tym 23 % VAT;
III. kosztami postępowania kasacyjnego obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Przedmiotem rozpoznania w sprawie jest kasacja wniesiona przez Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść skazanych w procesie brzeskim - powszechnie uznawanym za największy proces polityczny w dwudziestoleciu międzywojennym, w którym skazano dziesięciu posłów - wybitnych działaczy (w tym przywódców) opozycji parlamentarnej – „Centrolewu” za spisek w celu zamachu stanu i obalenie przemocą rządu sanacyjnego sprawującego w tym czasie władzę w Polsce.
Proces brzeski był bez wątpienia jednym z kluczowych etapów zmiany obowiązującego w Polsce na podstawie Konstytucji z 17 marca 1921 r. ustroju z demokracji parlamentarnej na model autorytarny. Zmiana ta rozpoczęła się przewrotem majowym w 1926 r. Po jego dokonaniu urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej objął Ignacy Mościcki, lojalnie współpracujący z obozem władzy, na którego czele stał Józef Piłsudski. Doszło do wzmocnienia uprawnień Prezydenta, który mógł odtąd wydawać rozporządzenia z mocą ustawy (tylko w 1928 r. wydał 225 takich rozporządzeń). Prezydent mógł także rozwiązać Sejm i Senat przed upływem kadencji. Jednocześnie trwała intensywna kampania propagandowa, w trakcie której krytykowano parlament i lekceważono Konstytucję. Na przełomie 1927 i 1928 r. powołano Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (BBWR), forsujący konserwatywne koncepcje społeczne i polityczne, zmierzający do ograniczenia kompetencji Sejmu, ograniczenia wielopartyjności, wzmocnienia władzy Prezydenta i rządu, stworzenia faktycznego monopolu władzy sanacji.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
