Postanowienie SN z dnia 15 lipca 2021 r., sygn. II CSKP 101/21
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
(przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marta Romańska
SSN Maria Szulc
w sprawie z powództwa Banku Spółdzielczego w G.
przeciwko F. B. i K. B.
o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 15 lipca 2021 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie
z dnia 26 marca 2019 r., sygn. akt I ACa 559/18,
przedstawia powiększonemu składowi Sądu Najwyższego zagadnienie prawne:
Czy w toku postępowania upadłościowego, lecz po upływie terminu określonego w art. 132 ust. 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 233; obecnie Prawo upadłościowe, tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 1228) odżywa legitymacja wierzycieli upadłego do wytoczenia powództwa o uznanie czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną (art. 527 k.c.) ?
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyrokiem z dnia 26 marca 2019 r. oddalił apelację powoda Banku Spółdzielczego w G. od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27 kwietnia 2018 r.
Sąd ten podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji odnośnie do tego, że powód nie posiada legitymacji czynnej do wystąpienia z powództwem przeciwko F. B. i K. B. o uznanie za bezskuteczne w stosunku do niego określonych bliżej umów sprzedaży nieruchomości. Wyjaśnił, że powództwo przewidziane w art. 527 k.c. ma na celu zabezpieczenie interesów wierzyciela wobec nieuczciwego dłużnika dokonującego czynności prawnych skutkujących jego niewypłacalnością. Przysługuje ono zatem każdemu wierzycielowi indywidualnie i realizuje się w żądaniu uznania wskazanej czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną jedynie wobec wierzyciela, który wystąpił z roszczeniem i tylko w celu ochrony jego określonej wierzytelności. Sytuacja ta jednak ulega zmianie z chwilą ogłoszenia upadłości dłużnika. W ocenie Sądu Apelacyjnego, skoro nieruchomości objęte zaskarżoną czynnością prawną wchodzą w skład masy upadłości dłużnika A. B., po ogłoszeniu jego upadłości w dniu 23 lipca 2015 r. wyłącznie syndyk był uprawniony do wystąpienia ze skargą pauliańską w terminie określonym w art. 132 ust. 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. Dz. U. z 2015, poz. 233, dalej p.u.n.; obecnie Prawo upadłościowe, tekst jedn. Dz. U. z 2020, poz. 1228, dalej pr. upadł.). Wobec braku zaskarżenia tych czynności prawnych przez syndyka roszczenie takie wygasło i nie może już być dochodzone. Sąd drugiej instancji zauważył, że w orzecznictwie w sposób jednoznaczny i zgodny podkreśla się, że w procesie, w którym syndyk na podstawie art. 132 p.u.n. wytacza powództwa o uznanie za bezskuteczną czynności prawnej upadłego dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, zachodzi podstawienie procesowe syndyka w miejsce pokrzywdzonych wierzycieli. Bezwzględne podstawienie procesowe daje syndykowi w tych procesach wyłączną legitymację procesową. Wierzyciele pozbawieni tym sposobem legitymacji nie są pozbawieni ochrony, ponieważ takową zapewnia im postępowanie upadłościowe i możliwość czynnego w nim uczestniczenia. Zaakcentował, że zaskarżenie czynności upadłego ma na celu wydobycie tego, co jego kontrahent otrzymał z jego majątku i obrócenie na cele masy upadłości. Tym samym legitymacja wierzyciela upadłego po ogłoszeniu upadłości będzie przysługiwała tylko wtedy, gdy przedmiotem powództwa będzie czynność prawna dotycząca majątku, który w ogóle nie wchodzi w skład masy upadłości, tj. takich rzeczy lub praw, które nie weszłyby do masy upadłości nawet w przypadku bezskuteczności czynności, bądź taka, która dotyka praw odrębności poszczególnych wierzycieli, które zachowują moc w upadłości, np. hipoteka, zastaw, a co w niniejszej sprawie nie ma miejsca.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
