Postanowienie SN z dnia 7 lutego 2023 r., sygn. II USK 670/21
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Halina Kiryło
w sprawie z odwołania M. W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w Olsztynie
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 7 lutego 2023 r.,
skargi kasacyjnej odwołującej się od wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku
z dnia 20 maja 2021 r., sygn. akt III AUa 369/21,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2. zasadza od odwołującej się M. W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 20 maja 2021 r. oddalił apelację M. W. od wyroku Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 28 grudnia 2020 r., oddalającego wniesione przez nią odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Olsztynie z dnia 14 maja 2019 r., stwierdzającej, że odwołująca się jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu, a także dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 9 lipca 2016 r.
W wywiedzionej od powyższego wyroku skardze kasacyjnej odwołująca się podniosła zarzut naruszeniu prawa materialnego: 1) art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej w związku z art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, przez błędną wykładnię sprowadzającą się do uznania, że wykonywanie czynności zarobkowych po 8 lipca 2016 r., w tym w okresach pobierania zasiłku macierzyńskiego, nie osiągnęło pułapu pozwalającego uznać, iż pozarolnicza działalność gospodarcza była wykonywana i stanowiła tytuł do ubezpieczeń społecznych, podczas gdy skarżąca aktywnie uczestniczyła w obrocie gospodarczym; 2) art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w związku z art. 3 Prawa przedsiębiorców, przez błędną wykładnię sprowadzającą się do przyjęcia, że kryteria odnoszące się do kwestii, czy działalność jest faktycznie prowadzona i czy istnieje zamiar jej prowadzenia, dotyczą momentu i kwoty zadeklarowanej podstawy wymiaru składek i pobierania świadczeń prawem przyznanych, w sytuacji gdy fakt prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej ocenia się pod kątem tego, czy ma charakter zarobkowy, zorganizowany i ciągły, nie określając natomiast, jaki rozmiar powinna mieć ta działalność, ani jaką podstawę wymiaru składek oraz kiedy się deklaruje; 3) art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 oraz art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń w związku z art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w związku z art. 3 Prawa przedsiębiorców, przez błędną wykładnię wyrażającą się w stwierdzeniu, że skala podejmowanych działań nie wskazuje na zamiar osiągnięcia zysku, podczas gdy skarżąca konsekwentnie, w okresach zdolności do pracy, w tym w okresach pobierania zasiłku macierzyńskiego, świadczyła usługi, a więc działalność prowadzona była w sposób ciągły, zorganizowany i w celu zarobkowym; 4) art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 oraz art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń w związku z art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w związku z art. 3 Prawa przedsiębiorców, przez błędną wykładnię wyrażającą się w stwierdzeniu niepodlegania przez skarżącą obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu, a także dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, bowiem działalność, której zgłoszeniu można przypisać zamiar nadużycia prawa do świadczeń, nie stanowi tytułu podlegania tym ubezpieczeniom, podczas gdy w sytuacji, w której działalność prowadzona jest w sposób ciągły, zorganizowany i w celu zarobkowym, rodzi tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym. W niniejszym stanie faktycznym, skarżąca prowadziła działalność gospodarczą od 2 stycznia 2015 r., wykazując rokrocznie przychody. Nie mogła natomiast świadczyć osobiście usług w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w każdym z miesięcy od 2 stycznia 2015 r. w związku z utrzymującymi się okresami pobierania zasiłku chorobowego, wykluczającymi, w świetle ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, wykonywanie pracy zarobkowej, co nie jest równoznaczne z zaprzestaniem jej wykonywania po 8 lipca 2016 r. Ponadto, odwołujące się mogła być przekonana, że owa działalność jest uznawana przez organ rentowy za tytuł do ubezpieczeń społecznych (a tym samym uprawnia ją do korzystania z prawem dopuszczalnych świadczeń z ubezpieczeń społecznych) wobec wydania decyzji w 2015 r. umarzającej postępowanie administracyjne w przedmiocie istnienia tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz wypłacania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego do 8 listopada 2018 r.; 5) art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 1, art. 11 ust. 2 art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4 i art. 14 ust. 1 i la ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w związku z art. 3 Prawa przedsiębiorców, przez błędną wykładnię i przyjęcie, że świadczenie usług nie tylko w okresie pozostawania zdolnym do pracy na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych, przeczy uznaniu owej działalności jako prowadzenia działalności gospodarczej w sposób zorganizowany i ciągły, podczas gdy do przyjęcia, iż działalność prowadzona jest w sposób ciągły, wystarczającym jest wykazanie, iż jest prowadzona w każdym czasie, kiedy to jest możliwe; 6) art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1, art. 11 ust. 2 art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4 i art. 14 ust. 1 i 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w związku z art. 3 Prawa przedsiębiorców, przez błędną wykładnię skutkującą przyjęciem, że działalność skarżącej nie miała charakteru zarobkowego, bowiem odwołująca się uzyskiwała przychody niewspółmierne do zadeklarowanej podstawy wymiaru składek, podczas gdy skarżąca regularnie świadczyła usługi, za które otrzymywała wynagrodzenie, a wobec tego nie tylko miała zamiar osiągać przychody, ale faktycznie je osiągała, zaś wysokość zadeklarowanej podstawy wymiaru składek pozostaje bez związku z okolicznością prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Jednocześnie, moment zadeklarowania wysokiej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest obojętny dla istnienia tytułu do ubezpieczeń społecznych, a organ rentowy nie podniósł zastrzeżeń odnośnie do jednorazowego podwyższenia podstawy wymiaru składek w postępowaniu zakończonym decyzją administracyjną umarzającą postępowanie w 2015 r. Skarżąca świadczyła usługi przez blisko 6 lat, mimo zadeklarowania wysokiej podstawy wymiaru składek i stanu ciąży w 2015 r.; 7) art. 20 ust. 1 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przez błędną wykładnię polegającą na odniesieniu się do wysokości zadeklarowanej podstawy wymiaru składek i wysokości wypłacanych świadczeń skarżącej. Okoliczności te nie powinny rzutować na ocenę, czy prowadzenie działalności gospodarczej miało charakter faktyczny, w sytuacji gdy zadeklarowana przez płatnika podstawa wymiaru w kwocie mieszczącej się w granicach przewidzianych przez ustawę nie podlega weryfikacji i nie musi być adekwatna do uzyskiwanego faktycznie przychodu, a wypłacane następnie świadczenia są powiązane z ową deklarowaną przez skarżącą dobrowolnie podstawą do ubezpieczeń społecznych na mocy przepisów ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa; 8) art. 2a ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przez błędną wykładnię sprowadzającą się do uznania, że skarżąca rozpoczęła wykonywanie działalności gospodarczej w celu nadmiernego korzystania z zasiłków i uznania, iż tym samym nie miała zamiaru prowadzenia pozarolniczej działalności w sposób zorganizowany, ciągły i w celu osiągnięcia zysku, podczas gdy nie ma normy szczególnej, która skierowana jest do ubezpieczonych kobiet i z tej przyczyny podważałaby ich zamiar prowadzenia działalności gospodarczej, a ponadto przepisy zakazują nierównego traktowania ze względu na płeć. Ponadto, organ rentowy nie kwestionuje okresu tuż po rozpoczęciu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, a więc sugestie dotyczącego celowego włączenia się do ubezpieczeń społecznych są chybione (organ rentowy kwestionuje okres po 8 lipca 2016 r.); 9) art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1, art. 11 ust. 2 art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4 i art. 14 ust. 1 i la ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w związku z art. 3 Prawa przedsiębiorców, przez ich błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, że okres obowiązkowego ubezpieczenia ustaje z dniem faktycznego zaprzestania wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, podczas gdy skarżąca świadczyła w spornym okresie usługi wchodzące w zakres prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej; 10) art. 36 ust. 1, 3 i 11 w związku z art. 13 pkt 4 w związku z art. 14 ust. 2 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, przez ich błędne zastosowanie polegające na uznaniu, że tytuł do ubezpieczeń społecznych skarżącej nie istnieje od dnia 9 lipca 2016 r., podczas gdy przepisy prawa powszechnie obowiązującego nie określają, ile usług i w jakich cenach musi zostać wykonanych, aby kwalifikować działalność gospodarczą jako tytuł do ubezpieczeń społecznych, a także czy i w jakiej ilości okresy niezdolności do pracy mogą występować, aby kwalifikować działalność gospodarczą jako tytuł do ubezpieczeń społecznych, a tym samym nie istnieją jednoznaczne przesłanki obligujące do wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych w ciągu 7 dni od zaistnienia określonych prawem przesłanek.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
