Postanowienie SN z dnia 18 listopada 2020 r., sygn. I UK 477/19
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Halina Kiryło
w sprawie z odwołania H. T.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.
o wysokość emerytury,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 18 listopada 2020 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w (…)
z dnia 25 lipca 2019 r., sygn. akt III AUa (…),
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;
2. zasądza od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny w (…) wyrokiem z dnia 25 lipca 2019 r. oddalił apelację ubezpieczonego H. T. od wyroku Sądu Okręgowego w C. z dnia 8 sierpnia 2018 r., mocą którego oddalono jego odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 stycznia 2018 r., odmawiającej wnioskodawcy prawa do emerytury z uwzględnieniem rekompensaty przy ustalaniu wysokości tego świadczenia.
Ubezpieczony zaskarżył powyższy wyrok w całości skargą kasacyjną. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów postępowania: 1/ art. 232 w związku z 378 § 1 w związku z art. 382 k.p.c. w związku z art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, a także art. 45 Konstytucji RP, przez uchylenie się od ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy, stwierdzając, że ubezpieczony nie wywiązał się z obowiązku udowodnienia okoliczności, z której wywodzi skutki prawne, a także nie wykazał, iż wnioskowanie Sądu pierwszej instancji wykraczało poza schematy logiki formalnej albo dokonywane było wbrew zasadom doświadczenia życiowego, czy też nie uwzględniało jednoznacznych związków przyczynowo - skutkowych, podczas gdy ubezpieczony zaoferował logiczne, wzajemnie uzupełniające się dowody w postaci: świadectwa pracy (z tym samym, jak w uznanym przez Sąd pierwszej instancji jako pracy w warunkach szczególnych w Przedsiębiorstwie Transportowo - Sprzętowym Budownictwa T. w C., stanowiskiem mechanika samochodowego, w tym samym pełnym wymiarze czasu pracy, z tym samym zakresem wykonywanej pracy, tj. mechanika podwoziowego naprawy pojazdów samochodowych - stanowisku wymienionym w wykazie A Dziale XIV w punkcie 16 wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - Dz.U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), a także zeznania świadków B. T. oraz dowód z dokumentu z Departamentu Świadczeń Emerytalno — Rentowych z dnia 10 kwietnia 2013 r., co w konsekwencji doprowadziło do ustalenia przez Sądy pierwszej i drugiej instancji odmiennych wniosków, mimo tożsamych zakresów (rodzaju) wykonywanej pracy przez ubezpieczonego, tj. mechanika podwoziowego naprawy pojazdów samochodowych w Przedsiębiorstwie Transportowo - Sprzętowym Budownictwa T. w C. oraz w Autoryzowanej Stacji Obsługi Samochodów B. i T. A. P. w C., 2/ art. 224 oraz 232 k.p.c., przez brak dopuszczenia z urzędu dowodu w postaci: a) dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia, czy (-) praca ubezpieczonego w okresie od 2 stycznia 1985 r. do 1 października 1991 r. w Autoryzowanej Stacji Obsługi Samochodów C. (…) w C. była wykonywana w identycznych warunkach i w tym samym zakresie, czy wykonywane czynności (rodzaj wykonywanej pracy) różniły się ze względu na wielkość naprawianych samochodów (jak też wysnuł wnioski Sąd drugiej instancji uzasadniając ustnie wyrok) od wykonywanej pracy w Przedsiębiorstwie Transportowo - Sprzętowym Budownictwa T. w C., a tym samym, czy wykonywana praca wskazana w świadectwie pracy ubezpieczonego w tym okresie była zgodna z rodzajem prac lub stanowiskiem wymienionym w rozporządzeniu, a także - dla ustalenia czy rzeczywiście praca ubezpieczonego była wykonywana poza kanałem, jeśli tak, to czy stanowiła ona kompleksową część naprawy przeprowadzanej w kanale; w jakich okolicznościach ewentualne prace były wykonywane poza kanałem; jak często się to zdarzało; czy było to normą, czy też zdarzało się incydentalnie i kto o tym decydował; (-) przesłuchania świadków: B. T. (żony ubezpieczonego) oraz córek ubezpieczonego, mimo że fakty te mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a ubezpieczony działający bez profesjonalnego pełnomocnika był nieporadny, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego ustalenia, iż ubezpieczony w tego typu serwisie, wykonywał w warunkach szczególnych tylko niektóre z prac wykonywanych zwykle w toku naprawy pojazdów mechanicznych czy szynowych; 3/ art. 217 § 2 w związku z art. 227 a także art. 378 k.p.c., przez: a) pozbawienie strony możności obrony jej praw w postaci niedopuszczenia oraz pominięcia przy wyrokowaniu kluczowego i obiektywnego dowodu z dokumentu wnioskowanego przez ubezpieczonego i nieprzeprowadzeniu dowodów ze wszystkich środków dowodowych wskazanych przez ubezpieczonego (w tym z przesłuchania rodziny ubezpieczonego - żony oraz córek), mimo że zmierzały do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a okoliczność będąca przedmiotem dowodu nie została dostatecznie wyjaśniona; b) uznanie, że wniosek dowodowy - dokument wystawiony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 kwietnia 2013 r., nie dotyczy faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, mimo że przedmiotem dowodu był fakt, iż wymóg ten nie dotyczy osób zatrudnionych w szczególnych warunkach u pracodawców, którzy nigdy nie stosowali resortowych wykazów prac, np. w prywatnych firmach, a także wystarczające jest, aby wykonywana praca wskazana w świadectwie pracy była zgodna z rodzajem prac lub stanowiskiem wymienionym w rozporządzeniu z 7 lutego 1983 r., co skutkowało oddaleniem tego wniosku, mimo że okoliczności sporne pomiędzy stronami nie zostały dostatecznie wyjaśnione; c) oddalenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wykazania, że praca ubezpieczonego w okresie od 2 stycznia 1985 r. do 1 października 1991 r. w ASOS C. (…) była pracą wykonywaną przez ubezpieczonego w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów rozporządzenia, tj. czy była wykonywana w identycznych warunkach, w tym samym zakresie (tego samego rodzaju) co w T., a zatem czy wykonywana praca, wskazana w świadectwie pracy ubezpieczonego, była zgodna z rodzajem prac lub stanowiskiem wymienionym w rozporządzeniu, jak również ustalenia, czy rzeczywiście praca ubezpieczonego była wykonywana poza kanałem, a jeśli tak, to czy stanowiła ona kompleksową część naprawy przeprowadzanej w kanale; w jakich okolicznościach ewentualne prace były wykonywane poza kanałem; jak często się to zdarzało; czy było to normą, czy też zdarzało się incydentalnie i kto o tym decydował; 4/ art. 233 § 1 w związku z art. 391 § 1, art. 316 § 1 w związku z art. 391 § 1oraz art. 378 § 1 i art. 382 k.p.c., polegających na: a) nieprzestrzeganiu kompetencji rozpoznawczych i kontrolnych sądu odwoławczego oraz niespełnieniu jego procesowej funkcji (art. 382 k.p.c.), na skutek czego doszło do pominięcia części materiału zebranego w postępowaniu i braku wyczerpujących ustaleń co do stanu faktycznego spraw; b) przyjęciu przez Sąd drugiej instancji za własne ustaleń faktycznych i wywodów Sądu Okręgowego w C., bez jakichkolwiek merytorycznych rozważań w tej kwestii, w sytuacji gdy zarzuty apelacji dotyczyły przede wszystkim przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, które to uchybienie skutkowało tym, że zarzuty apelacyjne nie zostały rozpoznane; 5/ art. 381 w związku z art. 379 pkt 5) k.p.c., przez pominięcie wniosków dowodowych ubezpieczonego i wadliwe uznanie, że Sąd pierwszej instancji „nie popełnił błędu nie prowadząc takiego dowodu”, podczas gdy Sąd drugiej instancji pominął okoliczność, że wadliwość procedowania dotyczy przepisów, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu; 6/ art. 217 § 2 i art. 240 § 1 k.p.c., przez pominięcie dowodu z przesłuchania świadka B. T. (żony ubezpieczonego), pomimo złożenia ustnie do protokołu wniosku o jej przesłuchanie i istnienia okoliczności spornych, które nie zostały jeszcze dostatecznie wyjaśnione; 7/ art. 228 k.p.c., polegające na nieuwzględnieniu, że wymóg, aby pracodawca w świadectwie pracy w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy określił rodzaj pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji według wymienionego rozporządzenia Rady Ministrów, stanowisko pracy wymienione w odpowiednim wykazie, dziale, pozycji i punkcie zarządzenia resortowego lub uchwały, a także okresu, w którym praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku - nie dotyczy osób zatrudnionych w szczególnych warunkach u pracodawców, którzy nigdy nie stosowali resortowych wykazów prac, np. w prywatnych firmach, podczas gdy fakt ten jest powszechnie znany; 8/ art. 231 k.p.c., przez przyjęcie faktu pracy ubezpieczonego w ASOS C. (…) na stanowisku mechanika podwoziowego naprawy pojazdów samochodowych w warunkach szczególnych za nieustalony, mimo istnienia ku temu dostatecznej podstawy w zebranym materiale dowodowym w postaci: a) tożsamego stanowiska pracy w świadectwie pracy ubezpieczonego, b) tożsamego zakresu wykonywania obowiązków, tj. rodzaju prac wykonywanych na tych samych stanowiskach pracy, c) tożsamych działalności gospodarczych (tj. serwis, naprawy gwarancyjne samochodów - z różnicą obsługi innych marek samochodów, praca w kanałach, naprawa podwozia, wymiana wałów napędowych, wahaczy, resortów oraz osi); 9/ art. 233 § 1 i 2 i art. 328 § 2 k.p.c., przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, polegającym na zupełnym pominięciu dla oceny pracy ubezpieczonego w ASOS C. (…) w warunkach szczególnych, faktu: a) wykonywania przez ubezpieczonego tożsamego stanowiska pracy, identycznych warunkach jaki wykonywał w T. (a który został uznany przez Sąd Okręgowy jako praca w warunkach szczególnych), a także wielkość naprawianych samochodów przez ubezpieczonego nie miała wpływu na rodzaj pracy i wielkość naprawianych części mechanicznych (części mechaniczne są tej samej wielkości niezależnie od wielkości samochodu); b) wykonywania pracy ubezpieczonego w ASOS C. (…) na stanowisku mechanika podwoziowego naprawy pojazdów samochodowych jako specjalisty w tym zakresie przez fakt wykonywania pracy w okresie 13 lat, 10 miesięcy i 25 dni, w T. na stanowisku mechanika podwoziowego pojazdów samochodowych, pomimo uznania przez Sąd Okręgowy pracy ubezpieczonego ww. pracy w warunkach szczególnych (we wcześniejszym okresie pracy ubezpieczonego na tożsamym stanowisku pracy, z tożsamym zakresem wykonywanych obowiązków); 10/ art. 233 § 1 k.p.c., przez: a) sformułowanie na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie błędnego wniosku prowadzącego do uznania, że okoliczności co do tego typu serwisu, jego wyposażenia i liczby zatrudnionych pracowników nie pozwalały na ustalenie, iż ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych; b) przekroczenie dyrektyw zasady swobody sędziowskiej w ocenie dowodów, tj. zakresu prac (rodzaju prac) wykonywanych przez ubezpieczonego w ASOS C. (…), przez błędne przyjęcie, że skoro ubezpieczony naprawiał mniejsze samochody niż w poprzedniej pracy będąc zatrudnionym na tym samym stanowisku (o tym samym zakresie prac), nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, co w konsekwencji doprowadziło, iż Sąd drugiej instancji błędnie ustalił, że ubezpieczony w szczególnych warunkach wykonywał tylko niektóre z prac (wielkość samochodów nie miała wpływu na rodzaj pracy, albowiem wielkość części mechanicznych w naprawianych autach była taka sama i nie była zależna od wielkości naprawianych aut, tj. niezależnie czy były to auta dostawcze, czy auta osobowe), c) wyprowadzenie z zebranego w sprawie materiału dowodowego, wniosków z niego niewynikających, a ponadto sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania i z doświadczeniem życiowym, że ubezpieczony pracując w dwóch firmach o tej samej działalności, na tożsamych stanowiskach pracy, o tym samym zakresie prac, w tym samym wymiarze czasu pracy, wykonywał tylko w jednej firmie pracę w warunkach szczególnych, tym bardziej, iż ubezpieczony: (-) był specjalistą w zakresie mechanika podwoziowego naprawy pojazdów samochodowych, tym bardziej po 13 latach, 10 miesięcy i 25 dniach pracy w warunkach szczególnych w T. (-) przeszedł dwa profesjonalne szkolenia w W. oraz w M. w zakresie specjalizacji naprawy skrzyni biegów, która odbywa się w kanale, tj. w warunkach szczególnych, d) przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów wyrażającej się w odmowie wiarygodności i mocy dowodowej z (-) świadectwa pracy wystawionego przez pracodawcę w prywatnej firmie, mimo że wymóg wskazania stanowiska pracy wymienionego w odpowiednim wykazie, dziale, pozycji i punkcie zarządzenia resortowego lub uchwały nie dotyczy osób zatrudnionych w szczególnych warunkach u pracodawców, którzy nie stosowali resortowych wykazów prac, tj. w prywatnych firmach, a także (-) zeznań ubezpieczonego H. T., mimo że jego zeznania są logiczne, wzajemnie się uzupełniają i nie stoją w sprzeczności z istotną częścią materiału dowodowego zebranego w sprawie, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego ustalenia, iż ubezpieczony nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych w ASOS C. (…), mimo że wykonywał ten sam zakres obowiązków na tym samym stanowisku pracy co w T.; 11/ art. 382 w związku z art. 233 § 1 i art. 328 § 2 k.p.c., przez brak dokonania własnej oceny wyników postępowania dowodowego, niezależnie od tego czy ustaleń dokonuje po przeprowadzeniu nowych dowodów, ponowieniu dotychczasowych, czy też wskutek podzielenia ustaleń dokonanych przez sąd pierwszej instancji; 12/ art. 378 § 1 oraz art. 328 w związku z art. 391 § 1 k.p.c., przez: a) nie odniesienie się przez Sąd drugiej instancji do wszystkich zarzutów apelacji, co uniemożliwia prześledzenie toku rozumowania składu orzekającego; b) niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku, ograniczenie przedstawienia tej podstawy do przytoczenia w sposób ogólny i sumaryczny ustaleń Sądu pierwszej instancji i niepowołanie przepisów prawa materialnego, na podstawie których został wydany wyrok Sądu drugiej instancji, c) wadliwe uzasadnienie wyroku na skutek braku odzwierciedlenia w uzasadnieniu motywów rozstrzygnięcia wydanego przez Sąd drugiej instancji, tj. braku wskazania konkretnych faktów, które Sąd uznał za udowodnione i dowodów, na których się oparł, a w szczególności przyczyn, dla których dowodom wnioskowanym przez ubezpieczonego odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, co skutkowało brakiem wyjaśnienia przez Sąd odwoławczy przyczyn oddalenia apelacji ubezpieczonego oraz uniemożliwieniem zaskarżenia wydanego rozstrzygnięcia w oparciu o konkretne ustalenia Sądu, d) nieprzedstawienie w uzasadnieniu wyroku żadnych ustaleń faktycznych, ani niedokonanie jakiejkolwiek oceny dowodów wskazanych przez ubezpieczonego, tj. dokumentu z 10 kwietnia 2013 r., z którego wynika, że dla osoby zatrudnionej w szczególnych warunkach u pracodawców, którzy nigdy nie stosowali resortowych wykazów prac, np. w prywatnych firmach, wystarczające jest, aby wykonywana praca wskazana w świadectwie pracy była zgodna z rodzajem prac lub stanowiskiem wymienionym w rozporządzeniu z 1983 r., a jedynie oddalił go uznając go jako zbędny.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
