Wyrok SN z dnia 8 lutego 2022 r., sygn. I USKP 74/21

Sąd nie odrzuci odwołania od decyzji organu rentowego na podstawie art. 477⁹ § 3 k.p.c. tylko wówczas, gdy bezspornie stwierdzi, iż przekroczenie ustawowego terminu nie jest nadmierne i że nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. W pozostałych wypadkach jest obowiązany odrzucić odwołanie. Odrzucając odwołanie na podstawie powyższego przepisu, sąd uzasadnia, że nie wystąpiły wskazane w nim obie przesłanki potraktowania spóźnionego odwołania tak, jakby zostało wniesione w terminie. Przesłanki te muszą być zatem spełnione kumulatywnie i nawet w przypadku stwierdzenia, że przekroczenie ustawowego terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się, a przekroczenie ustawowego terminu jest nadmierne, sąd obowiązany jest odrzucić odwołanie.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący) ‎

SSN Bohdan Bieniek ‎

SSN Halina Kiryło (sprawozdawca)

w sprawie z odwołania M. K. ‎przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych […] Oddziałowi w Ł. ‎o umorzenie należności składkowych, ‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 8 lutego 2022 r., ‎skargi kasacyjnej ubezpieczonej od postanowienia Sądu Apelacyjnego w […] ‎z dnia 17 czerwca 2019 r., sygn. akt III AUz […],

uchyla zaskarżone postanowienie w punkcie 1 i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Apelacyjnemu w […] do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy w Ł. postanowieniem z 31 stycznia 2019 r. odrzucił odwołanie M.K. wniesione od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (…) Oddziału w Ł. z 18 października 2016 r. jako spóźnione.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie wnioskodawczyni od zaskarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zostało złożone po terminie, a nie zaszły żadne okoliczności, które mogłyby usprawiedliwić opóźnienie.

W zażaleniu na powyższe postanowienie odwołująca się zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na treść orzeczenia: 1) art. 233 § 1 k.p.c., polegające na selektywnej ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz przekroczeniu zasad swobodnej oceny dowodów wskutek dokonania oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie w sposób sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, przez: (-) nadanie waloru prawdziwości podawanym przez świadka J. J. faktom, że próbowała kontaktować się z ubezpieczoną telefonicznie, w sytuacji gdy w aktach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie ma żadnego dokumentu potwierdzającego tę okoliczność (brak notatki urzędowej), (-) niewzięcie pod uwagę przez Sąd zeznań świadka W. Ł. i stwierdzenie, że świadek ten nie pamiętał, od kiedy ubezpieczona skarżyła się na bóle głowy, w sytuacji gdy świadek ten na rozprawie 8 listopada 2018 r. dokładnie wskazał początki choroby M. K., (-) pominięcie okoliczności, że w dacie wydania decyzji ubezpieczona znajdowała się we wstępnej fazie choroby nowotworowej (guz oponiak), (-) pominięcie w całości w ocenie Sądu sposobu procedowania przez pracownika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych J. J. w zakresie prowadzenia sprawy zakończonej wydaniem zaskarżonej decyzji z 18 października 2016 r. numer (…) znak (…), czyli wydania decyzji z rażącym naruszeniem prawa wskutek podjęcia zawieszonego postępowania w trybie nieznanym przepisom, tj. pismem z 30 września 2016 r. zatytułowanym „zawiadomienie”, w treści którego jako podstawę prawną takiego działania organu rentowego wskazano art. 1 ust. 9 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz.U. z 2012 r., poz. 1551), jednocześnie stwierdzono w nim, że „wznowione” zostało postępowanie o znaku (…), a nadto pismo zawiera pouczenie o treści „na niniejsze postanowienie, zgodnie z art. 83b ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 121), stronie nie przysługuje zażalenie”, poza tym pismo to - zgodnie z pieczęcią w prawym górnym rogu - wysłano 3 października 2016 r., a decyzja w sprawie (…)została wydana 18 października 2016 r., zaś M. K. pismo z 30 września 2016 r. odebrała 20 października 2016 r. (po 2 dniach po wydaniu powyższej decyzji), zaś przed wydaniem tejże decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w żaden sposób nie umożliwił ubezpieczonej czynnego udziału w przedmiotowym postępowaniu, przede wszystkim nie wydał pisma w trybie art. 10 § 1 k.p.a., co w konsekwencji doprowadziło do wydania zaskarżonej decyzji z rażącym naruszeniem prawa - art. 6, art. 7, art. 8, art. 9, art. 10, art. 101, art. 124 k.p.a. Dodatkowo pominięcie przez Sąd faktu braku podjęcia jakikolwiek działań przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w okresie od wydania decyzji z 18 października 2016 r. do daty upływu terminu spłaty należności niepodlegających umorzeniu, w sytuacji wiedzy organu rentowego, że ubezpieczona nie odebrała decyzji z 18 października 2016 r., przez co uniemożliwiono M. K. spełnienie warunków określonych w decyzji warunkującej umorzenie abolicyjne, (-) błędną ocenę faktów podawanych przez M. K., w tym w szczególności pominięcie zeznania ubezpieczonej złożonego na rozprawie 23 sierpnia 2018 r., cyt. na pytanie pełnomocnika: „czy wnioskodawczyni znalazła w swojej skrzynce zwrotkę z korespondencją z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z zawartością decyzji z 18 października 2016 r. na ul. (…) Wnioskodawczyni dalej: „nie znalazłam w żadnej ze skrzynek. Wiedzę o decyzji warunkowej podjęłam, jak byłam w ZUS-ie i przeglądałam akta. To był 4 stycznia 2018 r. Dostałam z ‎ZUS-u korespondencję między październikiem 2016 r. a styczniem 2018 r. To było pismo z grudnia 2017 r. informujące, że mogę się wypowiedzieć co do zebranych dowodów i zgłoszonych żądań. To było pismo skierowane na adres (…)”, (-) błędną ocenę faktów podawanych przez ubezpieczoną, a polegającą na przyjęciu przez Sąd pierwszej instancji, że to wnioskodawczyni starała się przerzucić na organ rentowy odpowiedzialność za powiadamianie jej o różnych etapach postępowań, które były prowadzone w stosunku do niej, mimo że nie podała adresu dla korespondencji z braku stałego miejsca zamieszkania, tak jak jej było wygodnie, wskazywała na adres u męża w Ł. przy ul. (…) od listopada 2015 r., w sytuacji gdy takie rozumowanie Sądu jest nielogiczne z punktu widzenia ubezpieczonej, bowiem gdyby przyjąć je, wówczas należało by dojść do wniosku, że M. K. działała na swoją niekorzyść (brak wiedzy o decyzji, brak wiedzy o możliwości opłaty składek ujętych w decyzji warunkowej, brak możliwości korekty wyliczenia kwot w decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, brak możliwości złożenia wniosku o rozłożenie należności na raty, brak możliwości złożenia wniosku o umorzenie części opłaty itp.). W konsekwencji czego Sąd winien uznać, że w realiach niniejszej sprawy przekroczenie terminu do wniesienia odwołania nie było nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującej się, bowiem było spowodowane brakiem wiedzy M. K. o wydaniu decyzji z 18 października 2016 r., jak również zawinionego, niemającego oparcia w przepisach obowiązującego prawa prowadzenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych postępowania od 30 września 2016 r. i wydania decyzji z 18 października 2016 r. w sposób powodujący, że decyzja ta jest obarczona nieważnością z punktu widzenia Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.), nadto powodami niezależnymi od ubezpieczonej, tj. jej chorobą, brakiem miejsca zamieszkania, błędnego zrozumienia procedury dotyczącej postępowania w przedmiocie umorzenia należności składkowych, (-) błędną ocenę faktu, że 1 z 15 znajdujących się w aktach zwolnień lekarskich dotyczących M. K. opiewa na adres (…) i uznaniu, że dyskredytuje to twierdzenia ubezpieczonej, iż na zwolnieniach lekarskich podawała lekarzom nowy adres, w sytuacji gdy prawidłowa ocena tegoż faktu przez Sąd winna być odmienna, bowiem oczywistym i logicznym jest, że zapewne był to błąd wywołany pomyłką lekarza bądź samej M. K. pod wpływem diagnozy lekarskiej, co potwierdza również to, iż zarówno wcześniejsze zwolnienia lekarskie przed datą 9-19 maja 2017 r., jak i późniejsze dotyczą adresu (…) naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść orzeczenia, a to art. 5 k.c., przez jego niezastosowanie przy ocenie przesłanek z art. 477 § 3 k.p.c. i niewzięcie pod uwagę choroby M.K., błędnego zrozumienia przez nią procedury dotyczącej postępowania w przedmiocie umorzenia należności składkowych, jak również zawinionego, niemającego oparcia w przepisach obowiązującego prawa prowadzenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych postępowania od 30 września 2016 r. i wydania decyzji z 18 października 2016 r. w sposób powodujący, że jest ona obarczona nieważnością z punktu widzenia Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.); 3) art. 477 § 3 k.p.c., przez jego wadliwe zastosowanie i uznanie, że należy odrzucić odwołanie ubezpieczonej z uwagi na fakt, iż wniesione jest ono po upływie terminu, gdyż przekroczenie terminu jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn zależnych od odwołującej się, w sytuacji gdy w realiach niniejszej sprawy przekroczenie terminu nie było nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od żalącej się, bowiem było spowodowane brakiem wiedzy M. K. o wydaniu decyzji z 18 października 2016 r., brakiem informacji o korespondencji zawierającej tę decyzję, jak również zawinionego, niemającego oparcia w przepisach obowiązującego prawa prowadzenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych postępowania od 30 września 2016 r. i wydania decyzji z 18 października 2016 r. w sposób powodujący, że powyższa decyzja jest obarczona nieważnością z punktu widzenia Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.), nadto powodami niezależnymi od ubezpieczonej, tj. jej chorobą, brakiem miejsca zamieszkania, błędnego zrozumienia procedury dotyczącej postępowania w przedmiocie umorzenia należności składkowych.

Treści dostępne dla abonentów IFK Platformy Księgowych i Kadrowych

Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych

• Codzienne aktualności prawne
• Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
• Bogatą bibliotekę materiałów wideo
• Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty

Zamów teraz Masz już konto? Zaloguj się