W trosce o bezpieczeństwo naszej Ojczyzny, kierując się konstytucyjnym obowiązkiem Jej obrony nałożonym na każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej oraz pragnąc zagwarantować wszystkim, którzy realizują ten obowiązek, jak najlepsze warunki, w szczególności żołnierzom, którzy pełnią służbę wojskową dla dobra Rzeczypospolitej Polskiej, a od których służba ta wymaga zdyscyplinowania, lojalności i poświęcenia, stanowi się, co następuje:

Art. 2. [Definicje] Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) cyberprzestrzeni – należy przez to rozumieć cyberprzestrzeń, o której mowa w art. 2 ust. 1b ustawy z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2022 r. poz. 2091);

2) czasie wojny – należy przez to rozumieć czas działań wojennych prowadzonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, których początek i koniec jest określany w trybie postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wydanego na wniosek Rady Ministrów;

3) decyzji – należy przez to rozumieć decyzję wydawaną przez właściwy organ wojskowy oraz rozkaz personalny;

4) dowódcy jednostki wojskowej – należy przez to rozumieć osobę kierującą lub dowodzącą jednostką wojskową, w której żołnierz zajmuje stanowisko służbowe lub do której został skierowany w ramach pełnienia zawodowej służby wojskowej w dyspozycji;

5) drodze do miejsca i z miejsca wykonywania czynności, drodze z miejsca zamieszkania do jednostki wojskowej i z powrotem albo drodze na urlop lub przepustkę i z powrotem – należy przez to rozumieć najkrótszy czas dojazdu lądowym środkiem publicznego transportu zbiorowego, łącznie z przesiadkami, licząc od stacji (przystanku) najbliższej miejsca pełnienia służby do stacji (przystanku) najbliższej miejsca zamieszkania, bez uwzględnienia czasu dojazdu do i od stacji (przystanku) w obrębie miejscowości, z której żołnierz dojeżdża, oraz miejscowości, w której wykonuje obowiązki służbowe;

6) drodze służbowej – należy przez to rozumieć wnoszenie wystąpień (wniosków, skarg, próśb, zażaleń i pytań) za pośrednictwem kolejnych przełożonych, aż do właściwego do rozpatrzenia sprawy, który sprawę ostatecznie rozpatrzy;

7) dzieciach pozostających na utrzymaniu żołnierza zawodowego – należy przez to rozumieć dzieci własne żołnierza zawodowego, dzieci jego małżonka, dzieci przysposobione i dzieci przyjęte na wychowanie, do czasu zawarcia przez nie związku małżeńskiego, które:

a) nie przekroczyły 18 roku życia, a w przypadku uczęszczania do szkoły lub odbywania studiów w szkole wyższej 25 roku życia, albo

b) stały się całkowicie niezdolne do pracy lub niezdolne do samodzielnej egzystencji przed osiągnięciem wieku określonego w lit. a;

8) etacie – należy przez to rozumieć dokument określający cechy i charakterystykę jednostki organizacyjnej podległej Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowanej lub komórki organizacyjnej urzędu obsługującego Ministra Obrony Narodowej, jej wewnętrzną strukturę organizacyjną, liczbę, rodzaje i rangę wszystkich stanowisk służbowych ujętych w tym dokumencie oraz liczbę i rodzaje uzbrojenia, sprzętu wojskowego, środków transportu i innego wyposażenia należnego jednostce (komórce) organizacyjnej;

9) interesie bezpieczeństwa i obronności – należy przez to rozumieć całokształt potrzeb państwa mających na celu zapewnienie ochrony podstawowych wartości, takich jak: suwerenność, niepodległość, nienaruszalność terytorium, pozycja międzynarodowa oraz ład i porządek konstytucyjny;

10) jednostce organizacyjnej – należy przez to rozumieć jednostkę podległą Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowaną, z wyłączeniem urzędu obsługującego Ministra Obrony Narodowej;

11) jednostce przewidzianej do militaryzacji – należy przez to rozumieć podmiot lub przedsiębiorcę, na które nałożono zadania na rzecz obronności lub bezpieczeństwa państwa oraz umieszczono w wykazie jednostek przewidzianych do militaryzacji prowadzonym przez Ministra Obrony Narodowej;

12) jednostce wojskowej – należy przez to rozumieć jednostkę organizacyjną Sił Zbrojnych oraz komórkę organizacyjną, funkcjonujące na podstawie nadanego przez Ministra Obrony Narodowej etatu, posługujące się pieczęcią urzędową z godłem Rzeczypospolitej Polskiej i nazwą (numerem) jednostki wojskowej;

13) komórce organizacyjnej – należy przez to rozumieć komórki organizacyjne tworzące urząd obsługujący Ministra Obrony Narodowej;

14) kwalifikacji wojskowej – należy przez to rozumieć proces ukierunkowany na określenie zdolności do pełnienia służby wojskowej;

15) militaryzacji – należy przez to rozumieć narzędzie wspomagające organy państwa w realizacji nałożonych na nie zadań obronnych będące specyficzną formą zadań obronnych stanowiącą środek realizacji przedsięwzięć określonych w planach operacyjnych organów administracji rządowej w wymiarze organizacyjnym i osobowym;

16) mobilizacji – należy przez to rozumieć proces przygotowania państwa, w tym Sił Zbrojnych, do osiągnięcia gotowości do przeciwdziałania bezpośredniemu zewnętrznemu zagrożeniu bezpieczeństwa państwa, uruchamiany zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;

17) mocach produkcyjnych, naprawczych lub usługowych – należy przez to rozumieć składniki materialne i niematerialne przeznaczone do prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę i niezbędne do realizacji przez niego zadań na rzecz obronności państwa w zakresie zabezpieczenia potrzeb Sił Zbrojnych;

18) objęciu stanowiska służbowego – należy przez to rozumieć określony w rozkazie dziennym dowódcy jednostki wojskowej dzień przystąpienia żołnierza zawodowego do wykonywania obowiązków służbowych na stanowisku służbowym, na które żołnierz ten został wyznaczony decyzją uprawnionego organu;

18a) operacji wojskowej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w czasie pokoju – należy przez to rozumieć:

a) zorganizowane działanie Sił Zbrojnych prowadzone w celu zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrznego państwa, niebędące szkoleniem lub ćwiczeniem,

b) działanie wojsk obcych w ramach wzmocnienia wojskowego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej lub wojsk Państw-Stron Traktatu Północnoatlantyckiego, o którym mowa w art. 3a ust. 1 ustawy z dnia 23 września 1999 r. o zasadach pobytu wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zasadach ich przemieszczania się przez to terytorium oraz zasadach udzielania pomocy wojskom sojuszniczym i organizacjom międzynarodowym (Dz. U. z 2023 r. poz. 807 oraz z 2024 r. poz. 1248)

– podejmowane, jeżeli okoliczności wymagają natychmiastowego działania, w szczególności w sytuacjach zagrożenia granicy państwa, obiektów infrastruktury krytycznej, bezpieczeństwa ludzi lub mienia w znacznych rozmiarach, w tym w przypadku gdy siły i środki służb podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych lub przez niego nadzorowanych mogą okazać się nieadekwatne ze względu na charakter zagrożenia;

19) organie wojskowym – należy przez to rozumieć podmiot resortu obrony narodowej realizujący zgodnie ze swoją właściwością zadania z zakresu obronności państwa określone w ustawie;

20) organizacji proobronnej – należy przez to rozumieć organizację pozarządową, z którą Minister Obrony Narodowej zawarł partnerską umowę proobronną;

21) planach operacyjnych – należy przez to rozumieć dokumenty planistyczne wykonywane w ramach planowania polegającego na ustalaniu czynności dotyczących przygotowania i działania organów administracji rządowej, organów samorządu terytorialnego i przedsiębiorców oraz innych podmiotów, w tym podmiotów niebędących przedsiębiorcami, w warunkach zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny;

22) potrzebach Sił Zbrojnych – należy przez to rozumieć celowość:

a) powołania do służby wojskowej,

b) wyznaczenia na stanowisko służbowe,

c) zwolnienia ze stanowiska służbowego,

d) przeniesienia do dyspozycji albo do innego korpusu osobowego,

e) zwolnienia ze służby wojskowej,

f) realizacji zadań służbowych przez żołnierzy,

g) realizacji innych zadań zabezpieczających interes bezpieczeństwa państwa;

23) pracowniczym przydziale mobilizacyjnym – należy przez to rozumieć imienne wyznaczenie pracownika resortu obrony narodowej albo pracownika zatrudnionego u innego pracodawcy na stanowisko określone etatem czasu wojennego;

24) pracowniku resortu obrony narodowej – należy przez to rozumieć pracownika albo członka korpusu służby cywilnej zatrudnionego w jednostce wojskowej, jednostce organizacyjnej podległej Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowanej oraz członka korpusu służby cywilnej albo pracownika zatrudnionego w urzędzie obsługującym Ministra Obrony Narodowej;

25) programach obronnych – należy przez to rozumieć dokumenty planistyczne wykonywane w ramach programowania polegającego na ustalaniu zadań obronnych realizowanych w czasie pokoju w celu utrzymania i rozwoju potencjału obronnego państwa oraz przygotowania Sił Zbrojnych, organów administracji rządowej, organów samorządu terytorialnego i przedsiębiorców oraz innych podmiotów do działania w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny, a także sposób projektowania środków budżetowych przeznaczonych na ten cel;

26) prokuratorach do spraw wojskowych – należy przez to rozumieć prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury pełniących czynności w Departamencie do Spraw Wojskowych w Prokuraturze Krajowej, w wydziałach do spraw wojskowych prokuratur okręgowych i w działach do spraw wojskowych prokuratur rejonowych;

27) przedsiębiorcy – należy przez to rozumieć przedsiębiorcę, o którym mowa w art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221, 641, 803, 1414 i 2029), z wyłączeniem osoby zagranicznej oraz przedsiębiorcy zagranicznego;

28) przedsiębiorcy zagranicznym – należy przez to rozumieć osobę, o której mowa w art. 3 pkt 7 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2022 r. poz. 470);

29) przydziale mobilizacyjnym – należy przez to rozumieć imienne wyznaczenie żołnierza zawodowego, osoby będącej w rezerwie, na stanowisko służbowe określone etatem czasu wojennego, zgodnie z wymaganiami kwalifikacyjnymi oraz predyspozycjami określonymi dla tego stanowiska;

30) resorcie obrony narodowej – należy przez to rozumieć urząd obsługujący Ministra Obrony Narodowej, jednostki wojskowe oraz jednostki organizacyjne podległe Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowane;

31) rezerwach strategicznych – należy przez to rozumieć zgłoszone przez Ministra Obrony Narodowej, w ramach rezerw strategicznych, o których mowa w art. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 2020 r. o rezerwach strategicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 294), surowce i materiały niezbędne do zabezpieczenia realizacji zadań przez przedsiębiorców, określonych w Planie zabezpieczenia potrzeb Sił Zbrojnych realizowanych przez przedsiębiorców, w warunkach zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny;

32) równorzędnym stanowisku służbowym – należy przez to rozumieć stanowisko służbowe, którego stopień etatowy jest równy stopniowi etatowemu stanowiska służbowego zajmowanego poprzednio przez żołnierza, a w przypadku oficerów młodszych stopniowi wojskowemu posiadanemu przez oficera;

33) sędziach sądów wojskowych – należy przez to rozumieć żołnierzy zawodowych pełniących zawodową służbę wojskową na stanowiskach sędziów w sądach wojskowych;

34) stanowisku służbowym – należy przez to rozumieć usytuowanie żołnierza oraz pracownika w hierarchii służbowej jednostki organizacyjnej;

35) stopniu etatowym – należy przez to rozumieć stopień lub stopnie wojskowe określone dla danego stanowiska służbowego;

36) uregulowanym stosunku do służby wojskowej – należy przez to rozumieć:

a) nadanie danej osobie kategorii zdolności do służby wojskowej i przeniesienie jej do rezerwy,

b) odbycie obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej i przeniesienie do rezerwy osoby, która ją odbyła,

ba) odbycie dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej i przeniesienie do rezerwy osoby, która ją odbyła,

c) odbycie służby zastępczej i przeniesienie do rezerwy osoby, która ją odbyła,

d) pełnienie zawodowej służby wojskowej, terytorialnej służby wojskowej przez okres co najmniej 3 lat oraz służby w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Policji, Straży Granicznej, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Służbie Ochrony Państwa, Służbie Więziennej, Straży Marszałkowskiej, Służbie Celno-Skarbowej lub Państwowej Straży Pożarnej;

37) wyższym stanowisku służbowym – należy przez to rozumieć stanowisko służbowe, którego stopień etatowy jest wyższy od stopnia etatowego poprzednio zajmowanego przez żołnierza stanowiska służbowego;

38) związku organizacyjnym – należy przez to rozumieć jednostki wojskowe zorganizowane przez Ministra Obrony Narodowej w określoną strukturę, w szczególności w korpus, dywizję lub brygadę, funkcjonującą samodzielnie albo w składzie rodzaju Sił Zbrojnych, na podstawie nadanych etatów;

39) żołnierzu – należy przez to rozumieć osobę pełniącą czynną służbę wojskową;

40) żołnierzu zawodowym – należy przez to rozumieć żołnierza pełniącego zawodową służbę wojskową.

Art. 4. [Pełnienie służby wojskowej] 1. Podstawowym sposobem spełniania obowiązku obrony Ojczyzny jest pełnienie służby wojskowej.

2. Spełnianie obowiązku służby wojskowej może nastąpić również przez odbywanie służby zastępczej.

3. Spełnianie obowiązku służby wojskowej ma pierwszeństwo przed innymi rodzajami obowiązku obrony Ojczyzny.

Art. 5. [Obowiązek pełnienia służby wojskowej] 1. Obowiązkowi pełnienia służby wojskowej, w zakresie określonym w niniejszej ustawie, podlegają obywatele polscy, począwszy od dnia, w którym kończą 18 lat życia, do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 60 lat życia, a posiadający stopień podoficerski lub oficerski – 63 lat życia.

2. Obowiązkowi służby wojskowej nie podlegają osoby wymienione w ust. 1, które zostały uznane ze względu na stan zdrowia za trwale niezdolne do tej służby.

3. Obowiązkowi służby wojskowej nie podlegają kobiety w ciąży oraz w okresie 6 miesięcy po porodzie, a także osoby:

1) sprawujące opiekę nad dziećmi do lat 8;

2) sprawujące opiekę nad:

a) dziećmi od lat 8 do 18,

b) osobami obłożnie chorymi,

c) osobami, wobec których orzeczono trwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2023 r. poz. 208, 337, 641 i 1429),

d) osobami, wobec których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz samodzielnej egzystencji na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672),

e) osobami zaliczonymi do znacznego stopnia niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 44)

– jeżeli osoby te wspólnie z nimi zamieszkują i opieki tej nie można powierzyć innym osobom.

Art. 6. [Osobiste stawiennictwo na wezwanie] 1. Osoby podlegające obowiązkowi obrony są obowiązane do osobistego stawienia się na wezwanie właściwych organów w sprawach dotyczących tego obowiązku.

2. Pracownikom oraz osobom zatrudnionym na podstawie umowy cywilnoprawnej, wezwanym do osobistego stawienia się przed właściwy organ w sprawach dotyczących obowiązku obrony, którzy nie otrzymali wynagrodzenia za czas opuszczony z powodu wezwania, przysługuje, na ich żądanie, zryczałtowana rekompensata za utracone zarobki. Rekompensata przysługuje za każdy dzień w wysokości 1/30 minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w grudniu roku poprzedniego, ustalanego na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207 oraz z 2023 r. poz. 1667). Rekompensatę wypłaca organ wzywający na podstawie zaświadczeń wydanych przez pracodawców.

3. Osobom wezwanym przez właściwy organ do osobistego stawienia się w sprawach dotyczących obowiązku obrony przysługuje, na ich żądanie, zwrot kosztów przejazdu do miejsca stawienia się i powrotu do miejsca pobytu stałego albo pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące. Koszty te organ wzywający zwraca na podstawie udokumentowanego oświadczenia osoby wezwanej, według zasad określonych w przepisach tytułu III działu 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1144, 1532 i 1860).

4. Jeżeli wezwanie do stawienia się następuje wskutek niespełnienia lub nienależytego spełnienia, z winy osoby wezwanej, obowiązków określonych w ustawie, przepisów ust. 2 i 3 nie stosuje się.

Art. 7. [Realizacja zadań z zakresu obronności państwa] Realizacja zadań z zakresu obronności państwa należy do wszystkich organów władzy i administracji rządowej oraz innych organów i instytucji państwowych, organów samorządu terytorialnego, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i innych podmiotów, a także do każdego obywatela, w zakresie określonym w ustawach.

Art. 8. [Sposób wykonywania zadań w ramach obowiązku obrony] Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób wykonywania zadań w ramach obowiązku obrony przez ministrów, wojewodów, marszałków województw, starostów i wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) oraz przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, a także organizacje pozarządowe, biorąc pod uwagę potrzebę zapewnienia odpowiedniego poziomu obronności państwa.

Art. 9. [Niezbędna pomoc od instytucji państwowych] Organy wojskowe w toku wykonywania zadań w zakresie obronności państwa mogą żądać niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego, przedsiębiorców oraz innych podmiotów. Wymienione instytucje, organy i przedsiębiorcy oraz podmioty są obowiązani, w zakresie swojego działania, do udzielania tej pomocy.

Art. 10. [Przetwarzanie informacji] 1. Organy wojskowe w zakresie swojej właściwości przetwarzają informacje, w tym dane osobowe, uzyskane ze zbiorów danych prowadzonych przez inne służby, instytucje państwowe oraz organy władzy publicznej. Przetwarzanie informacji, w tym danych osobowych, przez organy wojskowe może mieć charakter niejawny, odbywać się bez zgody i wiedzy osoby, której dane dotyczą. Służby, instytucje państwowe oraz organy władzy publicznej są obowiązane do nieodpłatnego udostępnienia organom wojskowym informacji, w tym danych osobowych. W szczególności organy wojskowe są uprawnione do uzyskiwania informacji, w tym danych osobowych gromadzonych w administrowanych przez te służby, instytucje państwowe oraz organy władzy publicznej zbiorach danych lub rejestrach.

2. Podmioty, o których mowa w ust. 1, mogą wyrazić pisemną zgodę na udostępnianie danych zgromadzonych w zbiorach danych organom wojskowym w drodze teletransmisji, bez konieczności składania wniosku w postaci papierowej lub elektronicznej, jeżeli organy te spełniają łącznie następujące warunki:

1) posiadają urządzenia umożliwiające odnotowanie w systemie, kto, kiedy, w jakim celu oraz jakie dane uzyskał;

2) posiadają zabezpieczenia techniczne i organizacyjne zapewniające poufność, integralność, dostępność i autentyczność zgromadzonych danych;

3) jest to uzasadnione specyfiką lub zakresem wykonywanych zadań albo prowadzonej działalności.

3. Do danych, o których mowa w ust. 1, ma zastosowanie przepis art. 2 ust. 2 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, z późn. zm.), zwanego dalej „RODO”.

4. Komórki organizacyjne i jednostki organizacyjne, które na mocy decyzji Ministra Obrony Narodowej realizują zadania w zakresie nieobjętym bezpieczeństwem państwa i obronnością na rzecz Ministra Obrony Narodowej oraz innych jednostek resortu obrony narodowej, posiadają przy przetwarzaniu danych osobowych dla realizacji takich zadań status administratora w rozumieniu art. 4 pkt 7 RODO.

Art. 12. [Przysięga wojskowa] 1. Żołnierz Sił Zbrojnych składa przysięgę wojskową według następującej roty:

„Ja, żołnierz Wojska Polskiego, przysięgam służyć wiernie Rzeczypospolitej Polskiej, bronić jej niepodległości i granic. Stać na straży Konstytucji, strzec honoru żołnierza polskiego, sztandaru wojskowego bronić. Za sprawę mojej Ojczyzny w potrzebie krwi własnej ani życia nie szczędzić. Tak mi dopomóż Bóg.”.

2. Żołnierz składający przysięgę wojskową, o której mowa w ust. 1, może w zależności od własnego uznania odstąpić od wypowiedzenia ostatniego zdania roty.

3. Złożenie przysięgi wojskowej następuje w formie uroczystej, ustalonej w ceremoniale wojskowym.

Art. 13. [Święto Wojska Polskiego] Dzień 15 sierpnia ustanawia się Świętem Wojska Polskiego.

Art. 14. [Inne święta wojskowe] 1. W rodzajach Sił Zbrojnych, wojsk i służb, w jednostkach wojskowych i ich związkach organizacyjnych mogą być obchodzone również inne święta wojskowe, ustanowione dla nich przez Ministra Obrony Narodowej.

2. Obchody Święta Wojska Polskiego i innych świąt wojskowych organizuje się w formie uroczystej, ustalonej w ceremoniale wojskowym.

3. Sposób obchodzenia w Siłach Zbrojnych Święta Wojska Polskiego oraz innych świąt wojskowych określa Minister Obrony Narodowej.

Art. 15. [Skład Sił Zbrojnych] 1. W skład Sił Zbrojnych wchodzą jako ich rodzaje:

1) Wojska Lądowe;

2) Siły Powietrzne;

3) Marynarka Wojenna;

4) Wojska Specjalne;

5) Wojska Obrony Terytorialnej.

2. Siły Zbrojne składają się z jednostek wojskowych i związków organizacyjnych.

3. Dowódcami rodzajów Sił Zbrojnych są Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych, zwany dalej „Dowódcą Generalnym”, Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych, zwany dalej „Dowódcą Operacyjnym”, i Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej.

4. W skład Sił Zbrojnych wchodzą również:

1) Żandarmeria Wojskowa jako ich wyodrębniona i wyspecjalizowana służba;

2) Wojska Obrony Cyberprzestrzeni jako specjalistyczny komponent Sił Zbrojnych są właściwe do realizacji pełnego spektrum działań w cyberprzestrzeni, w szczególności w zakresie proaktywnej ochrony oraz aktywnej obrony elementów i zasobów cyberprzestrzeni kluczowych z punktu widzenia Sił Zbrojnych.

5. W przypadku ogłoszenia powszechnej lub częściowej mobilizacji oraz w czasie wojny Służba Kontrwywiadu Wojskowego i Służba Wywiadu Wojskowego stają się z mocy prawa częścią Sił Zbrojnych.

6. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia niepodlegającego ogłoszeniu, tryb i sposób przygotowania Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego do włączenia w skład Sił Zbrojnych, w przypadku, o którym mowa w ust. 5, mając na uwadze zapewnienie sprawnego włączenia tych służb w skład Sił Zbrojnych, w tym przebiegu operacyjnego i mobilizacyjnego rozwinięcia jednostek wojskowych oraz koniecznych rezerw osobowych dla tych służb.

Art. 16. [Jednostki wojskowe i związki organizacyjne] 1. Jednostki wojskowe i ich związki organizacyjne są rozmieszczone w garnizonach.

2. Minister Obrony Narodowej powierza pełnienie funkcji dowódcy garnizonu żołnierzowi zawodowemu zajmującemu stanowisko służbowe w tym garnizonie, a także zwalnia z tej funkcji.

3. Minister Obrony Narodowej, w drodze rozporządzenia, tworzy, przekształca i znosi garnizony, określa zadania ich dowódców oraz ich siedziby i właściwość terytorialną, z uwzględnieniem podziału terytorialnego państwa.

Art. 17. [Nadzorowanie i koordynowanie całokształtu zagadnień] 1. Nadzorowanie i koordynowanie całokształtu zagadnień związanych z:

1) rozwojem, organizacją, funkcjonowaniem oraz rozbudową i modernizacją systemu telekomunikacyjnego zapewniającego wykonywanie działalności telekomunikacyjnej na potrzeby:

a) komórek organizacyjnych i jednostek organizacyjnych, w tym również jednostek wojskowych w czasie ich użycia lub pobytu poza granicami państwa,

b) jednostek organizacyjnych sił zbrojnych państw obcych i jednostek organizacyjnych innych zagranicznych organów państwowych, przebywających czasowo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umów, których Rzeczpospolita Polska jest stroną – w przypadku posiadania możliwości technicznych,

2) wykorzystywaniem sieci telekomunikacyjnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych – na potrzeby tego systemu, zwanego dalej „wojskowym systemem telekomunikacyjnym”

– należy do organizatora wojskowego systemu telekomunikacyjnego.

2. Organizatora wojskowego systemu telekomunikacyjnego wskazuje Minister Obrony Narodowej.

3. Wykonywanie działalności telekomunikacyjnej w wojskowym systemie telekomunikacyjnym polega na eksploatacji urządzeń i linii telekomunikacyjnych, a także udostępnianiu w wojskowym systemie telekomunikacyjnym usług telekomunikacyjnych dostarczanych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Wykonywanie działalności telekomunikacyjnej w wojskowym systemie telekomunikacyjnym nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podejmowaniu, wykonywaniu i zakończeniu takiej działalności.

4. Wojskowy system telekomunikacyjny nie stanowi elementu publicznej sieci telekomunikacyjnej.

5. Organizator wojskowego systemu telekomunikacyjnego współpracuje z przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi oraz użytkownikami rządowymi prowadzącymi działalność telekomunikacyjną na potrzeby własne, z wykorzystaniem posiadanej infrastruktury telekomunikacyjnej – na podstawie umów i porozumień.

6. Wojskowy system telekomunikacyjny, w przypadku posiadania możliwości technicznych, może być wykorzystywany przez:

1) organizacje społeczne i kombatanckie, współpracujące z komórkami organizacyjnymi i jednostkami organizacyjnymi w zakresie obronności państwa,

2) organy administracji publicznej w celu umożliwienia współpracy w zakresie obronności lub bezpieczeństwa państwa, w sytuacjach szczególnych zagrożeń, w tym wojny, kryzysów oraz zwalczania klęsk żywiołowych

– na wniosek tych podmiotów.

7. Organizator wojskowego systemu telekomunikacyjnego w celu zapewnienia ciągłości działalności wojskowego systemu telekomunikacyjnego występuje do Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej o przekazanie danych dotyczących infrastruktury telekomunikacyjnej eksploatowanej lub używanej przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych, niezbędnej do przygotowania systemów łączności na potrzeby obronne państwa, w tym systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, w celu przeprowadzenia analizy potrzeb, warunków i sposobów udostępniania usług telekomunikacyjnych na rzecz obronności państwa, w tym realizacji zadań wynikających z obowiązku państwa-gospodarza (Host-Nation Support – HNS).

8. Podczas używania urządzeń radiowych komórki organizacyjne i jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne sił zbrojnych państw obcych i jednostki organizacyjne innych zagranicznych organów państwowych, o których mowa w ust. 1:

1) wykorzystują częstotliwości lub zakresy częstotliwości uzgodnione i przydzielone przez jednostkę organizacyjną właściwą w sprawach zarządzania częstotliwościami;

2) stosują się do wymagań eksploatacyjnych urządzeń lub systemu, w którym działają urządzenia.

9. Organizator wojskowego systemu telekomunikacyjnego, na podstawie wymagań technicznych i organizacyjnych Służby Kontrwywiadu Wojskowego, może zapewniać techniczne i organizacyjne warunki:

1) realizacji przez Służbę Kontrwywiadu Wojskowego czynności określonych w art. 31 ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego (Dz. U. z 2023 r. poz. 81, 1834 i 1860);

2) kontroli i utrwalania treści rozmów, o których mowa w art. 237 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 37).

10. Organizator wojskowego systemu telekomunikacyjnego zapewnia warunki, o których mowa w ust. 1, przez przygotowanie, uruchomienie i eksploatację systemów technicznych.

11. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób działania wojskowego systemu telekomunikacyjnego, uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowej realizacji zadań przez organizatora wojskowego systemu telekomunikacyjnego.

Art. 18. [Stanowiska służbowe dla żołnierzy i pracowników resortu obrony narodowej] W jednostce wojskowej tworzy się stanowiska służbowe dla żołnierzy i pracowników resortu obrony narodowej.

Art. 19. [Przeniesienie do innej jednostki wojskowej] 1. Pracownika resortu obrony narodowej można przenieść do innej jednostki wojskowej, jednostki organizacyjnej albo do urzędu obsługującego Ministra Obrony Narodowej.

2. Przeniesienie, o którym mowa w ust. 1, następuje na wniosek pracownika albo za jego pisemną zgodą, w drodze porozumienia między pracodawcami.

3. Pracownik przeniesiony w trybie, o którym mowa w ust. 1, do urzędu obsługującego Ministra Obrony Narodowej staje się członkiem korpusu służby cywilnej. W przypadku gdy pracownik ten był zatrudniony u dotychczasowego pracodawcy na czas nieokreślony, nie stosuje się do niego przepisu art. 35 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. z 2022 r. poz. 1691 oraz z 2023 r. poz. 1195 i 1598).

4. Do okresu zatrudnienia pracownika, o którym mowa w ust. 1, od którego są uzależnione uprawnienia u nowego pracodawcy, wlicza się staż pracy u dotychczasowego pracodawcy.

5. Pracownik resortu obrony narodowej, który był zatrudniony w resorcie obrony narodowej przez co najmniej 5 lat, korzysta z pierwszeństwa w zatrudnieniu w administracji publicznej na stanowiskach związanych z obronnością kraju.

Art. 20. [Dowódca Generalny] 1. Dowódca Generalny jest właściwy w zakresie dowodzenia jednostkami wojskowymi i związkami organizacyjnymi Sił Zbrojnych, z wyłączeniem jednostek wojskowych lub związków organizacyjnych Sił Zbrojnych:

1) bezpośrednio podległych Ministrowi Obrony Narodowej;

2) bezpośrednio podporządkowanych Szefowi Sztabu Generalnego Wojska Polskiego;

3) podporządkowanych Dowódcy Operacyjnemu;

4) podporządkowanych Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej;

5) podporządkowanych Dowódcy Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni;

6) podporządkowanych innym organom lub podmiotom.

2. Do zakresu działania Dowódcy Generalnego należy w szczególności:

1) realizacja programu rozwoju Sił Zbrojnych;

2) planowanie, organizowanie i prowadzenie szkolenia podległych jednostek wojskowych i związków organizacyjnych;

3) organizowanie mobilizacyjnego rozwinięcia wojsk;

4) szkolenie rezerw osobowych na potrzeby użycia w sytuacji kryzysowej lub w czasie wojny oraz utrzymywanie ich w gotowości do tego użycia;

5) realizacja zadań dotyczących logistyki wojskowej w jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych;

6) współpraca z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z obronnością państwa;

7) zarządzanie i przeprowadzanie kontroli w podległych jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych na zasadach i w trybie określonych w przepisach ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 224).

3. Dowódca Generalny wykonuje swoje zadania przy pomocy Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych, zwanego dalej „Dowództwem Generalnym”.

4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia niepodlegającego ogłoszeniu, szczegółowy zakres działania, siedzibę i strukturę organizacyjną Dowództwa Generalnego.

Art. 21. [Dowódca Operacyjny] 1. Dowódca Operacyjny jest właściwy w zakresie dowodzenia operacyjnego częścią Sił Zbrojnych podporządkowaną mu na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej.

2. Do zakresu działania Dowódcy Operacyjnego należy w szczególności:

1) wykonywanie zadań Ministra Obrony Narodowej w zakresie ochrony granicy państwowej w przestrzeni powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej w czasie pokoju, w sytuacji kryzysowej lub w czasie wojny;

2) planowanie, organizowanie i prowadzenie szkolenia organów dowodzenia Sił Zbrojnych, zgodnie z wojennym systemem dowodzenia, a także zapewnienie ich współdziałania z dowództwami jednostek wojskowych i związków organizacyjnych, które mają zostać podporządkowane tym organom;

3) określanie wymagań dla Sił Zbrojnych w zakresie planowania operacyjnego oraz programowania rozwoju Sił Zbrojnych;

4) przygotowanie stanowiska dowodzenia Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych;

5) zarządzanie i przeprowadzanie kontroli w podległych jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych na zasadach i w trybie określonych w przepisach ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej;

6) przewodniczenie Radzie SAR, o której mowa w art. 121 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie morskim (Dz. U. z 2023 r. poz. 1666 i 2005).

3. Dowódca Operacyjny wykonuje swoje zadania przy pomocy Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, zwanego dalej „Dowództwem Operacyjnym”.

4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia niepodlegającego ogłoszeniu, szczegółowy zakres działania, siedzibę i strukturę organizacyjną Dowództwa Operacyjnego.

Art. 22. [Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej] 1. Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej jest właściwy w zakresie dowodzenia jednostkami wojskowymi i związkami organizacyjnymi jemu podległymi.

2. Do zakresu działania Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej należy w szczególności:

1) realizacja programu rozwoju Sił Zbrojnych;

2) planowanie, organizowanie i prowadzenie szkolenia podległych jednostek wojskowych i związków organizacyjnych;

3) planowanie oraz organizowanie mobilizacyjnego i operacyjnego rozwinięcia oraz użycia Wojsk Obrony Terytorialnej;

4) szkolenie rezerw osobowych na potrzeby użycia w sytuacji kryzysowej lub w czasie wojny oraz utrzymywania ich w gotowości do tego użycia;

5) przygotowanie sił i środków Wojsk Obrony Terytorialnej do działań bojowych;

6) planowanie, koordynacja i wykonywanie zadań związanych z udziałem oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, działań w zakresie ochrony mienia, akcjach poszukiwawczych oraz akcjach ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, a także udziału w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego;

7) współpraca z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z obronnością państwa;

8) zarządzanie i przeprowadzanie kontroli w podległych jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej.

3. Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej wykonuje swoje zadania przy pomocy Dowództwa Wojsk Obrony Terytorialnej.

4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia niepodlegającego ogłoszeniu, szczegółowy zakres działania, siedzibę i strukturę organizacyjną Dowództwa Wojsk Obrony Terytorialnej.

Art. 23. [Dowódca Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni] 1. Dowódca Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni jest właściwy w zakresie dowodzenia jednostkami wojskowymi i związkami organizacyjnymi Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni i podlega:

1) Ministrowi Obrony Narodowej do czasu mianowania Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych;

2) Naczelnemu Dowódcy Sił Zbrojnych z chwilą jego mianowania i przejęcia przez niego dowodzenia Siłami Zbrojnymi.

2. Do zakresu działania Dowódcy Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni należy w szczególności:

1) realizacja programu rozwoju Sił Zbrojnych;

2) programowanie, planowanie, organizowanie, prowadzenie oraz nadzorowanie prowadzenia szkoleń będących we właściwości Dowódcy Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni na rzecz podległych jednostek wojskowych i związków organizacyjnych, komórek organizacyjnych i jednostek organizacyjnych, a także instytucji, organów i podmiotów, na podstawie zawartych porozumień;

3) planowanie oraz organizowanie mobilizacyjnego i operacyjnego rozwinięcia oraz użycia Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni;

4) budowa, utrzymanie oraz ochrona infrastruktury, a także ochrona informacji w cyberprzestrzeni;

5) prowadzenie działań i operacji w cyberprzestrzeni;

6) zapewnienie wsparcia operacji militarnych prowadzonych przez Siły Zbrojne oraz operacji w układzie sojuszniczym i koalicyjnym;

7) współpraca z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z obronnością państwa;

8) zarządzanie i przeprowadzanie kontroli podległych jednostek wojskowych i związków organizacyjnych na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej.

3. Dowódca Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni wykonuje swoje zadania przy pomocy Dowództwa Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni.

4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia niepodlegającego ogłoszeniu, szczegółowy zakres działania, siedzibę i strukturę organizacyjną Dowództwa Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni oraz jednostek bezpośrednio podporządkowanych.

Art. 25. [Sprawowanie zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi] 1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, sprawując zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi, w szczególności:

1) określa, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, główne kierunki rozwoju Sił Zbrojnych oraz ich przygotowań do obrony państwa;

2) zatwierdza, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, w drodze postanowienia:

a) narodowe plany użycia Sił Zbrojnych do obrony państwa,

b) organizację i zasady funkcjonowania wojennego systemu dowodzenia Siłami Zbrojnymi,

c) sojusznicze plany obronne;

3) wskazuje, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, osobę przewidzianą do mianowania na stanowisko Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych;

4) może uczestniczyć w odprawach kierowniczej kadry Ministerstwa Obrony Narodowej i Sił Zbrojnych.

2. Organem pomocniczym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w procesie kierowania obroną państwa jest Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.

3. Prowadzenie operacji wojskowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w czasie pokoju następuje na podstawie postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wydanego na wniosek Rady Ministrów.

4. Wniosek, o którym mowa w ust. 3, zawiera:

1) określenie składu Sił Zbrojnych, które mają być użyte w operacji, ich zadań i liczebności;

2) określenie obszaru, na jakim Siły Zbrojne będą wykonywały zadania, i czas ich wykonywania;

3) projekt wytycznych Ministra Obrony Narodowej, o których mowa w art. 11a ust. 14;

4) uzasadnienie określające w szczególności przyczyny prowadzenia tej operacji oraz cel użycia Sił Zbrojnych w jej ramach.

5. W postanowieniu, o którym mowa w ust. 3, określa się:

1) skład Sił Zbrojnych, które mają być użyte w operacji, oraz ich zadania i liczebność;

2) obszar, na jakim Siły Zbrojne będą wykonywały zadania, oraz czas prowadzenia operacji wojskowej nie dłuższy niż 60 dni.

6. Przedłużenie czasu prowadzenia operacji wojskowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w czasie pokoju może nastąpić wielokrotnie, za zgodą Sejmu, na czas każdorazowo nie dłuższy niż 60 dni. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów określający przyczyny konieczności przedłużenia czasu prowadzenia operacji wojskowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w czasie pokoju, wydaje postanowienie w sprawie przedłużenia czasu prowadzenia tej operacji, po uzyskaniu zgody Sejmu.

7. O postanowieniu, o którym mowa w ust. 3, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej niezwłocznie informuje Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu.

Art. 26. [Zadania w zakresie bezpieczeństwa i obronności] 1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wykonuje zadania w zakresie bezpieczeństwa i obronności przy pomocy Biura Bezpieczeństwa Narodowego.

2. Do pracowników Biura Bezpieczeństwa Narodowego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1917). Przewidziane w tych przepisach uprawnienia właściwych organów przysługują odpowiednio Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Biurem Bezpieczeństwa Narodowego kieruje sekretarz stanu wyznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

4. Działalność Biura Bezpieczeństwa Narodowego jest finansowana ze środków budżetowych Kancelarii Prezydenta.

5. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej określa organizację oraz zakres działania Biura Bezpieczeństwa Narodowego.

6. Prezes Rady Ministrów, przedstawiając wnioski, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa, przekazuje Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, za pośrednictwem Szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego, informacje dotyczące zakresu zadań jednostki wojskowej, systemu kierowania i dowodzenia jednostką wojskową oraz jej podporządkowania w okresie wykonywania zadań, uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz tras i czasu przemieszczania się jednostek wojskowych, w przypadku tranzytu.

Art. 27. [Zapewnianie bezpieczeństwa zewnętrznego państwa] 1. Zapewnianie bezpieczeństwa zewnętrznego państwa oraz sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności kraju przez Radę Ministrów polega na:

1) opracowywaniu projektów strategii bezpieczeństwa narodowego;

2) planowaniu i realizacji przygotowań obronnych państwa zapewniających jego funkcjonowanie w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny, w tym planowaniu przedsięwzięć gospodarczo-obronnych oraz zadań wykonywanych na rzecz Sił Zbrojnych i wojsk sojuszniczych;

3) przygotowywaniu systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, w tym obroną państwa, i warunków funkcjonowania organów władzy publicznej na stanowiskach kierowania;

4) utrzymywaniu stałej gotowości obronnej państwa, wnioskowaniu do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o jej podwyższanie w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny oraz o jej obniżanie stosownie do zmniejszania stopnia zagrożenia;

5) określaniu obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa lub obronności państwa oraz przygotowywaniu i prowadzeniu ich szczególnej ochrony;

6) przygotowaniu na potrzeby obronne państwa i utrzymywaniu w stałej gotowości jednolitych systemów obserwacji, pomiarów, analiz, prognozowania i powiadamiania;

7) przygotowaniu systemu stałych dyżurów na czas zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny;

8) określaniu zasad wykorzystania zasobów systemu ochrony zdrowia i infrastruktury technicznej państwa na potrzeby obronne, w tym sposobu zabezpieczania przestrzeni powietrznej i wód terytorialnych w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny;

9) zapewnianiu funkcjonowania systemu szkolenia obronnego w państwie;

10) prowadzeniu kontroli stanu przygotowań obronnych w państwie.

2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:

1) warunki i tryb planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa realizowanych przez organy administracji rządowej, organy samorządu terytorialnego i przedsiębiorców, sposób ich nakładania oraz właściwość organów w tych sprawach, w tym ujętych w planowaniu operacyjnym i programach obronnych,

2) organizację i tryb przygotowania systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, w tym obroną państwa, sposób realizacji zadań przez organy władzy publicznej w tych sprawach oraz ich funkcjonowanie na stanowiskach kierowania,

3) stany gotowości obronnej państwa, warunki i tryb ich wprowadzania, czynności służące utrzymywaniu stałej gotowości obronnej państwa, a także realizowane po podwyższeniu stanu gotowości obronnej państwa, organizację systemu stałych dyżurów na potrzeby podwyższania gotowości obronnej państwa i czynności podejmowane przez poszczególne organy w zakresie tworzenia systemu stałych dyżurów na potrzeby podwyższania gotowości obronnej państwa,

4) organizację i warunki przygotowania oraz sposób funkcjonowania systemów obserwacji, pomiarów, analiz, prognozowania i powiadamiania o skażeniach na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz właściwość organów w tych sprawach,

5) warunki i sposób przygotowania i wykorzystania transportu morskiego, kolejowego, samochodowego, lotniczego, żeglugi śródlądowej oraz infrastruktury drogowej i kolejowej na potrzeby obronne państwa, a także ich ochrony w czasie wojny oraz właściwość organów w tych sprawach,

6) warunki i sposób przygotowania i wykorzystania systemów łączności na potrzeby obronne państwa oraz właściwość organów w tych sprawach,

7) warunki i sposób przygotowania i wykorzystania podmiotów leczniczych w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej na potrzeby obronne państwa oraz właściwość organów w tych sprawach,

8) organizację szkolenia obronnego w państwie, podmioty objęte tym szkoleniem, zadania w zakresie planowania i realizacji szkolenia obronnego oraz właściwość organów w tych sprawach,

9) zakres i sposób prowadzenia przez organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego kontroli realizacji zadań obronnych wykonywanych przez ich jednostki organizacyjne i przedsiębiorców

– kierując się potrzebą zapewnienia zewnętrznego bezpieczeństwa państwa i sprawowania ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności.

3. Do zadań Rady Ministrów wykonywanych w ramach zapewniania zewnętrznego bezpieczeństwa państwa i sprawowania ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności kraju należy również zapewnienie wsparcia przez państwo-gospodarza, polegającego na udzielaniu cywilnej i wojskowej pomocy wojskom sojuszniczym i organizacjom międzynarodowym, które przebywają, wykonują zadania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przemieszczają się przez to terytorium, w ramach wypełniania zobowiązań międzynarodowych, na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

4. Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej, w uzgodnieniu z Ministrem Obrony Narodowej, nakłada na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego zadanie polegające na zapewnieniu usług telekomunikacyjnych na potrzeby systemu, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, przy wykorzystaniu sieci telekomunikacyjnej tego przedsiębiorcy na zasadach preferencyjnych.

5. Zadanie, o którym mowa w ust. 4, jest nakładane na wniosek właściwego organu, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie ust. 2 pkt 2, na rzecz którego ma być wykorzystana sieć przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, w drodze decyzji administracyjnej.

Art. 28. [Minister Obrony Narodowej] 1. Minister Obrony Narodowej kieruje działem administracji rządowej obrona narodowa oraz jest organem, za którego pośrednictwem Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej sprawuje w czasie pokoju zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi.

2. Minister Obrony Narodowej, realizując politykę Rady Ministrów w zakresie ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności kraju i zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrznego państwa, kieruje obronnością kraju.

3. Minister Obrony Narodowej przekazuje Marszałkowi Sejmu i Marszałkowi Senatu informację o przebiegu operacji wojskowej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w czasie pokoju, w terminie 14 dni od dnia jej zakończenia.

Art. 29. [Przygotowania do realizacji zadań wynikających z kompetencji Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych] 1. Osoba, o której mowa w art. 25 ust. 1 pkt 3, przygotowuje się do realizacji zadań wynikających z kompetencji Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, do czasu mianowania Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych lub wskazania przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej innej osoby przewidzianej do mianowania na to stanowisko.

2. Przygotowania, o których mowa w ust. 1, obejmują w szczególności udział w strategicznych grach i ćwiczeniach obronnych, planowaniu użycia Sił Zbrojnych do obrony państwa oraz w przygotowywaniu wojennego systemu dowodzenia Siłami Zbrojnymi.

Art. 30. [Kierowanie sprawami obronności w województwie] 1. Kierowanie sprawami obronności w województwie należy do wojewody.

2. Wojewoda w ramach kierowania, o którym mowa w ust. 1, wykonuje zadania w zakresie i na zasadach określonych w ustawach, a w szczególności:

1) określa szczegółowe kierunki działania dla kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży, organów administracji niezespolonej oraz jednostek samorządu terytorialnego w zakresie realizacji zadań obronnych;

2) kieruje realizacją przedsięwzięć związanych z podwyższaniem gotowości obronnej państwa wykonywanych przez marszałków województw, starostów, wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), przedsiębiorców oraz inne jednostki organizacyjne i organizacje społeczne mające swoją siedzibę na terenie województwa;

3) koordynuje przedsięwzięcia niezbędne dla zabezpieczenia mobilizacji jednostek wojskowych i wykonywania świadczeń na rzecz obrony;

4) kieruje realizacją przedsięwzięć związanych z przygotowaniem stanowisk kierowania dla organów terenowych;

5) organizuje wykorzystanie miejscowych sił i środków na potrzeby obronności państwa i obszaru województwa, w tym ochrony ludności oraz dóbr materialnych i kultury przed środkami rażenia, jak również niesienia pomocy poszkodowanym;

6) kontroluje i ocenia wykonywanie zadań obronnych przez organy, podmioty, przedsiębiorców, jednostki organizacyjne i organizacje, o których mowa w pkt 1 i 2;

7) organizuje edukację społeczeństwa dotyczącą przygotowania obronnego oraz prowadzi szkolenia i ćwiczenia obronne.

Art. 31. [Terenowe organy wykonawcze] 1. Terenowymi organami wykonawczymi Ministra Obrony Narodowej w sprawach rekrutacji, operacyjno-obronnych i administracji niezespolonej są Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji oraz szefowie wojskowych centrów rekrutacji.

2. W imieniu Ministra Obrony Narodowej czynności nadzoru w sprawach operacyjno-obronnych realizuje Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji.

3. Minister Obrony Narodowej może upoważnić, w formie pisemnej, kierownika jednostki organizacyjnej albo kierownika komórki organizacyjnej do wykonywania w jego imieniu czynności nadzoru w sprawach operacyjno-obronnych, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych, postanowień, zaświadczeń, a także do poświadczania za zgodność z oryginałem odpisów dokumentów przedstawionych przez stronę na potrzeby prowadzonych postępowań.

Art. 32. [Zadania szefów wojskowych centrów rekrutacji] 1. Szefowie wojskowych centrów rekrutacji wykonują w szczególności zadania z zakresu:

1) zapewniania operacyjnego i mobilizacyjnego rozwinięcia jednostek wojskowych;

2) zapewniania uzupełnienia potrzeb osobowych jednostek wojskowych oraz innych jednostek wykonujących zadania na rzecz obronności lub bezpieczeństwa państwa;

3) koordynacji przedsięwzięć prowadzonych w ramach pomocy w zakresie aktywizacji zawodowej żołnierzy i osób zwolnionych z czynnej służby wojskowej oraz członków ich rodzin (rekonwersji);

4) organizowania szkoleń lub kursów dla żołnierzy rezerwy w celu nabywania przez nich kwalifikacji przydatnych w Siłach Zbrojnych, w tym wykorzystując również współpracę z pracodawcami zatrudniającymi tych żołnierzy;

5) planowania wykorzystania sił układu pozamilitarnego na potrzeby obronne;

6) administracji rezerw osobowych i świadczeń na rzecz obrony;

7) współpracy z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z obronnością państwa;

8) rekrutacji i naboru ochotników do czynnej służby wojskowej i aktywnej rezerwy;

9) organizacji badań psychologicznych kandydatów do służby wojskowej;

10) psychologii służby i pracy oraz pomocy psychologicznej na rzecz osób uprawnionych do jej uzyskania na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań poza granicami państwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2112);

11) realizacji czynności w ramach gromadzenia zasobów osobowych na potrzeby uzupełnienia mobilizacyjnego Sił Zbrojnych i w czasie wojny;

12) promocji obronności i służby wojskowej.

2. Szef wojskowego centrum rekrutacji wydaje zaświadczenia dotyczące uregulowania stosunku obywateli Rzeczypospolitej Polskiej do służby wojskowej.

Art. 33. [Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji] 1. Szefowie wojskowych centrów rekrutacji podlegają Szefowi Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji.

2. Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji podlega bezpośrednio Ministrowi Obrony Narodowej.

Art. 34. [Zadania Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji] 1. Do zakresu zadań Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji należy w szczególności:

1) organizowanie i koordynowanie rekrutacji do służby wojskowej;

2) organizowanie i koordynowanie zadań w zakresie psychologii służby i pracy oraz pomocy psychologicznej na rzecz osób uprawnionych do jej uzyskania na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań poza granicami państwa;

3) planowanie i administrowanie zasobami rezerw osobowych i rzeczowych oraz planowanie uzupełnień pokojowych, kryzysowych, mobilizacyjnych i wojennych, a także świadczeń na rzecz obrony;

4) koordynowanie szkolenia rezerw osobowych Sił Zbrojnych;

5) przygotowywanie projektów aktów prawnych dotyczących rekrutacji do służby wojskowej i uzupełniania zasobów rezerw osobowych i rzeczowych, w tym zasad nakładania świadczeń na rzecz obrony;

6) realizacja przedsięwzięć związanych z promocją Sił Zbrojnych;

7) koordynowanie kwalifikacji wojskowej w czasie pokoju oraz jej prowadzenie w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;

8) zapewnienie operacyjnego i mobilizacyjnego rozwinięcia jednostek wojskowych;

9) koordynowanie uzupełniania potrzeb osobowych jednostek wojskowych oraz innych jednostek wykonujących zadania na rzecz obronności lub bezpieczeństwa państwa;

10) koordynowanie czynności realizowanych w ramach gromadzenia zasobów osobowych na potrzeby uzupełnienia mobilizacyjnego Sił Zbrojnych i w czasie wojny;

11) udział w planowaniu przestrzennego zagospodarowania, ze względu na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa.

2. Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji jest organem wyższego stopnia, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 775 i 803) w stosunku do szefów wojskowych centrów rekrutacji.

Art. 35. [Ośrodki zamiejscowe] 1. Poza siedzibami Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji oraz wojskowego centrum rekrutacji mogą być tworzone ośrodki zamiejscowe.

2. Minister Obrony Narodowej, w drodze rozporządzenia:

1) tworzy, przekształca i znosi wojskowe centra rekrutacji oraz określa ich siedziby i terytorialny zasięg działania, uwzględniając podział terytorialny państwa i konieczność zapewnienia sprawności funkcjonowania wojskowych centrów rekrutacji;

2) określa siedzibę i terytorialny zasięg działania Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji, uwzględniając konieczność zapewnienia sprawności funkcjonowania Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji;

3) może tworzyć, przekształcać i znosić ośrodki zamiejscowe wojskowych centrów rekrutacji lub Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji oraz określać ich siedziby i terytorialny zasięg działania, uwzględniając konieczność zapewnienia sprawności funkcjonowania wojskowych centrów rekrutacji oraz Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji.

Art. 37. [Program] 1. Minister Obrony Narodowej na podstawie szczegółowych kierunków przebudowy i modernizacji technicznej Sił Zbrojnych, o których mowa w art. 36, oraz stosownie do zasad planowania obronnego w Organizacji Traktatu Północno-atlantyckiego wprowadza, w drodze zarządzenia, program rozwoju Sił Zbrojnych, zwany dalej „programem”, po zasięgnięciu opinii komisji sejmowej właściwej w sprawach obrony państwa.

2. Program określa w szczególności:

1) zadania dotyczące modernizacji wyposażenia Sił Zbrojnych;

2) zamierzenia w zakresie:

a) systemów obronnych Sił Zbrojnych,

b) zobowiązań wynikających z umów lub porozumień międzynarodowych,

c) gromadzenia i utrzymywania zapasów środków bojowych i materiałowych dla Sił Zbrojnych,

d) szkolenia Sił Zbrojnych,

e) dyslokacji jednostek wojskowych,

f) rozwoju infrastruktury wojskowej,

g) polityki kadrowej, rekonwersyjnej, kształcenia kadr w systemie szkolnictwa wojskowego;

3) liczebność oraz skład bojowy poszczególnych elementów Sił Zbrojnych.

Art. 38. [Realizacja programu] 1. Realizację programu powierza się Ministrowi Obrony Narodowej.

2. W celu realizacji programu:

1) mogą być zawierane umowy wieloletnie, do których nie stosuje się przepisu art. 46 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1270, z późn. zm.) i art. 435 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1605 i 1720);

2) nie stosuje się przepisu art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych w zakresie konieczności uzgadniania z ministrem właściwym do spraw aktywów państwowych decyzji o przeznaczeniu mienia likwidowanych jednostek budżetowych, w przypadku gdy mienie to jest przekazywane między jednostkami budżetowymi Ministerstwa Obrony Narodowej.

3. Minister Obrony Narodowej, po upływie każdego roku realizacji programu, przedstawia ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych informację z realizacji decyzji o przeznaczeniu mienia likwidowanych jednostek budżetowych Ministerstwa Obrony Narodowej.

4. Rada Ministrów sprawuje nadzór nad realizacją programu, składając Sejmowi corocznie stosowną informację o wykonaniu programu, razem ze szczegółowymi kierunkami przebudowy i modernizacji Sił Zbrojnych na kolejny okres planistyczny, o których mowa w art. 36.

Art. 39. [Źródła finansowania] Źródłami finansowania programu są:

1) budżet państwa;

2) środki Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych, o którym mowa w art. 41;

3) przychody ze zbycia akcji lub udziałów spółek przemysłowego potencjału obronnego, o których mowa w art. 47.

Art. 40. [Finansowanie potrzeb obronnych Rzeczypospolitej Polskiej] 1. Na finansowanie potrzeb obronnych Rzeczypospolitej Polskiej przeznacza się corocznie wydatki z budżetu państwa w wysokości nie niższej niż:

1) 2,2% Produktu Krajowego Brutto – w roku 2022;

2) co najmniej 3% Produktu Krajowego Brutto – w roku 2023 i latach kolejnych.

2. Wartość Produktu Krajowego Brutto ustala się w oparciu o wartość określoną w założeniach projektu budżetu państwa na dany rok i dotyczy tego samego roku, na który są planowane wydatki, o których mowa w ust. 1.

3. Wydatki, o których mowa w ust. 1, obejmują wydatki budżetowe w części budżetu państwa „obrona narodowa” oraz wydatki budżetowe w dziale „obrona narodowa” w innych częściach budżetu państwa.

4. Udział wydatków majątkowych w wydatkach, o których mowa w ust. 1, wynosi co najmniej 20%.

5. Minister Obrony Narodowej, planując wydatki na modernizację techniczną Sił Zbrojnych, uwzględnia polski przemysłowy potencjał obronny oraz wydatki na badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie obronności państwa.

6. Kryteria określone w ust. 1–5 są uwzględniane przez Radę Ministrów w projektach ustaw budżetowych albo projektach ustaw o prowizorium budżetowym.

7. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, na zgodne wnioski Ministra Obrony Narodowej oraz właściwego dysponenta części budżetowej, może dokonywać przeniesień wydatków zaplanowanych w dziale „obrona narodowa” między częściami budżetu państwa.

8. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, może dokonywać przeniesień wydatków zaplanowanych w części budżetu państwa „obrona narodowa” pomiędzy działami klasyfikacji wydatków budżetu państwa.

Art. 41. [Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych] 1. W Banku Gospodarstwa Krajowego tworzy się Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych, zwany dalej „Funduszem”.

2. Środki Funduszu przeznacza się na realizację celów określonych w programie.

3. Środki Funduszu przeznacza się również na:

1) wykup obligacji i zapłatę odsetek od obligacji, o których mowa w art. 45 ust. 1, pokrycie kosztów emisji tych obligacji oraz innych kosztów bezpośrednio związanych z tymi obligacjami;

2) zwrot Bankowi Gospodarstwa Krajowego środków, o których mowa w ust. 8, wraz z wynagrodzeniem określonym w umowie, o której mowa w ust. 5;

3) spłatę zobowiązań wynikających z wykonania przez Skarb Państwa gwarancji, o której mowa w art. 45 ust. 2 oraz art. 45b ust. 1;

4) spłatę kredytów i pożyczek, o których mowa w art. 45 ust. 1, wraz z odsetkami i innymi kosztami bezpośrednio związanymi z tymi kredytami i pożyczkami;

5) spłatę zobowiązań finansowych, o których mowa w art. 45a ust. 1, wraz z odsetkami i innymi kosztami bezpośrednio związanymi z tymi zobowiązaniami;

6) spłatę zobowiązań wynikających z transakcji zabezpieczających, o których mowa w art. 45c.

4. Środki Funduszu pochodzą z:

1) wpływów z tytułu:

a) wsparcia udzielonego wojskom obcym oraz udostępniania im poligonów,

b) specjalistycznych usług wojskowych;

2) przychodów, o których mowa w art. 30 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o Agencji Mienia Wojskowego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2061 oraz z 2023 r. poz. 1463 i 1872);

3) wpływów uzyskanych ze sprzedaży mienia, o którym mowa w art. 93 ustawy wymienionej w pkt 2;

4) przychodów, o których mowa w art. 61 ust. 2 ustawy wymienionej w pkt 2;

5) przychodów uzyskanych na podstawie art. 98 ust. 3 i art. 99 ust. 2 ustawy wymienionej w pkt 2;

6) (uchylony)

7) odszkodowań lub kar umownych oraz zwróconych zaliczek wypłaconych w poprzednich latach budżetowych, wpływów ze zrealizowanych gwarancji, zabezpieczeń oraz innych środków otrzymanych w toku realizacji umów zawartych przez jednostki budżetowe resortu obrony narodowej, niezależnie od źródła finansowania tych umów, dotyczących:

a) zakupu sprzętu wojskowego,

b) usług związanych z modernizacją, modyfikacją, naprawą lub remontem sprzętu wojskowego,

c) badań naukowych i prac rozwojowych w zakresie sprzętu wojskowego,

d) usług i robót budowlanych związanych z rozwojem infrastruktury wojskowej;

8) wpływów ze skarbowych papierów wartościowych, o których mowa w art. 43;

9) kredytów, pożyczek oraz wyemitowanych obligacji, o których mowa w art. 45 ust. 1, oraz zobowiązań finansowych, o których mowa w art. 45a ust. 1;

10) wpływów z wpłat lub darowizn, o których mowa w art. 50;

11) środków z budżetu państwa przekazywanych przez Ministra Obrony Narodowej;

12) darowizn, spadków i zapisów;

13) wpłat wnoszonych przez inne państwa członkowskie Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w ramach refundacji wydatków poniesionych przez Rzeczpospolitą Polską na zadania realizowane w ramach Programu Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Dziedzinie Bezpieczeństwa (NSIP), zwanego dalej „Programem NSIP”;

14) zwrotu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego otrzymanych przez organy wojskowe z tytułu realizacji zadań na rzecz sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz z tytułu udzielonego wsparcia pozostałym wojskom obcym;

14a) środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;

15) wpływów z innych tytułów.

5. Minister Obrony Narodowej zawiera z Bankiem Gospodarstwa Krajowego umowę dotyczącą obsługi Funduszu, w której określa się co najmniej zasady:

1) dokonywania wypłat ze środków Funduszu, o których mowa w ust. 6;

2) opracowania i aktualizacji planu finansowego Funduszu, o którym mowa w art. 42 ust. 1;

3) opracowania i aktualizacji prognozy przychodów i wydatków Funduszu dla potrzeb opracowania programu;

4) udzielania finansowania, o którym mowa w ust. 8;

5) zakresu i terminów sporządzania sprawozdania z realizacji planu finansowego Funduszu.

6. Wypłaty ze środków Funduszu są realizowane na podstawie wniosków o wypłatę ze środków Funduszu składanych do Banku Gospodarstwa Krajowego przez Ministra Obrony Narodowej.

7. Ze środków Funduszu dokonuje się wypłaty wynagrodzenia prowizyjnego przysługującego Bankowi Gospodarstwa Krajowego z tytułu obsługi Funduszu. Wysokość wynagrodzenia jest ustalana w umowie, o której mowa w ust. 5.

8. W przypadku niedoboru na rachunku Funduszu środków niezbędnych do terminowej obsługi zadań, o których mowa w ust. 2 i 3 pkt 1, 4 i 5, finansowanie ich realizacji może odbywać się, po uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, ze środków Banku Gospodarstwa Krajowego.

Art. 42. [Plan finansowy Funduszu] 1. Bank Gospodarstwa Krajowego sporządza plan finansowy Funduszu, który określa w szczególności:

1) przeznaczenie środków Funduszu zgodnie z art. 41 ust. 2 i 3;

2) kwotę planowanych do pozyskania środków finansowych z tytułu kredytów, pożyczek oraz obligacji, o których mowa w art. 45 ust. 1, oraz zobowiązań finansowych, o których mowa w art. 45a ust. 1;

3) roczną strategię w zakresie zarządzania środkami Funduszu, uwzględniającą planowane na dany rok transakcje zabezpieczające, o których mowa w art. 45c, i strukturę takich transakcji.

2. Bank Gospodarstwa Krajowego, nie później niż do dnia 15 czerwca roku poprzedzającego rok, w którym plan finansowy Funduszu ma obowiązywać, przedstawia projekt tego planu do:

1) uzgodnienia – ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych;

2) zatwierdzenia – Ministrowi Obrony Narodowej.

3. Minister Obrony Narodowej może zatwierdzić plan finansowy Funduszu po jego uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych oraz uzyskaniu opinii komisji sejmowej właściwej w sprawach obrony państwa.

4. Minister Obrony Narodowej przedkłada plan finansowy Funduszu komisji sejmowej właściwej w sprawach obrony państwa najpóźniej do dnia 31 lipca roku poprzedzającego rok, w którym plan finansowy Funduszu ma obowiązywać.

5. Zatwierdzony plan finansowy Funduszu stanowi podstawę dokonywania wypłat ze środków Funduszu oraz podstawę do zaciągnięcia kredytów i pożyczek oraz wyemitowania obligacji, o których mowa w art. 45 ust. 1, oraz zaciągnięcia zobowiązań finansowych, o których mowa w art. 45a ust. 1.

6. Zmiany planu finansowego zatwierdzonego w trybie, o którym mowa w ust. 3, zatwierdza Minister Obrony Narodowej po uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych i po uzyskaniu przez Ministra Obrony Narodowej opinii komisji sejmowej właściwej w sprawach obrony państwa.

6a. Bank Gospodarstwa Krajowego przekazuje Ministrowi Obrony Narodowej oraz ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, w terminach określonych w przepisach dotyczących sprawozdawczości budżetowej państwowych funduszy celowych, sprawozdanie miesięczne z realizacji planu finansowego Funduszu, narastająco za kolejne miesiące roku budżetowego, w szczegółowości nie mniejszej niż wynikająca z tego planu.

7. Bank Gospodarstwa Krajowego:

1) sporządza dla Funduszu odrębny bilans oraz rachunek zysków i strat, stanowiące załącznik do sprawozdania finansowego tego banku;

2) (uchylony)

8. Minister Obrony Narodowej przedkłada komisji sejmowej właściwej w sprawach obrony państwa sprawozdanie z realizacji planu finansowego Funduszu, w terminie do dnia 31 maja roku kalendarzowego następującego po roku, którego dotyczy sprawozdanie. Komisja sejmowa właściwa w sprawach obrony państwa wyraża opinię do przedłożonego sprawozdania.

9. Okresowo wolne środki Funduszu Bank Gospodarstwa Krajowego może lokować w formie depozytu, o którym mowa w art. 78b ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

10. Dla potrzeb opracowania programu Bank Gospodarstwa Krajowego sporządza prognozę przychodów i wydatków Funduszu.

Art. 43. [Skarbowe papiery wartościowe] 1. Minister właściwy do spraw budżetu, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, może przekazywać na rzecz Funduszu skarbowe papiery wartościowe.

2. Minister właściwy do spraw budżetu określi, przez wydanie listu emisyjnego, warunki emisji skarbowych papierów wartościowych, o których mowa w ust. 1, oraz sposób realizacji świadczeń z nich wynikających.

3. List emisyjny zawiera w szczególności:

1) datę emisji;

2) powołanie podstawy prawnej emisji;

3) jednostkową wartość nominalną w złotych;

4) cenę lub sposób jej ustalenia;

5) stopę procentową lub sposób jej obliczania;

6) określenie sposobu i terminów wypłaty należności głównej oraz ewentualnych należności ubocznych;

7) termin wykupu oraz zastrzeżenia w przedmiocie możliwości wcześniejszego wykupu.

4. Emisja skarbowych papierów wartościowych, o których mowa w ust. 1, następuje z dniem zarejestrowania skarbowych papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych oraz w kwocie równej wartości nominalnej wyemitowanych skarbowych papierów wartościowych.

Art. 44. [Emisja skarbowych papierów wartościowych] Do emisji skarbowych papierów wartościowych, o których mowa w art. 43 ust. 1, przepisów art. 98 i art. 102 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz przepisów wydanych na podstawie art. 97 tej ustawy nie stosuje się.

Art. 45. [Emitowanie obligacji na rzecz Funduszu] 1. Bank Gospodarstwa Krajowego może zaciągać na rzecz Funduszu kredyty i pożyczki lub emitować obligacje na rynku krajowym i na rynkach zagranicznych.

2. Zobowiązania Banku Gospodarstwa Krajowego z tytułu kredytów, pożyczek i obligacji są objęte gwarancją Skarbu Państwa reprezentowanego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

3. Do gwarancji, o której mowa w ust. 2, nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz. U. z 2023 r. poz. 926 i 1114), z wyjątkiem stosowanych odpowiednio art. 43b, art. 44, art. 45 i art. 46 tej ustawy.

4. Gwarancja, o której mowa w ust. 2, jest udzielana do wysokości 100% pozostających do spłaty świadczeń pieniężnych wynikających z kredytu, pożyczki lub wyemitowanych obligacji wraz ze 100% należnych odsetek od tej kwoty i innych kosztów bezpośrednio związanych z kredytem, pożyczką lub obligacjami.

5. Gwarancja, o której mowa w ust. 2, jest wolna od opłaty prowizyjnej.

6. Jeżeli odzyskanie wierzytelności Skarbu Państwa, powstałych z tytułu udzielonej gwarancji, o której mowa w ust. 2, nie jest możliwe, Rada Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw finansów publicznych, może umorzyć wierzytelność w całości albo części.

7. Bank Gospodarstwa Krajowego jest zwolniony z obowiązku ustanowienia zabezpieczenia do gwarancji, o których mowa w ust. 2.

8. Do emisji obligacji, o której mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio art. 39p–39w ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 2483 i 2707 oraz z 2023 r. poz. 760, 1193 i 1688).

9. Minister właściwy do spraw finansów publicznych składa oświadczenie potwierdzające objęcie gwarancją, o której mowa w ust. 2, zobowiązań z tytułu kredytu, pożyczki lub obligacji.

10. Bank Gospodarstwa Krajowego jest obowiązany na każde żądanie ministra właściwego do spraw finansów publicznych niezwłocznie przekazywać dokumenty i informacje niezbędne do oszacowania ryzyka dokonania przez Skarb Państwa zapłaty z tytułu udzielonej gwarancji, o której mowa w ust. 2.

11. Warunki finansowe obejmujące parametry ekonomiczne kredytów lub pożyczek wymagają uprzedniej akceptacji ministra właściwego do spraw budżetu.

Art. 45a. [Zaciąganie na rzecz Funduszu innych zobowiązań finansowych dotyczących pozyskania zwrotnych środków finansowych] 1. Bank Gospodarstwa Krajowego może, za zgodą ministra właściwego do spraw finansów publicznych, zaciągać na rzecz Funduszu inne niż wymienione w art. 45 ust. 1 zobowiązania finansowe dotyczące pozyskania zwrotnych środków finansowych.

2. Do zobowiązań finansowych, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio art. 45 ust. 2–7 i 9–11.

Art. 45b. [Gwarancja Skarbu Państwa] 1. W przypadku objęcia zobowiązań Banku Gospodarstwa Krajowego, o których mowa w art. 45 ust. 1 lub art. 45a ust. 1, gwarancją podmiotu innego niż Skarb Państwa zobowiązania wynikające z tej gwarancji są objęte gwarancją Skarbu Państwa reprezentowanego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, jeżeli z oświadczenia Banku Gospodarstwa Krajowego złożonego ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych wynika, że gwarancja Skarbu Państwa jest warunkiem zaciągnięcia przez Bank Gospodarstwa Krajowego zobowiązań, o których mowa w art. 45 ust. 1 lub art. 45a ust. 1.

2. Gwarancja Skarbu Państwa, o której mowa w ust. 1, jest udzielana do wysokości 100% zobowiązania wynikającego z gwarancji podmiotu innego niż Skarb Państwa, o której mowa w ust. 1, 100% odsetek od wypłaconego zobowiązania z tytułu tej gwarancji oraz 100% kosztów bezpośrednio związanych z tą gwarancją.

3. Do gwarancji Skarbu Państwa, o której mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio art. 45 ust. 3, 5–7, 9 i 10.

Art. 45c. [Możliwość zawierania transakcji zabezpieczających ryzyko] Bank Gospodarstwa Krajowego może zawierać transakcje zabezpieczające ryzyko walutowe oraz ryzyko stopy procentowej dotyczące zaciąganych zobowiązań finansowych, o których mowa w art. 45 ust. 1 i art. 45a ust. 1.

Art. 46. [Specjalistyczne usługi wojskowe] 1. Specjalistyczne usługi wojskowe, o których mowa w art. 41 ust. 4 pkt 1 lit. b, mogą być świadczone przez jednostki wojskowe wyłącznie zgodnie z ich przygotowaniem specjalistycznym, w szczególności w zakresie inżynierii wojskowej, szkolenia oraz napraw sprzętu wojskowego.

2. Specjalistyczne usługi wojskowe mogą być świadczone na uzasadniony wniosek:

1) jednostek sektora finansów publicznych;

2) podmiotów innych niż jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, w tym podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, jeżeli świadczenie specjalistycznych usług wojskowych jest uzasadnione interesem publicznym lub interesem Sił Zbrojnych.

3. Specjalistyczne usługi wojskowe mogą być oferowane i świadczone wojskom obcym lub organizacjom międzynarodowym, jeżeli jest to uzasadnione interesem Sił Zbrojnych.

4. Specjalistyczne usługi wojskowe są świadczone na podstawie umowy za pełną odpłatnością obejmującą koszty bezpośrednie i pośrednie.

5. W szczególnie uzasadnionych przypadkach specjalistyczne usługi wojskowe mogą być świadczone za częściową odpłatnością obejmującą tylko koszty bezpośrednie.

6. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb składania i rozpatrywania wniosków oraz zawierania umów o świadczenie specjalistycznych usług wojskowych, uwzględniając potrzebę ujednolicenia sposobu postępowania podmiotów właściwych w tym zakresie oraz potrzebę zapewnienia sprawności zawierania tych umów.

Art. 47. [Finansowanie programu] Na finansowanie programu, niezależnie od wysokości określonych w art. 40 ust. 1, przeznacza się co najmniej 35% kwoty przychodów uzyskiwanych w zamian za zbycie akcji lub udziałów spółek przemysłowego potencjału obronnego.

Art. 48. [Dotacja na zadania publiczne] 1. Na zadania publiczne związane z realizacją na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zadań inwestycyjnych określonych w Programie NSIP może być przyznawana z budżetu państwa dotacja:

1) celowa:

a) na finansowanie zadań w zakresie inwestycji obronnych wynikających z udziału Rzeczypospolitej Polskiej w Programie NSIP oraz na przejściowe finansowanie zadań w części pozostającej do opłacenia przez organy Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego,

b) na realizację inwestycji krajowych jako zadań okołopakietowych, których wykonanie jest niezbędne w związku z realizowanymi projektami,

c) na płatności wnoszone w ramach składki do wspólnego budżetu inwestycyjnego Organizacji Traktatu Północno-atlantyckiego,

d) na finansowanie utrzymania inwestycji do czasu przekazania ich użytkownikom;

2) podmiotowa na finansowanie krajowych wydatków administracyjnych wynikających z łącznego udziału Rzeczypospolitej Polskiej w wartości zatwierdzonych projektów na realizację inwestycji w ramach Programu NSIP i wartości zatwierdzonych projektów inwestycyjnych realizowanych w ramach zadań okołopakietowych finansowanych ze środków krajowych.

2. Dotacje, o których mowa w ust. 1, przyznaje się instytucji gospodarki budżetowej, dla której Minister Obrony Narodowej jest organem założycielskim, powołanej w celu realizacji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zadań inwestycyjnych określonych w Programie NSIP.

3. Instytucji gospodarki budżetowej, o której mowa w ust. 2, może być przyznawana z budżetu państwa dotacja celowa na finansowanie zadań w zakresie krajowych inwestycji obronnych, innych niż zadania wymienione w ust. 1 pkt 1 lit. b.

4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, warunki i tryb przyznawania i rozliczania dotacji, o których mowa w ust. 1 i 3, uwzględniając konieczność zapewnienia podziału dotacji na celowe i podmiotowe oraz prawidłowości postępowania w tych sprawach pod względem finansowym.

Art. 49. [Zaliczka] 1. Na poczet wykonania zamówień, których przedmiotem jest newralgiczny sprzęt, newralgiczne usługi, newralgiczne roboty budowlane, sprzęt wojskowy oraz roboty budowlane, dostawy i usługi związane ze sprzętem wojskowym, roboty budowlane, dostawy i usługi związane z zabezpieczeniem obiektów będących w dyspozycji podmiotów realizujących zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa lub przeznaczone wyłącznie do celów wojskowych, do których nie stosuje się ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych, zamawiający może udzielać zaliczek, jeżeli taka możliwość została przewidziana w dokumentacji dotyczącej zamówienia lub jeżeli wykonawca został wybrany w postępowaniu, w którym zamawiający negocjował warunki umowy z wybranymi przez siebie wykonawcami lub wykonawcą.

2. Wysokość jednorazowej zaliczki nie może przekraczać 33% wartości wynagrodzenia wykonawcy za dane zamówienie.

3. Zaliczki udziela się po wniesieniu przez wykonawcę zabezpieczenia.

4. Zabezpieczenie zaliczki może być wnoszone według wyboru wykonawcy w jednej lub w kilku następujących formach:

1) pieniądzu;

2) poręczeniach bankowych lub poręczeniach spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, z tym że zobowiązanie kasy jest zawsze zobowiązaniem pieniężnym;

3) gwarancjach bankowych;

4) gwarancjach ubezpieczeniowych;

5) wekslach z poręczeniem wekslowym banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej;

6) przez ustanowienie zastawu na papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego;

7) przez ustanowienie zastawu rejestrowego.

5. Zaliczka może być wypłacona przez rachunek powierniczy. W takim przypadku nie jest wymagane zabezpieczenie zaliczki.

6. Zabezpieczenie zaliczki ustala się w wysokości do pełnej kwoty udzielonej zaliczki.

7. Zamawiający może udzielić kolejnych zaliczek, pod warunkiem że wykonawca w ramach realizacji zamówienia:

1) rozliczy środki w zakresie wartości poprzednio udzielanych zaliczek lub

2) wykaże, że zaangażował całość środków w zakresie wartości poprzednio udzielanych zaliczek.

8. Formę lub formy zabezpieczenia zaliczki, sposób jego wniesienia i zwrotu określa się w umowie. Umowa może przewidywać możliwość zmiany formy zabezpieczenia zaliczki w trakcie realizacji tej umowy.

9. Przepisów ust. 2–8 nie stosuje się do zamówień podlegających szczególnej procedurze na podstawie umowy międzynarodowej, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, lub porozumienia zawieranego na szczeblu ministerialnym lub zamówień, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych.

Art. 50. [Wpłaty lub darowizny na rzecz Funduszu] 1. Podmioty, o których mowa w art. 4 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych, mogą, niezależnie od swoich celów ustawowych lub statutowych, dokonywać wpłat lub darowizn na Fundusz.

2. Przedmiotem darowizn, o których mowa w ust. 1, mogą być również skarbowe papiery wartościowe oraz obligacje poręczane lub gwarantowane przez Skarb Państwa.

Art. 51. [Nabywanie sprzętu wojskowego] 1. Spółki przemysłowego potencjału obronnego, Agencja Rozwoju Przemysłu Spółka Akcyjna, Polski Fundusz Rozwoju Spółka Akcyjna, agencje wykonawcze oraz inne państwowe osoby prawne mogą nabywać sprzęt wojskowy w celu przekazania w leasing Siłom Zbrojnym.

2. Raty za leasing, o którym mowa w ust. 1, są pokrywane z budżetu państwa lub Funduszu.

3. Minister Obrony Narodowej wydaje zgodę na nabycie sprzętu w tym wysokość i terminy spłat rat leasingu w przypadku ich finansowania z budżetu państwa.

4. W celu realizacji zadania, o którym mowa w ust. 1, podmioty, o których mowa w art. 4 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych, niezależnie od swoich celów ustawowych lub statutowych, mogą:

1) obejmować akcje lub udziały w spółkach, o których mowa w ust. 1;

2) dokonywać wpłat lub darowizn na agencje wykonawcze oraz inne osoby prawne, o których mowa w ust. 1.

5. Przedmiotem darowizn, o których mowa w ust. 4 pkt 2, mogą być również skarbowe papiery wartościowe oraz obligacje poręczane lub gwarantowane przez Skarb Państwa.

Art. 52. [Pozyskiwanie sprzętu wojskowego w ramach realizacji umowy międzynarodowej] 1. Pozyskiwanie sprzętu wojskowego w ramach realizacji umowy międzynarodowej może mieć formę leasingu.

2. W przypadku pozyskania sprzętu wojskowego w formie leasingu przyjmuje się, na potrzeby wszelkich procedur lub postępowań niezbędnych do prawidłowego użytkowania tego sprzętu, że sprzęt ten jest własnością Sił Zbrojnych.

Art. 54. [Objęcie rejestracją innych osób] 1. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny rejestracją mogą zostać objęte również inne osoby niż wymienione w art. 53.

2. Osoby podlegające rejestracji mogą zostać obowiązane do zgłoszenia się do rejestracji w określonym terminie i miejscu.

3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 2, może wprowadzić, w drodze rozporządzenia, Rada Ministrów, w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, a także w przypadku dużej migracji ludności, wystąpienia zakłóceń w przekazywaniu na potrzeby rejestracji danych z ewidencji ludności prowadzonej przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) lub w przypadku potrzeby rozszerzenia zakresu osób objętych obowiązkiem zgłoszenia się do kwalifikacji wojskowej, wskazując jednocześnie grupy osób objęte rejestracją oraz obowiązkiem zgłoszenia się do rejestracji, uwzględniając konieczność zapewnienia właściwej realizacji procesu rejestracji w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

4. Do prowadzenia rejestracji stosuje się odpowiednio przepisy art. 53.

5. Obowiązkowi zgłoszenia się do rejestracji nie podlegają osoby:

1) w stosunku do których orzeczono trwałą albo długotrwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników,

2) całkowicie niezdolne do pracy oraz niezdolne do samodzielnej egzystencji lub uznane za całkowicie niezdolne do pracy na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

3) zaliczone do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności albo o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

– jeżeli przedstawią wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) dokument stwierdzający tę niezdolność lub niepełnosprawność.

6. Osobę podlegającą obowiązkowi rejestracji wzywa do rejestracji wójt (burmistrz, prezydent miasta).

7. Osoby podlegające obowiązkowi zgłoszenia się do rejestracji, które nie zgłosiły się do tej rejestracji w określonym terminie i miejscu, są obowiązane to uczynić niezwłocznie po ustaniu przeszkody.

8. W przypadku niezgłoszenia się bez uzasadnionej przyczyny do rejestracji osoby podlegającej temu obowiązkowi wójt (burmistrz, prezydent miasta) nakłada na tę osobę grzywnę w celu przymuszenia albo zarządza przymusowe doprowadzenie przez Policję do urzędu gminy, w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Art. 55. [Tryb prowadzenia rejestracji] Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia:

1) tryb prowadzenia rejestracji,

2) wzory dokumentów prowadzonych w ramach rejestracji,

3) szczegółowy zakres danych ujmowanych w poszczególnych dokumentach,

4) organy, którym mogą być udostępniane dokumenty związane z rejestracją,

5) tryb i sposób wzywania na rejestrację

– kierując się potrzebą zapewnienia realizacji celu prowadzenia rejestracji oraz uwzględniając pisemny lub elektroniczny sposób prowadzenia dokumentów w ramach rejestracji.

Art. 57. [Nadzór nad przeprowadzaniem kwalifikacji wojskowej] 1. Zwierzchni nadzór nad przeprowadzaniem kwalifikacji wojskowej sprawuje Minister Obrony Narodowej.

2. Bieżący nadzór nad przygotowaniem i przebiegiem kwalifikacji wojskowej sprawują wojewodowie.

3. Kontrolę prowadzenia kwalifikacji wojskowej przez wojewódzkie i powiatowe komisje lekarskie oraz szefów wojskowych centrów rekrutacji wykonuje Minister Obrony Narodowej, a przez organy samorządowe – Prezes Rady Ministrów i wojewodowie.

4. Za przeprowadzenie kwalifikacji wojskowej na terenie powiatu (miasta na prawach powiatu) odpowiada starosta (prezydent miasta).

5. Kwalifikację wojskową przeprowadza się corocznie.

6. W uzasadnionych przypadkach kwalifikacja wojskowa może być przeprowadzana w kilku okresach danego roku kalendarzowego.

7. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia, termin lub terminy ogłoszenia kwalifikacji wojskowej i czas jej lub ich trwania na terytorium państwa oraz roczniki i grupy osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej, uwzględniając, aby termin lub terminy ogłoszenia kwalifikacji wojskowej wyprzedzały, co najmniej o 14 dni, dzień jej lub ich rozpoczęcia.

8. Zadania, o których mowa w art. 56 ust. 1, są realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej.

9. Wydatki budżetowe na zadania określone w art. 56 ust. 1 są pokrywane w ramach finansowania potrzeb obronnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 58. [Czynności wykonywane w ramach kwalifikacji wojskowej] 1. W ramach kwalifikacji wojskowej wykonuje się następujące czynności:

1) sprawdzenie tożsamości osób podlegających stawieniu się do kwalifikacji wojskowej;

2) określenie zdolności fizycznej i psychicznej do służby wojskowej osób podlegających stawieniu się do kwalifikacji wojskowej;

3) wstępne przeznaczenie osób podlegających stawieniu się do kwalifikacji wojskowej do poszczególnych form obowiązku obrony oraz przyjęcie wniosków o przeznaczenie do służby zastępczej;

4) wprowadzenie danych do ewidencji lub aktualizacja ewidencji wojskowej i przetwarzanie danych gromadzonych w tej ewidencji;

5) przekazywanie informacji i promowanie służby wojskowej;

6) wydanie zaświadczenia o stawieniu się do kwalifikacji wojskowej, uregulowanym stosunku do służby wojskowej oraz o orzeczonej zdolności do służby wojskowej;

7) nadanie stopnia wojskowego szeregowego i przeniesienie osób podlegających stawieniu się do kwalifikacji wojskowej do pasywnej rezerwy.

2. Czynności, o których mowa w ust. 1, wymienione w:

1) pkt 1 – należą do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) albo upoważnionego pracownika urzędu gminy (miasta);

2) pkt 2 – należą do powiatowej komisji lekarskiej;

3) pkt 3–7 – należą do szefa wojskowego centrum rekrutacji albo jego upoważnionego przedstawiciela.

3. W ramach kwalifikacji wojskowej szef wojskowego centrum rekrutacji albo jego upoważniony przedstawiciel może również przeprowadzać czynności związane z rekrutacją do ochotniczych rodzajów służby wojskowej.

4. Przepisu ust. 1 pkt 7 w zakresie przeniesienia osób podlegających stawieniu się do kwalifikacji wojskowej do pasywnej rezerwy nie stosuje się w przypadku wprowadzenia obowiązku pełnienia zasadniczej służby wojskowej.

5. Przepisy ust. 1 pkt 3, 4 i 6 nie ograniczają uprawnień szefa wojskowego centrum rekrutacji związanych z wykonywaniem czynności określonych w tych przepisach, niezależnie od trwania kwalifikacji wojskowej oraz związanych z nią uprawnień osób podlegających kwalifikacji wojskowej oraz tych, którzy się do niej stawili.

6. Ustala się następujące kategorie zdolności do czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej:

1) kategoria A – zdolny do służby wojskowej, co oznacza zdolność do odbywania lub pełnienia określonego rodzaju służby wojskowej, o której mowa w art. 129, a także zdolność do odbywania służby zastępczej;

2) kategoria B – czasowo niezdolny do służby wojskowej, co oznacza przemijające upośledzenie ogólnego stanu zdrowia albo ostre lub przewlekłe stany chorobowe, które w okresie do 24 miesięcy od dnia badania rokują odzyskanie zdolności do służby wojskowej, o której mowa w pkt 1, w czasie pokoju;

3) kategoria D – niezdolny do służby wojskowej, o której mowa w pkt 1, w czasie pokoju, z wyjątkiem niektórych stanowisk służbowych przeznaczonych dla terytorialnej służby wojskowej;

4) kategoria E – trwale i całkowicie niezdolny do służby wojskowej, o której mowa w pkt 1, w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

Art. 59. [Obowiązek stawiennictwa do kwalifikacji wojskowej] 1. Do kwalifikacji wojskowej są obowiązani stawić się, w określonym terminie i miejscu, mężczyźni, którzy w danym roku kalendarzowym kończą 19 lat życia.

1a. Osoby:

1) w stosunku do których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników,

2) całkowicie niezdolne do pracy oraz niezdolne do samodzielnej egzystencji lub uznane za całkowicie niezdolne do pracy na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

3) zaliczone do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności albo o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

– można zwolnić z obowiązku osobistego stawiennictwa do kwalifikacji wojskowej w przypadku skutecznego doręczenia wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) orzeczenia albo wypisu z treści orzeczenia stwierdzającego tę niezdolność lub niepełnosprawność, na podstawie którego można określić zdolność tych osób do czynnej służby wojskowej, oraz poinformowania szefa wojskowego centrum rekrutacji na piśmie albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną o tym doręczeniu.

2. Osoby podlegające stawieniu się do kwalifikacji wojskowej, które nie dopełniły tego obowiązku w określonym terminie i miejscu, są obowiązane to uczynić niezwłocznie po ustaniu przeszkody.

3. Osoby, wobec których kwalifikacja wojskowa nie została przeprowadzona w roku kalendarzowym, w którym ukończyły 19 lat życia, podlegają obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej przeprowadzanej w następnym roku kalendarzowym.

4. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1–3, trwa do końca roku kalendarzowego, w którym osoba objęta tym obowiązkiem kończy 60 lat życia.

5. Do kwalifikacji wojskowej mogą się zgłosić również ochotnicy, w tym kobiety, do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 60 lat życia, niezależnie od posiadanych kwalifikacji i wykształcenia, jeżeli ukończyli co najmniej 18 lat życia. Zgłoszenia można dokonać również z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2020 r. poz. 344).

6. Do stawienia się do kwalifikacji wojskowej w przypadku, o którym mowa w ust. 1, wzywa wójt (burmistrz, prezydent miasta), zapewniając planowe stawiennictwo osób do tej kwalifikacji.

7. W czasie kwalifikacji wojskowej wójt (burmistrz, prezydent miasta):

1) prowadzi listę stawiennictwa osób do kwalifikacji wojskowej, uwzględniając następujące dane osobowe tych osób:

a) nazwisko,

b) imię lub imiona,

c) nazwisko rodowe,

d) numer PESEL,

e) miejsce urodzenia,

f) serię i numer dowodu osobistego,

g) miejsce pobytu stałego albo pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące,

h) adres do korespondencji;

2) wypłaca świadczenia, o których mowa w art. 6 ust. 2 i 3.

8. W przypadku niestawienia się do kwalifikacji wojskowej bez uzasadnionej przyczyny właściwy wójt (burmistrz, prezydent miasta) z urzędu albo na wniosek przewodniczącego powiatowej komisji lekarskiej lub szefa wojskowego centrum rekrutacji nakłada na osobę podlegającą kwalifikacji wojskowej grzywnę w celu przymuszenia albo zarządza przymusowe doprowadzenie przez Policję do kwalifikacji wojskowej w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

9. W okresie trwania obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej w ramach kwalifikacji wojskowej szef wojskowego centrum rekrutacji może również wykonywać czynności związane z udzieleniem odroczeń czynnej służby wojskowej.

10. Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić w razie zagrożenia bezpieczeństwa państwa albo w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny obowiązek stawienia się do kwalifikacji wojskowej osób, które w danym roku kalendarzowym kończą co najmniej 18 lat życia, trwający do końca roku kalendarzowego, w którym te osoby kończą 60 lat życia, uwzględniając potrzeby Sił Zbrojnych, zagrożenie zewnętrznego i wewnętrznego bezpieczeństwa państwa oraz wskazując granice wieku osób, których ten obowiązek dotyczy.

Art. 60. [Stawiennictwo kobiet do kwalifikacji wojskowej] 1. Kobiety posiadające kwalifikacje przydatne do służby wojskowej oraz kobiety pobierające naukę w celu uzyskania tych kwalifikacji, które w danym roku szkolnym lub akademickim kończą naukę, albo będące studentkami lub absolwentkami szkół wyższych, mogą być poddane obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej, poczynając od dnia 1 stycznia roku kalendarzowego, w którym kończą 19 lat życia.

2. Za kwalifikacje, o których mowa w ust. 1, uznaje się wykształcenie lub kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania zawodów medycznych, weterynaryjnych, morskich oraz lotniczych, a także zawodów: psychologów, rehabilitantów, radiologów, diagnostów laboratoryjnych, informatyków, teleinformatyków, nawigatorów oraz tłumaczy.

3. W przypadku wprowadzenia obowiązku stawienia się do kwalifikacji wojskowej kobiet:

1) rektorzy albo dyrektorzy szkół, o których mowa w ust. 1, przesyłają szefowi wojskowego centrum rekrutacji, właściwemu ze względu na siedzibę szkoły, imienny wykaz kobiet, które kończą naukę w danym roku kalendarzowym;

2) szef wojskowego centrum rekrutacji, właściwy ze względu na siedzibę szkoły, o której mowa w ust. 1, przesyła szefowi wojskowego centrum rekrutacji, właściwemu ze względu na miejsce pobytu stałego kobiet lub miejsce ich czasowego pobytu trwającego ponad 3 miesiące, imienne wykazy kobiet podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej;

3) szefowie wojskowych centrów rekrutacji po otrzymaniu wykazów, o których mowa w pkt 2, przesyłają je wójtom (burmistrzom, prezydentom miast) w celu wezwania kobiet do kwalifikacji wojskowej. Wykazy te uzupełniają dodatkowym zestawieniem kobiet, o których mowa w ust. 5.

4. W imiennych wykazach kobiet, o których mowa w ust. 3 pkt 1 i 2, w zakresie danych osobowych osób objętych tymi wykazami zamieszcza się następujące dane:

1) nazwisko;

2) imię lub imiona;

3) nazwisko rodowe;

4) numer PESEL;

5) miejsce urodzenia;

6) serię i numer dowodu osobistego;

7) miejsce pobytu stałego albo pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące;

8) adres do korespondencji;

9) rok i kierunek nauki oraz nazwę i siedzibę szkoły;

10) kwalifikacje przydatne do służby wojskowej, których posiadanie skutkuje obowiązkiem stawienia się do kwalifikacji wojskowej.

5. Do kwalifikacji wojskowej mogą również stawać w terminie określonym w ust. 1 kobiety, które ochotniczo zgłosiły się do pełnienia służby wojskowej.

6. Kobiety, które stawiły się do kwalifikacji wojskowej, podlegają obowiązkowi służby wojskowej na zasadach ogólnych.

7. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, grupy kobiet, których dotyczy obowiązek stawienia się do kwalifikacji wojskowej, wskazując grupy kobiet poddane temu obowiązkowi, oraz stanowiska służbowe lub funkcje, na które przeznacza się kobiety do służby wojskowej, uwzględniając wykaz prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży lub kobiet karmiących dziecko piersią, warunki bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz potrzeby Sił Zbrojnych.

Art. 61. [Brak skierowania na badania lekarskie oraz psychologiczne] 1. W przypadku gdy osoba, której nadano kategorię zdolności do czynnej służby wojskowej w ramach kwalifikacji wojskowej, zgłosi w terminie 3 lat od dnia nadania tej kategorii chęć pełnienia czynnej służby wojskowej, nie kieruje się jej na badania lekarskie oraz psychologiczne.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do osób, które ubiegają się o powołanie do zawodowej służby wojskowej lub do służby na stanowiskach wymagających szczególnych predyspozycji, a także do osób, których stan zdrowia uległ zmianie albo istnieją uzasadnione wątpliwości co do ich aktualnego stanu zdrowia.

Art. 62. [Określenie zdolności do służby wojskowej osób stawiających się do kwalifikacji wojskowej] 1. Określenie zdolności do służby wojskowej osób stawiających się do kwalifikacji wojskowej należy do powiatowych i wojewódzkich komisji lekarskich, które mogą orzekać w składzie jednoosobowym.

2. W ramach określenia zdolności do służby wojskowej osoby stawiające się do kwalifikacji wojskowej poddaje się obowiązkowym badaniom lekarskim oraz psychologicznym, a także, stosownie do potrzeb i według decyzji przewodniczącego komisji lekarskiej, badaniom specjalistycznym oraz obserwacji szpitalnej.

2a. Badania psychologiczne polegają na przeprowadzeniu wywiadu psychologicznego i kończą się wydaniem zaświadczenia o braku lub istnieniu przeciwwskazań do pełnienia służby wojskowej.

3. Osoba stawiająca się do kwalifikacji wojskowej jest obowiązana przedstawić komisji lekarskiej posiadaną dokumentację medyczną, w tym wyniki badań specjalistycznych przeprowadzonych w okresie 12 miesięcy przed dniem stawienia się do kwalifikacji wojskowej.

4. W przypadku osób, o których mowa w art. 59 ust. 1a, komisja lekarska, jeżeli jest to możliwe, wydaje orzeczenie o całkowitej lub częściowej niezdolności do czynnej służby wojskowej na podstawie orzeczenia albo wypisu z treści orzeczenia stwierdzającego niezdolność lub niepełnosprawność.

4a. W przypadku gdy nie można określić zdolności do służby wojskowej na podstawie orzeczenia albo wypisu z treści orzeczenia stwierdzającego niezdolność lub niepełnosprawność, wójt (burmistrz, prezydent miasta) wzywa osobę do osobistego stawiennictwa do kwalifikacji wojskowej.

5. Do prowadzenia badań lekarskich oraz wydawania orzeczeń w tych sprawach przez komisje lekarskie, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy wydane na podstawie art. 87 ust. 3.

6. Powiatowe i wojewódzkie komisje lekarskie powołują wojewodowie w porozumieniu z szefami wojskowych centrów rekrutacji.

7. Wojewódzka komisja lekarska sprawuje nadzór nad działalnością powiatowych komisji lekarskich.

8. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, skład, tryb powoływania i postępowania oraz terminy urzędowania powiatowych i wojewódzkich komisji lekarskich oraz sposób współdziałania komisji z wojewodami oraz wójtami (burmistrzami, prezydentami miast) lub starostami i innymi organami samorządu terytorialnego, kierując się potrzebą zapewnienia sprawnego przebiegu procesu orzekania o zdolności do służby wojskowej.

Art. 63. [Udział w pracach komisji w godzinach pracy zawodowej] 1. Pracodawcy udzielają zwolnienia od pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, lekarzom i psychologom wchodzącym w skład powiatowych i wojewódzkich komisji lekarskich oraz pielęgniarkom lub ratownikom medycznym, wyznaczonym do powiatowych komisji lekarskich w przypadku konieczności ich udziału w pracach komisji w godzinach pracy zawodowej.

2. Osobom wchodzącym w skład komisji lekarskich orzekających o zdolności do służby wojskowej osób stawiających się do kwalifikacji wojskowej oraz pielęgniarkom lub ratownikom medycznym przysługuje dodatkowe wynagrodzenie za pracę związaną z określeniem zdolności tych osób do służby wojskowej, wykonywaną poza godzinami pracy zawodowej, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia zgodnie z ust. 1.

3. Wysokość wynagrodzenia za każdy dzień pracy nie może przekraczać 15% przeciętnego wynagrodzenia ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za kwartał poprzedzający wypłatę wynagrodzenia.

4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania dodatkowego wynagrodzenia osób wchodzących w skład komisji lekarskich orzekających o stopniu zdolności do służby wojskowej osób stawiających się do kwalifikacji wojskowej oraz pielęgniarek lub ratowników medycznych, wyznaczonych do powiatowych komisji lekarskich, mając na względzie maksymalną wysokość wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 3.

5. Wojewodowie zlecają podmiotom leczniczym przeprowadzanie na potrzeby powiatowych i wojewódzkich komisji lekarskich badań specjalistycznych, psychologicznych oraz obserwacji szpitalnej osób stawiających się do kwalifikacji wojskowej.

6. W przypadku niemożności zlecenia przeprowadzania badań specjalistycznych lub badań psychologicznych podmiotom leczniczym wojewodowie mogą zawierać umowy o przeprowadzanie takich badań przez lekarzy prowadzących indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie lub grupowe praktyki lekarskie oraz przez psychologów.

7. Przy powoływaniu powiatowych i wojewódzkich komisji lekarskich oraz do zamówień na realizację świadczeń, o których mowa w ust. 5 i 6 oraz art. 62 ust. 2, nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych.

8. Koszty wynagrodzeń, o których mowa w ust. 1 i 2, oraz badań specjalistycznych i obserwacji szpitalnej, o których mowa w ust. 5, pokrywa się z budżetu państwa, z części 85, którą dysponują wojewodowie.

9. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb udzielania zamówień na badania specjalistyczne, psychologiczne oraz obserwacji szpitalnej, kierując się koniecznością zapewnienia równego traktowania podmiotów leczniczych oraz przejrzystości i sprawności postępowania w zakresie udzielania tych zamówień.

Art. 64. [Orzeczenie powiatowej komisji lekarskiej] 1. Orzeczenie powiatowej komisji lekarskiej doręcza się osobie stawiającej się do kwalifikacji wojskowej i szefowi wojskowego centrum rekrutacji na piśmie wraz z uzasadnieniem albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

2. Od orzeczenia powiatowej komisji lekarskiej przysługuje osobie stawiającej się do kwalifikacji wojskowej i szefowi wojskowego centrum rekrutacji odwołanie do wojewódzkiej komisji lekarskiej w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia. Orzeczenie to może być zmienione przez wojewódzką komisję lekarską również z urzędu, jeżeli zostało wydane z naruszeniem przepisów prawa.

3. Członkom powiatowej komisji lekarskiej przysługuje prawo wnoszenia do wojewódzkiej komisji lekarskiej sprzeciwów od orzeczeń powiatowej komisji lekarskiej w terminie 14 dni od dnia wydania orzeczenia.

4. Ostateczne orzeczenie powiatowej komisji lekarskiej ustalające czasową niezdolność do służby wojskowej osób, które w okresie do 24 miesięcy od dnia badania rokują odzyskanie zdolności do służby wojskowej w czasie pokoju, może być zmienione przez powiatową komisję lekarską z urzędu albo na pisemny wniosek osoby stawiającej się do kwalifikacji wojskowej lub szefa wojskowego centrum rekrutacji, jeżeli stan zdrowia tej osoby uległ istotnej zmianie.

5. O wszczęciu z urzędu postępowania, o którym mowa w ust. 4, zawiadamia się szefa wojskowego centrum rekrutacji oraz osobę stawiającą się do kwalifikacji wojskowej.

6. Wniosek o zmianę kategorii zdolności do służby wojskowej składa się za pośrednictwem szefa wojskowego centrum rekrutacji. Do wniosku osoba stawiająca się do kwalifikacji wojskowej dołącza zaświadczenie lekarskie stwierdzające zmiany w jej stanie zdrowia, jakie nastąpiły od dnia ostatniego orzeczenia ustalającego kategorię zdolności do służby wojskowej.

7. Do powiatowej komisji lekarskiej nie kieruje się osób, wobec których wydano ostateczne orzeczenie ustalające kategorię zdolności do służby wojskowej D lub E.

8. Wobec osób, dla których ustalono kategorię zdolności do służby wojskowej D lub E, przewodniczący powiatowej komisji lekarskiej wszczyna z urzędu postępowanie w sprawie zmiany kategorii zdolności do służby wojskowej, jeżeli ostateczne orzeczenie o stopniu zdolności tych osób do służby wojskowej zostało wydane z naruszeniem przepisów prawa. O wszczęciu tego postępowania powiadamia się szefa wojskowego centrum rekrutacji oraz osobę, wobec której została orzeczona kategoria zdolności do służby wojskowej D lub E.

9. Ostateczne orzeczenia komisji lekarskich są wiążące dla szefów wojskowych centrów rekrutacji.

Art. 65. [Obowiązki starosty] 1. Starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) na potrzeby przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej:

1) zapewnia lokal dla wójta (burmistrza, prezydenta miasta), powiatowej komisji lekarskiej i szefa wojskowego centrum rekrutacji wraz z wyposażeniem oraz przedmioty niezbędne do pracy tych organów, a także pomieszczenia wraz z wyposażeniem, niezbędne przy wprowadzaniu danych do ewidencji wojskowej osób stawiających się do kwalifikacji wojskowej;

2) może zawrzeć umowę o pracę na czas określony lub umowę zlecenia, nie więcej niż z 4 osobami do prac związanych z wprowadzaniem danych do ewidencji wojskowej osób stawiających się do kwalifikacji wojskowej i wydawaniem zaświadczeń o stawieniu się do kwalifikacji wojskowej, uregulowanym stosunku do służby wojskowej oraz o orzeczonej zdolności do służby wojskowej.

2. Osobom, o których mowa w ust. 1 pkt 2, przysługuje wynagrodzenie nie niższe niż wynagrodzenie referentów z wykształceniem średnim lub średnim branżowym, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 530).

Art. 66. [Obowiązki wojewody] Wojewoda zapewnia lokal dla wojewódzkiej komisji lekarskiej wraz z wyposażeniem oraz przedmioty niezbędne do pracy tej komisji.

Art. 67. [Zmiana miejsca pobytu] 1. Osoby podlegające stawieniu się do kwalifikacji wojskowej, które w okresie od dnia ogłoszenia kwalifikacji wojskowej do dnia jej rozpoczęcia zmieniły miejsce pobytu stałego albo pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące, zgłaszają się do wójta (burmistrza, prezydenta miasta), właściwego ze względu na ich nowe miejsce pobytu stałego albo pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) wyznacza im miejsce i termin stawienia się do kwalifikacji wojskowej.

2. Osoby podlegające stawieniu się do kwalifikacji wojskowej, które po rozpoczęciu kwalifikacji wojskowej na danym terenie zamierzają zmienić miejsce pobytu stałego albo pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące, stawiają się do kwalifikacji wojskowej przed opuszczeniem miejsca dotychczasowego pobytu. W pozostałych przypadkach właściwość miejscową ustala się według przepisów art. 21 § 1 pkt 3 i § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również do ochotników.

Art. 68. [Sposób wzywania do kwalifikacji wojskowej] Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej i ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, sposób wzywania do kwalifikacji wojskowej oraz treść obwieszczeń i wzór tego wezwania, sposób organizacji i przebieg kwalifikacji wojskowej, uwzględniając konieczność zapewnienia efektywnej współpracy organów wykonujących zadania w czasie kwalifikacji wojskowej oraz zapewnienia odpowiednich warunków organizacyjnych do przeprowadzenia tej kwalifikacji.

Art. 70. [Prowadzenie ewidencji wojskowej w postaci elektronicznej] 1. Ewidencję wojskową prowadzi w postaci elektronicznej w systemie teleinformatycznym lub w postaci papierowej Minister Obrony Narodowej. W ramach ewidencji wojskowej prowadzi się następujące dokumenty ewidencyjne:

1) teczkę akt personalnych;

2) dokumentację dyscyplinarną;

3) kartę ewidencyjną lub indywidualny zbiór ewidencyjny;

4) wtórnik karty ewidencyjnej;

5) księgę ewidencji;

6) książkę ewidencyjną;

7) zeszyt ewidencji przebiegu szkolenia wojskowego;

8) kartę poszukiwania.

2. W ewidencji wojskowej dopuszcza się również prowadzenie innych dokumentów, w tym rejestry osób podlegających kwalifikacji wojskowej powołanych do odbycia zasadniczej służby wojskowej w jednostce wojskowej, plan realizacji zadań w zakresie pokojowego uzupełnienia potrzeb osobowych jednostek wojskowych, zapotrzebowanie na uzupełnienie potrzeb mobilizacyjnych jednostki wojskowej w zakresie oficerów, podoficerów i szeregowych rezerwy, wykaz imienny żołnierzy rezerwy przewidzianych do powołania na kursy przeszkolenia kadr rezerwy, powiadomienie o możliwości nadania przydziału mobilizacyjnego żołnierzowi, wobec którego wydano ostateczną decyzję o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej.

3. Minister Obrony Narodowej prowadzi ewidencję wojskową przy pomocy:

1) Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji,

1a) Dyrektora Generalnego urzędu obsługującego Ministra Obrony Narodowej,

2) szefa wojskowego centrum rekrutacji właściwego ze względu na miejsce stałego pobytu albo pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące,

3) kierownika komórki organizacyjnej właściwej do spraw kadr,

4) dowódcy jednostki wojskowej, szefa (kierownika, dyrektora) jednostki organizacyjnej

– w zakresie realizacji ustawowych zadań.

4. Dane zawarte w ewidencji wojskowej, w zakresie niezbędnym do realizacji zadań, przetwarzają:

1) Minister Obrony Narodowej;

1a) Dyrektor Generalny urzędu obsługującego Ministra Obrony Narodowej;

1b) kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw pracowników zatrudnionych w urzędzie obsługującym Ministra Obrony Narodowej;

2) kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw kadr;

3) kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw zdrowia;

4) szef komórki organizacyjnej właściwej do spraw zarządzania zasobami osobowymi;

5) kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw pracowniczych;

6) kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw dyscypliny wojskowej;

7) przełożony dyscyplinarny;

8) organ właściwy do wyznaczania na stanowiska służbowe;

9) dowódca jednostki wojskowej, szef (kierownik, dyrektor) jednostki organizacyjnej i ich przełożeni;

10) Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji;

11) szef wojskowego centrum rekrutacji;

12) Wojskowy Inspektor Sanitarny;

13) Wojskowy Inspektor Farmaceutyczny;

14) podmioty lecznicze utworzone lub nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej;

15) osoby upoważnione przez Ministra Obrony Narodowej.

5. Dane zawarte w ewidencji wojskowej przetwarzają również osoby upoważnione przez podmioty, o których mowa w ust. 4 pkt 2–14.

6. Ewidencję wojskową aktualizuje się na bieżąco.

7. Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji oraz szefowie wojskowych centrów rekrutacji współpracują z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.

Art. 71. [Przetwarzanie i gromadzenie danych w ewidencji wojskowej] 1. W ewidencji wojskowej gromadzi się i przetwarza dane:

1) osób podlegających rejestracji, kwalifikacji wojskowej, obowiązkowi służby wojskowej oraz osób dobrowolnie zgłaszających się do służby wojskowej, a także podlegających innemu rodzajowi obowiązku obrony albo spełniających ten obowiązek oraz kandydatów do zawodowej służby wojskowej ubiegających się o przyjęcie na uczelnię wojskową lub uczelnię inną niż uczelnia wojskowa oraz kształcących się na tych uczelniach, którzy nie ukończyli 18. roku życia;

2) żołnierzy w czynnej służbie wojskowej oraz osób będących w rezerwie;

3) pracowników resortu obrony narodowej.

2. W ewidencji wojskowej gromadzi i przetwarza się następujące dane:

1) osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1:

a) imię lub imiona oraz nazwisko, w tym nazwisko RODOwe, oraz imiona i nazwiska poprzednie,

b) data oraz miejsce i kraj urodzenia,

c) numer PESEL,

d) imiona i nazwiska RODOwe rodziców oraz ich numery PESEL, jeżeli zostały im nadane,

e) stan cywilny i rodzinny, w tym imiona i nazwisko, nazwisko RODOwe oraz data urodzenia małżonka i dzieci,

f) obywatelstwo,

g) płeć,

h) wizerunek,

i) seria, numer i data ważności ostatniego wydanego dowodu osobistego oraz oznaczenie organu wydającego dokument,

j) miejsce pobytu stałego albo pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące oraz adres do korespondencji i dane kontaktowe, a także adres najbliższej rodziny,

k) dane kontaktowe obejmujące numer telefonu i adres elektroniczny tej osoby oraz wskazanej przez nią osoby obejmujące nazwisko, imiona, adres zameldowania lub adres zamieszkania, numer telefonu i adres elektroniczny,

l) dotyczące wykształcenia i zawodu wyuczonego,

m) dotyczące nauki, w tym miejsce jej pobierania, oraz posiadane kwalifikacje zawodowe, w tym uprawnienia do wykonywania zawodów lub czynności,

n) dotyczące zatrudnienia lub prowadzonej działalności gospodarczej, w tym ich miejsce, rodzaj i okres oraz zajmowane stanowisko,

o) dotyczące zdolności do służby wojskowej,

p) dotyczące szkodliwego używania alkoholu lub używania środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków,

q) dotyczące orzeczeń psychologicznych,

r) stopień wojskowy, specjalność wojskowa, korpus osobowy i grupa osobowa,

s) dotyczące przeznaczenia do służby wojskowej lub jej form równorzędnych oraz służby zastępczej lub innych form obowiązku obrony,

t) dotyczące przydziału mobilizacyjnego, pracowniczego przydziału mobilizacyjnego lub przydziału organizacyjno-mobilizacyjnego albo dotyczące wyłączenia od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny,

u) dotyczące przebiegu czynnej służby wojskowej lub jej form równorzędnych albo zastępczych, w tym postępowań dyscyplinarnych i wyróżnień,

v) dotyczące karty mobilizacyjnej lub karty przydziału organizacyjno-mobilizacyjnego oraz karty i tabliczki tożsamości,

w) dotyczące prawomocnych orzeczeń w sprawach karnych oraz w sprawach o wykroczenia,

x) o zastosowaniu tymczasowego aresztowania, o osadzeniu w zakładzie karnym lub areszcie śledczym lub o umieszczeniu w zakładzie poprawczym oraz o zwolnieniu z tych zakładów lub aresztu,

y) informacje o osobie z Krajowego Rejestru Karnego,

z) data zgonu albo data znalezienia zwłok, numer aktu zgonu oraz oznaczenie urzędu stanu cywilnego, który sporządził akt zgonu;

2) osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3:

a) dane, o których mowa w pkt 1,

b) stopień wojskowy, specjalność wojskowa, klasa kwalifikacyjna, korpus osobowy i grupa osobowa,

c) dotyczące przebiegu czynnej służby wojskowej i pracy, a w przypadku żołnierzy zawodowych – dodatkowo dotyczące przebiegu pracy zarobkowej,

d) dotyczące prawomocnych orzeczeń w sprawach karnych, w sprawach o wykroczenia oraz w postępowaniu administracyjnym lub dyscyplinarnym, a także odpowiedzialności zawodowej,

e) dotyczące zdrowia,

f) dotyczące szczepień,

g) dotyczące postępowań dyscyplinarnych i wyróżnień,

h) dotyczące uposażeń lub wynagrodzeń i wyróżnień,

i) fotografię.

3. Przetwarzanie danych osobowych zgromadzonych w ewidencji wojskowej może się odbywać bez zgody i wiedzy osoby, której dotyczą te dane. Do przetwarzania tych danych ma zastosowanie przepis art. 2 ust. 2 lit. a RODO.

4. Osoby podlegające ewidencji wojskowej są obowiązane do udzielania informacji organom prowadzącym tę ewidencję w zakresie danych ich dotyczących i przetwarzanych w ewidencji wojskowej.

5. Podstawę prowadzenia ewidencji wojskowej stanowią dokumenty potwierdzające dane, o których mowa w ust. 2. Żołnierz, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, informuje niezwłocznie dowódcę jednostki wojskowej, w której pełni służbę, o zmianach danych gromadzonych i przetwarzanych w ewidencji wojskowej i przedstawia dokumenty potwierdzające te zmiany.

6. Podstawą wprowadzenia danych do ewidencji wojskowej są również rozstrzygnięcia, decyzje, rozkazy personalne oraz inne dokumenty dotyczące przebiegu czynnej służby wojskowej.

7. Pracownik resortu obrony narodowej informuje niezwłocznie szefa (kierownika, dyrektora) jednostki, w której jest zatrudniony, o zmianach danych gromadzonych i przetwarzanych w ewidencji wojskowej i przedstawia dokumenty potwierdzające te zmiany.

8. W odniesieniu do żołnierzy i osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, ewidencję wojskową prowadzi się do dnia podlegania obowiązkowi pełnienia służby wojskowej, o którym mowa w art. 5 ust. 1, albo do dnia:

1) zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, jeżeli dzień ten wypada później niż dzień podlegania obowiązkowi pełnienia służby wojskowej;

2) uprawomocnienia się orzeczenia o trwałej i całkowitej niezdolności do służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;

3) zrzeczenia się obywatelstwa polskiego;

4) zgonu.

9. W odniesieniu do pracowników resortu obrony narodowej ewidencję wojskową prowadzi się do dnia rozwiązania albo wygaśnięcia stosunku pracy.

10. Dane żołnierzy i osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, gromadzone i przetwarzane w ewidencji wojskowej przechowuje się do dnia, w którym upływa okres 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym osoby te kończą 60 lat życia, a w przypadku żołnierzy posiadających stopień podoficerski albo oficerski – 63 lata życia, albo od dnia zwolnienia żołnierza z zawodowej służby wojskowej, jeżeli został on zwolniony w roku kalendarzowym, w którym kończył więcej niż 60 lat życia, a w przypadku żołnierza posiadającego stopień podoficerski albo oficerski – więcej niż 63 lata życia.

11. Dane osób, o których mowa w ust. 1 pkt 3, gromadzone i przetwarzane w ewidencji wojskowej przechowuje się przez okres 10 lat od dnia rozwiązania albo wygaśnięcia stosunku pracy.

Art. 72. [Bezpłatne udostępnianie danych osobowych] 1. Organy administracji publicznej są obowiązane do bezpłatnego udostępniania danych osobowych w celu ich przetwarzania w ewidencji wojskowej.

2. W ramach udostępniania danych, o których mowa w ust. 1, do ewidencji wojskowej przekazywane są następujące dane:

1) z rejestru PESEL – określone w art. 8 pkt 1–7, 9–12, 14, 17–22 i 26 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności;

2) z centralnej ewidencji kierowców – określone w art. 100aa ust. 1 pkt 1–3 i ust. 4 pkt 1–16 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1047, z późn. zm.);

3) z Krajowego Rejestru Karnego – określone w art. 20 ust. 1 pkt 1 (obejmujące nazwisko, imiona i numer PESEL) i pkt 2 (obejmujące stwierdzenie, czy dana osoba figuruje lub nie figuruje w Krajowym Rejestrze Karnym) ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1068 i 1705).

3. Dane, o których mowa w ust. 2, przekazuje się do ewidencji wojskowej w drodze teletransmisji danych lub na informatycznym nośniku danych.

4. Do pozyskiwania danych, o których mowa w ust. 2, nie wymaga się odrębnego żądania, zapytania lub wniosku w tej sprawie, a ich przekazywanie następuje bezpłatnie w sposób ustalony w porozumieniu zawartym między Ministrem Obrony Narodowej, w zakresie:

1) rejestru PESEL – z ministrem właściwym do spraw informatyzacji;

2) centralnej ewidencji kierowców – z ministrem właściwym do spraw informatyzacji;

3) Krajowego Rejestru Karnego – z Ministrem Sprawiedliwości.

Art. 73. [Podmioty uprawnione do udostępniania informacji] 1. Dane osobowe zgromadzone w ewidencji wojskowej mogą być udostępniane:

1) dowódcom jednostek wojskowych oraz ich przełożonym – jeżeli wymagają tego ich zadania;

2) sądom wojskowym, powszechnym jednostkom organizacyjnym prokuratury, w których utworzono komórki organizacyjne do spraw wojskowych, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego i Żandarmerii Wojskowej – jeżeli wymagają tego ich zadania;

3) sądom powszechnym, powszechnym jednostkom organizacyjnym prokuratury, Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu i Służbie Ochrony Państwa – jeżeli wymagają tego ich zadania i jest to niezbędne do prowadzonego przez nie postępowania;

4) pracodawcom – w zakresie stosunku zatrudnianych przez nich pracowników do obowiązku obrony oraz rodzaju i terminu wykonania tego obowiązku;

5) osobom, których dotyczą dane osobowe zgromadzone w ewidencji wojskowej;

6) innym podmiotom uprawnionym na podstawie odrębnych przepisów.

2. Udostępnianie danych osobowych zgromadzonych w ewidencji wojskowej podmiotom wymienionym w ust. 1 następuje nieodpłatnie.

3. Organy prowadzące ewidencję wojskową są obowiązane do wzajemnego przekazywania danych zgromadzonych w tej ewidencji.

Art. 74. [Odtwarzanie ewidencji wojskowej] 1. W przypadku zniszczenia danych lub dokumentów zawartych w ewidencji wojskowej, a także wystąpienia zdarzeń, które uniemożliwiają korzystanie z tej ewidencji, następuje jej odtwarzanie.

2. Odtworzenie ewidencji wojskowej zarządza szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji.

3. Odtwarzanie ewidencji wojskowej obejmuje dane przetwarzane w ewidencji wojskowej.

Art. 75. [Sposób prowadzenia ewidencji wojskowej] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia ewidencji wojskowej, w tym wzory dokumentów, o których mowa w art. 70 ust. 1 pkt 1 i 3–8, dokumenty będące podstawą wprowadzenia danych do tej ewidencji, sposób odtwarzania ewidencji wojskowej, uwzględniając kategorie osób objętych ewidencją wojskową, formy spełniania obowiązku obrony, a także przypadki, w których następuje potrzeba odtworzenia ewidencji wojskowej.

Art. 76. [Zawiadomienia] 1. Szefowie wojskowych centrów rekrutacji oraz kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw kadr, a w przypadku wprowadzenia obowiązku zgłoszenia się określonych osób do rejestracji również organy przeprowadzające tę rejestrację, są zawiadamiani przez:

1) sądy – o zastosowaniu tymczasowego aresztowania wobec osób podlegających obowiązkowi służby wojskowej i o prawomocnym skazaniu tych osób;

2) zakłady karne i poprawcze oraz areszty śledcze – o osadzeniu w zakładzie karnym lub areszcie śledczym osób podlegających obowiązkowi służby wojskowej lub o umieszczeniu takich osób w zakładzie poprawczym oraz o zwolnieniu z tych zakładów lub aresztu.

2. Minister Sprawiedliwości, Minister Obrony Narodowej i minister właściwy do spraw administracji publicznej określą, w drodze rozporządzenia, zakres zawiadomień, o których mowa w ust. 1, oraz sposób i terminy przesyłania tych zawiadomień, uwzględniając pisemną lub elektroniczną postać zawiadomienia.

3. Zawiadomienie, o którym mowa w ust. 1, obejmuje co najmniej stopień wojskowy, imię, nazwisko, imiona rodziców, datę i miejsce urodzenia, numer PESEL, adres zamieszkania oraz:

1) w przypadku prawomocnego skazania datę i treść orzeczenia sądu;

2) w przypadku tymczasowego aresztowania informacje o postanowieniu sądu;

3) w przypadku umieszczenia w zakładzie poprawczym informacje o orzeczeniu sądu oraz nazwę zakładu poprawczego oraz dacie umieszczenia w zakładzie poprawczym;

4) w przypadku zwolnienia z zakładu poprawczego informacje o dacie i powodzie zwolnienia oraz nazwę zakładu poprawczego;

5) w przypadku osadzenia w zakładzie karnym, areszcie śledczym informacje o orzeczeniu sądu, nazwie zakładu karnego lub aresztu śledczego, określenie kary lub środka stanowiącego podstawę osadzenia oraz datę osadzenia;

6) w przypadku zwolnienia z zakładu karnego, aresztu śledczego informacje o powodzie zwolnienia, nazwie zakładu karnego lub aresztu śledczego oraz dacie zwolnienia.

Art. 77. [Książeczki wojskowe] 1. W przypadkach określonych w ustawie wydaje się książeczki wojskowe.

2. W książeczce wojskowej zamieszcza się:

1) imię i nazwisko;

2) datę i miejsce urodzenia;

3) numer PESEL;

4) stopień wojskowy;

5) informacje dotyczące określenia zdolności do służby wojskowej;

6) informacje dotyczące pełnionej służby wojskowej;

7) informacje o przeznaczeniu żołnierza rezerwy;

8) nazwę organu wystawiającego;

9) serię i numer;

10) wskazówki dla posiadacza książeczki wojskowej;

11) adnotacje służbowe;

12) elementy zabezpieczające.

3. Osoba, której wydano książeczkę wojskową, w przypadku utraty lub zniszczenia tej książeczki, jest obowiązana powiadomić szefa wojskowego centrum rekrutacji, a będąca żołnierzem w czynnej służbie wojskowej dowódcę jednostki wojskowej, o jej utracie lub zniszczeniu.

4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, wzór książeczki wojskowej, sposób jej wydawania i ewidencjonowania oraz zwrotu, tryb postępowania w przypadku jej utraty albo zniszczenia, uwzględniając przeznaczenie do służby wojskowej oraz sprawność postępowania w zakresie wydawania książeczki wojskowej.

Art. 78. [Karty i tabliczki tożsamości] 1. Organy wojskowe wyposażają żołnierzy w czynnej służbie wojskowej oraz osoby pełniące służbę w jednostkach zmilitaryzowanych przydzielonych do Sił Zbrojnych, pracowników resortu obrony narodowej, cywilny personel medyczno-sanitarny Sił Zbrojnych, osoby cywilne towarzyszące Siłom Zbrojnym, personel organizacji „Polski Czerwony Krzyż” i innych ochotniczych organizacji pomocy, osoby cywilne wykonujące czynności duszpasterskie oraz inne osoby określone prawem międzynarodowym w karty i tabliczki tożsamości.

2. Karty tożsamości wydawane żołnierzom w czynnej służbie wojskowej wyjeżdżającym w celach służbowych za granicę stanowią również dowód tożsamości, o którym mowa w art. III ust. 2 lit. a Umowy między Państwami-Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego dotyczącej statusu ich sił zbrojnych, sporządzonej w Londynie dnia 19 czerwca 1951 r. (Dz. U. z 2000 r. poz. 257 oraz z 2008 r. poz. 1052).

3. Żołnierzom, o których mowa w ust. 2, wydaje się również indywidualny lub zbiorowy rozkaz wyjazdu.

4. W kartach tożsamości zamieszcza się:

1) nazwisko i imię (imiona) posiadacza karty;

2) datę urodzenia posiadacza karty;

3) stopień wojskowy i oznaczenie książeczki wojskowej albo legitymacji służbowej posiadacza karty;

4) numer PESEL posiadacza karty;

5) wskazanie rodzaju Sił Zbrojnych lub nazwę instytucji (organizacji);

6) grupę krwi posiadacza karty;

7) fotografię i podpis posiadacza karty;

8) suchy odcisk pieczęci urzędowej organu wydającego kartę (wyłącznie na papierowych kartach tożsamości);

9) nazwę państwa wystawiającego kartę;

10) serię i numer karty;

11) elementy zabezpieczające kartę;

12) numer tabliczki tożsamości;

13) datę ważności lub wystawienia karty.

5. Na tabliczce tożsamości zamieszcza się:

1) numer seryjny;

1a) oznaczenie „SIŁY ZBROJNE RP”;

2) imię i nazwisko;

3) numer PESEL;

4) oznaczenie grupy krwi.

5a. Na tabliczce tożsamości wydawanej w czasie mobilizacji i w czasie wojny umieszcza się wyłącznie dane, o których mowa w ust. 5 pkt 1 i 1a.

6. Na tabliczce tożsamości można dodatkowo zamieścić informacje dotyczące religii albo wyznania.

7. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) rodzaje oraz wzory kart i tabliczek tożsamości, sposób i tryb wnioskowania o wydanie karty i tabliczki tożsamości, wzór wniosku o wydanie karty i tabliczki tożsamości oraz organy właściwe do wnioskowania o ich wydanie,

2) sposób dokonywania wpisów w karcie i na tabliczce tożsamości oraz tryb i organy właściwe do ich deponowania, wydawania i ewidencjonowania,

3) tryb i przypadki wydawania kart i tabliczek tożsamości, a także przyczyny i tryb ich wymiany, zwrotu, unieważniania oraz postępowania w przypadku ich zniszczenia lub utraty,

4) wzór rozkazu wyjazdu

– uwzględniając konieczność zapewnienia sprawności i jednolitości postępowania w sprawie wydawania kart i tabliczek, ich ewidencjonowania, wymiany i zwrotu, a także rodzaj karty i tabliczki tożsamości w zależności od przypadku ich wydania, a także konieczność zapewnienia jednolitego stosowania wzoru rozkazu wyjazdu.

Art. 80. [Informacje zawarte we wniosku do powołania do służby wojskowej] 1. We wniosku o powołanie do służby wojskowej wskazuje się rodzaj służby wojskowej, którego pełnieniem jest zainteresowana osoba ubiegająca się o powołanie do tej służby.

2. We wniosku o powołanie do służby wojskowej wskazuje się co najmniej:

1) preferowane miejsce odbywania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej;

2) uczelnię wojskową, na której osoba ubiegająca się o powołanie do służby wojskowej chce podjąć kształcenie;

3) chęć odbycia kursu oficerskiego – w przypadku absolwentów uczelni wyższych innych niż wojskowe na kierunku zapewniającym nabycie kwalifikacji szczególnie przydatnych w Siłach Zbrojnych;

4) uprawnienia lub kwalifikacje, których nabyciem jest zainteresowana osoba zgłaszająca się do odbycia dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej, spośród uprawnień i kwalifikacji określonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 4.

3. W przypadku wskazania we wniosku o powołanie do służby wojskowej uprawnień lub kwalifikacji, o których mowa w ust. 2 pkt 4, szef wojskowego centrum rekrutacji podpisuje z osobą ubiegającą się o powołanie do służby wojskowej umowę określającą w szczególności:

1) rodzaj uprawnień lub kwalifikacji nabywanych przed powołaniem do tej służby lub w trakcie jej pełnienia;

2) sposób nabycia uprawnień lub kwalifikacji i czas ich nabywania;

3) sposób i wysokość pokrywania kosztów nabycia uprawnień lub kwalifikacji, w tym kosztów egzaminów;

4) wysokość i sposób zwrotu kosztów nabycia uprawnień lub kwalifikacji w przypadku rezygnacji tej osoby z ubiegania się o powołanie do dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej lub zakończenia służby przed upływem okresu, na jaki nastąpiło powołanie do tej służby.

4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) wykaz uprawnień i kwalifikacji szczególnie przydatnych w Siłach Zbrojnych:

a) które można nabyć w ramach pełnienia dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej,

b) których nabycie na uczelni wyższej innej niż uczelnia wojskowa może spowodować skierowanie absolwenta tej uczelni na kurs oficerski,

2) tryb postępowania w sprawach zgłaszania się do odbycia dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej,

3) (uchylony)

4) wzór wniosku o powołanie do służby wojskowej

– uwzględniając potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych oraz konieczność zapewnienia efektywności przebiegu tej służby.

Art. 81. [Postępowanie rekrutacyjne] 1. Postępowanie rekrutacyjne mające na celu powołanie do służby wojskowej prowadzi szef wojskowego centrum rekrutacji.

2. Postępowanie, o którym mowa w ust. 1, obejmuje w szczególności:

1) wpisanie do ewidencji wojskowej, w przypadku braku takiego wpisu;

2) przeprowadzenie badania lekarskiego i psychologicznego, a w uzasadnionych przypadkach skierowanie na dodatkowe badania lekarskie lub specjalistyczne, z zastrzeżeniem art. 61;

3) skierowanie do wojskowej komisji lekarskiej osób ubiegających się o powołanie do zawodowej służby wojskowej lub dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej w trakcie kształcenia, o której mowa w art. 95 ust. 4;

4) skierowanie do wojskowej komisji lekarskiej osób ubiegających się o powołanie do służby wojskowej, wobec której wydano ostateczne orzeczenie ustalające kategorię zdolności do służby wojskowej D w celu zmiany tej kategorii, jeżeli w ocenie tej osoby nastąpiła poprawa stanu jej zdrowia;

5) wydanie orzeczenia o zdolności do służby wojskowej, z zastrzeżeniem art. 190 ust. 1;

6) określenie kategorii zdolności do służby wojskowej, w przypadku osób, które jej nie posiadają;

7) nadanie stopnia wojskowego szeregowego, w przypadku jego nieposiadania;

8) powołanie do służby wojskowej, z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej oraz dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej w przypadkach, o których mowa w art. 95 ust. 4.

3. Szef wojskowego centrum rekrutacji na potrzeby prowadzenia postępowania, o którym mowa w ust. 1, może zatrudnić, na podstawie umowy o pracę na czas określony lub umowy zlecenia, lekarza do orzekania o zdolności do służby wojskowej. Przepisy art. 63 ust. 1–3 oraz przepisy wydane na podstawie art. 63 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Art. 82. [Maksymalny czas trwania postępowania rekrutacyjnego] 1. Postępowanie rekrutacyjne wobec osoby ubiegającej się o powołanie do służby wojskowej trwa nie dłużej niż 2 dni.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku powołania do zawodowej służby wojskowej lub dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej w trakcie kształcenia, o której mowa w art. 95 ust. 4, oraz gdy jest niezbędne skierowanie osoby ubiegającej się o powołanie do służby wojskowej do wojskowej komisji lekarskiej w celu wykonania dodatkowych badań.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, osobę ubiegającą się o powołanie do służby wojskowej kieruje się do dowolnie wybranej przez tę osobę wojskowej komisji lekarskiej, a w przypadku określania zdolności do służby w poszczególnych rodzajach Sił Zbrojnych oraz rodzajach wojsk – do właściwej rzeczowo wojskowej komisji lekarskiej.

4. W przypadku prowadzenia czynności, o których mowa w ust. 1, orzeczenie o zdolności do służby wojskowej wydaje lekarz rejonowej wojskowej komisji lekarskiej albo inny lekarz, z którym szef wojskowego centrum rekrutacji zawarł umowę w zakresie orzekania o zdolności do służby wojskowej.

5. Do prowadzenia badań lekarskich oraz wydawania orzeczeń w tych sprawach stosuje się odpowiednio przepisy wydane na podstawie art. 87 ust. 3.

6. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 4, jest decyzją, od której osobie ubiegającej się o powołanie do służby wojskowej przysługuje odwołanie do rejonowej wojskowej komisji lekarskiej właściwej terytorialnie dla danego wojskowego centrum rekrutacji, w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia.

7. W przypadku uznania osoby ubiegającej się o powołanie do służby wojskowej za zdolną do służby wojskowej szef wojskowego centrum rekrutacji powołuje tę osobę do służby wojskowej, wskazując termin i miejsce stawienia się do tej służby, z zastrzeżeniem art. 186.

8. Rekrutacja może być prowadzona w siedzibie szefa wojskowego centrum rekrutacji lub w obiektach jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej lub w innych obiektach umożliwiających prawidłowe jej przeprowadzenie.

9. Obiekty, o których mowa w ust. 8, wyposaża się w sprzęt i środki niezbędne do orzekania o zdolności do pełnienia czynnej służby wojskowej, działalności administracyjnej oraz promocyjno-informacyjnej.

10. Szefowie wojskowych centrów rekrutacji właściwi w zakresie prowadzenia ewidencji wojskowej przesyłają szefowi wojskowego centrum rekrutacji prowadzącemu rekrutację ewidencję wojskową osób ubiegających się o powołanie do służby wojskowej.

11. Szef wojskowego centrum rekrutacji przeprowadzający rekrutację wzywa kandydatów do stawienia się w określonym miejscu i czasie w celu przeprowadzenia tej rekrutacji.

12. Osobom, które stawiły się na wezwanie, o którym mowa w ust. 11, na złożony przez nie wniosek, zapewnia się zakwaterowanie i wyżywienie przez czas prowadzenia czynności związanych z przeprowadzeniem rekrutacji, w przypadku gdy okres rekrutacji trwa dłużej niż 1 dzień.

Art. 83. [Warunki przyjęcia do służby wojskowej] 1. Do służby wojskowej może być powołana osoba, która spełnia następujące warunki:

1) posiada obywatelstwo polskie,

2) posiada nieposzlakowaną opinię,

3) posiada zdolność fizyczną i psychiczną do pełnienia służby wojskowej,

4) posiada wiek co najmniej 18 lat,

5) nie była karana za przestępstwo umyślne,

6) nie jest przeznaczona do służby zastępczej,

7) nie jest wyłączona od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny,

8) nie posiada nadanego przydziału organizacyjno-mobilizacyjnego do służby w jednostce zmilitaryzowanej,

9) posiada wykształcenie:

a) co najmniej wyższe – w przypadku pełnienia służby na stanowisku służbowym w korpusie oficerów,

b) co najmniej średnie lub średnie branżowe – w przypadku pełnienia służby na stanowisku służbowym w korpusie podoficerów,

c) co najmniej podstawowe – w przypadku pełnienia służby na stanowisku służbowym w korpusie szeregowych

– jeżeli występują potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych.

2. Powołanie do służby wojskowej może być również uzależnione od:

1) posiadania przez kandydata na żołnierza kwalifikacji wymaganych do zajmowania stanowiska służbowego;

2) posiadania orzeczenia o braku przeciwwskazań do pełnienia służby na stanowiskach wymagających szczególnych predyspozycji psychofizycznych;

3) złożenia ankiety bezpieczeństwa osobowego.

Art. 84. [Orzeczenie komisji lekarskiej] 1. W przypadku, o którym mowa w art. 82 ust. 2, szef wojskowego centrum rekrutacji kieruje osobę ubiegającą się o powołanie do służby wojskowej do wojskowej komisji lekarskiej w celu wydania stosownego orzeczenia.

1a. W przypadku żołnierzy odbywających dobrowolną zasadniczą służbę wojskową, którzy złożyli wniosek o powołanie do zawodowej służby wojskowej, do wojskowej komisji lekarskiej kieruje dowódca jednostki wojskowej.

2. Wojskowa komisja lekarska wydaje orzeczenie, które jest decyzją.

3. Wojskowa komisja lekarska może orzekać jednoosobowo, z wyjątkiem przypadku określonego w art. 82 ust. 2.

4. Niezależnie od orzekania o zdolności do czynnej służby wojskowej, wojskowe komisje lekarskie orzekają również w innych sprawach określonych w ustawie.

4a. Członek składu orzekającego wojskowej komisji lekarskiej może zgłosić na piśmie sprzeciw wobec projektu orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej.

5. Badania diagnostyczne i konsultacje specjalistyczne na potrzeby orzekania przez wojskowe komisje lekarskie realizują podmioty lecznicze, dla których podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej.

6. Do realizacji świadczeń, o których mowa w ust. 5, finansowanych z części budżetu państwa, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej, nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561, z późn. zm.), w zakresie ustalania kolejności dostępu do świadczeń.

7. Orzeczenie wojskowej komisji lekarskiej doręcza się na piśmie wraz z uzasadnieniem, utrwalonym w postaci papierowej lub elektronicznej, osobie skierowanej do wojskowej komisji lekarskiej oraz organowi, który skierował tę osobę do wojskowej komisji lekarskiej.

8. Od orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej osobie skierowanej oraz organowi, który skierował tę osobę do wojskowej komisji lekarskiej, przysługuje odwołanie do wojskowej komisji lekarskiej będącej organem wyższego stopnia, w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia.

9. Ostateczne orzeczenie wojskowej komisji lekarskiej jest wiążące dla szefów wojskowych centrów rekrutacji i dowódców jednostek wojskowych.

10. Minister Obrony Narodowej i wojskowa komisja lekarska będąca organem wyższego stopnia może w trybie nadzoru uchylić każde orzeczenie wojskowej komisji lekarskiej sprzeczne z prawem lub wydane z pominięciem istotnych okoliczności faktycznych.

11. Uchylając orzeczenie, odpowiednio Minister Obrony Narodowej albo wojskowa komisja lekarska będąca organem wyższego stopnia wskazuje okoliczności wymagające wyjaśnienia w toku dalszego postępowania w sprawie.

12. W przypadku uchylenia orzeczenia sprawę rozpatruje ponownie w pierwszej instancji wojskowa komisja lekarska wyznaczona odpowiednio przez Ministra Obrony Narodowej albo wojskową komisję lekarską będącą organem wyższego stopnia, która wydaje orzeczenie zgodnie z zaleceniami, o których mowa w ust. 11.

13. Do postępowań, o których mowa w ust. 10, przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego nie stosuje się.

Art. 85. [Zamówienia na realizację świadczeń] Do zamówień na realizację świadczeń, o których mowa w art. 84 ust. 5, nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych.

Art. 86. [Wojskowe komisje lekarskie] 1. Minister Obrony Narodowej, w drodze rozporządzenia:

1) tworzy, przekształca i znosi wojskowe komisje lekarskie, określa ich siedziby, zasięg działania oraz właściwość,

2) może tworzyć, przekształcać i znosić filie wojskowych komisji lekarskich oraz określać ich siedziby

– kierując się koniecznością zapewnienia sprawności funkcjonowania wojskowych komisji lekarskich oraz postępowania orzeczniczego.

2. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb udzielania zamówień na badania diagnostyczne i konsultacje specjalistyczne na potrzeby orzekania przez wojskowe komisje lekarskie, kierując się koniecznością zapewnienia równego traktowania podmiotów leczniczych oraz przejrzystości i sprawności postępowania w zakresie udzielania tych zamówień.

Art. 87. [Orzeczenie o zdolności do służby wojskowej] 1. Wojskowe komisje lekarskie wydają orzeczenie o zdolności danej osoby do służby wojskowej na podstawie badania lekarskiego fizycznej i psychicznej zdolności tej osoby do odpowiedniego rodzaju służby wojskowej, z uwzględnieniem wyników badań specjalistycznych, a w przypadku potrzeby również obserwacji szpitalnej. Przepis art. 58 ust. 6 stosuje się.

2. Do wojskowej komisji lekarskiej nie kieruje się w celu określenia zdolności do zawodowej służby wojskowej osób, wobec których wydano ostateczne orzeczenie ustalające trwałą i całkowitą niezdolność do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

3. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia:

1) wykaz chorób i ułomności uwzględniany przy orzekaniu o zdolności do służby wojskowej oraz do służby poza granicami państwa,

2) wykaz chorób i ułomności uwzględniany przy orzekaniu o zdolności do pełnienia służby w rodzajach wojsk i służb oraz na stanowiskach służbowych i funkcjach wojskowych wymagających szczególnych predyspozycji zdrowotnych,

3) wykaz chorób i ułomności uwzględniany przy orzekaniu o ograniczonej zdolności do pełnienia zawodowej służby wojskowej w poszczególnych rodzajach Sił Zbrojnych i rodzajach wojsk oraz na określonych stanowiskach służbowych wraz ze wskazaniem kategorii zdolności do zawodowej służby wojskowej,

4) zakres badań wykonywanych w ramach orzekania o zdolności do poszczególnych rodzajów służby wojskowej,

5) warunki orzekania o zdolności do służby wojskowej przez wojskowe komisje lekarskie,

6) szczegółowe warunki orzekania o zdolności do służby wojskowej poza granicami państwa,

7) tryb postępowania wojskowych komisji lekarskich, w tym tryb zgłaszania sprzeciwu wobec projektu orzeczenia komisji lekarskiej,

8) sposób ustalania związku chorób oraz śmierci ze służbą wojskową przez te komisje,

9) sposób orzekania o potrzebie udzielenia żołnierzowi urlopu zdrowotnego

– kierując się koniecznością: prawidłowego oznaczenia kategorii zdolności do służby orzekanych w odniesieniu do stwierdzonych chorób i ułomności, zapewnienia ochrony danych osobowych w procesie orzeczniczym, zapewnienia zakresu diagnostyki osób stawających przed wojskowymi komisjami lekarskimi adekwatnego do rodzaju służby wojskowej, zapewnienia pełnej i specjalistycznej oceny zdolności do służby wojskowej oraz profesjonalnego i sprawnego postępowania orzeczniczego.

Art. 88. [Badania psychologiczne] 1. Osobę powoływaną na jej wniosek do czynnej służby wojskowej poddaje się badaniom psychologicznym w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań do pełnienia czynnej służby wojskowej.

2. Badania psychologiczne obejmują ocenę sprawności intelektualnej, cech osobowości, sprawności psychomotorycznej oraz poziomu dojrzałości emocjonalnej i społecznej oraz ocenę sprawności funkcjonowania w sytuacjach trudnych i stresowych, a także ocenę sposobu działania i podejmowania decyzji w sytuacjach zagrożenia.

3. Orzeczenie psychologiczne wydaje psycholog uprawniony do przeprowadzenia badań psychologicznych.

4. Orzeczenie psychologiczne doręcza się na piśmie utrwalonym w postaci papierowej lub elektronicznej badanemu i szefowi wojskowego centrum rekrutacji albo dowódcy jednostki wojskowej.

5. Od orzeczenia psychologicznego przysługuje odwołanie do Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji.

6. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) tryb odwoływania się od orzeczeń psychologicznych,

2) zakres badań psychologicznych wykonywanych w procesie wydawania orzeczeń psychologicznych,

3) tryb kontroli wykonywania i dokumentowania badań psychologicznych oraz wydawania orzeczeń psychologicznych,

4) sposób postępowania z dokumentacją związaną z badaniami psychologicznymi,

5) wzór orzeczenia psychologicznego, z wyjątkiem wzoru orzeczenia dotyczącego badań kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami oraz wykonujących pracę na stanowisku kierowcy

– uwzględniając potrzebę zapewnienia jednolitej procedury kontroli i jednolitości wydawanych orzeczeń oraz konieczność zapewnienia należytej ochrony dokumentacji związanej z prowadzeniem badań psychologicznych.

Art. 89. [Informowanie pracodawcy osoby powołanej do służby wojskowej] Szef wojskowego centrum rekrutacji informuje pracodawcę osoby powoływanej do służby wojskowej o jej powołaniu do czynnej służby wojskowej, z wyjątkiem powołania do zawodowej służby wojskowej oraz powołania w trybie natychmiastowego stawiennictwa.

Art. 90. [Czynna służba wojskowa] Powołani do czynnej służby wojskowej stają się żołnierzami w czynnej służbie wojskowej z chwilą stawienia się do tej służby w określonym terminie i miejscu.

Art. 92. [Pierwszeństwo przyjęcia do szkół podoficerskich] 1. Pierwszeństwo przyjęcia do szkół podoficerskich mają szeregowi, którzy pełnili zawodową służbę wojskową przez co najmniej 3 lata oraz posiadają co najmniej bardzo dobrą ogólną ocenę w ostatniej opinii służbowej.

2. Dowódca jednostki wojskowej, w której szeregowy pełni zawodową służbę wojskową, kieruje go do szkoły podoficerskiej, na jego wniosek, uwzględniając potrzeby Sił Zbrojnych oraz limity przyjęć do szkół podoficerskich.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do przyjęcia na kurs oficerski podoficerów pełniących zawodową służbę wojskową.

Art. 93. [Formy szkolenia i doskonalenia zawodowego] 1. Żołnierz zawodowy może być kierowany na studia lub naukę oraz na staż, kurs lub specjalizację i inne formy szkolenia i doskonalenia zawodowego w kraju lub za granicą.

2. W wojskowych szkoleniach specjalistycznych organizowanych dla żołnierzy w resorcie obrony narodowej może uczestniczyć również pracownik resortu obrony narodowej, na jego wniosek lub za jego zgodą.

Art. 94. [Kształcenie kandydatów] 1. Kandydatów na oficerów i podoficerów aktywnej rezerwy i pasywnej rezerwy kształci się w szkołach Legii Akademickiej.

2. Kandydatów na oficerów obrony terytorialnej oraz żołnierzy obrony terytorialnej, zwanych dalej „żołnierzami OT”, kształci się w uczelniach wojskowych, centrach szkolenia oraz jednostkach wojskowych Wojsk Obrony Terytorialnej. Do kształcenia stosuje się odpowiednio przepisy art. 108 i art. 109 oraz przepisy wydane na podstawie art. 110 i art. 111.

3. Do kandydatów, o których mowa w ust. 1 i 2, w okresie kształcenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej w zakresie uprawnień, obowiązków oraz należności finansowych, do czasu powołania do aktywnej rezerwy, pasywnej rezerwy albo terytorialnej służby wojskowej.

Art. 96. [Uposażenie zasadnicze] 1. Żołnierzom pełniącym zawodową służbę wojskową w trakcie kształcenia w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, centrum szkolenia lub ośrodku szkolenia przysługuje uposażenie zasadnicze, dodatki do uposażenia zasadniczego oraz inne należności pieniężne.

2. Żołnierze, o których mowa w ust. 1, otrzymują uposażenie zasadnicze w wysokości nie niższej niż najniższe uposażenie zasadnicze żołnierza zawodowego oraz mogą być im przyznane dodatki do tego uposażenia, o których mowa w art. 479 ust. 3 i 4, i inne należności pieniężne.

3. W sprawach dotyczących uposażenia i innych należności pieniężnych żołnierzy, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 433–435, art. 440, art. 469, art. 471–475, art. 476 ust. 1, art. 477, art. 478, art. 481, art. 482, art. 484–487 oraz przepisy wydane na podstawie art. 445 ust. 15 i art. 473 ust. 8.

4. Prokuratorom powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury pełniącym służbę wojskową na czas kształcenia w uczelni wojskowej przysługuje prawo do wynagrodzenia określone w ustawie z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze (Dz. U. z 2023 r. poz. 1360, 1429 i 1860). W takim przypadku uposażenia zasadniczego, o którym mowa w ust. 1, nie wypłaca się.

5. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, stawki uposażenia zasadniczego dla żołnierzy pełniących służbę wojskową na czas kształcenia odpowiednio w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, centrum szkolenia lub ośrodku szkolenia, mając na uwadze, by stawki uposażenia były nie niższe niż uposażenie żołnierzy odbywających obowiązkową zasadniczą służbę wojskową, oraz uwzględniając potrzeby Sił Zbrojnych.

Art. 97. [Zastosowanie przepisów ustawy] W okresie pełnienia przez kandydata do zawodowej służby wojskowej dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej, o którym mowa w art. 95 ust. 4, stosuje się odpowiednio przepisy art. 190, art. 276 ust. 1 pkt 1–3, art. 277 pkt 1, 2 i 5, art. 278, art. 279 ust. 1, 2 i 7 oraz art. 287–290.

Art. 98. [Nabycie uprawnień] Po zakończeniu kształcenia przewidzianego programem studiów uczelni wojskowej albo nauczania szkoły podoficerskiej lub ośrodka szkolenia oraz wyznaczeniu na stanowisko służbowe żołnierz nabywa pozostałe uprawnienia przewidziane dla żołnierzy zawodowych.

Art. 99. [Zadania szkół podoficerskich] Zadaniami szkół podoficerskich są w szczególności:

1) kształcenie kandydatów na podoficerów;

2) prowadzenie kursów dla podoficerów.

Art. 100. [Szkoły podoficerskie] Minister Obrony Narodowej, w drodze rozporządzenia:

1) tworzy i znosi szkoły podoficerskie,

2) określi szczegółowe warunki i tryb składania egzaminów końcowych w szkołach podoficerskich oraz odbywania praktyk, a także wzór świadectwa stwierdzającego jej ukończenie,

3) określi cele, organizację i podstawowe założenia procesu kształcenia w szkołach podoficerskich

– mając na uwadze efektywne przygotowanie kadry zawodowej Sił Zbrojnych do pełnienia służby wojskowej.

Art. 101. [Opłaty] 1. Wysokość opłaty z tytułu egzaminów wstępnych do uczelni wojskowych dla osób ubiegających się o pełnienie zawodowej służby wojskowej, w przypadku przeprowadzania egzaminu wstępnego obejmującego sprawdzian sprawności fizycznej, określa się w wysokości opłaty za przeprowadzenie rekrutacji na studia ustalonej w przepisach wydanych na podstawie art. 81 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742, 1088, 1234, 1672, 1872 i 2005).

2. Wysokość opłaty z tytułu egzaminów wstępnych dla osób będących cywilnymi studentami uczelni wojskowej, w przypadku ubiegania się o przeniesienie na studia dla kandydatów na oficerów zawodowych na tej uczelni, albo będących cywilnymi studentami innej uczelni niż uczelnia wojskowa oraz ubiegających się o przyjęcie do zawodowej służby wojskowej na uczelni wojskowej oraz osób ubiegających się o przyjęcie do szkół podoficerskich określa się w wysokości 50% opłaty, o której mowa w ust. 1.

Art. 102. [Zadania Ministra Obrony Narodowej] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) tryb ubiegania się o przyjęcie, w tym tryb postępowania rekrutacyjnego, do uczelni wojskowych, szkół podoficerskich, centrów szkolenia i ośrodków szkolenia, dokumenty wymagane przy ubieganiu się o przyjęcie do tych uczelni, szkół, centrów i ośrodków szkolenia oraz zakres i terminy składania egzaminów wstępnych,

2) warunki i tryb powoływania do służby wojskowej pełnionej na czas kształcenia odpowiednio w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, centrum szkolenia lub ośrodku szkolenia,

3) warunki i tryb przyjmowania do uczelni wojskowych, szkół podoficerskich, centrów szkolenia i ośrodków szkolenia,

4) sposób ustalania kosztów kształcenia na uczelni wojskowej, w szkole podoficerskiej, centrum szkolenia i ośrodku szkolenia oraz wzór umowy, o której mowa w art. 95 ust. 5,

5) sposób wnoszenia opłat z tytułu egzaminów wstępnych dla osób niebędących żołnierzami zawodowymi, ubiegających się o przyjęcie do uczelni wojskowych, szkół podoficerskich, centrów szkolenia i ośrodków szkolenia oraz szczegółowy tryb ich pobierania,

6) warunki i tryb mianowania na stopnie wojskowe żołnierzy pełniących służbę wojskową na czas kształcenia odpowiednio w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, centrum szkolenia lub ośrodku szkolenia,

7) przebieg służby, warunki i tryb opiniowania żołnierzy pełniących tę służbę, w tym wzór arkusza opinii, ich uprawnienia inne niż określone w ustawie oraz tryb postępowania związany ze zwalnianiem z tej służby

– uwzględniając konieczność zapewnienia sprawności procesu powoływania do zawodowej służby wojskowej i ustalenia w jego toku przydatności do tej służby, konieczność zapewnienia sprawności postępowania przy przyjmowaniu do uczelni wojskowych, szkół podoficerskich, centrów szkolenia i ośrodków szkolenia.

Art. 103. [Warunki i tryb mianowania na stopnie wojskowe] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) warunki i tryb mianowania na stopnie wojskowe żołnierzy pełniących zawodową służbę wojskową na czas kształcenia odpowiednio w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, centrum szkolenia lub ośrodku szkolenia,

2) przebieg służby, warunki i tryb opiniowania żołnierzy pełniących tę służbę, w tym wzór arkusza opinii oraz tryb postępowania związany ze zwalnianiem z tej służby

– uwzględniając konieczność zapewnienia, aby warunki mianowania uwzględniały poszczególne okresy nauki, opinie oraz wyniki uzyskiwane w nauce przez żołnierzy pełniących zawodową służbę wojskową oraz aby przebieg i czas trwania nauki uwzględniał praktyki zawodowe i przerwy wakacyjne oraz urlopy z różnych tytułów.

Art. 104. [Kurs oficerski] Absolwenta uczelni wyższej innej niż uczelnia wojskowa, posiadającego tytuł zawodowy magistra lub równorzędny, który ukończył kierunek studiów zapewniający nabycie kwalifikacji szczególnie przydatnych w Siłach Zbrojnych oraz złożył wniosek o powołanie do zawodowej służby wojskowej, można skierować na kurs oficerski, pod warunkiem odbycia szkolenia, o którym mowa w art. 143 ust. 2 pkt 1.

Art. 106. [Warunki zwrotu kosztów poniesionych na naukę] 1. Z żołnierzem zawodowym, którego planuje się na koszt wojska skierować na studia lub naukę albo staż, kurs lub specjalizację lub inne formy szkolenia i doskonalenia zawodowego w kraju lub za granicą, których koszt przekracza sześciokrotność najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego, zawiera się umowę, która określa warunki zwrotu kosztów poniesionych na jego utrzymanie i naukę w przypadku przerwania, odwołania z kształcenia lub zwolnienia z zawodowej służby wojskowej przed określonym w umowie okresem służby wojskowej z przyczyn, o których mowa w art. 226 pkt 1, 4, 6–9, 11–16 oraz art. 228 ust. 1 pkt 1, 2 i 6–10, w wysokości proporcjonalnej do czasu służby po zakończeniu tej nauki.

2. Odwołanie żołnierza z kształcenia może nastąpić w przypadku:

1) braku postępów w kształceniu;

2) naruszenia regulaminów ustalonych przez organizatora kształcenia;

3) wniosku żołnierza;

4) zaistnienia potrzeb Sił Zbrojnych.

3. Organem uprawnionym do zawarcia umowy jest organ, który kieruje żołnierza zawodowego na studia lub naukę albo staż, kurs lub specjalizację oraz inne formy szkolenia i doskonalenia zawodowego w kraju lub za granicą.

4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Minister Obrony Narodowej może zwolnić żołnierza zawodowego, o którym mowa w ust. 1, który nie ukończył nauki, z obowiązku zwrotu kosztów poniesionych przez resort obrony narodowej na jego naukę, przy czym zwolnienie to nie dotyczy kosztów w wysokości dwunastokrotności miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego żołnierzowi zawodowemu na zajmowanym przez niego stanowisku służbowym, które żołnierz jest obowiązany pokryć.

Art. 107. [Pobieranie nauki lub kierowanie na studia] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) tryb udzielania żołnierzom zawodowym pomocy w związku z pobieraniem przez nich nauki, rodzaj, formę, zakres i wysokość pomocy oraz sposób jej ustalania i tryb jej zwrotu, a także sposób dokumentowania poniesionych przez żołnierza zawodowego wydatków objętych pomocą,

2) tryb kierowania na studia lub naukę oraz na staż, kurs lub specjalizację w kraju lub za granicą i organy właściwe w tych sprawach,

3) tryb odwołania ze studiów lub z nauki oraz ze stażu, z kursu lub ze specjalizacji w kraju lub za granicą i organy właściwe w tych sprawach,

4) wzory umów, o których mowa w art. 105 ust. 5 i art. 106 ust. 1,

5) sposób ustalania kosztów związanych z pobieraniem nauki przez żołnierza zawodowego pełniącego służbę w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, jednostce wojskowej, centrum lub ośrodku szkolenia oraz tryb zwrotu tych kosztów

– uwzględniając konieczność zapewnienia efektywności procesu kształcenia żołnierzy zawodowych i potrzeby Sił Zbrojnych, racjonalność wydatkowania środków publicznych, zapewnienie sprawności postępowania organów wojskowych w związku z pobieraniem przez żołnierzy zawodowych nauki oraz aby wysokość udzielanej pomocy uwzględniała koszty zakwaterowania, wyżywienia, umundurowania i nauki oraz dojazdu do miejsca jej pobierania, a także czesnego i stypendium, jak również mając na uwadze jednolitość postępowania przy zawieraniu umów.

Art. 109. [Szkolenie w Szkołach Legii Akademickiej] 1. Szkolenie w Szkołach Legii Akademickiej jest realizowane przez okres do 3 lat i kończy się:

1) w przypadku kształcenia na podoficera – egzaminem na podoficera;

2) w przypadku kształcenia na oficera – egzaminem na oficera.

2. Szkolenie, o którym mowa w ust. 1, może zostać przerwane w każdym czasie:

1) z uwagi na potrzeby Sił Zbrojnych;

2) na wniosek osoby odbywającej szkolenie.

Art. 110. [Wykaz uczelni wyższych, w tym uczelni wojskowych, centrów szkolenia i ośrodków szkolenia] Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego i nauki określi, w drodze rozporządzenia, wykaz uczelni wyższych, w tym uczelni wojskowych, centrów szkolenia i ośrodków szkolenia, w których jest realizowane ochotnicze szkolenie wojskowe studentów i absolwentów uczelni wyższych, w tym w ramach programu Legii Akademickiej, mając na względzie konieczność zapewnienia efektywności kształcenia oraz potrzeby Sił Zbrojnych.

Art. 111. [Czas trwania ochotniczego szkolenia wojskowego] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, czas trwania ochotniczego szkolenia wojskowego i sposób kształcenia w Szkołach Legii Akademickiej, sposób i tryb ich powoływania do odbycia szkoleń i zwalniania z ich odbywania, uwzględniając konieczność zapewnienia efektywności kształcenia oraz potrzeby Sił Zbrojnych.

Art. 113. [Sposób i tryb przyznawania i wypłacania stypendium] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb przyznawania i wypłacania stypendium, wykaz uczelni i kierunków studiów zapewniających nabycie kwalifikacji przydatnych w Siłach Zbrojnych oraz niezbędne elementy umowy, uwzględniając rodzaje kwalifikacji przydatnych w Siłach Zbrojnych.

Art. 115. [Dane osobowe członków organizacji proobronnych] 1. Minister Obrony Narodowej gromadzi i przetwarza, w postaci elektronicznej lub papierowej, następujące dane osobowe członków organizacji proobronnych:

1) imię lub imiona oraz nazwisko, w tym nazwisko rodowe;

2) datę i miejsce urodzenia;

3) numer PESEL;

4) stan cywilny i rodzinny;

5) obywatelstwo;

6) serię i numer dowodu osobistego;

7) adres do korespondencji;

8) telefon do kontaktu;

9) dotyczące wykształcenia i zawodu wyuczonego oraz posiadanych kwalifikacji zawodowych;

10) dotyczące nauki, w tym miejsca jej pobierania;

11) dotyczące zatrudnienia lub prowadzonej działalności gospodarczej, w tym ich miejsce, rodzaj i okres oraz zajmowane stanowisko;

12) dotyczące zdolności do służby wojskowej;

13) dotyczące stosunku do służby wojskowej.

2. Minister Obrony Narodowej gromadzi i przetwarza dane osobowe, o których mowa w ust. 1, przy pomocy:

1) Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji;

2) szefa wojskowego centrum rekrutacji właściwego ze względu na miejsce siedziby organizacji proobronnej;

3) dowódcy jednostki wojskowej prowadzącego szkolenie.

Art. 116. [Szkolenia dla członków lub wolontariuszy organizacji proobronnych] Minister Obrony Narodowej, w ramach partnerskiej umowy proobronnej, o której mowa w art. 114, może:

1) organizować szkolenia dla członków lub wolontariuszy organizacji proobronnych w celu nadania uprawnień do prowadzenia działalności instruktorskiej na rzecz osób trzecich w zakresie objętym szkoleniem;

2) wyrazić zgodę na nieodpłatne wykorzystanie zasobów i infrastruktury Sił Zbrojnych oraz udzielić wsparcia rzeczowego i finansowego organizacji proobronnej.

Art. 117. [Działalność dydaktyczno-instruktorska] Dowódcy jednostek wojskowych w ramach realizacji swoich zadań mogą współpracować z organizacjami proobronnymi w zakresie działalności dydaktyczno-instruktorskiej, kształtowania postaw patriotycznych i kapitału społecznego oraz wzmocnienia potencjału Sił Zbrojnych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa.

Art. 118. [Zapewnienie skutecznej współpracy z organizacjami proobronnymi] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) obszary szkoleniowe, w których członkowie lub wolontariusze organizacji proobronnych mogą uzyskać uprawnienie do prowadzenia działalności instruktorskiej,

2) zakres wsparcia rzeczowego i finansowego organizacji proobronnych,

3) tryb oraz podmioty odpowiedzialne za prowadzenie szkoleń, o których mowa w art. 116

– mając na uwadze konieczność zapewnienia skutecznej współpracy z organizacjami proobronnymi oraz potrzeby Sił Zbrojnych.

Art. 120. [Uprawnienia i obowiązki dowódców jednostek wojskowych] 1. Przewidziane w ustawie uprawnienia i obowiązki dowódców jednostek wojskowych w stosunku do żołnierzy zawodowych:

1) pełniących zawodową służbę wojskową w komórkach organizacyjnych lub jednostkach organizacyjnych – przysługują odpowiednio dyrektorom (szefom, komendantom, kierownikom, prezesom) tych komórek lub jednostek;

2) zajmujących stanowiska dowódców jednostek wojskowych (dyrektorów, szefów, komendantów, kierowników, prezesów) – przysługują ich bezpośrednim przełożonym;

3) pełniących zawodową służbę wojskową na stanowiskach służbowych w Służbie Kontrwywiadu Wojskowego albo Służbie Wywiadu Wojskowego – przysługują odpowiednio Szefowi Służby Kontrwywiadu Wojskowego albo Szefowi Służby Wywiadu Wojskowego.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do żołnierzy zawodowych pełniących zawodową służbę wojskową w czasie oddelegowania.

Art. 121. [Pierwszeństwo w powołaniu do zawodowej służby wojskowej] 1. Pierwszeństwo w powołaniu do zawodowej służby wojskowej mają osoby, które odbyły dobrowolną zasadniczą służbę wojskową.

2. Dowódca jednostki wojskowej jest obowiązany zapewnić, aby liczba nieobsadzonych stanowisk etatowych przeznaczonych dla żołnierzy zawodowych w jednostce wojskowej nie przekraczała 5% ogólnej liczby stanowisk przeznaczonych dla tych żołnierzy.

3. Limit, o którym mowa w ust. 2, nie obowiązuje w przypadku, gdy brakuje osób zainteresowanych pełnieniem zawodowej służby wojskowej w danej jednostce.

4. W przypadku braku możliwości obsadzenia wakującego stanowiska przeznaczonego dla szeregowego zawodowego można na to stanowisko powołać żołnierza odbywającego dobrowolną zasadniczą służbę wojskową albo pełniącego służbę w aktywnej rezerwie.

5. W przypadku braku możliwości obsadzenia wakującego stanowiska w jednostce organizacyjnej Wojsk Obrony Terytorialnej, przeznaczonego dla żołnierza zawodowego, można na to stanowisko powołać żołnierza OT.

Art. 122. [Odwołanie do organu wyższego stopnia] 1. Od decyzji wydanych przez właściwe organy w sprawach określonych w ustawie żołnierz może wnieść odwołanie do organu wyższego stopnia, na zasadach określonych w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego, i skargę do właściwego sądu administracyjnego, na zasadach określonych w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 1634, 1705 i 1860).

2. Przepisu, o którym mowa w ust. 1, nie stosuje się w sprawach:

1) mianowania na stopień wojskowy;

2) przeniesienia do innego korpusu osobowego lub do innej grupy osobowej;

3) skierowania do wykonywania zadań służbowych poza jednostką wojskową;

4) powierzenia czasowego pełnienia obowiązków służbowych na innym stanowisku.

3. Skarga do właściwego sądu administracyjnego nie może być wniesiona na decyzje w sprawach:

1) powołania do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej;

2) powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych;

3) wyznaczenia i przeniesienia na stanowisko służbowe oraz zwolnienia ze stanowiska służbowego, a także przeniesienia do dyspozycji;

4) delegowania do pełnienia obowiązków.

4. Wystąpienia w sprawach wynikających ze stosunku służbowego, z wyjątkiem spraw wymienionych w ust. 1, oraz przypadków określonych w ustawie, żołnierz może wnosić tylko drogą służbową.

5. W postępowaniach, o których mowa w ust. 1, nie stosuje się obowiązku doręczenia korespondencji przy wykorzystaniu publicznej usługi hybrydowej albo publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego, o których mowa w ustawie z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 285, 1860 i 2699).

6. Decyzje i rozkazy personalne wydaje się w formie indywidualnej lub zbiorowej. W przypadku sporządzenia decyzji lub rozkazu personalnego w formie zbiorowej, wyciąg z tej decyzji lub rozkazu jest z nimi równoznaczny. W przypadkach sporządzenia decyzji lub rozkazu personalnego albo wyciągu z tej decyzji lub rozkazu personalnego, ich wydruk wykonany z ewidencji wojskowej prowadzonej w postaci elektronicznej, o której mowa w art. 70 ust. 1, jest, z wyjątkiem spraw związanych z powołaniem do zawodowej służby wojskowej oraz zwolnienia z tej służby, z nimi równoznaczny.

Art. 123. [Dowódca jednostki wojskowej] Organem właściwym w postępowaniu administracyjnym oraz stroną w postępowaniu cywilnym, w sprawach związanych z wykonywaniem zadań na podstawie niniejszej ustawy, jest dowódca jednostki wojskowej, z której działalnością jest związany przedmiot postępowania.

Art. 124. [Przedawnienie roszczeń] 1. Roszczenia wynikające z przepisów ustawy przedawniają się z upływem 3 lat od dnia, w którym stały się wymagalne, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej.

2. Przerwanie biegu przedawnienia roszczenia następuje na zasadach określonych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610, 1615, 1890 i 1933).

Art. 125. [Wojskowe komisje lekarskie] 1. Do orzekania o zdolności do służby wojskowej w trakcie jej pełnienia właściwe są wojskowe komisje lekarskie.

2. Niezależnie od orzekania, o którym mowa w ust. 1, wojskowe komisje lekarskie orzekają również o:

1) zdolności do pełnienia służby poza granicami państwa;

2) zdolności do pełnienia służby w rodzajach wojsk i służb oraz na stanowiskach służbowych i funkcjach wojskowych wymagających szczególnych predyspozycji zdrowotnych;

3) potrzebie udzielenia żołnierzowi urlopu zdrowotnego;

4) ustaleniu związku chorób oraz śmierci ze służbą wojskową;

5) prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby lub prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni służbę, kieruje go do wojskowej komisji lekarskiej właściwej ze względu na miejsce stacjonowania jednostki wojskowej lub pododdziału jednostki wojskowej, a w przypadku określania zdolności do służby w poszczególnych rodzajach Sił Zbrojnych oraz rodzajach wojsk – do właściwej rzeczowo wojskowej komisji lekarskiej oraz przesyła w załączeniu posiadaną dokumentację medyczną dotyczącą stanu zdrowia osoby skierowanej.

4. Do orzekania przez wojskowe komisje lekarskie w stosunku do żołnierzy stosuje się odpowiednio przepisy art. 61 i art. 84 oraz przepisy wydane na podstawie art. 87 ust. 3.

Art. 126. [Badania psychologiczne] 1. Żołnierza w czynnej służbie wojskowej poddaje się badaniom psychologicznym w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań do pełnienia czynnej służby wojskowej na stanowisku wymagającym szczególnych predyspozycji psychofizycznych.

2. Do przeprowadzania badań psychologicznych stosuje się odpowiednio art. 88.

Art. 127. [Opiniowanie służbowe] 1. W czasie pełnienia czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem służby pełnionej w razie mobilizacji i w czasie wojny, żołnierz podlega opiniowaniu służbowemu przez przełożonego.

2. Opiniowanie służbowe:

1) przeprowadza się corocznie – w przypadku żołnierza zawodowego;

2) ma na celu, oprócz oceny jego wywiązywania się z obowiązków na stanowisku służbowym lub wykonywania zadań, również:

a) ocenę jego kompetencji i predyspozycji,

b) ocenę jego postawy i zachowania poza godzinami służby,

c) wyznaczenie kierunków rozwoju zawodowego i określenie potrzeb szkoleniowych opiniowanego żołnierza.

3. Przełożony, na podstawie ocen, o których mowa w ust. 2 pkt 2, wystawia ogólną ocenę opiniowanego żołnierza, wyrażoną przy zastosowaniu następującej skali ocen:

1) wzorowa (6);

2) bardzo dobra (5);

3) dobra (4);

4) dostateczna (3);

5) niedostateczna (2).

4. Do opiniowania służbowego nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego. Opiniowany żołnierz w trakcie opiniowania służbowego występuje osobiście i nie może być reprezentowany przez pełnomocnika.

5. W przypadku żołnierzy, których stosunek służbowy lub wykonywanie zawodu są unormowane w odrębnych przepisach, opiniowanie służbowe tych żołnierzy prowadzi się niezależnie od tych przepisów.

6. Od opinii służbowej żołnierzowi, o którym mowa w ust. 1, przysługuje odwołanie do wyższego przełożonego.

7. Wyższy przełożony może opinię służbową, od której wniesiono odwołanie:

1) utrzymać w mocy;

2) zmienić lub uzupełnić;

3) uchylić i wydać nową;

4) uchylić, jeżeli brak było podstaw prawnych do jej wydania.

8. Wyższy przełożony może zmienić opinię służbową na niekorzyść żołnierza wyłącznie w przypadku ujawnienia okoliczności lub faktów mających negatywny wpływ na wynik opinii służbowej, które nie były znane opiniującemu w dniu wydania opinii, od której wniesiono odwołanie.

9. Opinia służbowa wydana wskutek odwołania jest ostateczna, chyba że żołnierz uzyskał ogólną ocenę niedostateczną. W takim przypadku żołnierz może wystąpić do dowódcy jednostki wojskowej z wnioskiem o zweryfikowanie tej opinii.

10. W przypadku osób pełniących służbę na stanowisku zastępcy dowódcy jednostki wojskowej wniosek o weryfikację opinii jest kierowany do wyższego przełożonego rozpatrującego odwołanie.

11. W przypadku wystąpienia przez żołnierza z wnioskiem o zweryfikowanie opinii służbowej dowódca jednostki wojskowej może powołać komisję w celu zbadania zasadności wniosku i po zapoznaniu się z opinią komisji, o ile została ona powołana, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku, może opinię:

1) utrzymać w mocy;

2) zmienić lub uzupełnić;

3) uchylić i wydać nową;

4) uchylić, jeżeli brak było podstaw prawnych do jej sporządzenia.

12. Żołnierz wyznaczony na stanowisko służbowe poza granicami państwa albo w międzynarodowej strukturze wojskowej dyslokowanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podlega opiniowaniu służbowemu według trybu obowiązującego w miejscu pełnienia służby.

13. Dowódca jednostki wojskowej może z urzędu lub na polecenie wyższego przełożonego uchylić albo zmienić każdą opinię służbową, jeżeli:

1) wyjdą na jaw okoliczności mające wpływ na to opiniowanie w trakcie przeprowadzania opiniowania a nieznane opiniującemu;

2) nie było podstaw prawnych do wydania opinii służbowej;

3) opinia służbowa zawiera oczywiste błędy lub omyłki.

14. Od decyzji wydanej na skutek postępowania, o którym mowa w ust. 13, przysługuje odwołanie.

15. Za przygotowanie i przebieg procesu opiniowania służbowego żołnierza odpowiada:

1) w jednostce wojskowej – dowódca jednostki wojskowej;

2) skierowanego do służby poza granicami państwa – przełożony w jednostce wojskowej, w której żołnierz zajmuje ostatnie stanowisko służbowe przed skierowaniem do służby poza granicami państwa;

3) w instytucji krajowej lub zagranicznej – kierownik jednostki, do której żołnierz zawodowy został oddelegowany;

4) w Służbie Kontrwywiadu Wojskowego albo w Służbie Wywiadu Wojskowego – odpowiednio Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego albo Szef Służby Wywiadu Wojskowego.

16. Opinię służbową o żołnierzu udostępnia się w przypadku wystąpienia o nią przez sąd, prokuratora, Żandarmerię Wojskową, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Policję, Agencję Wywiadu, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Straż Graniczną, rzecznika dyscyplinarnego lub rzecznika dyscypliny finansów publicznych – w przypadku gdy podmioty te prowadzą postępowanie dotyczące tego żołnierza.

17. Przepisów ust. 1–16 nie stosuje się do żołnierzy zawodowych pełniących zawodową służbę wojskową na stanowiskach służbowych sędziów sądów wojskowych oraz prokuratorów do spraw wojskowych.

18. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) sposób i tryb opiniowania żołnierzy, o których mowa w ust. 1,

2) terminy opiniowania służbowego,

3) sposób i tryb wnoszenia odwołania od opinii służbowej,

4) wzór arkusza opinii służbowej,

5) sposób doręczania opinii służbowej

– uwzględniając zróżnicowany charakter służby i wykonywanych zadań w ramach jej pełnienia, aby wzór arkusza opinii służbowej zawierał wszystkie dane niezbędne do jej sporządzenia oraz umożliwiał opiniowanemu wypowiedzenie się w sprawie dalszego przebiegu służby, a także aby opiniowanie było oparte na zasadzie jawności dla opiniowanego.

Art. 128. [Zwolnienie ze służby wojskowej] 1. Żołnierza pełniącego służbę wojskową zwalnia się ze służby wojskowej, z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej, obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej oraz służby pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, w przypadku:

1) upływu czasu jej pełnienia;

2) osiągnięcia wieku, w którym przestaje podlegać obowiązkowi służby wojskowej;

3) utraty albo zrzeczenia się obywatelstwa polskiego;

4) ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do służby wojskowej;

5) utraty stopnia wojskowego albo degradacji;

6) prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej usunięcia ze służby;

7) wybrania na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, senatora, na kierownicze stanowisko państwowe obsadzane na podstawie wyboru oraz do organów wykonawczych samorządu terytorialnego;

8) prawomocnego orzeczenia środka karnego pozbawienia praw publicznych;

9) skazania prawomocnym wyrokiem na karę ograniczenia wolności, pozbawienia wolności lub karę aresztu wojskowego bez warunkowego zawieszenia jej wykonania;

10) otrzymania w opinii służbowej ogólnej oceny niedostatecznej;

11) nieukończenia szkolenia podstawowego lub niezłożenia przysięgi wojskowej w przypadku żołnierzy, o których mowa w art. 173 ust. 1;

12) niewyrażenia zgody na zmianę stanowiska służbowego na stanowisko w innej jednostce wojskowej w przypadku rozformowania jednostki wojskowej, w której pełnił tę służbę;

13) niewyrażenia zgody na zmianę stanowiska służbowego w przypadku skreślenia w etacie jednostki wojskowej stanowiska służbowego, na które był wyznaczony;

14) odmowy przyjęcia skierowania do wojskowej komisji lekarskiej lub na badania psychologiczne, niezgłoszenia się do tej komisji lub na te badania w określonym terminie i miejscu albo niepoddania się badaniom, do których żołnierz został zobowiązany.

2. Żołnierza, o którym mowa w ust. 1, można zwolnić ze służby wojskowej przed upływem czasu jej trwania w przypadku:

1) zaistnienia potrzeb Sił Zbrojnych;

2) odmowy wydania lub cofnięcia żołnierzowi poświadczenia bezpieczeństwa, lub niewyrażenia przez żołnierza zgody na przeprowadzenie postępowania sprawdzającego;

3) braku możliwości wyznaczenia żołnierza na inne stanowisko służbowe w tej samej lub innej jednostce wojskowej, odpowiadające jego przygotowaniu zawodowemu oraz kwalifikacjom i umiejętnościom przydatnym w Siłach Zbrojnych;

4) otrzymania w opinii służbowej ogólnej oceny dostatecznej;

5) złożenia przez niego, drogą służbową, pisemnego wniosku uzasadnionego szczególnie ważnymi względami osobistymi lub rodzinnymi;

6) zachowania naruszającego godność i honor żołnierza lub nielicującego z powagą służby;

7) zachowania godzącego w dobre imię lub interes Sił Zbrojnych.

3. Osobę, która sprawuje mandat radnego, można zwolnić z czynnej służby wojskowej oraz aktywnej rezerwy przed upływem czasu jej trwania również w przypadku, gdy prowadzona przez nią aktywność polityczna lub społeczna godzi w dobre imię lub interes Sił Zbrojnych.

4. Żołnierza zwolnionego z czynnej służby wojskowej oraz służby w aktywnej rezerwie dowódca jednostki wojskowej przenosi do pasywnej rezerwy.

5. Dzień zwolnienia żołnierza pełniącego służbę w aktywnej rezerwie ze służby określa dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz pełnił służbę, przy czym jeżeli zwolnienie następuje na wniosek żołnierza aktywnej rezerwy, dzień ten nie może przypadać w terminie dłuższym niż 30 dni od dnia złożenia wniosku.

6. Jeżeli zachowania, o których mowa w ust. 2 pkt 6 i 7, skutkują wszczęciem przeciwko żołnierzowi postępowania karnego, zwolnienie ze służby wojskowej może nastąpić przed wydaniem prawomocnego orzeczenia w sprawie.

7. W przypadku gdy żołnierz, o którym mowa w ust. 6, nie został skazany prawomocnym wyrokiem sądu, po zakończeniu postępowania karnego przywraca się go do służby, o ile zostanie uznany przez wojskową komisję lekarską za zdolnego do służby wojskowej. Żołnierz ten otrzymuje uposażenie równe uposażeniu na stanowisku zajmowanym przed zwolnieniem i obligatoryjne podwyżki wprowadzone w okresie trwania postępowania.

8. Prawo do uposażenia, o którym mowa w ust. 7, powstaje z dniem podjęcia służby.

9. Okresu pozostawania poza służbą z przyczyn, o których mowa w ust. 6, za który żołnierz nie otrzymał uposażenia, a następnie został przywrócony do służby wojskowej, nie uważa się za przerwę w służbie w zakresie uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego jej biegu.

10. Stosunek służbowy wygasa w przypadku, gdy żołnierz:

1) zmarł;

2) został uznany za zmarłego;

3) zaginął.

11. W przypadkach, o których mowa w ust. 10, żołnierza skreśla się z ewidencji wojskowej.

Art. 130. [Czynna służba wojskowa] 1. Czynna służba wojskowa polega na pełnieniu:

1) zasadniczej służby wojskowej;

2) terytorialnej służby wojskowej;

3) służby w aktywnej rezerwie w dniach tej służby oraz odbywaniu ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy;

4) zawodowej służby wojskowej;

5) służby w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

2. Zasadnicza służba wojskowa polega na pełnieniu:

1) dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej;

2) obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej.

Art. 131. [Służba w rezerwie] 1. Służba w rezerwie ma na celu zapewnienie uzupełnieniowych potrzeb Sił Zbrojnych i dzieli się na:

1) aktywną rezerwę;

2) pasywną rezerwę.

2. Aktywną rezerwę tworzą osoby, które zgłosiły chęć pełnienia służby w aktywnej rezerwie, złożyły przysięgę wojskową i nie pełnią innego rodzaju służby wojskowej oraz nie ukończyły 60. roku życia, a w przypadku osób posiadających stopień podoficerski lub oficerski – 63 roku życia.

3. Pasywną rezerwę tworzą osoby, które mają uregulowany stosunek do służby wojskowej i nie pełnią innego rodzaju służby wojskowej, i nie podlegają militaryzacji oraz nie ukończyły 60. roku życia, a w przypadku osób posiadających stopień podoficerski lub oficerski – 63 roku życia.

Art. 132. [Szczególna ochrona przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych] Żołnierze z tytułu pełnienia służby wojskowej w czasie wykonywania obowiązków służbowych podlegają szczególnej ochronie przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.

Art. 133. [Liczba osób, które mogą być powołane w danym roku kalendarzowym do czynnej służby wojskowej] Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, liczbę osób, które mogą być powołane w danym roku kalendarzowym do czynnej służby wojskowej, oraz liczbę osób, które mogą pełnić służbę wojskową w rezerwie w ramach odbywania ćwiczeń wojskowych. W rozporządzeniu należy uwzględnić odpowiednio potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych.

Art. 135. [Stopnie wojskowe] 1. Ze względu na posiadany stopień wojskowy żołnierze są szeregowymi, podoficerami lub oficerami.

2. Stopniami wojskowymi są następujące stopnie:

1) szeregowych:

a) szeregowy,

b) starszy szeregowy,

c) starszy szeregowy specjalista;

2) podoficerskie:

a) podoficerów młodszych:

– kapral,

– starszy kapral,

– plutonowy,

– sierżant,

– starszy sierżant,

– młodszy chorąży,

b) podoficerów starszych:

– chorąży,

– starszy chorąży,

– starszy chorąży sztabowy;

3) oficerskie:

a) oficerów młodszych:

– podporucznik,

– porucznik,

– kapitan,

b) oficerów starszych:

– major,

– podpułkownik,

– pułkownik,

c) generalskie:

– generał brygady,

– generał dywizji,

– generał broni,

– generał.

3. W Marynarce Wojennej stopniami wojskowymi są stopnie:

1) szeregowych:

a) marynarz,

b) starszy marynarz,

c) starszy marynarz specjalista;

2) podoficerskie:

a) podoficerów młodszych:

– mat,

– starszy mat,

– bosmanmat,

– bosman,

– starszy bosman,

– młodszy chorąży marynarki,

b) podoficerów starszych:

– chorąży marynarki,

– starszy chorąży marynarki,

– starszy chorąży sztabowy marynarki;

3) oficerskie:

a) oficerów młodszych:

– podporucznik marynarki,

– porucznik marynarki,

– kapitan marynarki,

b) oficerów starszych:

– komandor podporucznik,

– komandor porucznik,

– komandor,

c) admiralskie:

– kontradmirał,

– wiceadmirał,

– admirał floty,

– admirał.

4. Najwyższym stopniem wojskowym jest stopień Marszałka Polski.

5. Żołnierzom będącym studentami uczelni wojskowych albo słuchaczom Szkoły Legii Akademickiej, którzy złożyli przysięgę wojskową, nadaje się tytuł „podchorążego”, który jest używany wraz ze stopniem wojskowym.

6. Stopnie wojskowe są dożywotnie.

Art. 136. [Mianowanie] 1. Nadanie żołnierzowi stopnia wojskowego, z wyłączeniem stopnia wojskowego szeregowego (marynarza), następuje w drodze mianowania.

2. Pierwszym stopniem wojskowym jest:

1) w korpusie szeregowych – stopień wojskowy szeregowego (marynarza);

2) w korpusie podoficerów – stopień wojskowy kaprala (mata);

3) w korpusie oficerów – stopień wojskowy podporucznika (podporucznika marynarki).

3. Nadanie stopnia wojskowego szeregowego następuje na kwalifikacji wojskowej albo w trakcie rekrutacji do służby wojskowej prowadzonej przez wojskowe centrum rekrutacji. Nadanie stopnia wojskowego szeregowego (marynarza) może nastąpić również w trakcie rekrutacji do służby wojskowej prowadzonej przez wojskowe centrum rekrutacji.

4. Żołnierza zawodowego mianuje się na stopień wojskowy, który odpowiada stopniowi etatowemu stanowiska służbowego, na jakie żołnierz ma być wyznaczony, z dniem objęcia stanowiska służbowego, albo na kolejny stopień wojskowy w ramach zajmowanego stanowiska służbowego, z dniem określonym w rozkazie o mianowaniu albo w postanowieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

5. Mianowania, o którym mowa w ust. 4, nie stosuje się do żołnierzy zawodowych wyznaczanych na stanowiska służbowe zaszeregowane do stopni generałów (admirałów) oraz do żołnierzy zawodowych, o których mowa w art. 193 ust. 2.

Art. 137. [Przeniesienie do służby wojskowej] 1. Funkcjonariusz Policji, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, Straży Marszałkowskiej, Służby Celno-Skarbowej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego może być na własną prośbę przeniesiony do dalszego pełnienia służby w ramach zawodowej służby wojskowej, jeżeli wykazuje predyspozycje do pełnienia tej służby.

2. Przeniesienie, o którym mowa w ust. 1, odbywa się za zgodą Ministra Obrony Narodowej oraz ministra nadzorującego daną służbę, w trybie powołania do zawodowej służby wojskowej, z zachowaniem ciągłości służby. Okresy pełnienia służby w służbach, o których mowa w ust. 1, zalicza się do okresów służby wojskowej, od których są uzależnione uprawnienia przewidziane w niniejszej ustawie.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, do okresu służby, od którego jest uzależnione mianowanie na wyższy stopień wojskowy lub wyznaczenie na wyższe stanowisko służbowe, wlicza się okres posiadania równorzędnego stopnia służbowego w danej służbie oraz okres zajmowania równorzędnego stanowiska w danej służbie.

4. Minister Obrony Narodowej nadaje funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 1, z dniem jego stawienia się do pełnienia zawodowej służby wojskowej, stopień wojskowy równorzędny z posiadanym stopniem w odpowiedniej służbie zgodnie z art. 135.

4a. Jeżeli zachodzą wątpliwości co do zdolności fizycznej lub psychicznej funkcjonariusza do pełnienia zawodowej służby wojskowej, Minister Obrony Narodowej może zawnioskować do uzgodnionego z funkcjonariuszem szefa wojskowego centrum rekrutacji o skierowanie tego funkcjonariusza do wojskowej komisji lekarskiej lub o przeprowadzenie badań psychologicznych.

5. Funkcjonariuszowi przenoszonemu w trybie, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje odprawa ani inne należności przewidziane dla funkcjonariuszy odchodzących ze służby.

Art. 138. [Stopień równorzędny] 1. Osoba posiadająca stopień policyjny, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, Straży Marszałkowskiej, Służby Celno-Skarbowej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu Wojskowego lub Służby Kontrwywiadu Wojskowego, powołana na jej wniosek albo za jej zgodą do zawodowej służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej, otrzymuje, z dniem jej stawienia się do pełnienia czynnej służby wojskowej, stopień wojskowy równorzędny z posiadanym stopniem w danej służbie zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 139. W przypadku oficerów stopień wojskowy nadaje tej osobie Minister Obrony Narodowej, a w pozostałych przypadkach – organ właściwy do powołania do zawodowej służby wojskowej.

2. Okres pełnienia służby w służbach, o których mowa w ust. 1, zalicza się do okresów służby wojskowej, od których jest uzależnione nabycie prawa lub wysokość należności pieniężnych określonych w niniejszej ustawie, z wyłączeniem należności, o których mowa w art. 458 i art. 459 pkt 1, w przypadku gdy funkcjonariusz otrzymał te należności w poprzednio pełnionej służbie.

Art. 139. [Stopnie odpowiadające stopniom wojskowym] Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, stopnie policyjne, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Więziennej, Straży Marszałkowskiej, Służby Celno-Skarbowej lub Straży Granicznej odpowiadające poszczególnym stopniom wojskowym, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia równorzędności pierwszych stopni w poszczególnych korpusach.

Art. 140. [Podmioty uprawnione do mianowania na dane stopnie wojskowe] 1. Na stopnie wojskowe w korpusie oficerów mianuje Minister Obrony Narodowej, z wyłączeniem pierwszego stopnia oficerskiego (podporucznika) oraz stopni oficerskich generałów i admirałów, na które mianuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Ministra Obrony Narodowej.

2. Na stopnie wojskowe szeregowych i podoficerów mianuje Minister Obrony Narodowej lub organy wojskowe, którymi są: Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, dowódca rodzaju Sił Zbrojnych, Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej, Dowódca Garnizonu Warszawa, szefowie wojskowych centrów rekrutacji oraz inni dowódcy jednostek wojskowych zajmujący stanowisko służbowe zaszeregowane do stopnia etatowego co najmniej pułkownika (komandora), w podległych jednostkach wojskowych, a w przypadku szeregowych zawodowych i podoficerów zawodowych organ właściwy do wyznaczenia żołnierza zawodowego na stanowisko służbowe.

3. Na pierwszy stopień wojskowy w korpusie podoficerów, w przypadku kształcenia, o którym mowa w art. 95, mianuje organ, któremu podlega szkoła podoficerska.

4. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Ministra Obrony Narodowej mianuje na stopień wojskowy Marszałka Polski oficera posiadającego stopień wojskowy generała (admirała) za wyjątkowe zasługi dla Sił Zbrojnych.

5. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny na wyższy stopień wojskowy mianuje:

1) na stopień wojskowy podporucznika – w drodze postanowienia Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych;

2) na stopnie wojskowe generałów i admirałów – w drodze postanowienia Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych;

3) na pozostałe stopnie – odpowiednio w drodze decyzji Minister Obrony Narodowej lub Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, a także właściwy dowódca jednostki wojskowej.

6. Minister Obrony Narodowej, a w przypadku pierwszego stopnia oficerskiego (podporucznika) oraz stopni oficerskich generałów i admirałów Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, w czasie pokoju mogą mianować na wyższy stopień wojskowy również osoby, które z racji ukończonego wieku lub stanu zdrowia nie podlegają obowiązkowi służby wojskowej, oraz żołnierzy rezerwy:

1) w uznaniu ich zasług z tytułu udziału w walkach o niepodległość państwa polskiego;

2) w uznaniu ich szczególnych zasług z tytułu działalności na rzecz suwerennej i demokratycznej Rzeczypospolitej Polskiej;

3) w uznaniu ich zasług z tytułu udziału w misjach i operacjach poza granicami państwa;

4) w uznaniu ich zasług za wykonywanie prac lub zadań na rzecz obronności państwa, w tym tych, którzy:

a) działają lub działali w organizacjach pozarządowych, wykonujących działania o charakterze obronnym, edukacyjno-wychowawczym lub w zakresie bezpieczeństwa publicznego,

b) są zatrudnieni lub byli zatrudnieni w organach władzy publicznej albo w podmiotach posiadających osobowość prawną,

c) posiadają nadany pracowniczy przydział mobilizacyjny lub przydział organizacyjno-mobilizacyjny;

5) jeżeli posiadają nadany przydział mobilizacyjny albo przewiduje się nadanie im takiego przydziału i odbyli ćwiczenia wojskowe;

6) w przypadkach uzasadnionych potrzebami Sił Zbrojnych, pomimo nieodbycia ćwiczeń wojskowych, jeżeli posiadają zawód lub wykształcenie przydatne na stanowisku służbowym w jednostce wojskowej.

7. Mianowanie, o którym mowa w ust. 6, na wyższy stopień wojskowy może nastąpić:

1) w przypadku, o którym mowa w ust. 6 pkt 1 i 2, w stosunku do osób posiadających:

a) stopnie wojskowe szeregowych lub podoficerów – na pierwszy stopień oficerski (podporucznika),

b) stopnie oficerskie – na wyższe stopnie oficerskie;

2) w przypadkach, o których mowa w ust. 6 pkt 3, tylko jeden raz w ramach danego korpusu;

3) w przypadkach, o których mowa w ust. 6 pkt 4, tylko w ramach danego korpusu, jeżeli od poprzedniego mianowania upłynęły co najmniej 3 lata;

4) w przypadkach, o których mowa w ust. 6 pkt 5, jeżeli w posiadanym stopniu wojskowym pełnili okresową służbę wojskową lub odbyli odpowiednią liczbę dni ćwiczeń wojskowych;

5) w przypadkach, o których mowa w ust. 6 pkt 6, jeżeli posiadają nadany przydział mobilizacyjny przez okres co najmniej roku lub byli zamustrowani na statku żeglugi morskiej przewidzianym na potrzeby mobilizacyjne i od poprzedniego mianowania upłynęły co najmniej 3 lata.

8. W szczególnie uzasadnionych przypadkach za zasługi, o których mowa w ust. 6 pkt 1 lub 2, może nastąpić pośmiertne mianowanie na wyższy stopień wojskowy. Mianowanie to może nastąpić tylko raz.

9. Warunkiem mianowania żołnierza na pierwszy stopień wojskowy w czasie pokoju w korpusie:

1) podoficerów – jest posiadanie przez niego wykształcenia co najmniej na poziomie szkoły ponadpodstawowej, a w przypadku żołnierzy zawodowych wykształcenia co najmniej średniego lub średniego branżowego;

2) oficerskim – jest posiadanie przez niego wykształcenia wyższego, a w przypadku żołnierzy zawodowych tytułu zawodowego magistra lub równorzędnego.

10. Jeżeli przemawiają za tym potrzeby Sił Zbrojnych, na stopień wojskowy podporucznika (podporucznika marynarki) może być mianowany, po odbyciu szkolenia wojskowego i zdaniu egzaminu na oficera, podoficer lub szeregowy o nieposzlakowanej opinii, który posiada co najmniej bardzo dobrą ocenę w ostatniej opinii służbowej.

11. Jeżeli przemawiają za tym potrzeby Sił Zbrojnych, na stopień wojskowy kaprala (mata) może być mianowany, po zdaniu egzaminu na podoficera, szeregowy o nieposzlakowanej opinii, który posiada co najmniej bardzo dobrą ocenę w ostatniej opinii służbowej.

11a. Egzaminy, o których mowa w ust. 10 i 11, w czasie pokoju przeprowadzają odpowiednio:

1) rektor-komendant uczelni wojskowej – w przypadku egzaminu oficerskiego;

2) komendant szkoły podoficerskiej – w przypadku egzaminu podoficerskiego.

12. Żołnierze w czynnej służbie wojskowej mogą być mianowani w czasie pokoju na kolejny wyższy stopień wojskowy, jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

1) uzyskają pozytywne wyniki w szkoleniu wojskowym;

2) otrzymali co najmniej bardzo dobrą ocenę w opinii służbowej;

3) ukończyli kurs lub szkolenie wojskowe, jeżeli jest to wymagane dla stopnia wojskowego, na który mają być mianowani.

13. W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, jeżeli została podwyższona gotowość obronna państwa bez ogłaszania mobilizacji lub stanu wojennego, na pierwszy stopień wojskowy w korpusie podoficerów lub w korpusie oficerskim można mianować, jeżeli przemawiają za tym potrzeby Sił Zbrojnych, żołnierzy zawodowych, o których mowa w art. 95 ust. 7, pomimo niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 9–11 i 12.

14. Mianowania na wyższy stopień wojskowy nie można dokonać wobec osób skazanych za przestępstwo popełnione z winy umyślnej, z wyjątkiem przypadku, gdy w czasie wojny żołnierz zasłużył się męstwem na polu walki.

15. W przypadku śmierci żołnierza w czynnej służbie wojskowej, mającej związek z tą służbą, za jego zasługi na rzecz obronności państwa, Minister Obrony Narodowej, a w przypadku pierwszego stopnia oficerskiego (podporucznika) oraz stopni oficerskich generałów i admirałów – Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, może mianować pośmiertnie tego żołnierza na wyższy stopień wojskowy.

16. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej określi, w drodze rozporządzenia, tryb mianowania na pierwszy stopień oficerski, stopnie oficerskie generałów i admirałów oraz stopień wojskowy Marszałka Polski, uwzględniając potrzeby Sił Zbrojnych i ceremoniał wojskowy.

17. Mianowanie żołnierza na kolejny wyższy stopień wojskowy w czasie pokoju może nastąpić na stopnie:

1) wojskowe szeregowych i podoficerów młodszych – po upływie 12 miesięcy od dnia poprzedniego mianowania;

2) oficerów młodszych – po upływie 2 lat od dnia poprzedniego mianowania;

3) wojskowe podoficerów starszych, oficerów starszych oraz generalskie (admiralskie) – po upływie 3 lat od dnia poprzedniego mianowania.

18. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, jeżeli przemawiają za tym potrzeby Sił Zbrojnych, na stopnie wojskowe, o których mowa w ust. 17 pkt 3, żołnierz może być mianowany na kolejny wyższy stopień wojskowy przed upływem okresu, o którym mowa w ust. 17 pkt 3, jednak nie krótszym niż 2 lata.

18a. Przepisy ust. 17 i 18 nie mają zastosowania do mianowania żołnierza na pierwszy stopień wojskowy w korpusie podoficerów i oficerów oraz na pierwszy stopień generalski (admiralski).

19. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki, tryb i sposób mianowania na stopnie wojskowe, na które mogą mianować Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej albo Minister Obrony Narodowej, oraz stopnie wojskowe, na które mogą mianować organy wojskowe, o których mowa w ust. 2 i ust. 5 pkt 3, uwzględniając w szczególności różne rodzaje czynnej służby wojskowej, przebieg służby wojskowej lub przeznaczenie żołnierza rezerwy na wypadek ogłoszenia mobilizacji i czas wojny, a także potrzeby Sił Zbrojnych w zakresie stanu osobowego.

Art. 141. [Mianowanie na stopień wojskowy sędziów sądów wojskowych i prokuratorów do spraw wojskowych] Mianowanie na stopień wojskowy odpowiadający stopniowi etatowemu stanowiska służbowego kandydatów na sędziów sądów wojskowych spełniających wymagania określone w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2250) albo stopniowi etatowemu stanowiska służbowego kandydatów na prokuratorów do spraw wojskowych spełniających wymagania określone w ustawie z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze następuje według zasad określonych dla mianowania żołnierzy zawodowych na stopień wojskowy podporucznika (podporucznika marynarki).

Art. 142. [Utrata stopnia wojskowego] 1. Żołnierz traci stopień wojskowy w przypadku zrzeczenia się obywatelstwa polskiego. W przypadku ponownego uzyskania obywatelstwa polskiego osoba pozbawiona stopnia wojskowego odzyskuje stopień szeregowego, chyba że Minister Obrony Narodowej uzna za wskazane przywrócić jej utracony wyższy stopień wojskowy.

2. W przypadku uprawomocnienia się wyroku sądu orzekającego środek karny pozbawienia praw publicznych albo degradacji żołnierz traci posiadany stopień wojskowy, zachowując jednocześnie stopień wojskowy szeregowego (marynarza).

3. W przypadku uchylenia prawomocnego wyroku sądu, w którym został zastosowany środek karny pozbawienia praw publicznych albo degradacji, żołnierz odzyskuje wcześniej posiadany stopień wojskowy.

4. Żołnierzowi można przywrócić stopień wojskowy za szczególne osiągnięcia w pracy lub zasługi dla Rzeczypospolitej Polskiej, przy czym w przypadku utraty stopnia wskutek zastosowania środka karnego pozbawienia praw publicznych nie może to nastąpić przed upływem czasu, na który został zastosowany ten środek karny.

5. Minister Obrony Narodowej orzeka, w drodze decyzji administracyjnej, o przywróceniu stopnia wojskowego.

Art. 144. [Czas trwania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej] 1. Czas trwania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej może być skrócony dla osób będących absolwentami szkół ponadpodstawowych:

1) realizujących programy innowacyjne lub eksperymentalne przysposobienia obronnego lub edukacji w dziedzinie obronności państwa;

2) pobierających i kończących naukę w oddziale przygotowania wojskowego;

3) realizujących programy edukacyjne związane z obronnością państwa, nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej.

2. Czas trwania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej, o którym mowa w art. 143 ust. 1 lub 2 pkt 2, może zostać wydłużony w trakcie kształcenia żołnierza, o którym mowa w art. 95 ust. 4, w uczelni wojskowej przez jej rektora-komendanta i za zgodą kierownika komórki organizacyjnej właściwej do spraw kadr, jeżeli okres tego kształcenia jest dłuższy niż 11 miesięcy, nie bardziej jednak niż do dnia, w którym rozpoczyna się kolejny rok tego kształcenia.

Art. 145. [Zmiana wyboru rodzaju czynnej służby wojskowej] 1. W trakcie odbywania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej można dokonać zmiany wyboru rodzaju czynnej służby wojskowej, wskazanego we wniosku, o którym mowa w art. 79, przy czym wniosek w tym zakresie jest rozpatrywany z uwzględnieniem potrzeb Sił Zbrojnych.

2. Wniosek w sprawie zmiany wyboru rodzaju czynnej służby wojskowej składa się do szefa wojskowego centrum rekrutacji za pośrednictwem dowódcy jednostki wojskowej, w której jest odbywana dobrowolna zasadnicza służba wojskowa.

Art. 146. [Przerwanie dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej] 1. Dobrowolna zasadnicza służba wojskowa może zostać przerwana w każdym czasie:

1) z uwagi na potrzeby Sił Zbrojnych;

2) na wniosek osoby odbywającej służbę.

2. Osobę, która ukończyła wyłącznie szkolenie podstawowe, przenosi się na jej wniosek do aktywnej rezerwy albo terytorialnej służby wojskowej, a w przypadku braku takiego wniosku przenosi się ją do pasywnej rezerwy.

3. Osobę, która nie ukończyła szkolenia podstawowego, nie złożyła przysięgi wojskowej lub nie zrealizowała wymaganego programu kształcenia albo programu studiów, o których mowa w art. 95, poza wyjątkami określonymi w regulaminie studiów, albo nie złożyła wniosku, o którym mowa w art. 95 ust. 5, zwalnia się z dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej i przenosi do pasywnej rezerwy.

4. Osoba, która ukończyła wyłącznie szkolenie podstawowe i została przeniesiona do aktywnej rezerwy albo pasywnej rezerwy, może w terminie 3 lat od dnia jej przeniesienia do tej rezerwy złożyć wniosek o powołanie do dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej w celu jej kontynuowania przez odbycie szkolenia, o którym mowa w art. 143 ust. 2 pkt 2. Wniosek uwzględnia się, mając na uwadze potrzeby Sił Zbrojnych.

5. Żołnierza, który odbywa dobrowolną zasadniczą służbę wojskową, na jego wniosek, powołuje się do:

1) zawodowej służby wojskowej, albo

2) terytorialnej służby wojskowej, albo

3) aktywnej rezerwy

– przy czym wniosek w tym zakresie jest rozpatrywany z uwzględnieniem potrzeb Sił Zbrojnych. Żołnierza, który odbył dobrowolną zasadniczą służbę wojskową i nie złożył wniosku, przenosi się do pasywnej rezerwy.

Art. 147. [Powołanie na stanowisko etatowe] Dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni dobrowolną zasadniczą służbę wojskową, w przypadku gdy przebieg tej służby wskazuje na szczególne zaangażowanie tego żołnierza, powołuje go na stanowisko etatowe do zawodowej służby wojskowej, uwzględniając jego wniosek i potrzeby Sił Zbrojnych.

Art. 148. [Aktywności równoznaczne z odbyciem dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej] 1. Za równoznaczne z odbyciem dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej uznaje się:

1) ukończenie pierwszego roku studiów wojskowych przez osobę, która przed rozpoczęciem kształcenia złożyła wniosek o powołanie do zawodowej służby wojskowej;

2) ukończenie kursu oficerskiego przez absolwenta uczelni wyższej innej niż uczelnia wojskowa, który ukończył kierunek studiów zapewniający nabycie kwalifikacji szczególnie przydatnych w Siłach Zbrojnych oraz złożył wniosek o powołanie do zawodowej służby wojskowej.

2. W przypadku studentów:

1) uczelni wyższej, którzy kontynuują kształcenie na uczelni wojskowej oraz złożyli wniosek o powołanie do zawodowej służby wojskowej, albo

2) którzy w trakcie kształcenia na uczelni wojskowej złożyli wniosek o powołanie do zawodowej służby wojskowej

– za równoznaczne z odbyciem dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej uznaje się ukończenie roku studiów wojskowych, pod warunkiem odbycia szkolenia, o którym mowa w art. 143 ust. 2 pkt 1.

Art. 149. [Pierwszeństwo w zatrudnieniu w urzędach administracji publicznej] 1. Osoby, które odbyły dobrowolną zasadniczą służbę wojskową, korzystają z pierwszeństwa w zatrudnieniu w urzędach administracji publicznej.

2. Okres odbywania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej wlicza się do okresu odbywania służby wojskowej albo do okresu zatrudnienia w rozumieniu przepisów prawa pracy.

Art. 150. [Uposażenie dla osoby odbywającej dobrowolną zasadniczą służbę wojskową] Osoba odbywająca dobrowolną zasadniczą służbę wojskową otrzymuje uposażenie w wysokości najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego, określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 437 ust. 4.

Art. 151. [Dobrowolna służba zasadnicza] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) sposób powoływania do dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej,

2) czas trwania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej oraz czas trwania szkolenia podstawowego i szkolenia specjalistycznego,

3) wymiar czasu, o który może zostać skrócony czas trwania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej dla osób będących absolwentami szkół ponadpodstawowych i ubiegających się o powołanie do dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej,

4) sposób odbywania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej,

5) sposób i tryb postępowania organów wojskowych w zakresie przyjmowania osób powołanych do dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej, wyznaczania, zmiany i zwalniania żołnierzy ze stanowisk służbowych, przenoszenia do innych jednostek wojskowych, delegowania i podróży służbowych

– uwzględniając potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych oraz konieczność zapewnienia efektywnego przebiegu tej służby.

Art. 153. [Czas trwania obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej] 1. Czas trwania obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej wynosi 9 miesięcy.

2. Służbę, o której mowa w ust. 1, odbywa się w jednym nieprzerwanym okresie.

3. Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, ograniczać czas trwania obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, stosownie do potrzeb Sił Zbrojnych i jeżeli nie zagraża to obronności lub bezpieczeństwu państwa.

4. W przypadkach gdy wymaga tego konieczność zapewnienia obrony lub bezpieczeństwa państwa, Rada Ministrów może przedłużyć, w drodze rozporządzenia, czas trwania obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej o okres nieprzekraczający łącznie 6 miesięcy.

Art. 154. [Spełnienie obowiązku odbycia zasadniczej służby wojskowej] 1. Równoznaczne ze spełnianiem obowiązku odbycia zasadniczej służby wojskowej przez osoby podlegające obowiązkowi jej odbycia jest odbycie dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej albo pełnienie terytorialnej służby wojskowej przez okres co najmniej 3 lat albo pełnienie służby w aktywnej rezerwie przez okres co najmniej 4 lat.

2. W przypadku wprowadzenia obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej osoby pełniące dobrowolną zasadniczą służbę wojskową:

1) które zdecydowały się na jej ukończenie, nie podlegają obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej;

2) które przerwały pełnienie dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej, podlegają obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej.

Art. 155. [Osoby kwalifikujące się do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej] 1. Do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej kwalifikuje się osoby uznane za zdolne do tej służby, posiadające wykształcenie co najmniej podstawowe, z wyłączeniem wykształcenia uzyskanego w szkole specjalnej, oraz które nie ukończyły 35 roku życia.

2. Osoby, o których mowa w ust. 1, szef wojskowego centrum rekrutacji przeznacza i powołuje do służby, uwzględniając potrzeby Sił Zbrojnych, orzeczenie właściwej komisji lekarskiej oraz stosownie do potrzeb orzeczenie psychologiczne i kwalifikacje zawodowe.

3. Do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej powołuje się również osoby uznane za zdolne do służby wojskowej, które ukończyły 18 rok życia i zgłosiły się ochotniczo do tej służby.

4. Osoby, o których mowa w ust. 1, powołuje się do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej w miarę możliwości w jednostce wojskowej mającej siedzibę w pobliżu ich miejsca pobytu stałego albo pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące.

5. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób przeznaczania osób, o których mowa w ust. 1, do służby, wymogi dotyczące kierowania tych osób do poszczególnych rodzajów Sił Zbrojnych i rodzajów wojsk oraz kryteria ich kierowania na poszczególne stanowiska i funkcje wojskowe, z uwzględnieniem potrzeb Sił Zbrojnych.

Art. 156. [Pasywna rezerwa] 1. Osoby podlegające powołaniu, w tym również w trybie ochotniczym, do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, po upływie okresu trwania obowiązku jej odbywania, szef wojskowego centrum rekrutacji przenosi do pasywnej rezerwy.

2. W przypadku osób, o których mowa w ust. 1, ich przeniesienie do pasywnej rezerwy następuje z dniem następującym po dniu upływu okresu trwania obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej, a w przypadku osób podlegających poza tym okresem kwalifikacji wojskowej – z dniem, w którym orzeczenie o ich zdolności do służby wojskowej stało się ostateczne.

3. Przeniesienie do pasywnej rezerwy osób, o których mowa w ust. 1, następuje z urzędu i nie wymaga zgody lub udziału osoby przenoszonej do rezerwy.

Art. 157. [Wyłączenia] Nie powołuje się do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej:

1) obywateli polskich, którzy stale zamieszkują za granicą przez okres co najmniej 2 lat i którzy nie posiadają miejsca pobytu stałego albo czasowego trwającego ponad 3 miesiące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) osób, które pełnią służbę w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Policji, Straży Granicznej, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Służbie Ochrony Państwa, Służbie Więziennej, Straży Marszałkowskiej, Służbie Celno-Skarbowej lub Państwowej Straży Pożarnej;

3) żołnierzy OT, żołnierzy pełniących dobrowolną zasadniczą służbę wojskową albo żołnierzy pełniących zawodową służbę wojskową.

Art. 158. [Odroczenie obowiązku pełnienia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej] 1. Obowiązek pełnienia zasadniczej służby wojskowej odracza się na wniosek osoby podlegającej temu obowiązkowi w przypadku:

1) wyboru na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, lub senatora – od dnia ogłoszenia wyników wyboru do dnia wygaśnięcia mandatu;

2) kandydowania do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Senatu Rzeczypospolitej Polskiej lub Parlamentu Europejskiego – do dnia ogłoszenia wyników wyborów;

3) udokumentowanej konieczności sprawowania bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny wspólnie zamieszkującym, który nie ukończył 16 roku życia lub został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy i do samodzielnej egzystencji albo który ukończył 75 rok życia, jeżeli nie ma innego pełnoletniego członka rodziny bliższego lub równego stopniem pokrewieństwa obowiązanego do sprawowania tej opieki, albo ze względu na obowiązek sprawowania opieki wynikający z prawomocnego orzeczenia sądu – na czas sprawowania tej opieki;

4) pobierania nauki w szkole ponadpodstawowej – na czas pobierania tej nauki;

5) pobierania nauki w szkole wyższej, jeżeli jest ona studentem – na czas pobierania tej nauki;

6) pobierania nauki w wyższych seminariach duchownych lub innych szkołach duchownych kościołów i związków wyznaniowych mających osobowość prawną oraz zakonach – na czas pobierania tej nauki;

7) wystąpienia ważnych spraw osobistych lub rodzinnych, w szczególności związanych z zaistnieniem trudnej sytuacji osobistej lub rodzinnej, które nie upoważniają do udzielenia odroczenia z tytułu sprawowania bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny albo z powodu konieczności załatwienia spraw związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolnego albo innej działalności gospodarczej – do czasu ich ustania.

2. Osoba podlegająca obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej, której udzielono odroczenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 4–6, po zakończeniu roku szkolnego albo akademickiego, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia kolejnego roku szkolnego albo akademickiego, przedkłada szefowi wojskowego centrum rekrutacji właściwemu ze względu na miejsce pobytu stałego albo pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące zaświadczenie o ukończeniu poprzedniego i rozpoczęciu nowego roku szkolnego albo akademickiego.

3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb udzielania odroczeń obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej oraz zakres dokumentacji dołączanej do wniosku o udzielenie odroczenia, uwzględniając wymóg, że odroczenia udziela się osobie podlegającej obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej na jej udokumentowany wniosek, oraz mając na względzie potrzebę ujednolicenia sposobu postępowania w tych sprawach.

Art. 159. [Dalsze odroczenie lub przeniesienie do pasywnej rezerwy] 1. Po upływie terminu odroczenia osobę powołuje się do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, chyba że zachodzą przesłanki dalszego odroczenia.

2. Osobę, wobec której odroczono obowiązek odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, przenosi się do pasywnej rezerwy, jeżeli do dnia ukończenia przez nią 35 roku życia nie została powołana do odbycia tej służby.

Art. 160. [Obowiązek stawiennictwa] 1. Osoba powołana do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej jest obowiązana stawić się do tej służby w określonym terminie i miejscu.

2. W przypadku niestawienia się osoby powołanej do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej bez uzasadnionej przyczyny starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) właściwy ze względu na jej miejsce pobytu stałego albo pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące, na wniosek szefa wojskowego centrum rekrutacji, zarządza przymusowe doprowadzenie powołanego przez Policję do wskazanej jednostki wojskowej, w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

3. Żołnierzom, po złożeniu przysięgi wojskowej, dowódca jednostki wojskowej wydaje książeczkę wojskową.

Art. 161. [Sposób odbywania obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób odbywania obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, sposób i tryb postępowania organów wojskowych w zakresie przyjmowania osób powołanych do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, wyznaczania, zmiany i zwalniania żołnierzy ze stanowisk służbowych, przenoszenia do innych jednostek wojskowych, delegowania i podróży służbowych, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia sprawności i efektywności odbywania tej służby.

Art. 162. [Okres nie zaliczany do czasu trwania obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej] Do czasu trwania obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej nie zalicza się okresu samowolnego opuszczenia jednostki wojskowej, w której żołnierz odbywa służbę, lub wyznaczonego miejsca przebywania albo okresu samowolnego pozostawania poza nimi. Jednakże okres ten można zaliczyć do czasu trwania obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, jeżeli w późniejszym okresie żołnierz wyróżnił się wzorową służbą.

Art. 163. [Zwolnienie ze służby przed upływem okresu jej trwania] 1. Żołnierza odbywającego obowiązkową zasadniczą służbę wojskową dowódca jednostki wojskowej zwalnia z tej służby przed upływem okresu jej trwania w przypadku:

1) uznania go ze względu na stan zdrowia za czasowo niezdolnego do służby wojskowej lub niezdolnego do służby wojskowej w czasie pokoju albo za trwale i całkowicie niezdolnego do służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;

2) konieczności sprawowania przez niego bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny; przepis art. 158 ust. 1 pkt 3 stosuje się odpowiednio;

3) wybrania go na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, lub senatora;

4) zarządzenia w stosunku do niego wykonania kary pozbawienia wolności, w tym również kary zastępczej.

2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 3 i 4, szef wojskowego centrum rekrutacji z urzędu udziela żołnierzom zwolnionym z obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej przed jej odbyciem odroczenia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, do czasu ustania przyczyny zwolnienia.

3. Po ustaniu przyczyn zwolnienia z obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, określonych w ust. 1, szef wojskowego centrum rekrutacji powołuje żołnierza do odbycia pozostałego okresu tej służby, jeżeli nie zachodzą okoliczności uzasadniające udzielenie dalszego odroczenia.

4. Żołnierz – kobieta odbywający obowiązkową zasadniczą służbę wojskową i zwolniony z tej służby z powodu uznania go za czasowo niezdolnego do służby wojskowej ze względu na ciążę nie podlega powołaniu do odbycia pozostałego okresu tej służby. Z dniem zwolnienia ze służby dowódca jednostki wojskowej przenosi tego żołnierza do pasywnej rezerwy.

5. Żołnierza, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, niepowołanego do odbycia pozostałego okresu obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej z powodu odroczenia tej służby, szef wojskowego centrum rekrutacji przenosi do pasywnej rezerwy z dniem ukończenia przez niego 35. roku życia.

6. Przeniesienie do pasywnej rezerwy żołnierza zwolnionego z obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, w przypadku uznania tego żołnierza za niezdolnego do służby wojskowej w czasie pokoju, należy do dowódcy jednostki wojskowej i następuje z dniem jego zwolnienia z tej służby.

7. Minister Obrony Narodowej może, na udokumentowany wniosek żołnierza, uzasadniony szczególnie ważnymi względami osobistymi lub rodzinnymi, złożony drogą służbową, wydać decyzję administracyjną zwalniającą go z obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej przed jej odbyciem i przenieść go do pasywnej rezerwy, jeżeli nie stoją temu na przeszkodzie potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych.

Art. 164. [Przeniesienie do aktywnej rezerwy] Żołnierza, który odbył obowiązkową zasadniczą służbę wojskową, dowódca jednostki wojskowej przenosi do pasywnej rezerwy, chyba że złoży on wniosek o powołanie do zawodowej służby wojskowej, terytorialnej służby wojskowej albo przeniesienie do aktywnej rezerwy. Wniosek w tej sprawie rozpatruje się z uwzględnieniem potrzeb Sił Zbrojnych.

Art. 165. [Orzekanie w sprawach udzielania osobom podlegającym obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej odroczeń tej służby] 1. Orzekanie w sprawach udzielania osobom podlegającym obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej odroczeń tej służby należy do szefów wojskowych centrów rekrutacji i następuje w drodze decyzji administracyjnej.

2. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobie podlegającej obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej odwołanie do Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji w terminie 14 dni od dnia doręczenia tej decyzji. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje powołania do zasadniczej służby wojskowej osoby podlegającej obowiązkowi odbycia tej służby.

3. Decyzja, o której mowa w ust. 1, może być zmieniona przez Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji również z urzędu, jeżeli została wydana z naruszeniem przepisów prawa.

4. Osoba podlegająca obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej korzystająca z odroczenia zasadniczej służby wojskowej jest obowiązana stawić się przed szefem wojskowego centrum rekrutacji niezwłocznie po upływie okresu odroczenia.

5. Z dniem zakończenia obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej wygasają decyzje o udzieleniu osobom podlegającym obowiązkowi odbywania zasadniczej służby wojskowej odroczenia tej służby.

6. Przeniesienie do rezerwy w przypadku, o którym mowa w art. 159 ust. 2, następuje z urzędu i nie wymaga zgody lub udziału tych osób.

7. Osoby podlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej i niepowołane do odbycia tej służby przenosi do pasywnej rezerwy szef wojskowego centrum rekrutacji.

8. Minister Obrony Narodowej może określić, w drodze rozporządzenia, grupę lub grupy osób podlegających przeniesieniu do pasywnej rezerwy przed upływem okresu, w którym podlegają powołaniu do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, oraz termin tego przeniesienia, uwzględniając potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych.

Art. 166. [Przedterminowe zwolnienie z obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej] 1. Żołnierze mogą być zwolnieni z obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej przedterminowo z pozostawieniem w dyspozycji dowódcy jednostki wojskowej.

2. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, może nastąpić z przyczyn służbowych uzasadniających natychmiastowe dokonanie zmiany stanu ewidencyjnego żołnierzy odbywających czynną służbę wojskową w jednostce wojskowej.

3. Zwolnienia, o którym mowa w ust. 1, dokonuje dowódca jednostki wojskowej za zgodą lub na polecenie Ministra Obrony Narodowej.

4. Żołnierzom, o których mowa w ust. 1, w okresie pozostawania w dyspozycji dowódcy jednostki wojskowej nie przysługują świadczenia z tytułu odbywania czynnej służby wojskowej określone w niniejszej ustawie.

5. Przeniesienie do pasywnej rezerwy żołnierzy zwolnionych z obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej przedterminowo należy do szefa wojskowego centrum rekrutacji i następuje z upływem czasu trwania tej służby, liczonego od dnia rozpoczęcia jej odbywania.

6. Przed przeniesieniem do pasywnej rezerwy żołnierze zwolnieni z obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej przedterminowo mogą być w każdym czasie wezwani przez dowódcę jednostki wojskowej do dalszego jej odbywania. Wezwanie do odbycia pozostałego okresu tej służby doręcza się żołnierzowi na piśmie co najmniej na 3 dni przed dniem stawienia się do tej służby.

Art. 167. [Tryb postępowania w zakresie zwalniania żołnierzy z obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) tryb postępowania w zakresie zwalniania żołnierzy z obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej przed jej odbyciem, a także przenoszenia do pasywnej rezerwy tych żołnierzy, terminy, w których następuje zwolnienie ze służby i przeniesienie do rezerwy, czynności podlegające wykonaniu przez poszczególne organy wojskowe, uwzględniając zróżnicowanie postępowania w zależności od podstaw zwolnienia oraz niezbędny okres konieczny do rozliczenia się żołnierza z jednostką wojskową;

2) przypadki i sposób postępowania w zakresie wzywania żołnierzy zwolnionych przedterminowo z obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej do odbycia pozostałego okresu tej służby, mając na względzie konieczność zapewnienia sprawnego postępowania w tych sprawach.

Art. 168. [Duchowni lub członkowie zakonów] 1. Osoby podlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej, które zostały duchownymi lub członkami zakonów (po profesji wieczystej), przenosi się do pasywnej rezerwy.

2. Przepisu ust. 1 oraz innych przepisów ustawy dotyczących duchownych lub członków zakonów nie stosuje się do:

1) duchownych wybieranych na określoną kadencję;

2) duchownych lub członków zakonów kościołów i innych związków wyznaniowych nieposiadających osobowości prawnej.

Art. 169. [Uposażenie] 1. Żołnierzom odbywającym obowiązkową zasadniczą służbę wojskową przysługuje uposażenie w wysokości 50% najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego, na zasadach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 437 ust. 4, jednakże w wysokości nie niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

2. Do uposażenia, o którym mowa w ust. 1, mogą być przyznane dodatek za sprawowaną funkcję i dodatki uzasadnione szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej.

3. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, wysokość dodatków, o których mowa w ust. 2, sposób i tryb ich przyznawania, uwzględniając rodzaj sprawowanej funkcji oraz szczególne właściwości lub warunki służby.

Art. 171. [Pełnienie terytorialnej służby wojskowej dyspozycyjnie lub rotacyjnie] 1. Terytorialna służba wojskowa może być pełniona dyspozycyjnie albo rotacyjnie.

2. Terytorialną służbę wojskową żołnierz OT pełni rotacyjnie w jednostce wojskowej albo innym miejscu określonym przez dowódcę jednostki wojskowej w określonych przez dowódcę jednostki wojskowej dniach służby, co najmniej raz w miesiącu przez okres 2 dni w czasie wolnym od pracy. W pozostałe dni żołnierz OT pełni służbę dyspozycyjnie.

3. Terytorialną służbę wojskową żołnierz OT może pełnić rotacyjnie również w inne dni, stosownie do potrzeb Sił Zbrojnych, po uzgodnieniu z tym żołnierzem lub na jego wniosek.

4. Terytorialną służbę wojskową żołnierz OT pełni dyspozycyjnie poza jednostką wojskową, pozostając w gotowości do stawienia się do służby pełnionej rotacyjnie w terminie i miejscu wskazanych przez dowódcę jednostki wojskowej.

Art. 172. [Powstanie stosunku służbowego] 1. Stosunek służbowy terytorialnej służby wojskowej powstaje w drodze powołania na podstawie dobrowolnego zgłoszenia się do tej służby.

2. W powołaniu wskazuje się miejsce i okres pełnienia terytorialnej służby wojskowej oraz stanowisko służbowe występujące w etacie jednostki wojskowej przeznaczone dla żołnierza OT.

3. Pierwszeństwo w powołaniu do terytorialnej służby wojskowej przysługuje:

1) osobom posiadającym pobyt stały lub pobyt czasowy powyżej 3 miesięcy na obszarze dyslokacji miejsca pełnienia tej służby;

2) byłym żołnierzom zawodowym;

3) członkom organizacji proobronnych;

4) członkom organizacji harcerskich, które podpisały porozumienie o współpracy z Ministrem Obrony Narodowej lub dowódcami jednostek wojskowych, posiadającym rekomendacje władz tych organizacji;

5) absolwentom szkół realizujących programy innowacyjne lub eksperymentalne przysposobienia obronnego lub edukacji w dziedzinie obronności państwa;

6) absolwentom szkół ponadpodstawowych pobierającym naukę w oddziałach przygotowania wojskowego;

7) absolwentom szkół ponadpodstawowych realizujących programy edukacyjne związane z obronnością państwa, nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej.

4. W przypadku osób, które wcześniej nie pełniły czynnej służby wojskowej i nie złożyły przysięgi wojskowej, powołanie może nastąpić wyłącznie na stanowisko służbowe w korpusie szeregowych.

5. Żołnierz OT ma obowiązek zawiadomić niezwłocznie swojego pracodawcę o fakcie powołania do terytorialnej służby wojskowej.

Art. 173. [Pełnienie służby wojskowej rotacyjnie nieprzerwanie] 1. Żołnierze OT, którzy wcześniej nie pełnili czynnej służby wojskowej i nie złożyli przysięgi wojskowej, w pierwszym okresie pełnią terytorialną służbę wojskową rotacyjnie nieprzerwanie przez okres 16 dni, w ramach którego odbywają szkolenie podstawowe i składają przysięgę wojskową.

2. Żołnierzom OT, po złożeniu przysięgi wojskowej, dowódca jednostki wojskowej wydaje książeczkę wojskową.

3. W uzasadnionych przypadkach szkolenie podstawowe można odbyć w kilku okresach w ciągu 4 miesięcy w czasie wolnym od pracy.

4. W powołaniu do terytorialnej służby wojskowej żołnierzy, o których mowa w art. 171 ust. 4, określa się miejsce stawienia się na szkolenie podstawowe. Po zakończeniu szkolenia żołnierza OT kieruje się do jednostki wojskowej w celu pełnienia dalszej służby i objęcia stanowiska służbowego.

Art. 174. [Powołanie do zawodowej służby wojskowej żołnierza OT] Żołnierz OT może być powołany do zawodowej służby wojskowej, jeżeli pełnił czynną służbę wojskową przez okres co najmniej 2 lat i uzyskał pozytywną opinię służbową.

Art. 175. [Natychmiastowe stawiennictwo] 1. Żołnierze OT mogą być wezwani do stawienia się w trybie natychmiastowego stawiennictwa do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie w celu:

1) sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej i bojowej jednostek wojskowych;

2) udziału jednostek wojskowych w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, działaniach antyterrorystycznych i z zakresu ochrony mienia, akcjach poszukiwawczych oraz ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu, a także w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego;

3) przeciwdziałania zagrożeniu bezpieczeństwa państwa, jeżeli jest to niezbędne do wykonywania zadań Sił Zbrojnych w tym zakresie.

2. Wezwanie, o którym mowa w ust. 1, może być przekazane w środkach masowego przekazu oraz za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

3. Żołnierz OT wezwany do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie w trybie natychmiastowego stawiennictwa jest obowiązany stawić się do tej służby w określonym terminie i miejscu.

Art. 176. [Kursy lub szkolenia specjalistyczne] 1. W trakcie pełnienia terytorialnej służby wojskowej przez żołnierza OT dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę, może kierować żołnierza OT, na jego wniosek lub za jego zgodą, na kurs, w tym kurs podoficerski lub oficerski, lub szkolenie specjalistyczne, stosownie do potrzeb Sił Zbrojnych i jednostki wojskowej.

2. Żołnierzom OT pełniącym terytorialną służbę wojskową rotacyjnie przysługują bezpłatne badania lekarskie związane z uzyskaniem uprawnień do wykonywania zadań lub zawodów na potrzeby Sił Zbrojnych, wymagających szczególnych kwalifikacji zdrowotnych, na podstawie przepisów odrębnych.

3. Koszty badań lekarskich finansowane są z części budżetu państwa, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej, w formie zwrotu opłaty uiszczonej przez żołnierza. Przepisy art. 323 ust. 3–5 i 8–10 stosuje się odpowiednio.

Art. 177. [Dni, w których służba jest pełniona rotacyjnie] 1. Dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierze OT pełnią terytorialną służbę wojskową, ustala – w formie zbiorowego wykazu dla jednostki wojskowej – dni, w których w danym roku kalendarzowym służba jest pełniona rotacyjnie. Dni, w których służba jest pełniona rotacyjnie w trybie natychmiastowego stawiennictwa, są uwzględniane w wykazie po zakończeniu pełnienia tej służby, w formie załącznika do wykazu.

2. Wykaz sporządza się nie później niż na 30 dni przed upływem roku kalendarzowego poprzedzającego rok kalendarzowy, w którym terytorialna służba wojskowa będzie pełniona rotacyjnie, i zapoznaje się z nim żołnierzy OT za pisemnym potwierdzeniem, a wyciąg z wykazu przesyła się właściwemu szefowi wojskowego centrum rekrutacji.

3. Ustalenie dni, w których służba jest pełniona rotacyjnie, w pierwszym roku kalendarzowym pełnienia przez żołnierza OT terytorialnej służby wojskowej może nastąpić w dowolnym okresie tego roku w formie załącznika do wykazu.

4. Wykaz może być zmieniany na uzasadniony wniosek żołnierza OT albo za jego zgodą, z wyjątkiem przypadku pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie w trybie natychmiastowego stawiennictwa.

5. Żołnierz OT po zapoznaniu się z wykazem zawiadamia niezwłocznie swojego pracodawcę o dniach, w których będzie pełnił terytorialną służbę wojskową rotacyjnie, oraz o zmianach tych terminów, a także zawiadamia pracodawcę o wezwaniu go do pełnienia tej służby w innych dniach, z wyjątkiem przypadku pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie w trybie natychmiastowego stawiennictwa.

6. W przypadku wezwania żołnierza OT do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie w trybie natychmiastowego stawiennictwa dowódca jednostki wojskowej, do której żołnierz został wezwany, niezwłocznie po jego stawieniu się do służby zawiadamia o tym fakcie pracodawcę tego żołnierza.

7. Przed rozpoczęciem kolejnego okresu szkoleniowego, jednak nie później niż na 6 miesięcy przed przewidywanym terminem skierowania na kurs lub szkolenie specjalistyczne prowadzone w ramach terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie, dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę, informuje go o możliwości skierowania na ten kurs lub szkolenie.

Art. 178. [Pełnienie terytorialnej służby wojskowej dyspozycyjnie] 1. W czasie pełnienia terytorialnej służby wojskowej dyspozycyjnie żołnierz OT jest obowiązany kształcić się i doskonalić, w tym podnosić sprawność fizyczną w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań na stanowisku służbowym, a także utrzymywać stały kontakt z jednostką wojskową.

2. W czasie terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie żołnierz OT może przebywać w jednostce wojskowej za zgodą dowódcy tej jednostki. Czas ten nie zalicza się do czasu trwania terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie.

Art. 179. [Zaświadczenie] Na wniosek żołnierza OT dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę, wydaje mu zaświadczenie o okresie pełnienia terytorialnej służby wojskowej, wskazując w nim okres i liczbę dni, w których pełnił tę służbę rotacyjnie.

Art. 180. [Specjalność wojskowa] 1. W ramach pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie żołnierz OT jest szkolony w specjalności wojskowej odpowiadającej stanowisku służbowemu, na które został wyznaczony lub jest planowany do wyznaczenia, oraz funkcji, która została mu powierzona.

2. Szkolenie, o którym mowa w ust. 1, może być prowadzone w uczelniach wojskowych, szkołach podoficerskich, centrach szkolenia i ośrodkach szkolenia oraz jednostkach wojskowych, a zajęcia objęte programem tego szkolenia można organizować i prowadzić, stosownie do potrzeb, rodzaju i celu tych zajęć oraz warunków szkoleniowych, również poza tymi jednostkami.

Art. 181. [Czasowa delegacja] 1. Żołnierz OT pełniący terytorialną służbę wojskową rotacyjnie może być czasowo delegowany, na podstawie rozkazu dowódcy jednostki wojskowej, w której pełni służbę, do wykonywania zadań w innej jednostce wojskowej.

2. Okres delegowania nie może przekraczać jednorazowo 30 dni, a w przypadku wyrażenia zgody przez żołnierza OT – 3 miesięcy.

Art. 182. [Podróż służbowa] 1. Żołnierz OT pełniący terytorialną służbę wojskową rotacyjnie może być skierowany w podróż służbową.

2. W krajową podróż służbową żołnierza OT kieruje dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę.

3. W zagraniczną podróż służbową żołnierza OT, za jego zgodą i na wniosek dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę, kieruje dowódca brygady lub Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej.

4. Żołnierzowi OT, który odbył podróż służbową w godzinach nocnych, przysługuje bezpośrednio po zakończeniu podróży co najmniej 6 godzin odpoczynku.

Art. 183. [Przeniesienie do innej jednostki wojskowej Wojsk Obrony Terytorialnej] 1. Żołnierz OT może być przeniesiony, z urzędu lub na swój wniosek, do innej jednostki wojskowej Wojsk Obrony Terytorialnej.

2. Przeniesienie żołnierza OT do innej jednostki wojskowej może nastąpić z urzędu, w szczególności:

1) ze względów szkoleniowych;

2) w celu uzupełnienia potrzeb etatowych innych jednostek wojskowych;

3) w przypadku rozformowania jednostki wojskowej;

4) w przypadku zmniejszenia stanu etatowego jednostki wojskowej.

Art. 184. [Informowanie o zamiarze wyjazdu i pobytu za granicą] Przepisy art. 340, w zakresie informowania przez żołnierza zawodowego dowódcy jednostki wojskowej o zamiarze wyjazdu i pobytu za granicą w celach niezwiązanych z zawodową służbą wojskową, stosuje się odpowiednio do żołnierzy OT.

Art. 186. [Rozkazy personalne] 1. Rozkazy personalne o powołaniu do zawodowej służby wojskowej wydają, w odniesieniu do stanowisk służbowych:

1) o stopniach etatowych pułkownika (komandora) i generałów (admirałów) – Minister Obrony Narodowej;

2) w korpusie oficerów, o stopniach etatowych niewymienionych w pkt 1, oraz w korpusach podoficerów i szeregowych w jednostkach wojskowych niewymienionych w pkt 3 i 4 – kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw kadr;

3) w korpusach podoficerów i szeregowych – Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, dowódcy rodzajów Sił Zbrojnych, dowódcy wojsk, Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej i Dowódca Garnizonu Warszawa, oraz Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w podległych jednostkach wojskowych;

4) w korpusie szeregowych – dowódca jednostki wojskowej zajmujący stanowisko służbowe zaszeregowane do stopnia etatowego co najmniej pułkownika (komandora), w podległych jednostkach wojskowych.

2. Rozkazy personalne o powołaniu do zawodowej służby wojskowej w stosunku do osób w czasie kształcenia, a także do poprzedzającej go dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej wydaje odpowiednio:

1) na uczelni wojskowej – kierownik komórki organizacyjnej Ministerstwa Obrony Narodowej właściwej do spraw kadr;

2) w szkole podoficerskiej albo w centrum szkolenia lub ośrodku szkolenia – dowódca rodzaju Sił Zbrojnych, pod który podlega szkoła, centrum lub ośrodek.

Art. 187. [Osoby mogące być powołane do zawodowej służby wojskowej] 1. Do zawodowej służby wojskowej można powołać:

1) w korpusie oficerów osobę, która spełnia łącznie następujące warunki:

a) posiada tytuł zawodowy co najmniej magistra lub równorzędny,

b) posiada stopień wojskowy równy lub bezpośrednio niższy od stopnia etatowego stanowiska służbowego, na jakie ma być wyznaczona;

2) w korpusie podoficerów osobę, która spełnia łącznie następujące warunki:

a) posiada co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe,

b) posiada stopień wojskowy równy lub bezpośrednio niższy od stopnia wojskowego stanowiska etatowego, do którego ma być zaszeregowana po powołaniu do zawodowej służby wojskowej;

3) w korpusie szeregowych osobę, która spełnia łącznie następujące warunki:

a) posiada co najmniej wykształcenie podstawowe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe lub zasadnicze branżowe,

b) posiada przygotowanie zawodowe lub kwalifikacje albo umiejętności przydatne w korpusie osobowym, w jakim ma pełnić zawodową służbę wojskową,

c) odbyła co najmniej szkolenie podstawowe, o którym mowa w art. 143 ust. 2 pkt 1, o ile nie pełniła wcześniej czynnej służby wojskowej.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do powołania do zawodowej służby wojskowej, o której mowa w art. 95 ust. 5 i 6.

3. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb i sposób powoływania do zawodowej służby wojskowej, uwzględniając konieczność zapewnienia sprawności procesu powoływania i ustalania przydatności do zawodowej służby wojskowej osób ubiegających się o powołanie do tej służby oraz mając na uwadze kategorie tych osób, w tym żołnierzy pełniących różne rodzaje służby wojskowej.

Art. 188. [Powołanie do zawodowej służby wojskowej sędziów w sądach wojskowych] Powołanie do zawodowej służby wojskowej sędziów w sądach wojskowych reguluje ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych.

Art. 189. [Prawo do ostatnio pobieranego wynagrodzenia od pracodawcy] 1. Pracownik powołany do zawodowej służby wojskowej zachowuje prawo do ostatnio pobieranego wynagrodzenia od pracodawcy do końca miesiąca kalendarzowego, w którym jest obowiązany stawić się do pełnienia tej służby.

2. Stosunek pracy z pracownikiem powołanym do zawodowej służby wojskowej wygasa z dniem stawienia się do tej służby.

Art. 191. [Pełnienie zawodowej służby wojskowej] Żołnierz zawodowy pełni zawodową służbę wojskową:

1) na stanowisku służbowym;

2) w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, centrum szkolenia, ośrodku szkolenia, w których pobiera naukę;

3) w dyspozycji.

Art. 192. [Wyznaczenie stanowiska służbowego] 1. Żołnierza zawodowego wyznacza się na stanowisko służbowe, w drodze decyzji, stosownie do potrzeb Sił Zbrojnych, w zależności od wymogów i kwalifikacji określonych w Karcie Opisu Stanowiska Służbowego, o ile istnieje obowiązek jej sporządzenia, posiadanej oceny w opinii służbowej oraz modelu przebiegu służby.

2. Modele przebiegu służby mogą być opracowane również dla poszczególnych korpusów osobowych (grup osobowych) przez osoby, wskazane przez Ministra Obrony Narodowej, posiadające kwalifikacje właściwe dla danego korpusu osobowego (grupy osobowej).

3. Minimalne wymagania w zakresie wykształcenia w zawodowej służbie wojskowej, niezbędne do wyznaczenia na pierwsze stanowisko służbowe w poszczególnych korpusach, są następujące w stosunku do:

1) szeregowych – posiadanie wykształcenia podstawowego, gimnazjalnego, zasadniczego zawodowego lub zasadniczego branżowego;

2) podoficerów – posiadanie wykształcenia średniego lub średniego branżowego;

3) oficerów – posiadanie tytułu zawodowego magistra lub równorzędnego.

4. Wyznaczenie na kolejne stanowisko służbowe żołnierza zawodowego jest uzależnione od ukończenia kursu, szkolenia, stażu lub specjalizacji, w zależności od wymaganych kwalifikacji, a także w odniesieniu do oficerów:

1) od stopnia etatowego majora (komandora podporucznika) – ukończenie studiów podyplomowych na uczelni wojskowej lub posiadanie stopnia naukowego doktora;

2) od stopnia etatowego generała brygady (kontradmirała) – ukończenie podyplomowych studiów polityki obronnej.

5. Do celów określonych w ust. 4 na równi ze świadectwem lub dyplomem uczelni wojskowej są traktowane świadectwa lub dyplomy zagranicznych oraz krajowych szkół i uczelni.

6. Przepisu ust. 4 nie stosuje się przy wyznaczaniu żołnierzy zawodowych na stanowiska służbowe, których zajmowanie jest uzależnione od posiadania kwalifikacji lub spełnienia wymagań określonych w innych ustawach, które warunkują możliwość wykonywania niektórych zawodów, a także na stanowiska na uczelniach wojskowych oraz w instytutach badawczych.

Art. 193. [Stopień wojskowy odpowiadający stopniowi etatowemu stanowiska służbowego] 1. Żołnierza zawodowego wyznacza się na stanowisko służbowe, jeżeli posiada stopień wojskowy odpowiadający stopniowi etatowemu stanowiska służbowego, na jakie ma zostać wyznaczony.

2. Minister Obrony Narodowej, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, może wyznaczyć żołnierza zawodowego na stanowisko służbowe wyższe niż stanowisko, o którym mowa w ust. 1, bez mianowania na wyższy stopień wojskowy.

Art. 194. [Wyznaczenie żołnierza zawodowego na niższe stanowisko] 1. Wyznaczenie żołnierza zawodowego na niższe stanowisko służbowe może nastąpić, za pisemną zgodą żołnierza, w odniesieniu do żołnierza pełniącego służbę w dyspozycji, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę w oddelegowaniu.

2. Wyznaczenie, o którym mowa w ust. 1, może nastąpić na stanowisko służbowe zaszeregowane do bezpośrednio niższego stopnia etatowego od zajmowanego przez żołnierza zawodowego stanowiska.

Art. 195. [Szef Sztabu Wojska Polskiego i dowódca rodzajów Sił Zbrojnych] Wyznaczenie na stanowiska służbowe Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego i dowódcy rodzajów Sił Zbrojnych następuje zgodnie z aktami mianowania Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 196. [Organy właściwe do wyznaczania na stanowiska służbowe] 1. Organami właściwymi do wyznaczania na stanowiska służbowe i zwalniania z tych stanowisk żołnierzy zawodowych są:

1) Minister Obrony Narodowej – w odniesieniu do stanowisk służbowych o stopniach etatowych pułkownika (komandora) i generałów (admirałów) oraz na które wyznacza na podstawie przepisów odrębnych ustaw;

2) kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw kadr – w odniesieniu do pozostałych oficerów;

3) dowódca jednostki wojskowej – w odniesieniu do stanowisk służbowych korpusu podoficerów i szeregowych.

2. Zwolnienia żołnierza zawodowego korpusu podoficerów i szeregowych z dotychczas zajmowanego stanowiska służbowego w jednostce wojskowej, w której zajmował to stanowisko, i wyznaczenia na stanowisko służbowe w innej jednostce wojskowej dokonuje właściwy organ, któremu podlegają obie te jednostki.

3. Organy, o których mowa w ust. 1, dokonują corocznie oceny sytuacji kadrowej.

Art. 197. [Kadencje] 1. Oficer zawodowy zajmujący stanowisko dowódcy jednostki wojskowej (dyrektora, szefa, komendanta, kierownika) pełni zawodową służbę wojskową przez czas określony kadencjami na stanowisku służbowym.

2. Kadencja na stanowisku służbowym trwa od 2 do 3 lat.

3. W przypadku gdy okres pozostający do osiągnięcia przez żołnierza zawodowego wieku, o którym mowa w art. 226 pkt 5, jest krótszy niż 2 lata, można określić dla takiego żołnierza kadencję, której okres kończy się z dniem osiągnięcia przez niego wieku określonego w ustawie albo z dniem określonym przez Ministra Obrony Narodowej na podstawie art. 227.

4. Kadencja na stanowisku służbowym, jeżeli jest to uzasadnione potrzebami Sił Zbrojnych, może być przedłużona przez organ właściwy do wyznaczenia na stanowisko służbowe.

5. Okres przedłużenia kadencji na stanowisku służbowym nie może być dłuższy niż 12 miesięcy.

6. Okres kadencji na stanowisku służbowym określa organ właściwy do wyznaczania na stanowisko służbowe w decyzji o wyznaczeniu oficera zawodowego na to stanowisko.

7. Oficer zawodowy może powtarzać kadencję na tym samym stanowisku służbowym.

8. Przepisów ust. 1–6 nie stosuje się do żołnierzy zawodowych pełniących służbę wojskową na stanowiskach służbowych sędziów sądów wojskowych, prokuratorów do spraw wojskowych, będących w oddelegowaniu, oraz żołnierzy zawodowych wyznaczonych na stanowiska służbowe w Służbie Wywiadu Wojskowego lub w Służbie Kontrwywiadu Wojskowego.

Art. 198. [Czas trwania kadencji] 1. Kadencja na stanowiskach służbowych Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, dowódców rodzajów Sił Zbrojnych i dowódców wojsk wynosi 3 lata, z możliwością wyznaczenia na ponowną kadencję.

2. Żołnierz zawodowy zajmujący stanowisko służbowe Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego i dowódcy rodzajów Sił Zbrojnych może być zwolniony z zajmowanego stanowiska przed upływem kadencji przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej lub na jego wniosek, jeżeli przemawiają za tym potrzeby Sił Zbrojnych.

Art. 199. [Zwolnienie żołnierza zawodowego z zajmowanego stanowiska służbowego] 1. Żołnierza zawodowego zwalnia się z zajmowanego stanowiska służbowego:

1) jeżeli wojskowa komisja lekarska orzekła jego niezdolność do pełnienia zawodowej służby wojskowej w określonych jednostkach wojskowych albo na zajmowanym stanowisku służbowym;

2) jeżeli zlikwidowano zajmowane przez niego stanowisko służbowe;

3) wskutek wymierzenia kary dyscyplinarnej określonej w art. 362 ust. 1 pkt 5;

4) w przypadku udzielenia urlopu wychowawczego w wymiarze dłuższym niż 12 miesięcy;

5) jeżeli upłynął termin kadencji na stanowisku służbowym.

2. Żołnierza zawodowego można zwolnić z zajmowanego stanowiska służbowego w przypadku:

1) zaistnienia potrzeb Sił Zbrojnych;

2) wszczęcia kontrolnego postępowania sprawdzającego, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 756, 1030 i 1532).

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 i ust. 2 pkt 1, żołnierza zawodowego wyznacza się na równorzędne lub wyższe stanowisko służbowe albo przenosi się do dyspozycji. Możliwość wyznaczenia na wyższe stanowisko nie dotyczy żołnierza zwolnionego ze stanowiska służbowego w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3.

4. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, żołnierza zawodowego przenosi się do dyspozycji na czas prowadzonego postępowania. Na zwolnione stanowisko służbowe nie wyznacza się innego żołnierza zawodowego do czasu zakończenia postępowania, natomiast można powierzyć obowiązki służbowe na tym stanowisku innemu żołnierzowi zawodowemu w trybie określonym w art. 208.

5. Z dniem przeniesienia żołnierza zawodowego do dyspozycji albo zwolnienia z zawodowej służby wojskowej żołnierz zawodowy z mocy prawa jest zwolniony z dotychczas zajmowanego stanowiska służbowego.

6. Zwolnienie żołnierza zawodowego ze stanowiska służbowego sędziego sądu wojskowego albo prokuratora do spraw wojskowych następuje z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych albo ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze.

Art. 200. [Przeniesienie do dyspozycji kierownika komórki organizacyjnej właściwej do spraw kadr] 1. Żołnierza zawodowego zwolnionego z dotychczas zajmowanego stanowiska służbowego przenosi się do dyspozycji kierownika komórki organizacyjnej właściwej do spraw kadr:

1) jeżeli przewiduje się wyznaczenie go na inne stanowisko służbowe, przy czym okres pozostawania w dyspozycji nie może być jednorazowo dłuższy niż 2 lata;

2) w przypadku oddelegowania żołnierza zawodowego do pełnienia obowiązków w trybie art. 209.

1a. Żołnierza powołanego do zawodowej służby wojskowej można przenieść do dyspozycji z dniem powołania do tej służby w celu oddelegowania do pełnienia obowiązków, o których mowa w art. 209. W okresie dyspozycji żołnierzowi przysługują uposażenie i należności pieniężne według posiadanego stopnia wojskowego w najniższej grupie uposażenia określonej dla tego stopnia.

2. Żołnierz, o którym mowa w ust. 1, jest na zaopatrzeniu w dotychczasowej lub innej jednostce wojskowej.

3. Żołnierza można przenieść do dyspozycji kierownika komórki organizacyjnej właściwej do spraw kadr w przypadku:

1) skierowania go na studia, kursy i szkolenia;

2) podjęcia przez niego pracy poza granicami państwa w strukturach organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych strukturach wojskowych, na podstawie umowy zawartej między tym żołnierzem a taką organizacją – jeżeli przemawiają za tym potrzeby Sił Zbrojnych;

3) udzielenia żołnierzowi zawodowemu urlopu wychowawczego, o którym mowa w art. 286;

4) wydania w stosunku do niego decyzji o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej, przy czym właściwy dowódca może go zwolnić z wykonywania zadań służbowych.

4. Organem wojskowym właściwym do przeniesienia żołnierza zawodowego do dyspozycji jest:

1) Minister Obrony Narodowej – w przypadku żołnierza zawodowego zwolnionego ze stanowiska służbowego na czas oddelegowania oraz w przypadku, o którym mowa w ust. 3 pkt 2;

2) kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw kadr – w pozostałych przypadkach.

5. Jeżeli przeniesienie żołnierza do dyspozycji następuje w związku:

1) ze skierowaniem żołnierza na studia, kursy i szkolenia – czas pozostawania w dyspozycji obejmuje okres tych studiów oraz kursów i szkoleń;

2) z podjęciem przez żołnierza zawodowego pracy, o której mowa w ust. 3 pkt 2 – czas pozostawania w dyspozycji nie może być dłuższy niż 6 lat w okresie zawodowej służby wojskowej.

6. W przypadku przeniesienia żołnierza zawodowego do dyspozycji na podstawie ust. 3 pkt 2 żołnierz zawodowy:

1) nie wykonuje zadań służbowych;

2) nie otrzymuje uposażenia i innych należności pieniężnych oraz nie nabywa prawa do świadczeń w naturze, z wyjątkiem należności i świadczeń, o których mowa w art. 442, art. 444, art. 458, art. 459, art. 462, art. 463, art. 465 i art. 466;

3) nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego i dodatkowego urlopu wypoczynkowego za ten okres.

Art. 201. [Stanowiska służbowe w spółkach kapitałowych] 1. Żołnierz zawodowy może pełnić zawodową służbę wojskową na stanowiskach służbowych w spółkach kapitałowych wykonujących działalność leczniczą, utworzonych przez Ministra Obrony Narodowej, oraz w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami, dla których Minister Obrony Narodowej jest podmiotem tworzącym w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej.

2. Żołnierz zawodowy, za jego pisemną zgodą, może pełnić zawodową służbę wojskową na stanowiskach w Służbie Kontrwywiadu Wojskowego albo w Służbie Wywiadu Wojskowego.

3. Decyzję w sprawie skierowania żołnierza zawodowego do pełnienia zawodowej służby wojskowej na stanowisku w Służbie Kontrwywiadu Wojskowego albo Służbie Wywiadu Wojskowego wydaje Minister Obrony Narodowej, na wniosek, odpowiednio, Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego albo Szefa Służby Wywiadu Wojskowego.

4. Wniosek, o którym mowa w ust. 3, zawiera stopień, imię i nazwisko oraz numer PESEL żołnierza zawodowego, wskazanie – odpowiednio – Służby Kontrwywiadu Wojskowego albo Służby Wywiadu Wojskowego, stopień etatowy i grupę uposażenia.

5. Żołnierzowi zawodowemu, o którym mowa w ust. 2, przysługują uprawnienia i świadczenia, w tym uposażenie i inne należności pieniężne, określone w przepisach dla żołnierzy zawodowych pełniących służbę w jednostkach wojskowych.

6. Do żołnierzy, o których mowa w ust. 2, w zakresie nieuregulowanym niniejszą ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego.

7. Minister Obrony Narodowej określi w drodze rozporządzenia:

1) tryb postępowania przy kierowaniu żołnierzy zawodowych w celu wyznaczenia na stanowiska służbowe w Służbie Kontrwywiadu Wojskowego albo w Służbie Wywiadu Wojskowego i odwoływania ich z tych stanowisk,

2) wzór wniosku o wyznaczenie żołnierza zawodowego na stanowiska służbowe

– uwzględniając dane, jakie powinien zawierać wniosek, a także konieczność zapewnienia efektywności przebiegu tej służby.

Art. 202. [Wymagania kwalifikacyjne] 1. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) wymagania kwalifikacyjne do wyznaczenia na poszczególne stanowiska służbowe, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia możliwości równego dostępu żołnierzy zawodowych do wyższych stanowisk służbowych oraz doświadczenia żołnierzy i przebiegu służby wojskowej;

2) tryb wyznaczania żołnierzy zawodowych na stanowiska służbowe i zwalniania z tych stanowisk oraz zmiany zaszeregowania do stopni wojskowych, uwzględniając konieczność zapewnienia sprawności kierowania przez Ministra Obrony Narodowej podległymi i nadzorowanymi jednostkami organizacyjnymi;

3) warunki i tryb zaliczania i przenoszenia żołnierzy zawodowych do innego korpusu osobowego lub grupy osobowej, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia, aby podstawowym kryterium zaliczenia lub przeniesienia żołnierza zawodowego do innego korpusu osobowego lub grupy osobowej było wykształcenie żołnierza, jego kwalifikacje zawodowe, w tym specjalistyczne, stan zdrowia, a także przydatność na nowym stanowisku służbowym;

4) tryb przenoszenia żołnierzy zawodowych do dyspozycji, warunki i sposób pełnienia przez nich zawodowej służby wojskowej w tym okresie, a także sposób nakładania na nich zadań służbowych oraz rozliczania z ich wykonania, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia prawidłowego pełnienia przez nich służby wojskowej i wykonywania zadań służbowych;

5) warunki i tryb czasowego powierzania obowiązków służbowych, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia ciągłości funkcjonowania jednostki wojskowej oraz sprawności postępowania w sprawach czasowego powierzania obowiązków służbowych;

6) terminy i sposób prowadzenia corocznej oceny sytuacji kadrowej, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia możliwości pełnego wykorzystania przez organy wojskowe podległej kadry zawodowej Sił Zbrojnych.

2. Tryb postępowania i warunki, których spełnienie jest wymagane przy wyznaczaniu żołnierzy zawodowych na stanowiska sędziów w sądach wojskowych oraz stanowiska prokuratorów do spraw wojskowych i odwoływaniu z tych stanowisk, określają przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych oraz ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze.

Art. 203. [Pełnienie zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa] 1. Żołnierz zawodowy może być wyznaczony lub skierowany do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa.

2. Do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa wyznacza:

1) Minister Obrony Narodowej – żołnierzy zawodowych na stanowiska służbowe o stopniach etatowych od stopnia pułkownika (komandora) do stopnia generała (admirała) oraz na które wyznacza na podstawie przepisów odrębnych ustaw;

2) kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw kadr – pozostałych żołnierzy zawodowych.

3. Do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa kieruje Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.

4. W czasie pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa żołnierz zawodowy podlega organowi określonemu przez Ministra Obrony Narodowej. Podczas wykonywania zadań służbowych poza granicami państwa żołnierz zawodowy może podlegać odpowiednio, w zależności od miejsca pełnienia zawodowej służby wojskowej:

1) przełożonemu kierującemu działalnością misji organizacji międzynarodowej lub sił wielonarodowych;

2) kierującemu placówką zagraniczną, w której został wyznaczony do pełnienia zawodowej służby wojskowej;

3) polskiemu przedstawicielowi wojskowemu – w przypadku pełnienia służby na stanowisku w polskim przedstawicielstwie wojskowym przy organizacji międzynarodowej lub przy międzynarodowej strukturze wojskowej, przy siłach zbrojnych albo przy innych strukturach obronnych państw obcych;

4) przełożonemu określonemu przez organizację międzynarodową albo międzynarodową strukturę wojskową – w przypadku pełnienia służby na stanowisku bezpośrednio w strukturach organizacji międzynarodowych albo międzynarodowych strukturach wojskowych, a w sprawach narodowych – starszemu oficerowi narodowemu;

5) przełożonemu określonemu przez właściwy organ sił zbrojnych albo innych struktur obronnych państwa obcego – przy którego siłach lub strukturach żołnierz pełni służbę wojskową.

5. Żołnierzom zawodowym wyznaczonym do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa przysługują następujące uprawnienia i świadczenia:

1) prawo przebywania w miejscu pełnienia służby wraz z małżonkiem i dziećmi pozostającymi na utrzymaniu żołnierza;

2) prawo do nieodpłatnego zakwaterowania w lokalu mieszkalnym, wraz z niezbędnym umeblowaniem i wyposażeniem, albo prawo do równoważnika pieniężnego na wynajęcie lokalu mieszkalnego, odpowiednio do zajmowanego stanowiska służbowego oraz liczby uprawnionych i przesiedlonych członków rodziny;

3) prawo do ryczałtu na pokrycie niektórych świadczeń związanych z użytkowaniem lokalu mieszkalnego;

4) zwrot opłat związanych z nauką przesiedlonych dzieci w szkole podstawowej i ponadpodstawowej;

5) zwrot niezbędnych, udokumentowanych kosztów leczenia w państwie, w którym żołnierz pełni służbę, oraz kosztów leczenia uprawnionych i przesiedlonych członków rodziny.

6. Niezależnie od świadczeń, o których mowa w ust. 5, żołnierzom zawodowym udającym się poza granice państwa w celu objęcia stanowiska służbowego oraz żołnierzom pełniącym służbę poza granicami państwa wyznaczonym na kolejne stanowisko za granicą w innym państwie niż dotychczas, a także żołnierzom powracającym do kraju po zakończeniu pełnienia służby poza granicami państwa przysługuje zwrot kosztów:

1) podróży żołnierza i przebywających z nim członków rodziny;

2) przewozu rzeczy osobistego użytku i przedmiotów gospodarstwa domowego;

3) przejazdu do miejsca pełnienia służby za granicą i z powrotem do kraju członków rodziny nieprzebywających z nim za granicą:

a) raz na 2 lata, jeżeli członek rodziny żołnierza nie przesiedlał się za granicę do miejsca pełnienia służby żołnierza,

b) jeden raz, jeżeli członek rodziny przebywał z żołnierzem za granicą i żołnierzowi pokryto koszty jego podróży, po upływie nie mniej niż jednego roku po przesiedleniu.

7. Żołnierzom zawodowym skierowanym do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa przysługują następujące uprawnienia i świadczenia:

1) bezpłatne zakwaterowanie i wyżywienie;

2) bezpłatne świadczenia zdrowotne oraz bezpłatne zaopatrzenie w produkty lecznicze, wyroby medyczne, wyposażenie wyrobów medycznych, systemy i zestawy zabiegowe w rozumieniu przepisów o wyrobach medycznych;

3) bezpłatny przewóz:

a) z kraju do miejsca pełnienia służby i z powrotem w związku z rozpoczęciem i zakończeniem pełnienia służby poza granicami państwa,

b) z miejsca pełnienia służby do kraju i z powrotem w przypadku śmierci członka najbliższej rodziny;

4) indywidualne i zbiorowe ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków zaistniałych w czasie pełnienia służby poza granicami państwa, wskutek których nastąpiło uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia lub śmierć żołnierza.

8. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:

1) przypadki, w których następuje wyznaczenie, a w których skierowanie do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa, z uwzględnieniem jednostek lub struktur organizacyjnych, w których następuje wyznaczenie do pełnienia służby wojskowej, oraz charakteru służby wojskowej poza granicami państwa;

2) tryb postępowania przy wyznaczaniu lub kierowaniu żołnierzy zawodowych do pełnienia służby poza granicami państwa, a także odwoływania do kraju z tej służby, mając na uwadze konieczność uzyskania przez kandydata orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia tej służby oraz odpowiedniego poświadczenia bezpieczeństwa;

3) sposób i tryb współdziałania organu, któremu żołnierz podlega podczas służby poza granicami państwa, z organami właściwymi w zakresie przyznania i wypłaty świadczeń, o których mowa w ust. 5–7;

4) wysokość, sposób i tryb przyznawania świadczeń żołnierzom wyznaczonym albo skierowanym do pełnienia służby poza granicami państwa oraz świadczeń przysługujących żołnierzom w związku z wyznaczeniem lub skierowaniem do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa, mając na uwadze świadczenia przysługujące członkom rodzin żołnierzy przebywającym z nimi za granicą, z uwzględnieniem specyfiki wykonywanych zadań, zagrożeń dla zdrowia lub życia tych żołnierzy, a także istniejących w danym państwie warunków miejscowych, jak również zachowanie wszystkich uprawnień i świadczeń, jakie przysługują na podstawie przepisów obowiązujących wobec żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową w kraju, oraz uwzględniając powstałe w tym czasie zmiany mające wpływ na te uprawnienia, z wyjątkiem świadczeń określonych w art. 289–293.

Art. 204. [Stanowiska służbowe w organizacjach międzynarodowych, międzynarodowych strukturach wojskowych lub przy siłach zbrojnych państw obcych stacjonujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej] 1. Żołnierz zawodowy może być wyznaczony na stanowisko służbowe w organizacjach międzynarodowych, międzynarodowych strukturach wojskowych lub przy siłach zbrojnych państw obcych stacjonujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Stanowiska służbowe, o których mowa w ust. 1, ujmuje się w wykazach stanowisk służbowych przeznaczonych dla żołnierzy pełniących zawodową służbę wojskową w organizacjach międzynarodowych, międzynarodowych strukturach wojskowych lub przy siłach zbrojnych państw obcych stacjonujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Żołnierza do pełnienia zawodowej służby wojskowej na stanowisko służbowe, o którym mowa w ust. 1, wyznacza Minister Obrony Narodowej.

4. Żołnierza, w związku z zakończeniem pełnienia zawodowej służby wojskowej w organizacjach międzynarodowych, międzynarodowych strukturach wojskowych lub przy siłach zbrojnych państw obcych stacjonujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, Minister Obrony Narodowej wyznacza na stanowisko służbowe lub przenosi do dyspozycji.

5. Wobec żołnierzy pełniących zawodową służbę wojskową w organizacjach międzynarodowych, międzynarodowych strukturach wojskowych lub przy siłach zbrojnych państw obcych stacjonujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zadania dowódcy jednostki wojskowej realizuje organ, któremu wykazy stanowisk służbowych przeznaczonych dla żołnierzy pełniących zawodową służbę wojskową w organizacjach międzynarodowych, międzynarodowych strukturach wojskowych lub przy siłach zbrojnych państw obcych stacjonujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zostały podporządkowane organizacyjnie. Podczas wykonywania zadań służbowych żołnierz może podlegać odpowiednio, w zależności od miejsca pełnienia zawodowej służby wojskowej:

1) przełożonemu kierującemu działalnością misji organizacji międzynarodowej, sił wielonarodowych lub sił zbrojnych państw obcych;

2) przełożonemu określonemu przez organizację międzynarodową, międzynarodową strukturę wojskową albo siły zbrojne państw obcych – w przypadku pełnienia zawodowej służby wojskowej na stanowisku służbowym bezpośrednio w strukturach organizacji międzynarodowych, międzynarodowych strukturach wojskowych albo przy siłach zbrojnych państw obcych.

Art. 205. [Funkcje koordynacyjne i przedstawicielskie] Minister Obrony Narodowej może wskazać spośród żołnierzy wyznaczonych do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa albo w organizacjach międzynarodowych, międzynarodowych strukturach wojskowych lub przy siłach zbrojnych państw obcych stacjonujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej starszego oficera narodowego do realizacji dodatkowo funkcji koordynacyjnych i przedstawicielskich w sprawach narodowych w tych strukturach.

Art. 206. [Funkcje koordynacyjne i przedstawicielskie] Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego może wskazać spośród żołnierzy skierowanych do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa starszego oficera narodowego do realizacji dodatkowo funkcji koordynacyjnych i przedstawicielskich w sprawach narodowych w tych strukturach.

Art. 207. [Świadczenia przysługujące żołnierzom skierowanym do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa] Żołnierz wyznaczony do pełnienia zawodowej służby wojskowej na stanowisku służbowym poza granicami państwa albo wyznaczony na stanowisko służbowe w organizacjach międzynarodowych, międzynarodowych strukturach wojskowych lub przy siłach zbrojnych państw obcych stacjonujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może być skierowany do pełnienia zawodowej służby wojskowej w kraju i poza granicami państwa. Skierowanemu żołnierzowi przysługują uprawnienia i świadczenia przysługujące żołnierzom skierowanym do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa.

Art. 208. [Czasowe pełnienie obowiązków służbowych na stanowisku nieobsadzonym lub obsadzonym] 1. Dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zawodowy jest wyznaczony na stanowisko służbowe, może dodatkowo powierzyć żołnierzowi czasowe pełnienie obowiązków służbowych w tej jednostce na stanowisku nieobsadzonym lub obsadzonym, na którym wyznaczony żołnierz czasowo nie wykonuje zadań służbowych. Nie dotyczy to sędziów sądów wojskowych i prokuratorów do spraw wojskowych oraz żołnierzy zawodowych w czasie oddelegowania.

2. Minister Obrony Narodowej w przypadkach, o których mowa w ust. 1, może, uwzględniając potrzeby Sił Zbrojnych, powierzyć także żołnierzowi zawodowemu pozostającemu w dyspozycji czasowe pełnienie obowiązków służbowych w każdej jednostce wojskowej. Nie dotyczy to sędziów sądów wojskowych i prokuratorów do spraw wojskowych oraz żołnierzy zawodowych w czasie oddelegowania.

3. Okres, o którym mowa w ust. 1 i 2, nie może być jednorazowo dłuższy niż 15 miesięcy.

4. W wyjątkowych przypadkach żołnierzowi zawodowemu w korpusie:

1) szeregowych można dodatkowo powierzyć czasowe pełnienie obowiązków służbowych na stanowisku służbowym przewidzianym dla podoficera, jeżeli nie wiąże się z tym powierzeniem stosunek przełożeństwa nad podoficerami;

2) podoficerów można dodatkowo powierzyć czasowe pełnienie obowiązków służbowych na stanowisku służbowym przewidzianym dla oficera młodszego, jeżeli nie wiąże się z tym powierzeniem stosunek przełożeństwa nad oficerami; podoficerom starszym można dodatkowo powierzyć czasowe pełnienie obowiązków służbowych na stanowisku służbowym przewidzianym dla oficerów do stopnia majora włącznie, jeżeli nie wiąże się z tym powierzeniem stosunek przełożeństwa nad oficerami;

3) oficerów można dodatkowo powierzyć oficerowi młodszemu czasowe pełnienie obowiązków służbowych na stanowisku służbowym przewidzianym dla oficera starszego, jeżeli nie wiąże się z tym powierzeniem stosunek przełożeństwa nad oficerami starszymi.

5. Przepisy ust. 1–3 mają zastosowanie również w przypadku czasowego powierzenia żołnierzowi zawodowemu obowiązków pracownika.

6. Dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zawodowy jest wyznaczony na stanowisko służbowe, może również, niezależnie od powierzenia czasowego pełnienia obowiązków służbowych, o którym mowa w ust. 1, skierować tego żołnierza do wykonywania zadań służbowych poza jednostką wojskową, na czas nie dłuższy niż 6 miesięcy w ciągu roku kalendarzowego.

7. Skierowany żołnierz zawodowy pozostaje na stanowisku służbowym w dotychczasowej jednostce wojskowej.

8. Skierowanie sędziów sądów wojskowych oraz prokuratorów do spraw wojskowych określają przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych i przepisy ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze.

Art. 209. [Oddelegowanie żołnierza zawodowego] 1. Minister Obrony Narodowej może oddelegować żołnierza zawodowego, z wyjątkiem Szefa Sztabu Generalnego oraz dowódców rodzajów Sił Zbrojnych, za jego pisemną zgodą, do pełnienia obowiązków służbowych w:

1) urzędzie krajowym obsługującym organ władzy publicznej, w którym są wykonywane zadania o charakterze związanym z obronnością, zwanym dalej „instytucją krajową”;

2) urzędzie, organizacji lub instytucji międzynarodowej albo państwa obcego, w których są wykonywane zadania związane z obronnością Rzeczypospolitej Polskiej, zwanych dalej „instytucją zagraniczną”.

2. Oddelegowanie, o którym mowa w ust. 1, następuje po przeniesieniu żołnierza zawodowego do dyspozycji.

3. Okresu oddelegowania, o którym mowa w ust. 1, nie wlicza się do okresu pozostawania żołnierza zawodowego w dyspozycji określonego w art. 200 ust. 1 pkt 1.

4. Oddelegowanie oraz odwołanie z oddelegowania następuje w drodze decyzji, do której nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

5. Od decyzji o oddelegowaniu żołnierzowi zawodowemu nie przysługuje odwołanie.

Art. 210. [Oddelegowanie żołnierza zawodowego na wniosek] 1. Oddelegowanie żołnierza zawodowego następuje na wniosek:

1) instytucji krajowej;

2) instytucji zagranicznej.

2. Wniosek powinien określać nazwę instytucji, komórki organizacyjnej tej instytucji oraz nazwę stanowiska przeznaczonego dla żołnierza zawodowego lub pełnionej funkcji, opis kwalifikacji wymaganych do zajmowania stanowiska lub pełnienia funkcji, zakres wykonywanych zadań, przewidywany okres oddelegowania oraz określenie należności pieniężnych i innych świadczeń przysługujących oddelegowanemu żołnierzowi. Wniosek instytucji zagranicznej powinien dodatkowo zawierać określenie uprawnień i należności przysługujących oddelegowanemu żołnierzowi w tej instytucji.

3. W przypadku żołnierza zawodowego, który ma zostać oddelegowany za granicę do wykonywania zadań zleconych przez instytucję zagraniczną albo zadań wynikających z programów finansowanych ze środków funduszy Unii Europejskiej, gdy okres oddelegowania ma trwać co najmniej rok, a wykonywanie zadań nie wymaga objęcia przez żołnierza stanowiska w instytucji zagranicznej, wniosek powinien dodatkowo określać zakres uprawnień i należności, jakie przysługują oddelegowanemu żołnierzowi lub jego jednostce wojskowej od instytucji finansującej, przez którą należy rozumieć instytucję krajową albo instytucję zagraniczną, w tym organizację międzynarodową, inną niż podmiot oddelegowujący lub podmiot, do którego następuje oddelegowanie.

4. Decyzja Ministra Obrony Narodowej o oddelegowaniu żołnierza zawodowego określa w szczególności nazwę instytucji, komórki organizacyjnej tej instytucji oraz nazwę stanowiska przeznaczonego dla żołnierza lub pełnionej funkcji, przewidywany okres oddelegowania oraz określenie należności pieniężnych i innych świadczeń przysługujących oddelegowanemu żołnierzowi.

Art. 211. [Postępowanie kwalifikacyjne do instytucji zagranicznej] 1. W przypadku gdy oddelegowanie żołnierza zawodowego do instytucji zagranicznej jest poprzedzone postępowaniem kwalifikacyjnym przewidzianym w umowie międzynarodowej, porozumieniu międzynarodowym lub w przepisach prawa Unii Europejskiej, żołnierz zwraca się pisemnie do Ministra Obrony Narodowej z wnioskiem o wyrażenie zgody na uczestnictwo w tym postępowaniu.

2. W przypadku pozytywnie zakończonego postępowania kwalifikacyjnego oddelegowanie żołnierza zawodowego do instytucji zagranicznej następuje po przedstawieniu Ministrowi Obrony Narodowej kontraktu z instytucją zagraniczną.

3. W przypadku otrzymania przez żołnierza zawodowego od instytucji zagranicznej propozycji przedłużenia kontraktu lub w przypadku gdy żołnierz ubiega się o kolejny kontrakt w instytucji zagranicznej, stosuje się odpowiednio ust. 1.

Art. 212. [Uwzględnienie wniosku] Minister Obrony Narodowej w przypadku uwzględnienia wniosku, o którym mowa w art. 210 ust. 1:

1) uzgadnia z instytucją krajową lub instytucją zagraniczną obsadę personalną stanowiska służbowego określonego we wniosku albo pełnioną funkcję, po uprzednim uzyskaniu od żołnierza zawodowego zgody na oddelegowanie;

2) zalicza w celu obliczenia wysokości uposażenia i innych należności pieniężnych przysługujących żołnierzowi zawodowemu w okresie oddelegowania stanowisko służbowe w podmiocie, do którego następuje oddelegowanie, do odpowiedniej grupy uposażenia oraz ustala wojskowy stopień etatowy, stosownie do zaszeregowania stanowisk służbowych;

3) oddelegowuje żołnierza zawodowego do wykonywania zadań służbowych zgodnie z wnioskiem.

Art. 213. [Warunek oddelegowania] 1. Warunkiem oddelegowania żołnierza zawodowego jest wyznaczenie go w podmiocie, do którego następuje oddelegowanie, na stanowisko służbowe lub do pełnienia funkcji zgodnie z decyzją o oddelegowaniu.

2. Żołnierza oddelegowanego można, za jego pisemną zgodą, przenieść na inne stanowisko służbowe niż określone w decyzji o oddelegowaniu, jeżeli na stanowisku tym są wykonywane zadania o charakterze związanym z obronnością. W takim przypadku przepisy art. 209–212 stosuje się odpowiednio.

Art. 214. [Odwołanie oddelegowania] 1. Minister Obrony Narodowej odwołuje żołnierza zawodowego z oddelegowania w przypadku konieczności zwolnienia go ze służby, zawiadamiając o tym odpowiednio instytucję krajową, instytucję zagraniczną lub instytucję finansującą.

2. Minister Obrony Narodowej, na uzasadniony wniosek instytucji krajowej, instytucji zagranicznej lub instytucji finansującej, odwołuje żołnierza zawodowego z oddelegowania bez jego zgody. Właściwa instytucja, składając Ministrowi Obrony Narodowej wniosek o odwołanie żołnierza z oddelegowania, zawiadamia o tym żołnierza. Odwołanie następuje nie wcześniej niż z upływem 30 dni od dnia złożenia wniosku.

3. Minister Obrony Narodowej odwołuje żołnierza zawodowego z oddelegowania do instytucji krajowej albo instytucji zagranicznej na jego wniosek, zawiadamiając odpowiednio właściwą instytucję. Odwołanie następuje w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku.

4. Minister Obrony Narodowej, z uwagi na potrzeby Sił Zbrojnych, może odwołać żołnierza zawodowego z oddelegowania bez jego zgody, zawiadamiając o tym instytucję krajową, instytucję zagraniczną lub instytucję finansującą oraz żołnierza. Odwołanie następuje nie wcześniej niż z upływem 30 dni od dnia zawiadomienia.

5. Terminy, o których mowa w ust. 2–4, mogą być skracane za porozumieniem Ministra Obrony Narodowej oraz odpowiednio instytucji krajowej, instytucji zagranicznej, instytucji finansującej oraz zainteresowanego żołnierza zawodowego.

Art. 215. [Wyznaczenie stanowiska] 1. Po odwołaniu z oddelegowania żołnierz zawodowy jest wyznaczany na stanowisko nie niższe niż zajmowane przed oddelegowaniem.

2. Minister Obrony Narodowej zwalnia ze służby żołnierza, o którym mowa w art. 214, ze stanowiska równorzędnego pod względem płacowym z zajmowanym w podmiocie, do którego nastąpiło oddelegowanie. Nie dotyczy to żołnierza, który podlega zwolnieniu ze służby na podstawie art. 226 pkt 1, 6, 12, 13 i 16 oraz art. 228 ust. 1 pkt 2, 3 i 5.

Art. 216. [Bezpośredni przełożony] 1. W okresie oddelegowania żołnierz zawodowy podlega, z tytułu zajmowania stanowiska służbowego albo pełnienia funkcji, bezpośredniemu przełożonemu w podmiocie, do którego nastąpiło oddelegowanie, a w zakresie stosunku służby wojskowej – Ministrowi Obrony Narodowej.

2. Organem właściwym do wyznaczenia żołnierza zawodowego na stanowisko służbowe lub do pełnienia funkcji w podmiocie, do którego nastąpiło oddelegowanie, oraz do określania wysokości uposażenia w okresie oddelegowania jest kierownik instytucji, do której żołnierz jest oddelegowany. Określenie wysokości uposażenia w okresie oddelegowania jest wiążące.

Art. 217. [Prawo do urlopu] 1. Żołnierz zawodowy oddelegowany do wykonywania zadań służbowych w instytucji krajowej zachowuje prawo do urlopu w wymiarze i na zasadach określonych w ustawie.

2. Żołnierzowi oddelegowanemu do wykonywania zadań służbowych w instytucji zagranicznej przysługuje urlop w wymiarze i na zasadach obowiązujących w tej instytucji.

3. Żołnierz oddelegowany do wykonywania zadań służbowych w instytucji zagranicznej jest obowiązany informować na piśmie dowódcę jednostki, w której pełni on służbę, o wymiarze urlopu przysługującego i wykorzystanego w instytucji zagranicznej.

4. Żołnierzowi odwołanemu z oddelegowania w instytucji zagranicznej przysługuje urlop uzupełniający w wymiarze odpowiadającym różnicy pomiędzy wymiarem urlopu wypoczynkowego i dodatkowego, ustalonego na podstawie ustawy, a wymiarem urlopu przysługującego mu w instytucji zagranicznej.

Art. 218. [Uprawnienia i świadczenia] 1. Żołnierzowi zawodowemu oddelegowanemu do wykonywania zadań służbowych w instytucji krajowej przysługują uprawnienia i świadczenia, w tym uposażenie i inne należności pieniężne, o których mowa w art. 432 ust. 1.

2. Żołnierzowi oddelegowanemu do wykonywania zadań służbowych w instytucji krajowej należności, o których mowa w art. 433 ust. 2, wypłaca jednostka wojskowa, na której zaopatrzeniu finansowym żołnierz pozostaje.

Art. 219. [Zastosowanie przepisów do oddelegowanego żołnierza zawodowego] Do żołnierza zawodowego oddelegowanego do wykonywania zadań służbowych w instytucji krajowej stosuje się przepisy, które mają zastosowanie do pracowników zatrudnionych na stanowiskach analogicznych do zajmowanego przez niego stanowiska służbowego, w szczególności dotyczące obowiązków pracodawcy i pracownika, regulaminów pracy, wyróżnień, odpowiedzialności materialnej pracowników, czasu pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy, a także funduszu nagród, z wyłączeniem pozostałych przepisów w sprawie wynagrodzeń oraz innych świadczeń i należności pieniężnych wynikających ze stosunku pracy.

Art. 220. [Brak prawa do uposażenia, dodatków i innych należności pieniężnych] Żołnierz zawodowy, w czasie oddelegowania do wykonywania zadań służbowych w instytucji zagranicznej, nie zachowuje prawa do uposażenia zasadniczego, dodatków do uposażenia o charakterze stałym i innych należności pieniężnych należnych na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym.

Art. 221. [Informacje dotyczące oceny wykonywania przez żołnierza zadań i obowiązków] Kierownik podmiotu, do którego żołnierz zawodowy został oddelegowany na wniosek Ministra Obrony Narodowej lub upoważnionej przez niego osoby, przesyła informacje dotyczące oceny wykonywania przez żołnierza zadań i obowiązków w czasie trwania oddelegowania, w celu i zakresie niezbędnym do sporządzenia opinii służbowej.

Art. 222. [Korpus osobowy] 1. Żołnierza zawodowego zalicza do określonego korpusu osobowego, grupy osobowej i specjalności wojskowej właściwy organ, o którym mowa w art. 186, w rozkazie personalnym o powołaniu do zawodowej służby wojskowej.

2. Żołnierz zawodowy może być przeniesiony do innego korpusu osobowego, innej grupy osobowej lub innej specjalności wojskowej przez organ właściwy do wyznaczenia go na stanowisko służbowe decyzją o wyznaczeniu na stanowisko służbowe.

3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do żołnierzy zawodowych pełniących zawodową służbę wojskową na stanowiskach służbowych sędziów sądów wojskowych oraz prokuratorów do spraw wojskowych.

Art. 223. [Stosunek podległości służbowej] W jednostkach wojskowych oraz instytucjach, w których pełnią służbę żołnierze zawodowi, nie może powstać stosunek podległości służbowej między żołnierzami lub pracownikami będącymi małżonkami oraz osobami pozostającymi ze sobą we wspólnym pożyciu oraz osobami pozostającymi ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli.

Art. 224. [Legitymacja służbowa] 1. Żołnierzom zawodowym, niezwłocznie po rozpoczęciu pełnienia służby wojskowej, wydaje się legitymację służbową stwierdzającą pełnienie zawodowej służby wojskowej.

2. W legitymacji zamieszcza się:

1) nazwisko i imię (imiona) żołnierza zawodowego;

2) datę urodzenia i płeć żołnierza zawodowego;

3) numer PESEL;

4) posiadany stopień wojskowy i kod oznaczenia stopnia wojskowego według kodów Organizacji Traktatu Północno-atlantyckiego;

5) nazwę jednostki wojskowej;

6) fotografię żołnierza zawodowego;

7) datę wydania i datę ważności legitymacji.

3. Legitymacja służbowa jest ważna 10 lat od dnia jej wydania, chyba że w tym terminie wystąpią okoliczności uzasadniające wymianę legitymacji.

4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) wzór legitymacji służbowej, sposób dokonywania wpisów w legitymacji i postępowania z legitymacją, a także organy właściwe do jej wydawania,

2) sposób postępowania przy wydawaniu legitymacji, a także warunki i tryb jej wymiany, zwrotu oraz unieważniania

– uwzględniając konieczność zapewnienia sprawności i jednolitości postępowania w sprawie jej wydawania, wymiany i zwrotu.

Art. 226. [Zwolnienie z zawodowej służby wojskowej] Żołnierza zawodowego zwalnia się z zawodowej służby wojskowej wskutek:

1) zrzeczenia się obywatelstwa polskiego;

2) wybrania na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, senatora, na kierownicze stanowisko państwowe obsadzane na podstawie wyboru oraz do organów wykonawczych samorządu terytorialnego;

3) ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do służby;

4) odmowy przyjęcia skierowania do wojskowej komisji lekarskiej lub nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się do tej komisji w określonym terminie i miejscu albo niepoddania się badaniom, do których został zobowiązany przez komisję lekarską;

5) osiągnięcia wieku 60 lat życia, z zastrzeżeniem art. 227;

6) otrzymania niedostatecznej ogólnej oceny w opinii służbowej;

7) złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego;

8) odmowy pełnienia służby na równorzędnym lub wyższym stanowisku służbowym;

9) upływu terminu wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej dokonanego przez żołnierza zawodowego;

10) niewyznaczenia na stanowisko służbowe w czasie pozostawania w dyspozycji;

11) utraty stopnia wojskowego albo degradacji;

12) prawomocnego orzeczenia o wymierzeniu kary dyscyplinarnej określonej w art. 362 ust. 1 pkt 7;

13) prawomocnego orzeczenia środków karnych pozbawienia praw publicznych, wydalenia z zawodowej służby wojskowej lub zakazu wykonywania zawodu żołnierza zawodowego;

14) skazania prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności lub aresztu wojskowego bez warunkowego zawieszenia jej wykonania;

15) prawomocnego ukarania przez organ właściwego samorządu zawodowego karą zawieszenia lub pozbawienia prawa wykonywania zawodu (specjalności zawodowej), o ile brak jest możliwości wyznaczenia tego żołnierza na inne stanowisko służbowe;

16) nieobecności w służbie jednorazowo przez okres 3 dni roboczych, która nie została usprawiedliwiona.

Art. 227. [Termin zwolnienia] Minister Obrony Narodowej, w przypadkach uzasadnionych potrzebami Sił Zbrojnych, na wniosek żołnierza zawodowego złożony nie później niż przed osiągnięciem wieku 60 lat życia, może wyrazić zgodę na dalsze pełnienie przez niego zawodowej służby wojskowej, określając termin zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, przy czym termin zwolnienia z zawodowej służby wojskowej nie może być późniejszy niż dzień osiągnięcia przez żołnierza zawodowego wieku 65 lat.

Art. 228. [Zwolnienie żołnierza zawodowego z zawodowej służby wojskowej] 1. Żołnierza zawodowego można zwolnić z zawodowej służby wojskowej wskutek:

1) skazania prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności lub aresztu wojskowego z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary;

2) odmowy wydania lub cofnięcia żołnierzowi wymaganego poświadczenia bezpieczeństwa;

3) niewyznaczenia na stanowisko służbowe na kolejną kadencję;

4) otrzymania dostatecznej ogólnej oceny w opinii służbowej;

5) zaistnienia potrzeb Sił Zbrojnych – za pisemną zgodą żołnierza;

6) skazania prawomocnym wyrokiem na karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności lub karę aresztu wojskowego z warunkowym zawieszeniem jej wykonania;

7) skreślenia żołnierza zawodowego w trakcie kształcenia, o którym mowa w art. 95 ust. 4, z listy kształconych z uwagi na niespełnienie wymogów określonych w regulaminie nauki lub studiów;

8) zachowania naruszającego godność lub honor żołnierza lub nielicującego z powagą służby oraz godzącego w dobre imię lub interes Sił Zbrojnych;

9) upływu 12 miesięcy zawieszenia w czynnościach służbowych, jeżeli nie ustały przyczyny będące podstawą zawieszenia;

10) popełnienia czynu o znamionach przestępstwa albo przestępstwa skarbowego, jeżeli popełnienie czynu jest oczywiste i uniemożliwia dalsze pozostawanie w służbie;

11) upływu 12 miesięcy od dnia zaprzestania pełnienia służby z powodu choroby lub pobytu w szpitalu albo innym podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne oraz niewystępowanie przesłanek, o których mowa w art. 18 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780).

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, zwolnienie z zawodowej służby wojskowej następuje po 6 miesiącach od upływu kadencji, w ostatnim dniu miesiąca. Okres ten może być skrócony na pisemny wniosek żołnierza.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 8, stosuje się odpowiednio art. 128 ust. 6–9 oraz art. 456.

Art. 229. [Termin zwolnienia] 1. Zwolnienie z zawodowej służby wojskowej w przypadkach, o których mowa w art. 226 pkt 2, 4, 6–10 i 16 oraz art. 228 ust. 1, następuje decyzją organu wymienionego w art. 186 ust. 1.

2. Zwolnienie z zawodowej służby wojskowej w przypadkach, o których mowa w art. 226 pkt 1, 3, 5 i 11–15, następuje z mocy prawa z dniem uprawomocnienia się odpowiedniego orzeczenia lub z dniem, w którym decyzja stała się ostateczna, albo z dniem zaistnienia okoliczności stanowiącej podstawę zwolnienia żołnierza zawodowego ze służby, z zastrzeżeniem art. 233.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 2, dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zawodowy pełni służbę, stwierdza fakt zwolnienia żołnierza z zawodowej służby wojskowej rozkazem personalnym, wydanym do celów ewidencyjnych.

4. Zwolnienie z zawodowej służby wojskowej w przypadkach niewymienionych w ust. 2 następuje z dniem określonym w decyzji organu, o którym mowa w art. 186 ust. 1.

Art. 230. [Wypowiedzenie stosunku służbowego] Żołnierz zawodowy może w każdym czasie wypowiedzieć stosunek służbowy zawodowej służby wojskowej bez podawania przyczyny.

Art. 231. [Organy właściwe do zwalniania z zawodowej służby wojskowej] 1. Organami właściwymi do zwalniania z zawodowej służby wojskowej są organy właściwe do powoływania do służby, a w przypadku zwolnienia z zawodowej służby wojskowej w trakcie kształcenia w uczelni wojskowej, o którym mowa w art. 186 ust. 2, rektor-komendant uczelni wojskowej.

2. Zwolnienie z zawodowej służby wojskowej żołnierza zawodowego wskutek dokonanego wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej następuje po upływie 3 miesięcy od dnia złożenia wypowiedzenia przez żołnierza w ostatnim dniu miesiąca.

3. Okres wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej, o którym mowa w ust. 2, może być skrócony za pisemną zgodą zwalnianego żołnierza zawodowego i właściwego organu, przy czym kończyć się musi ostatniego dnia miesiąca.

Art. 232. [Odszkodowanie] 1. W przypadku uchylenia orzeczenia albo wyroku, o których mowa w art. 226 pkt 11–15 albo art. 228 ust. 1 pkt 1 i 6, albo uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej, ulegają uchyleniu skutki tego orzeczenia albo decyzji, jakie wynikły dla żołnierza zawodowego z tego tytułu.

2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, data zwolnienia z zawodowej służby wojskowej nie ulega zmianie.

3. Żołnierzowi zawodowemu, o którym mowa w ust. 1, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie w wysokości sześciokrotności kwoty uposażenia zasadniczego, wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym, z uwzględnieniem powstałych zmian mających wpływ na prawo do uposażenia lub jego wysokość, a w przypadku gdy stanowisko służbowe, które żołnierz zawodowy zajmował przed zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej, nie istnieje, według stawek na porównywalnym pod względem stopnia etatowego i grupy uposażenia stanowisku służbowym, obowiązujących w dniu uprawomocnienia się orzeczenia lub decyzji wymienionych w ust. 1.

Art. 233. [Zwolnienie sędziego sądu wojskowego lub prokuratora do spraw wojskowych] W przypadku zwolnienia prokuratora do spraw wojskowych, będącego żołnierzem zawodowym, z zawodowej służby wojskowej, pozostaje on na stanowisku prokuratora w danej jednostce organizacyjnej prokuratury niezależnie od liczby stanowisk prokuratorskich w tej jednostce.

Art. 234. [Warunki i tryb zwalniania żołnierzy zawodowych z zawodowej służby wojskowej] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, warunki i tryb zwalniania żołnierzy zawodowych z zawodowej służby wojskowej, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia sprawności postępowania w tych sprawach oraz jego jawności.

Art. 235. [Pierwszeństwo w zatrudnieniu na stanowiskach związanych z obronnością kraju w administracji publicznej] 1. Żołnierz zwolniony z zawodowej służby wojskowej z powodu, o którym mowa w art. 226 pkt 3 i 10 oraz art. 228 ust. 1 pkt 3, 5 i 11, który pełnił zawodową służbę wojskową co najmniej przez 10 lat, ze względu na szczególny charakter wykształcenia, doświadczenia wojskowego i wiedzy specjalistycznej korzysta z pierwszeństwa w zatrudnieniu na stanowiskach związanych z obronnością kraju w administracji publicznej.

2. Ewidencję stanowisk pracy związanych z obronnością kraju w administracji publicznej prowadzi Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji na podstawie informacji przekazywanych przez właściwe miejscowo organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego, w których dyspozycji lub zasobach znajdują się te stanowiska.

3. Organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego współpracują z Szefem Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji w zakresie ewidencjonowania stanowisk związanych z obronnością kraju, w tym stanowisk dotyczących planowania i realizacji pozamilitarnych przygotowań obronnych w państwie.

4. Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji wydaje żołnierzowi, o którym mowa w ust. 1, na jego wniosek, w terminie 14 dni, zaświadczenie stwierdzające jego predyspozycje do zajmowania stanowiska pracy określonego w ust. 1.

5. Wniosek, o którym mowa w ust. 4, zawiera:

1) imię i nazwisko żołnierza zawodowego;

2) stopień wojskowy;

3) miejsce urodzenia;

4) adres zamieszkania i adres do korespondencji;

5) numer PESEL;

6) wskazanie stanowiska pracy związanego z obronnością kraju, o które ubiega się żołnierz zawodowy;

7) podpis żołnierza zawodowego.

6. Zaświadczenie, o którym mowa w ust. 4, zawiera co najmniej:

1) dane, o których mowa w ust. 5;

2) okres pełnienia zawodowej służby wojskowej, w tym okres pełnienia służby w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze i zajmowane stanowisko służbowe;

3) wykształcenie i posiadane kwalifikacje zawodowe;

4) przyczyny rozwiązania stosunku służbowego;

5) pouczenie.

7. Uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, w pierwszej kolejności przysługuje byłym żołnierzom zawodowym, którzy zostali zwolnieni z zawodowej służby wojskowej wskutek ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do pełnienia zawodowej służby wojskowej wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej pełnionej poza granicami państwa, związanej z realizacją celów, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa.

8. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, stanowiska pracy związane z obronnością kraju w administracji publicznej, z uwzględnieniem potrzeb obronności państwa i konieczności zapewnienia odpowiedniego wykorzystania kwalifikacji żołnierzy zawodowych na tych stanowiskach.

9. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania w sprawach ewidencjonowania stanowisk związanych z obronnością kraju, sposób gromadzenia informacji o zajętych stanowiskach pracy związanych z obronnością kraju oraz wzór zaświadczenia stwierdzającego predyspozycje żołnierza zawodowego do zajmowania stanowiska pracy związanego z obronnością kraju, uwzględniając konieczność zapewnienia sprawności postępowania i jego właściwego przebiegu oraz jednolitości postępowania przy wydawaniu zaświadczeń.

Art. 236. [Pomoc] 1. Na terenie kraju żołnierz zawodowy, za uprzednią pisemną zgodą dowódcy jednostki wojskowej, może, na pisemny wniosek, korzystać z pomocy w zakresie:

1) doradztwa zawodowego, o ile pełnił zawodową służbę wojskową co najmniej 3 lata,

2) przekwalifikowania zawodowego i pośrednictwa pracy na 6 miesięcy przed zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej, o ile pełnił tę służbę co najmniej 4 lata,

3) praktyk zawodowych na 3 miesiące przed zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej, o ile pełnił zawodową służbę wojskową co najmniej 9 lat

– udzielanej przez właściwe podmioty.

2. Do zgody, o której mowa w ust. 1, nie stosuje się art. 106 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

3. Żołnierz zawodowy, który został zwolniony z zawodowej służby wojskowej wskutek ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do pełnienia zawodowej służby wojskowej wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej albo który pełnił zawodową służbę wojskową co najmniej 4 lata, z wyjątkiem zwolnionego ze służby wojskowej z powodu, o którym mowa w art. 226 pkt 1, 2, 7 i 11–15, w okresie 2 lat od dnia zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, może korzystać, na terenie kraju, na pisemny wniosek, z pomocy w zakresie doradztwa zawodowego, przekwalifikowania i pośrednictwa pracy, udzielanej przez właściwe organy.

4. Wniosek, o którym mowa w ust. 1 i 3, zawiera co najmniej:

1) imię i nazwisko uprawnionego;

2) stopień wojskowy;

3) numer PESEL;

4) adres zamieszkania (adres do korespondencji) i numer telefonu kontaktowego;

5) adres jednostki wojskowej;

6) rodzaj oczekiwanej pomocy;

7) nazwę ośrodka szkolenia lub nazwę instytucji organizującej praktykę zawodową (adres, NIP, REGON);

8) termin i miejsce realizacji pomocy;

9) przewidywane koszty pomocy;

10) informacje dotyczące uzyskanej dotychczas pomocy;

11) uzasadnienie wyboru rodzaju oczekiwanej pomocy.

5. Wniosek o pomoc w zakresie przekwalifikowania zawodowego należy złożyć w terminie do 2 lat od dnia zwolnienia z zawodowej służby wojskowej.

6. Pomoc w zakresie przekwalifikowania zawodowego nie może trwać dłużej niż 6 miesięcy od dnia, w którym upłynął termin do złożenia wniosku wskazanego w ust. 5.

7. Żołnierz zawodowy, który został zwolniony z zawodowej służby wojskowej wskutek ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do pełnienia zawodowej służby wojskowej wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej pełnionej poza granicami państwa, związanej z realizacją celów, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa, korzysta z pomocy, o której mowa w ust. 3, bezterminowo.

8. W ramach pomocy, o której mowa w ust. 1 i 3, do wysokości limitów, mogą być pokrywane koszty:

1) przekwalifikowania zawodowego, rozumianego jako zmiana posiadanych kwalifikacji zawodowych na inne, celem wykonywania nowego zawodu, nabycia nowych kwalifikacji w ramach tego samego zawodu, uzyskania innych kwalifikacji zawodowych niezbędnych do funkcjonowania na rynku pracy, uzyskania certyfikatu, licencji, zdania egzaminu lub uzyskania wpisu na listę uprawnionych do wykonywania zawodu;

2) przejazdów z miejsca zamieszkania do ośrodka szkolenia, w którym następuje przekwalifikowanie zawodowe, lub do miejsca odbywania praktyki zawodowej i z powrotem;

3) zakwaterowania w okresie przekwalifikowania zawodowego lub odbywania praktyki zawodowej.

9. Wysokość limitów, o których mowa w ust. 8, wynosi za:

1) przekwalifikowanie zawodowe – 60% najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego obowiązującego w dniu 1 stycznia roku kalendarzowego, w którym zainteresowany wystąpił po raz pierwszy z wnioskiem o udzielenie pomocy w przekwalifikowaniu zawodowym;

2) przejazdy z miejsca zamieszkania do ośrodka szkolenia lub miejsca odbywania praktyki zawodowej i z powrotem – do wysokości równowartości 20 przejazdów, których koszt jednostkowy nie przekracza ceny biletu jednorazowego w 2 klasie pociągu według taryfy pośpiesznej, z uwzględnieniem przysługujących ulg, z wyjątkiem biletów na miejsca rezerwowane, sypialne lub miejsca do leżenia;

3) zakwaterowanie w miejscu szkolenia lub w miejscu odbywania praktyki zawodowej – do wysokości równowartości 30 noclegów, których koszt jednostkowy nie przekracza 300% ryczałtu za noclegi, określonego w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.

10. Żołnierzowi zawodowemu i żołnierzowi zawodowemu, który został zwolniony z zawodowej służby wojskowej, pokrywa się koszty, o których mowa w ust. 8 pkt 1, w wysokości:

1) po 4 latach służby wojskowej – 100%,

2) po 9 latach służby wojskowej – 200%,

3) po 15 latach służby wojskowej – 300%

– limitu określonego w ust. 9 pkt 1.

11. Małżonkom oraz dzieciom, o których mowa w ust. 15, oraz żołnierzom zawodowym zwolnionym z zawodowej służby wojskowej wskutek ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do pełnienia zawodowej służby wojskowej z przyczyn, o których mowa w ust. 3 i 7, pokrywa się koszty, o których mowa w ust. 8 pkt 1, w wysokości 300% limitu określonego w ust. 9 pkt 1.

12. Koszty, o których mowa w ust. 8 pkt 2 i 3, pokrywa się, jeżeli przejazd odbywa się na odległość powyżej 50 kilometrów w jedną stronę.

13. W przypadku nieukończenia przekwalifikowania zawodowego i praktyk zawodowych z winy uprawnionego zwrotowi podlegają:

1) koszty, o których mowa w ust. 8;

2) wypłacone żołnierzowi uposażenie za okres, w którym był skierowany na praktykę zawodową.

14. Pomoc w zakresie doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy jest realizowana bezpłatnie.

15. Z pomocy, o której mowa w ust. 3, mogą korzystać bezterminowo, na pisemny wniosek, również małżonek oraz dzieci, które pozostawały na utrzymaniu żołnierza zawodowego, który:

1) zaginął lub poniósł śmierć w związku z wykonywaniem zadań służbowych;

2) zmarł w okresie 3 lat po zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej w następstwie wypadku lub choroby pozostającej w związku z wykonywaniem zadań służbowych.

16. Podmiotami właściwymi w zakresie udzielania pomocy, o której mowa w ust. 1 i 3, są:

1) kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw socjalnych;

2) dyrektor Centralnego Ośrodka Aktywizacji Zawodowej;

3) kierownicy ośrodków aktywizacji zawodowej;

4) szefowie wojskowych centrów rekrutacji, właściwi ze względu na terytorialny zasięg działania;

5) właściwi dyrektorzy wojskowych biur emerytalnych.

17. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) dokumenty, które należy złożyć wraz z wnioskiem w celu skorzystania z pomocy, o której mowa w ust. 1 i 3,

2) tryb:

a) korzystania z uprawnień, o których mowa w ust. 1–15,

b) dokonywania zwrotu kosztów, o których mowa w ust. 13,

3) terminy w zakresie:

a) przesyłania wniosku o pomoc, o której mowa w ust. 1 i 3,

b) przesyłania dokumentu potwierdzającego ukończenie przekwalifikowania zawodowego i praktyk zawodowych,

c) zwrotu kosztów przekwalifikowania zawodowego i praktyk zawodowych

– uwzględniając konieczność zagwarantowania odpowiedniego przygotowania uprawnionych do funkcjonowania na rynku pracy, prawidłowego wykorzystania środków finansowych przeznaczanych na ten cel oraz zapewnienia jednolitości i sprawności postępowania w tym zakresie.

Art. 237. [Okres zatrudnienia] Okres pełnienia zawodowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszystkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, z zastrzeżeniem art. 458 ust. 7. Żołnierz zawodowy zwolniony ze służby wojskowej, który podjął pracę w roku kalendarzowym, w którym nastąpiło jego zwolnienie z zawodowej służby wojskowej, nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego w następnym roku kalendarzowym.

Art. 238. [Pasywna rezerwa i stan spoczynku] 1. Żołnierzy zwolnionych z zawodowej służby wojskowej przenosi się do pasywnej rezerwy, jeżeli ze względu na wiek podlegają obowiązkowi służby wojskowej i zostali uznani za zdolnych do tej służby. Żołnierze ci mogą posługiwać się posiadanym stopniem wojskowym z określeniem „w rezerwie”.

2. Żołnierzy zwolnionych z zawodowej służby wojskowej, którzy ze względu na wiek albo stan zdrowia nie podlegają obowiązkowi służby wojskowej, przenosi się w stan spoczynku. Żołnierze ci mogą posługiwać się posiadanym stopniem wojskowym z określeniem „w stanie spoczynku”.

Art. 239. [Świadectwo służby] 1. Żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej wydaje się niezwłocznie świadectwo służby.

2. W świadectwie służby podaje się następujące dane niezbędne do ustalenia uprawnień wynikających ze stosunku służbowego oraz z ubezpieczenia społecznego:

1) imię (imiona) i nazwisko;

2) imiona rodziców;

3) datę i miejsce urodzenia, numer PESEL;

4) okres pełnienia czynnej służby wojskowej z uwzględnieniem służby niezawodowej i zawodowej;

5) ostatnio zajmowane stanowisko służbowe;

6) podstawę prawną zwolnienia z zawodowej służby wojskowej;

7) liczbę dni urlopu wypoczynkowego, w tym niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego, dodatkowego urlopu wypoczynkowego, zdrowotnego, szkoleniowego i okolicznościowego wykorzystanego przez żołnierza w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek służbowy;

8) okresy korzystania w czasie całej służby z urlopu bezpłatnego i podstawę prawną jego udzielenia;

9) okres korzystania w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek służbowy, z urlopu okolicznościowego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny i podstawę prawną jego udzielenia;

10) urlop macierzyński wykorzystany w okresie służby, dodatkowy urlop macierzyński, urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlop ojcowski oraz urlop rodzicielski;

11) urlop wychowawczy wykorzystany w okresie służby;

12) zwolnienia od zajęć służbowych wykorzystane w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek służbowy;

12a) zwolnienia od zajęć służbowych z powodu działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność tego żołnierza, o którym mowa w art. 284 ust. 1;

12b) urlop opiekuńczy, o którym mowa w art. 284 ust. 1;

13) liczbę niewykorzystanych dni urlopu wypoczynkowego, za które żołnierzowi wypłacono ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w art. 459 pkt 2;

14) potrącenia z uposażenia, o których mowa w art. 469;

15) okresy pełnienia służby wojskowej w warunkach uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia;

16) okresy pełnienia służby wojskowej na stanowiskach określanych jako stanowiska służbowe o szczególnych właściwościach, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 287 ust. 6;

17) okres pełnienia służby uzasadniającej podwyższenie emerytury wojskowej na podstawie przepisów o świadczeniach emerytalnych żołnierzy zawodowych;

18) okres pozostawania poza służbą;

19) informacje na temat ubezpieczenia społecznego, w przypadku gdy żołnierz zawodowy nie nabył uprawnień do emerytury wojskowej;

20) zaliczone do dnia 30 czerwca 2004 r. do wysługi lat w stopniu wojskowym okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub ze współmałżonkiem, na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. poz. 310);

21) dane zamieszczone na wniosek zwolnionego żołnierza.

3. Na prośbę żołnierza, zgłoszoną przed dniem wydania świadectwa służby, w świadectwie podaje się szczegółowe informacje dotyczące stanowisk służbowych zajmowanych w trakcie pełnienia służby, a także informacje o wysokości i składnikach uposażenia na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym oraz o posiadanych kwalifikacjach.

4. Do wydania świadectwa służby oraz do jego prostowania jest uprawniony dowódca jednostki wojskowej.

5. Były żołnierz zawodowy może żądać sprostowania świadectwa służby w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia.

6. W przypadku niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa służby byłemu żołnierzowi zawodowemu przysługuje odszkodowanie z tytułu poniesionej przez niego w związku z tym szkody, w wysokości uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym, za czas pozostawania bez pracy z tego powodu, nie dłuższy jednak niż 6 tygodni.

7. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb wydawania i prostowania świadectwa służby oraz tryb przyznawania odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej niewydaniem w terminie lub wydaniem niewłaściwego świadectwa służby, a także wzór świadectwa służby, uwzględniając sprawność postępowania w tych sprawach oraz tego, że wzór świadectwa służby powinien odpowiadać wzorom świadectw pracy i służby dla innych grup zawodowych.

Art. 241. [Pełnienie służby w aktywnej rezerwie] Służba w aktywnej rezerwie jest pełniona w jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych na etatach przewidzianych dla tej służby.

Art. 242. [Żołnierz aktywnej rezerwy] Żołnierz aktywnej rezerwy, zwany dalej „żołnierzem AR”, może być kierowany do pełnienia służby na stanowiska w Polskich Kontyngentach Wojskowych na swój wniosek. Żołnierz AR może pełnić służbę w Polskich Kontyngentach Wojskowych na stanowiskach przewidzianych dla żołnierzy zawodowych.

Art. 243. [Okres pełnienia służby w aktywnej rezerwie] 1. Służbę w aktywnej rezerwie pełni się raz na kwartał jednorazowo, przez co najmniej 2 dni w czasie wolnym od pracy oraz jednorazowo, przez 14 dni, co najmniej raz na 3 lata.

2. Służba w aktywnej rezerwie może być pełniona również w trybie natychmiastowego stawiennictwa.

3. Służbę w aktywnej rezerwie żołnierz AR pełni w określonych przez dowódcę jednostki wojskowej dniach służby.

4. Służbę w aktywnej rezerwie żołnierz AR może pełnić również w inne dni, stosownie do potrzeb Sił Zbrojnych, po uzgodnieniu z tym żołnierzem lub na jego wniosek, oraz w dni, w których został wezwany do natychmiastowego stawiennictwa.

Art. 244. [Powołanie żołnierza AR do zawodowej służby wojskowej] Żołnierz AR może być powołany do zawodowej służby wojskowej, jeżeli pełnił czynną służbę wojskową przez okres co najmniej 3 lat i uzyskał pozytywną opinię służbową.

Art. 245. [Wykaz dni pełnienia służby] 1. Dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierze AR pełnią służbę na stanowisku, w formie zbiorowego wykazu dla jednostki wojskowej, ustala dni, w których w danym roku kalendarzowym służba ta jest pełniona.

2. Wykaz sporządza się nie później niż na 30 dni przed upływem roku kalendarzowego poprzedzającego rok kalendarzowy, w którym służba w aktywnej rezerwie będzie pełniona, i zapoznaje się z nim żołnierzy AR za potwierdzeniem.

3. Ustalenie dni, o których mowa w ust. 1, w pierwszym roku kalendarzowym pełnienia przez żołnierza AR służby może nastąpić w dowolnym okresie tego roku, w formie załącznika do wykazu, w którym mowa w ust. 1.

4. Wykaz może być zmieniany na uzasadniony wniosek żołnierza AR albo za jego zgodą.

5. Żołnierz AR po zapoznaniu się z wykazem zawiadamia niezwłocznie swojego pracodawcę o dniach, w których będzie pełnił służbę wojskową, oraz o zmianach tych terminów, a także zawiadamia pracodawcę o wezwaniu go do pełnienia tej służby w innych dniach.

6. W przypadku wezwania żołnierza AR do pełnienia służby w trybie natychmiastowego stawiennictwa dowódca jednostki wojskowej, do której żołnierz został wezwany, niezwłocznie zawiadamia o tym fakcie pracodawcę tego żołnierza.

Art. 246. [Przydział mobilizacyjny] 1. W pierwszym dniu pełnienia służby w aktywnej rezerwie dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz AR pełni służbę, wyznacza go na stanowisko służbowe i nadaje mu przydział mobilizacyjny.

2. Żołnierzowi AR, po złożeniu przysięgi wojskowej, dowódca jednostki wojskowej wydaje książeczkę wojskową.

3. W czasie pełnienia służby w aktywnej rezerwie żołnierza AR można kierować w podróż służbową, delegować go do wykonywania zadań poza jednostką wojskową lub w innej jednostce wojskowej, w tym w ośrodku szkolenia, a także kierować go za jego zgodą lub na jego wniosek na kurs lub szkolenie oraz przenosić do innej jednostki wojskowej w celu dalszego pełnienia tej służby.

4. W czasie pełnienia służby w aktywnej rezerwie żołnierza AR można wyznaczyć na inne stanowisko służbowe, jeżeli:

1) stan zdrowia żołnierza AR pogorszył się, uniemożliwiając pełnienie służby wojskowej na zajmowanym stanowisku służbowym, i zostało to stwierdzone orzeczeniem wojskowej komisji lekarskiej;

2) żołnierz AR utracił kwalifikacje wymagane na zajmowanym stanowisku;

3) żołnierz AR pozyskał nowe kwalifikacje;

4) nastąpiła likwidacja lub zmiana zajmowanego stanowiska;

5) zmieniły się potrzeby etatowe jednostki wojskowej;

6) względy służbowe za tym przemawiają.

5. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb kierowania żołnierzy AR w podróż służbową, delegowania ich do wykonywania zadań poza jednostką wojskową lub w innej jednostce wojskowej, kierowania ich na kurs lub szkolenie oraz przenoszenia ich do innej jednostki wojskowej w celu dalszego pełnienia służby, uwzględniając konieczność zapewnienia efektywnego pełnienia służby w aktywnej rezerwie.

Art. 247. [Zastosowanie art. 172] Do osób pozostających w aktywnej rezerwie stosuje się, odpowiednio, art. 172.

Art. 249. [Ćwiczenia wojskowe] Ćwiczenia wojskowe mogą być odbywane jako:

1) jednodniowe;

2) krótkotrwałe – trwające nieprzerwanie do 30 dni;

3) długotrwałe – trwające nieprzerwanie do 90 dni;

4) rotacyjne – trwające łącznie do 30 dni i odbywane z przerwami w określonych dniach w ciągu danego roku kalendarzowego.

Art. 250. [Miejsca odbywania ćwiczeń wojskowych] Żołnierze PR odbywają ćwiczenia wojskowe w jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych albo jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowanych oraz w innych podmiotach wskazanych przez Ministra Obrony Narodowej.

Art. 251. [Czas trwania ćwiczeń wojskowych] Czas trwania ćwiczeń wojskowych w odniesieniu do żołnierza PR nie może przekraczać łącznie 90 dni w ciągu roku, przy czym żołnierz PR może odbywać ćwiczenia wojskowe trwające do 24 godzin nie więcej niż 3 razy w roku, a pozostałe ćwiczenia raz w roku.

Art. 252. [Brak zastosowania art. 251] Przepisu art. 251 nie stosuje się do działań związanych z udziałem w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjami poszukiwawczymi oraz ratowania życia ludzkiego.

Art. 253. [Pełnienie funkcji kapelana wojskowego] Duchowni, z wyjątkiem wybieranych na określoną kadencję, oraz członkowie zakonów mogą być powoływani do odbywania ćwiczeń wojskowych tylko w celu przeszkolenia do pełnienia funkcji kapelana wojskowego, za zgodą właściwego przełożonego kościelnego.

Art. 255. [Szkolenia] 1. Do użycia w Siłach Zbrojnych nabywa się psy i konie spełniające wymagania zdrowotne i użytkowe określone w przepisach wydanych na podstawie art. 267 pkt 3, zapewniające przydatność zwierzęcia do użycia go w celu realizacji zadań ustawowych, o których mowa w art. 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych oraz art. 11, lub w celach reprezentacyjnych.

2. Psy służbowe, psy kontraktowe i konie służbowe mogą być używane w Siłach Zbrojnych po odbyciu specjalistycznego szkolenia. Przewodnicy i kandydaci na przewodników wraz z psami służbowymi lub psami kontraktowymi oraz żołnierze-jeźdźcy i kandydaci na żołnierzy-jeźdźców wraz z końmi służbowymi odbywają szkolenie w jednostce organizacyjnej wskazanej przez Ministra Obrony Narodowej. W przypadkach uzasadnionych potrzebami Sił Zbrojnych szkolenie psów służbowych i psów kontraktowych może odbywać się w innych podmiotach.

3. Szkolenie przewodnika psa służbowego i psa służbowego oraz właściciela psa kontraktowego i psa kontraktowego kończy się egzaminem przed komisją powołaną przez kierownika jednostki organizacyjnej, o której mowa w ust. 2 zdanie drugie. Uzyskanie oceny pozytywnej z egzaminu końcowego potwierdza się wydaniem przewodnikowi psa służbowego i właścicielowi psa kontraktowego odpowiednio upoważnienia do wykonywania czynności z użyciem psa służbowego i atestu psa służbowego lub upoważnienia do wykonywania czynności z użyciem psa kontraktowego i atestu psa kontraktowego. W przypadkach gdy szkolenie psa służbowego lub psa kontraktowego odbywa się w innych podmiotach, o których mowa w ust. 2 zdanie trzecie, egzaminu przed komisją powołaną przez kierownika jednostki organizacyjnej, o której mowa w ust. 2 zdanie drugie, nie przeprowadza się i uznaje się dokumenty potwierdzające odbycie szkolenia, wydane przez te podmioty.

4. Psy służbowe wycofane z użycia, psy kontraktowe wycofane z użycia, które przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu były używane w jednostce wojskowej, i konie służbowe wycofane z użycia pozostają na stanie jednostki wojskowej, w której były używane.

5. Zakwalifikowanym do użycia w Siłach Zbrojnych psom służbowym i psom kontraktowym nadaje się nazwy, znakuje się je, jeżeli nie są znakowane, i wydaje się dowód tożsamości odpowiednio psa służbowego lub psa kontraktowego, określony w przepisach wydanych na podstawie art. 267 pkt 7. Zakwalifikowane do użycia w Siłach Zbrojnych konie służbowe znakuje się, jeżeli nie są znakowane, i wydaje się dowód tożsamości konia służbowego określony w przepisach wydanych na podstawie art. 267 pkt 7.

6. Psy służbowe, psy kontraktowe i konie służbowe ujmuje się w ewidencji określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 267 pkt 4 i 5.

Art. 256. [Opiekunowie] Opiekunem psa służbowego, opiekunem psa kontraktowego lub opiekunem konia służbowego jest odpowiednio:

1) przewodnik – żołnierz lub pracownik, któremu przydzielono pod opiekę psa służbowego i który ukończył szkolenie i uzyskał pozytywną ocenę z egzaminu końcowego;

2) kandydat na przewodnika – żołnierz lub pracownik, któremu przydzielono pod opiekę psa służbowego i którego skierowano po raz pierwszy na szkolenie;

3) właściciel – żołnierz pełniący czynną służbę wojskową, który ukończył szkolenie, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 267 pkt 1, z którym zawarto kontrakt, na podstawie którego jednostka wojskowa używa psa w trakcie trwania kontraktu;

4) żołnierz-jeździec – żołnierz, któremu przydzielono pod opiekę konia służbowego i który ukończył szkolenie i uzyskał pozytywną ocenę z egzaminu końcowego;

5) kandydat na żołnierza-jeźdźca – żołnierz, któremu przydzielono pod opiekę konia służbowego i którego skierowano po raz pierwszy na szkolenie.

Art. 257. [Opiekun psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia] 1. Opiekunem psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia w pierwszej kolejności może być dotychczasowy opiekun tego zwierzęcia, jeżeli złoży pisemną deklarację woli sprawowania opieki.

2. W następnej kolejności opiekunem psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia może być inny opiekun psa służbowego lub konia służbowego, jeżeli złoży pisemną deklarację woli sprawowania opieki.

3. Jeżeli pies służbowy wycofany z użycia lub koń służbowy wycofany z użycia nie zostanie powierzony opiekunowi, o którym mowa w ust. 1 albo 2, zwierzę można powierzyć innemu żołnierzowi albo innej zainteresowanej osobie, jeżeli złoży pisemną deklarację woli sprawowania opieki oraz posiada wiedzę i umiejętności w zakresie opieki nad psem lub koniem.

4. W przypadku śmierci opiekuna psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia opiekunem tego zwierzęcia w pierwszej kolejności może zostać członek rodziny zmarłego opiekuna, który prowadził z tym opiekunem wspólne gospodarstwo domowe, jeżeli złoży pisemną deklarację woli sprawowania opieki. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

5. W przypadku gdy pies służbowy wycofany z użycia lub koń służbowy wycofany z użycia nie zostanie powierzony osobom, o których mowa w ust. 1–4, opiekę nad zwierzęciem sprawuje jednostka wojskowa, na której stanie znajduje się zwierzę. Dowódca jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę, w uzgodnieniu z dowódcą jednostki organizacyjnej realizującej szkolenie, może przekazać psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia pod opiekę tej jednostki.

6. Dowódca jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę, lub dowódca jednostki organizacyjnej realizującej szkolenie wyznacza opiekuna psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia.

7. Dowódca jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę, lub dowódca jednostki organizacyjnej realizującej szkolenie mogą powierzyć opiekę nad psem służbowym wycofanym z użycia lub koniem służbowym wycofanym z użycia organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt.

8. Opiekunem psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia nie może zostać osoba, która w następstwie swojego zawinionego działania przyczyniła się do wycofania z użycia psa służbowego lub konia służbowego.

9. Opiekunem psa służbowego lub konia służbowego wycofanego z użycia nie może zostać opiekun, któremu odebrano zwierzę z powodów, o których mowa w art. 266 ust. 1 pkt 1 lub 2. Do organizacji, o której mowa w ust. 7, zdanie pierwsze stosuje się.

Art. 258. [Prawidłowe utrzymanie zwierzęcia] Opiekun psa służbowego, opiekun konia służbowego, opiekun psa służbowego wycofanego z użycia i opiekun konia służbowego wycofanego z użycia oraz organizacja, o której mowa w art. 257 ust. 7, zapewniają prawidłowe utrzymanie zwierzęcia obejmujące w szczególności:

1) racjonalne żywienie oraz stały dostęp do czystej i świeżej wody;

2) dbanie o stan zdrowia i kondycję, w tym poddawanie terminowym szczepieniom i zabiegom profilaktycznym oraz zapewnienie możliwości codziennego ruchu;

3) pielęgnację i utrzymanie w czystości;

4) warunki utrzymania dostosowane do potrzeb biologicznych.

Art. 259. [Żywienie zwierząt] 1. Żywienie psa służbowego, psa kontraktowego, konia służbowego, psa służbowego wycofanego z użycia, psa kontraktowego wycofanego z użycia, który przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu był używany w jednostce wojskowej, lub konia służbowego wycofanego z użycia jest racjonalne, dostosowane do potrzeb jego organizmu, wagi, wieku, stanu zdrowia, warunków klimatycznych, funkcji fizjologicznych oraz wysiłku fizycznego lub wskazań wojskowego lekarza weterynarii.

2. Żywienie psa służbowego, psa kontraktowego, konia służbowego, psa służbowego wycofanego z użycia, psa kontraktowego wycofanego z użycia, który przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu był używany w jednostce wojskowej, lub konia służbowego wycofanego z użycia odbywa się na podstawie normy wyżywienia, którą stanowi dobowa ilość karmy lub paszy, artykułów spożywczych oraz dodatków paszowych, niezbędnych do prawidłowego żywienia jednego psa lub konia. Z uwagi na zwiększone zapotrzebowanie energetyczne i odżywcze w trakcie odbywania szkolenia przez psa służbowego, psa kontraktowego lub konia służbowego norma ta może zostać podwyższona. W przypadku wycofania psa służbowego, psa kontraktowego wycofanego z użycia, który przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu był używany w jednostce wojskowej, lub konia służbowego wycofanego z użycia norma ta jest zmniejszana w związku ze zmniejszonym wysiłkiem fizycznym zwierzęcia.

3. W przypadku stwierdzenia przez wojskowego lekarza weterynarii konieczności zastosowania w żywieniu psa służbowego, psa kontraktowego, konia służbowego, psa służbowego wycofanego z użycia, psa kontraktowego wycofanego z użycia, który przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu był używany w jednostce wojskowej, lub konia służbowego wycofanego z użycia diety lub karmy leczniczej norma, o której mowa w ust. 2, może zostać podwyższona.

4. Opiekun psa służbowego, psa kontraktowego lub konia służbowego otrzymuje wyżywienie dla psa lub konia w naturze albo równoważnik pieniężny w formie ryczałtu na pokrycie kosztów wyżywienia zwierzęcia. Ryczałt wypłaca się co miesiąc z góry.

5. Opiekun psa służbowego wycofanego z użycia, opiekun psa kontraktowego wycofanego z użycia, który przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu był używany w jednostce wojskowej, opiekun konia służbowego wycofanego z użycia oraz organizacja, o której mowa w art. 257 ust. 7, otrzymują równoważnik pieniężny w formie ryczałtu na pokrycie kosztów wyżywienia zwierzęcia. Ryczałt wypłaca się co miesiąc z góry.

6. Opiekun oraz organizacja, o której mowa w art. 257 ust. 7, są obowiązani do proporcjonalnego zwrotu wypłaconego ryczałtu na pokrycie kosztów wyżywienia zwierzęcia w przypadku:

1) padnięcia albo konieczności bezzwłocznego uśmiercenia zwierzęcia na zasadach określonych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2023 r. poz. 1580);

2) odebrania zwierzęcia, o którym mowa w art. 266 ust. 1;

3) utraty lub zaginięcia zwierzęcia;

4) rezygnacji ze sprawowania opieki nad zwierzęciem;

5) powierzenia opieki nad psem służbowym lub koniem służbowym innemu opiekunowi, o którym mowa w art. 266 ust. 4;

6) korzystania przez zwierzę w trakcie odbywania szkolenia z wyżywienia w naturze;

7) prawomocnego orzeczenia przepadku zwierzęcia;

8) rozwiązania kontraktu, o którym mowa w art. 254 pkt 2.

7. W sprawach wypłaty ryczałtu z tytułu kosztów wyżywienia zwierzęcia oraz jego zwrotu właściwy jest ustanowiony przez Ministra Obrony Narodowej dysponent środków budżetu państwa właściwy dla jednostki wojskowej, na której stanie zwierzę się znajduje. W sprawie wydawania wyżywienia dla psa służbowego, psa kontraktowego lub konia służbowego w naturze właściwy jest dowódca jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę.

Art. 260. [Kontrakt] Określony w ustawie dla psa kontraktowego co najmniej pięcioletni okres trwania kontraktu, warunkujący nabycie uprawnień w zakresie zapewnienia prawidłowego utrzymania, w tym otrzymywania równoważnika pieniężnego w formie ryczałtu na pokrycie kosztów wyżywienia zwierzęcia, nie ma zastosowania w przypadku, gdy zwierzę przed upływem tego okresu zostanie wycofane z użycia w związku z utratą zdrowia lub trwałą utratą sprawności użytkowej w wyniku nieszczęśliwego zdarzenia, do którego doszło podczas jego pracy.

Art. 261. [Opieka lekarsko-weterynaryjna] 1. Opiekę lekarsko-weterynaryjną nad psami służbowymi, psami kontraktowymi, końmi służbowymi, psami służbowymi wycofanymi z użycia, psami kontraktowymi wycofanymi z użycia, które przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu były używane w jednostce wojskowej, oraz końmi służbowymi wycofanymi z użycia realizują wojskowi lekarze weterynarii. Wojskowi lekarze weterynarii opiekę tę wykonują w ramach usług realizowanych w wojskowych gabinetach weterynaryjnych będących zakładami leczniczymi dla zwierząt, o których mowa w ustawie z dnia 18 grudnia 2003 r. o zakładach leczniczych dla zwierząt (Dz. U. z 2019 r. poz. 24), w zakresie możliwości przypisanych dla gabinetu weterynaryjnego.

2. W nagłych przypadkach zagrożenia życia zwierzęcia wymagających udzielenia natychmiastowej pomocy oraz w celu przeprowadzenia diagnostyki i terapii psy służbowe, psy kontraktowe, konie służbowe, psy służbowe wycofane z użycia, psy kontraktowe wycofane z użycia, które przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu były używane w jednostce wojskowej, oraz konie służbowe wycofane z użycia mogą być kierowane do zakładów leczniczych dla zwierząt innych niż zakłady podległe Ministrowi Obrony Narodowej.

3. Koszty zabiegów profilaktycznych i leczenia psa służbowego, psa kontraktowego, konia służbowego, psa służbowego wycofanego z użycia, psa kontraktowego wycofanego z użycia, który przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu był używany w jednostce wojskowej, lub konia służbowego wycofanego z użycia, w tym koszty produktów leczniczych, pokrywa się ze środków budżetu państwa będących w dyspozycji Ministra Obrony Narodowej. W przypadku realizacji profilaktyki i leczenia przez inny zakład leczniczy dla zwierząt niż zakład podległy Ministrowi Obrony Narodowej koszty te są pokrywane na podstawie faktury.

4. Koszty utylizacji zwłok psa służbowego, psa kontraktowego, konia służbowego, psa służbowego wycofanego z użycia, psa kontraktowego wycofanego z użycia, który przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu był używany w jednostce wojskowej, lub konia służbowego wycofanego z użycia pokrywa się ze środków budżetu państwa będących w dyspozycji Ministra Obrony Narodowej na podstawie faktury.

5. W sprawach, o których mowa w ust. 3 i 4, właściwy jest ustanowiony przez Ministra Obrony Narodowej dysponent środków budżetu państwa właściwy dla jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę.

Art. 262. [Zakazy] 1. Opiekunowi psa kontraktowego, opiekunowi psa służbowego wycofanego z użycia, opiekunowi konia służbowego wycofanego z użycia oraz organizacji, o której mowa w art. 257 ust. 7, zabrania się:

1) zbywania zwierzęcia;

2) rozmnażania zwierzęcia;

3) wykorzystywania zwierzęcia w celach zarobkowych.

2. Opiekun psa kontraktowego wycofanego z użycia powiadamia dowódcę jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę, o zamiarze jego zbycia nie później niż w terminie 30 dni przed planowanym terminem zbycia. Siłom Zbrojnym przysługuje prawo pierwokupu psa.

3. Psy kontraktowe, które przeszły na własność Skarbu Państwa, stają się psami służbowymi.

Art. 263. [Wycofanie psa służbowego lub konia służbowego z użytku] 1. Psa służbowego lub konia służbowego wycofuje się z użycia w przypadku:

1) trwałej utraty sprawności użytkowej;

2) wystąpienia stanu chorobowego uniemożliwiającego dalsze używanie zwierzęcia w Siłach Zbrojnych;

3) wystąpienia narowów u konia;

4) braku postępów w szkoleniu rokujących osiągnięcie odpowiedniego poziomu wyszkolenia zwierzęcia;

5) padnięcia zwierzęcia albo konieczności bezzwłocznego jego uśmiercenia na zasadach określonych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt;

6) upływu 6 miesięcy od dnia jego utraty albo zaginięcia.

2. Psa służbowego lub konia służbowego można wycofać z użycia po ukończeniu:

1) 9. roku życia przez psa;

2) 18. roku życia przez konia.

3. Psa kontraktowego wycofuje się z użycia w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2, 4–6, lub wraz z zakończeniem kontraktu.

4. Psa służbowego lub konia służbowego wycofuje z użycia dowódca jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę.

Art. 264. [Nadzór] Nadzór nad psami służbowymi, psami kontraktowymi, końmi służbowymi, psami służbowymi wycofanymi z użycia, psami kontraktowymi wycofanymi z użycia, które przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu były używane w jednostce wojskowej, oraz końmi służbowymi wycofanymi z użycia sprawują dowódca jednostki wojskowej, na której stanie znajdują się zwierzęta, oraz wojskowi lekarze weterynarii.

Art. 265. [Umożliwienie sprawowania nadzoru] 1. Opiekun psa służbowego wycofanego z użycia, opiekun psa kontraktowego wycofanego z użycia, który przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu był używany w jednostce wojskowej, opiekun konia służbowego wycofanego z użycia i przedstawiciel organizacji, o której mowa w art. 257 ust. 7, w celu umożliwienia sprawowania nadzoru nad zwierzęciem, na żądanie żołnierza lub pracownika wyznaczonego przez dowódcę jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę, lub na żądanie wojskowego lekarza weterynarii okazują zwierzę, a opiekun konia okazuje dodatkowo dowód tożsamości konia.

2. Opiekun psa służbowego wycofanego z użycia, opiekun psa kontraktowego wycofanego z użycia, który przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu był używany w jednostce wojskowej, opiekun konia służbowego wycofanego z użycia oraz przedstawiciel organizacji, o której mowa w art. 257 ust. 7, niezwłocznie powiadamiają dowódcę jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę, o:

1) zmianie stałego miejsca przebywania lub chowu zwierzęcia, zmianie miejsca przebywania zwierzęcia trwającej dłużej niż 30 dni;

2) padnięciu albo konieczności bezzwłocznego uśmiercenia zwierzęcia na zasadach określonych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, utracie albo zaginięciu zwierzęcia oraz o okolicznościach tych zdarzeń.

3. Opiekun psa kontraktowego wycofanego z użycia, który przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu był używany w jednostce wojskowej, niezwłocznie powiadamia dowódcę jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę, o zbyciu zwierzęcia.

Art. 266. [Odebranie zwierzęcia opiekunowi lub organizacji] 1. Psa służbowego, konia służbowego, psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia odbiera się opiekunowi lub organizacji, o której mowa w art. 257 ust. 7, w przypadku:

1) stwierdzenia zaniedbania zwierzęcia;

2) niewywiązywania się z obowiązków opieki nad zwierzęciem lub postępowania wbrew zakazom, o których mowa w art. 262 ust. 1;

3) rezygnacji ze sprawowania opieki nad zwierzęciem.

2. Do czasu powierzenia psa służbowego, konia służbowego, psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia innemu opiekunowi opiekę nad zwierzęciem sprawuje jednostka wojskowa, na której stanie znajduje się zwierzę.

3. Psa służbowego, konia służbowego, psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia odbiera dowódca jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę, lub osoba przez niego upoważniona.

4. W przypadku przeniesienia opiekuna psa służbowego lub opiekuna konia służbowego na stanowisko służbowe niezwiązane z realizacją czynności służbowych związanych z użyciem zwierzęcia lub opieką nad zwierzęciem opieka nad tym psem lub koniem może zostać powierzona innemu opiekunowi psa służbowego lub innemu opiekunowi konia służbowego.

5. W przypadku czasowego braku możliwości sprawowania opieki nad psem służbowym lub koniem służbowym przez opiekuna dowódca jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę, może wyznaczyć czasowego opiekuna psa służbowego lub konia służbowego. Do czasowego opiekuna stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące opiekuna psa służbowego lub konia służbowego, z zastrzeżeniem, że ryczałt na pokrycie kosztów wyżywienia zwierzęcia wypłaca się co miesiąc z góry, proporcjonalnie do okresu sprawowania opieki nad psem służbowym lub koniem służbowym.

Art. 267. [Informacje dotyczące używania zwierząt do służby] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) jednostki organizacyjne właściwe do prowadzenia szkolenia kandydatów na przewodników psów służbowych, przewodników psów służbowych i psów służbowych, właścicieli psów kontraktowych i psów kontraktowych oraz kandydatów na żołnierzy-jeźdźców, żołnierzy-jeźdźców i koni służbowych, a także rodzaje i sposób ich szkolenia,

2) termin ważności upoważnienia i atestu, o których mowa w art. 255 ust. 3, oraz sposób ich przedłużania,

3) wymagania zdrowotne i użytkowe psów i koni zapewniające przydatność do użycia w Siłach Zbrojnych,

4) tryb nabywania, przekazywania i wycofywania z użycia w Siłach Zbrojnych psów służbowych i koni służbowych, podmiot właściwy do nabywania lub pokrywania kosztów tego nabycia oraz sposób prowadzenia ewidencji psów służbowych i ewidencji koni służbowych,

5) tryb pozyskiwania psów kontraktowych oraz sposób prowadzenia ewidencji psów kontraktowych,

6) wzór kontraktu, o którym mowa w art. 254 pkt 2,

7) sposób znakowania zakwalifikowanych do służby psów służbowych, psów kontraktowych i koni służbowych oraz wzory dowodu tożsamości psa służbowego, psa kontraktowego oraz dowodu tożsamości konia służbowego,

8) sposób utrzymania i używania psów służbowych, psów kontraktowych i koni służbowych w Siłach Zbrojnych,

9) zakres opieki lekarsko-weterynaryjnej nad psami służbowymi, psami kontraktowymi, końmi służbowymi, psami służbowymi wycofanymi z użycia, psami kontraktowymi wycofanymi z użycia, które przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu były używane w jednostce wojskowej, i końmi służbowymi wycofanymi z użycia i tryb udzielania zgody na leczenie tych zwierząt w zakładach leczniczych dla zwierząt innych niż zakłady podległe Ministrowi Obrony Narodowej oraz sposób sprawowania nadzoru nad psami służbowymi, psami kontraktowymi, końmi służbowymi oraz psami służbowymi wycofanymi z użycia, psami kontraktowymi wycofanymi z użycia, które przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu były używane w jednostce wojskowej, i końmi służbowymi wycofanymi z użycia,

10) tryb odbierania psa służbowego, konia służbowego, psa służbowego wycofanego z użycia i konia służbowego wycofanego z użycia opiekunowi oraz organizacji, o której mowa w art. 257 ust. 7,

11) sposób żywienia, wielkość normy wyżywienia dla psa służbowego, psa kontraktowego i konia służbowego oraz normy wyżywienia dla psa służbowego wycofanego z użycia, psa kontraktowego wycofanego z użycia, który przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu był używany w jednostce wojskowej, i konia służbowego wycofanego z użycia, w tym maksymalną wysokość normy w przypadku jej podwyższenia, jak również wysokość dziennej stawki pieniężnej na żywienie zwierząt,

12) tryb przyznawania, wypłacania oraz zwrotu ryczałtu na pokrycie kosztów wyżywienia psa służbowego, psa kontraktowego lub konia służbowego, psa służbowego wycofanego z użycia, psa kontraktowego wycofanego z użycia, który przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu był używany w jednostce wojskowej, i konia służbowego wycofanego z użycia, a także sposób ustalania wysokości tego ryczałtu,

13) tryb pokrywania kosztów zabiegów profilaktycznych, leczenia psa służbowego, psa kontraktowego, konia służbowego, psa służbowego wycofanego z użycia, psa kontraktowego wycofanego z użycia, który przez okres co najmniej 5 lat trwania kontraktu był używany w jednostce wojskowej, lub konia służbowego wycofanego z użycia, w tym kosztów produktów leczniczych,

14) wzór upoważnienia i atestu, o których mowa w art. 255 ust. 3,

15) wzór protokołu odebrania opiekunowi lub organizacji, o której mowa w art. 257 ust. 7, psa służbowego, konia służbowego, psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia,

16) wzory protokołów wycofania psa służbowego i wycofania konia służbowego z użycia w Siłach Zbrojnych

– uwzględniając potrzebę zapewnienia prawidłowej realizacji zadań związanych z użyciem psa służbowego, psa kontraktowego lub konia służbowego, prawidłowej opieki nad zwierzęciem, racjonalne wydatkowanie środków finansowych oraz to, że wysokość dziennej stawki pieniężnej na żywienie zwierząt jest uzależniona od wagi zwierząt, okresu roku oraz warunków realizacji zadań przez te zwierzęta, a także że nie może ona przekroczyć 1/30 minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Art. 269. [Badanie na zawartość w organizmie alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych] 1. W celu ustalenia zdolności do wykonywania obowiązków służbowych żołnierz jest obowiązany poddać się, na żądanie dowódcy jednostki wojskowej, w której pełni służbę, badaniu na zawartość w organizmie alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków.

2. Dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni służbę, ma obowiązek niedopuszczenia go do służby, jeżeli stawił się on do służby po spożyciu alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków albo spożywał je w czasie służby albo jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się do służby po spożyciu tych substancji. Okoliczności stanowiące podstawę decyzji podaje się żołnierzowi zawodowemu do wiadomości.

3. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb dokonywania badań, o których mowa w ust. 1, uwzględniając konieczność zagwarantowania prawidłowej weryfikacji zawartości w organizmie żołnierza zawodowego alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków.

Art. 270. [Obowiązek noszenia munduru i odznaki] 1. Żołnierze, z wyjątkiem żołnierzy OT pełniących terytorialną służbę wojskową dyspozycyjnie, są obowiązani w czasie wykonywania zadań służbowych nosić umundurowanie oraz odznaki i oznaki wojskowe.

2. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) wzory, sposób noszenia umundurowania oraz odznak i oznak wojskowych,

2) przypadki, w których żołnierze są zwolnieni od obowiązku noszenia umundurowania oraz odznak i oznak wojskowych,

3) sposób noszenia przez żołnierzy orderów, odznaczeń, medali i odznak innych niż wojskowe,

4) okoliczności i sposób noszenia uzbrojenia

– uwzględniając podział mundurów na ich rodzaje, specyfikę związaną z oznakowaniem mundurów, zestawów ubiorczych dla żołnierzy poszczególnych rodzajów wojsk i służb, okoliczności noszenia umundurowania, odznak i oznak wojskowych oraz charakter wykonywanych zadań.

Art. 272. [Urlop szkoleniowy] Żołnierzowi zawodowemu, któremu udzielono pomocy w związku z pobieraniem nauki, oraz żołnierzowi zawodowemu pobierającemu naukę, niespełniającemu warunków do uzyskania pomocy, o której mowa w art. 105 ust. 3, można udzielić urlopu szkoleniowego.

Art. 273. [Zwolnienie z całości lub części dnia służby] Właściwy organ udziela żołnierzowi zawodowemu, o którym mowa w art. 272, zwolnienia z całości lub części dnia służby na udział w zajęciach obowiązkowych.

Art. 274. [Wymiar urlopu szkoleniowego] 1. Wymiar urlopu szkoleniowego wynosi:

1) w szkołach ponadpodstawowych – 14 dni w każdym roku szkolnym;

2) w uczelniach w każdym roku studiów odbywanych w systemie niestacjonarnym – 28 dni;

3) w ostatnim roku studiów odbywanych w systemie niestacjonarnym niezależnie od urlopu określonego w pkt 2 – 28 dni;

4) dla żołnierzy zawodowych pobierających naukę w szkołach policealnych (pomaturalnych) i na studiach podyplomowych oraz na innych studiach albo kursach specjalnych prowadzonych przez uczelnie lub instytuty badawcze w systemie niestacjonarnym – 21 dni w celu przygotowania się i złożenia egzaminu końcowego;

5) w celu przygotowania się do złożenia egzaminów doktorskich i obrony rozprawy doktorskiej lub w celu przygotowania się do kolokwium oraz wykładu habilitacyjnego – 28 dni;

6) w celu przygotowania się do egzaminu radcowskiego, egzaminu sędziowskiego lub egzaminu prokuratorskiego i złożenia każdego z tych egzaminów – 30 dni;

7) w celu przygotowania się do egzaminu po zakończeniu aplikacji legislacyjnej i złożenia tego egzaminu – 14 dni;

8) w celu przygotowania się do Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego przez lekarzy i lekarzy dentystów oraz specjalistów z korpusu osobowego medycznego i złożenia tego egzaminu – 30 dni.

2. Urlop szkoleniowy określony w ust. 1 pkt 1–5 może być przedłużony, na umotywowany wniosek żołnierza zawodowego, o liczbę dni nieprzekraczającą połowy jego wymiaru, jeżeli zachodzi uzasadniona potrzeba, w szczególności gdy wymaga tego realizacja programu nauki.

Art. 275. [Wymiar czasu służby żołnierzy zawodowych] 1. Wymiar czasu służby żołnierzy zawodowych jest określony ich zadaniami służbowymi.

2. Zadania służbowe żołnierzy zawodowych powinny być ustalane przez przełożonych w sposób pozwalający na ich wykonywanie w ramach 40 godzin służby w tygodniu. Wykonywanie zadań służbowych nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w tygodniu, w czteromiesięcznym okresie rozliczeniowym. W zamian za czas służby przekraczający 40 godzin służby w tygodniu żołnierzowi zawodowemu przysługuje czas wolny od służby w takim samym wymiarze.

3. Żołnierzowi zawodowemu przysługuje prawo do co najmniej:

1) 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w każdej dobie;

2) 24 godzin nieprzerwanego odpoczynku w okresie 7-dniowym.

4. Przepisy ust. 2 i 3 nie mają zastosowania do oficerów zawodowych pełniących obowiązki dowódców jednostek wojskowych, a także do żołnierzy zawodowych realizujących zadania szczególnie istotne dla Sił Zbrojnych oraz realizujących zadania o charakterze nadzwyczajnym niezbędne do ochrony interesów państwa, w szczególności: biorących udział w zapobieganiu skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia, pełniących służby i dyżury, odbywających ćwiczenia i szkolenia oraz pełniących służbę wojskową poza granicami państwa.

5. Żołnierze zawodowi pełniący służbę wojskową na stanowisku radcy prawnego wykonują zadania służbowe w siedzibie jednostki wojskowej, w której pełnią służbę wojskową, z wyjątkiem czynności, które wymagają załatwienia poza tą siedzibą. Do żołnierzy zawodowych pełniących służbę wojskową na stanowisku radcy prawnego nie stosuje się przepisów art. 18 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1166 oraz z 2023 r. poz. 1860).

6. Ewidencję czasu służby potwierdzającą wykonywanie przez żołnierza zawodowego zadań służbowych ponad normy określone w ust. 2 prowadzi dowódca jednostki wojskowej.

7. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, dodatkowe dni wolne od służby, rozkład czasu służby w tygodniu oraz sposób prowadzenia ewidencji czasu służby, uwzględniając taki rozkład czasu służby w tygodniu, aby możliwe było ustalenie zadań służbowych w ramach 40 godzin w 5-dniowym tygodniu służby.

Art. 276. [Zwolnienie lekarskie] 1. Zwolnienie lekarskie obejmuje okres, w którym żołnierz zawodowy jest zwolniony od zajęć służbowych z powodu:

1) choroby lub pobytu w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne;

2) oddawania krwi lub jej składników w jednostkach organizacyjnych publicznej służby krwi lub z powodu okresowego badania lekarskiego dawców krwi;

3) niemożności wykonywania zajęć służbowych z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa;

4) konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem własnym lub małżonka żołnierza zawodowego, dzieckiem przysposobionym, dzieckiem przyjętym na wychowanie i utrzymanie do ukończenia przez nie 14. roku życia;

5) konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny; za członków rodziny uważa się małżonka, rodziców, rodzica dziecka żołnierza zawodowego, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat, jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z żołnierzem zawodowym w okresie sprawowania nad nimi opieki;

6) konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem własnym lub małżonka żołnierza zawodowego, dzieckiem przysposobionym, dzieckiem przyjętym na wychowanie i utrzymanie do ukończenia przez nie 8. roku życia w przypadku:

a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2023 r. poz. 204 i 1429), lub dziennego opiekuna, sprawujących opiekę nad dzieckiem,

b) porodu lub choroby małżonka żołnierza zawodowego lub rodzica dziecka żołnierza zawodowego, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki nad dzieckiem,

c) pobytu małżonka żołnierza zawodowego lub rodzica dziecka żołnierza zawodowego, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.

2. Zwolnienie od zajęć służbowych z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, o której mowa w ust. 1 pkt 4 i 6, przysługuje przez okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym, a w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 5 – przez okres nie dłuższy niż 14 dni w roku kalendarzowym, przy czym okresy te łącznie nie mogą przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym.

3. Przepis ust. 2 stosuje się bez względu na liczbę dzieci i innych członków rodziny wymagających opieki.

4. W przypadku zbiegu uprawnienia do zwolnienia lekarskiego z uprawnieniem do zwolnienia od zajęć służbowych lub urlopu okolicznościowego, o których mowa w art. 281 ust. 15 i 16, żołnierz zawodowy jest obowiązany w pierwszej kolejności wykorzystać zwolnienie lekarskie.

Art. 277. [Okres przebywania na zwolnieniu lekarskim] Okres przebywania na zwolnieniu lekarskim stwierdza zaświadczenie lekarskie wystawione zgodnie z art. 55 ust. 1 i art. 55a ust. 7 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa albo wydruk zaświadczenia lekarskiego, o którym mowa w art. 55a ust. 6 tej ustawy, z tym że:

1) w przypadku poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz niezdolności do służby wskutek poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów – zaświadczenie wystawione przez lekarza na zwykłym druku zgodnie z przepisem art. 53 ust. 3 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa;

2) w przypadku, o którym mowa w art. 276 ust. 1 pkt 2 – zaświadczenie jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi;

3) w przypadku, o którym mowa w art. 276 ust. 1 pkt 6 lit. a – oświadczenie żołnierza zawodowego;

4) w przypadkach, o których mowa w art. 276 ust. 1 pkt 6 lit. b i c – zaświadczenie lekarskie wystawione przez lekarza na zwykłym druku;

5) w przypadku, o którym mowa w art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – decyzja wydana przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

Art. 278. [Doręczenie zaświadczenia lekarskiego] 1. Doręczenie zaświadczenia lekarskiego odbywa się przy wykorzystaniu profilu informacyjnego, o którym mowa w art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, na zasadach określonych w tej ustawie. Dowódcy jednostek wojskowych wykorzystują lub tworzą profil informacyjny płatnika składek, o którym mowa w art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

2. Zaświadczenie wystawione przez lekarza na zwykłym druku w przypadkach, o których mowa w art. 276 ust. 1 pkt 6 lit. b i c oraz art. 277 pkt 1, żołnierz zawodowy jest obowiązany dostarczyć dowódcy jednostki wojskowej w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania.

3. Zaświadczenie jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi albo decyzję, o której mowa w art. 277 pkt 5, żołnierz zawodowy jest obowiązany dostarczyć dowódcy jednostki wojskowej w terminie 7 dni od dnia ich otrzymania.

4. Oświadczenie o wystąpieniu okoliczności, o których mowa w art. 276 ust. 1 pkt 6 lit. a, żołnierz zawodowy jest obowiązany złożyć dowódcy jednostki wojskowej w terminie 7 dni od dnia ich zaistnienia.

5. W przypadku niedopełnienia obowiązków, o których mowa w ust. 2–4, żołnierz zawodowy traci prawo do uposażenia za cały okres zwolnienia, chyba że niedostarczenie zaświadczenia, oświadczenia albo decyzji nastąpiło z przyczyn niezależnych od żołnierza.

Art. 279. [Prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby] 1. Prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby, prawidłowość wykorzystania zwolnienia lekarskiego, spełnienie wymogów formalnych zaświadczeń lekarskich oraz oświadczenie żołnierza zawodowego, o którym mowa w art. 277 pkt 3, mogą podlegać kontroli.

2. Kontrolę przeprowadzają:

1) wojskowe komisje lekarskie – w zakresie prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby;

2) dowódca jednostki wojskowej – w zakresie prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego przez żołnierza zawodowego i spełnienia wymogów formalnych zaświadczeń lekarskich oraz w zakresie oświadczenia żołnierza zawodowego, o którym mowa w art. 277 pkt 3.

3. Jeżeli w wyniku kontroli zostanie ustalone nieprawidłowe wykorzystanie zwolnienia lekarskiego, żołnierz zawodowy traci prawo do uposażenia za cały okres zwolnienia.

4. Jeżeli w wyniku kontroli zostanie ustalone, że oświadczenie żołnierza zawodowego, o którym mowa w art. 277 pkt 3, zostało złożone niezgodnie z prawdą, żołnierz zawodowy traci prawo do uposażenia za cały okres zwolnienia.

5. Jeżeli w wyniku kontroli wojskowa komisja lekarska ustali datę ustania niezdolności do służby wcześniejszą niż data orzeczona w zaświadczeniu lekarskim, żołnierz zawodowy traci prawo do uposażenia za okres od tej daty do końca zwolnienia.

6. Jeżeli w wyniku kontroli zostanie ustalone, że zwolnienie lekarskie zostało sfałszowane, żołnierz zawodowy traci prawo do uposażenia za cały okres zwolnienia.

7. Kontrola prawidłowości wykorzystania zwolnień lekarskich polega na ustaleniu, czy żołnierz zawodowy w okresie orzeczonej niezdolności do służby, w tym sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny, nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego w sposób niezgodny z jego celem, a w szczególności czy nie wykonuje pracy zarobkowej.

8. Kontrola oświadczenia żołnierza zawodowego, o którym mowa w art. 277 pkt 3, polega na ustaleniu, czy nastąpiło nieprzewidziane zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko żołnierza zawodowego, lub na ustaleniu, czy niania lub dzienny opiekun dziecka przebywali na zwolnieniu lekarskim.

9. Kontrolę prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego oraz oświadczenia żołnierza zawodowego, o którym mowa w art. 277 pkt 3, przeprowadza osoba upoważniona przez dowódcę jednostki wojskowej.

10. W przypadku stwierdzenia w trakcie kontroli, że żołnierz zawodowy wykonuje pracę zarobkową albo wykorzystuje zwolnienie lekarskie w inny sposób niezgodny z jego celem, osoba kontrolująca sporządza protokół, w którym podaje, na czym polegało nieprawidłowe wykorzystanie zwolnienia lekarskiego.

11. W przypadku stwierdzenia w trakcie kontroli, że oświadczenie żołnierza zawodowego, o którym mowa w art. 277 pkt 3, nie jest zgodne z prawdą, osoba kontrolująca sporządza protokół.

12. Protokół przedstawia się żołnierzowi zawodowemu w celu wniesienia do niego ewentualnych uwag. Wniesienie uwag żołnierz zawodowy potwierdza własnoręcznym podpisem.

13. Na podstawie ustaleń zawartych w protokole dowódca jednostki wojskowej stwierdza, w drodze decyzji, utratę prawa do uposażenia za okres, o którym mowa w ust. 3 lub 4.

14. Od decyzji, o której mowa w ust. 13, żołnierzowi zawodowemu przysługuje odwołanie do wyższego przełożonego.

15. Kontrola wymogów formalnych zaświadczeń lekarskich polega na sprawdzeniu, czy zaświadczenie:

1) nie zostało sfałszowane;

2) zostało wydane zgodnie z przepisami w sprawie zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich.

16. Jeżeli w wyniku kontroli, o której mowa w ust. 15 pkt 1, zachodzi podejrzenie, że zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane, dowódca jednostki wojskowej występuje do lekarza, który wystawił zaświadczenie lekarskie, o wyjaśnienie sprawy.

17. W przypadku podejrzenia, że zaświadczenie lekarskie zostało wydane niezgodnie z przepisami w sprawie zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, dowódca jednostki wojskowej występuje o wyjaśnienie sprawy do terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Art. 280. [Urlop wypoczynkowy] 1. Żołnierze zawodowi otrzymują corocznie urlop wypoczynkowy w wymiarze 26 dni roboczych.

2. Żołnierzowi zawodowemu w roku kalendarzowym, w którym został powołany do zawodowej służby wojskowej, udziela się urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostającego do końca danego roku kalendarzowego.

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do żołnierza, o którym mowa w art. 200 ust. 3 pkt 2, po zakończeniu przez niego pracy poza granicami państwa w strukturach organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych strukturach wojskowych na podstawie umowy zawartej między tym żołnierzem a taką organizacją, oraz o którym mowa w art. 286 ust. 5, po zakończeniu lub zrezygnowaniu przez niego z urlopu wychowawczego.

4. Jeżeli ważne względy służbowe nie pozwalają na udzielenie żołnierzowi zawodowemu urlopu wypoczynkowego w całości albo w części w danym roku kalendarzowym, urlopu tego udziela się w ciągu następnego roku kalendarzowego.

5. Decyzję w sprawie przesunięcia żołnierzowi zawodowemu urlopu wypoczynkowego podejmuje dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zajmuje stanowisko służbowe. Dowódca jednostki wojskowej jest zobowiązany skierować żołnierza na przesunięty urlop wypoczynkowy, aby wykorzystał go najpóźniej w terminie określonym w ust. 4.

6. Za dni robocze, o których mowa w ust. 1 oraz w art. 281 ust. 1–3, 6–8, 11, 12, 13 pkt 2 i ust. 15, uważa się wszystkie dni, z wyjątkiem niedziel i świąt określonych w przepisach ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1920) oraz dodatkowych dni wolnych od służby określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 275 ust. 7.

7. Żołnierzom zawodowym, o których mowa w art. 95 ust. 5, udziela się urlopów w wymiarze, na zasadach i w trybie określonych w programach kształcenia.

Art. 281. [Dodatkowy urlop wypoczynkowy] 1. Żołnierz zawodowy zajmujący stanowisko służbowe pracownika dydaktycznego, badawczego lub badawczo-dydaktycznego otrzymuje corocznie dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 12 dni roboczych.

2. Żołnierz zawodowy posiadający status weterana poszkodowanego otrzymuje corocznie dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 5 dni roboczych.

3. Urlop, o którym mowa w ust. 2, nie przysługuje żołnierzowi zawodowemu posiadającemu status weterana poszkodowanego uprawnionemu do urlopu wypoczynkowego i dodatkowych urlopów wypoczynkowych, z wyłączeniem dodatkowego urlopu z tytułu szkodliwych dla zdrowia warunków służby, w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych.

4. Prawo do pierwszego dodatkowego urlopu, o którym mowa w ust. 2, powstaje z dniem, w którym decyzja administracyjna o przyznaniu statusu weterana poszkodowanego stała się ostateczna, przy czym realizacja tego prawa może nastąpić nie wcześniej niż z dniem przedstawienia przez żołnierza zawodowego tej decyzji dowódcy jednostki wojskowej.

5. Urlop, o którym mowa w ust. 2, wykorzystuje się w całości w roku kalendarzowym, w którym żołnierz zawodowy ma do niego prawo, w terminie uzgodnionym z dowódcą jednostki wojskowej, jeżeli nie został ujęty w planie urlopów, o którym mowa w ust. 14.

6. Żołnierz zawodowy pełniący zawodową służbę wojskową w warunkach szkodliwych dla zdrowia przy przekroczonych najwyższych dopuszczalnych stężeniach lub natężeniach czynników szkodliwych otrzymuje corocznie, w zależności od ustalonego w odrębnych przepisach stopnia szkodliwości, dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze:

1) 5 dni roboczych – przy pierwszym stopniu szkodliwości;

2) 7 dni roboczych – przy drugim stopniu szkodliwości;

3) 10 dni roboczych – przy trzecim stopniu szkodliwości;

4) 15 dni roboczych – przy czwartym stopniu szkodliwości.

7. Żołnierz zawodowy, jeżeli jest to uzasadnione szczególnymi właściwościami zajmowanego stanowiska służbowego, otrzymuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze do 15 dni roboczych rocznie.

8. Żołnierzowi zawodowemu, w zależności od stażu czynnej służby wojskowej, udziela się corocznie dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze:

1) 5 dni roboczych – po osiągnięciu 15 lat czynnej służby wojskowej;

2) 10 dni roboczych – po osiągnięciu 20 lat czynnej służby wojskowej;

3) 15 dni roboczych – po osiągnięciu 25 lat czynnej służby wojskowej.

9. Żołnierz zawodowy zajmujący stanowisko służbowe sędziego wojskowego lub prokuratora do spraw wojskowych otrzymuje dodatkowy urlop wypoczynkowy na zasadach i w wymiarze określonych odpowiednio w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych oraz w ustawie z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze.

10. W przypadku zbiegu uprawnień do dodatkowych urlopów wypoczynkowych z różnych tytułów żołnierzowi zawodowemu przysługuje tylko jeden urlop w wymiarze najkorzystniejszym, z wyjątkiem dodatkowego urlopu z tytułu szkodliwych dla zdrowia warunków służby.

11. Łączny wymiar urlopu wypoczynkowego i dodatkowych urlopów wypoczynkowych w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć 50 dni roboczych.

12. Żołnierzowi zawodowemu skierowanemu do służby poza granicami państwa, po zakończeniu służby w ramach tego skierowania, udziela się urlopu aklimatyzacyjnego w wymiarze 1 dnia roboczego za każde rozpoczęte 10 dni pełnienia służby poza granicami państwa. Urlopu tego udziela dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zajmuje stanowisko służbowe albo do której został skierowany w ramach pełnienia zawodowej służby wojskowej w dyspozycji, bezpośrednio po stawieniu się w jednostce wojskowej. Wymiar urlopu aklimatyzacyjnego nie może przekroczyć 22 dni roboczych.

13. Żołnierzowi zawodowemu może być udzielony urlop:

1) zdrowotny – w wymiarze do 6 miesięcy;

2) okolicznościowy – w wymiarze jednorazowo nie dłuższym niż 5 dni roboczych.

14. Dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zawodowy zajmuje stanowisko służbowe, udziela żołnierzowi urlopu wypoczynkowego i dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługującego w danym roku kalendarzowym, na podstawie planu urlopów.

15. Żołnierz zawodowy może otrzymać zwolnienie od zajęć służbowych w przypadku konieczności sprawowania osobistej opieki nad najbliższym członkiem rodziny, gdy opieki takiej nie może sprawować małżonek żołnierza lub inny członek rodziny, nieprzekraczające jednak łącznie 50 dni roboczych w roku kalendarzowym.

16. W szczególnie uzasadnionych przypadkach żołnierzowi zawodowemu, który wykorzystał zwolnienie od zajęć służbowych w związku z koniecznością sprawowania opieki nad najbliższym członkiem rodziny i nadal musi tę opiekę sprawować osobiście, może być udzielony urlop okolicznościowy w wymiarze do 5 miesięcy.

17. Najbliższym członkiem rodziny żołnierza zawodowego, o którym mowa w ust. 15 i 16, są jego małżonek, dzieci i rodzice.

18. Żołnierzowi zawodowemu – lekarzowi lub lekarzowi dentyście skierowanemu przez właściwy organ do odbycia szkolenia specjalistycznego w dziedzinie medycyny na czas odbywania zajęć w ramach tego szkolenia udziela się zwolnienia od zajęć służbowych, w całym okresie szkolenia, w wymiarze nie mniejszym niż 24 godziny tygodniowo, w czteromiesięcznym okresie rozliczeniowym w ramach normy i rozkładu czasu służby, o których mowa w art. 275 ust. 2.

Art. 282. [Odwołanie z urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego] 1. Żołnierza zawodowego można odwołać z urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego urlopu wypoczynkowego, a także wstrzymać udzielenie mu urlopu w całości albo w części z ważnych względów służbowych. Termin urlopu może być także przesunięty na wniosek żołnierza zawodowego umotywowany ważnymi względami.

2. Żołnierzowi zawodowemu, którego odwołano z urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego urlopu wypoczynkowego albo któremu wstrzymano udzielenie takiego urlopu, przysługuje, w pełnej wysokości, zwrot kosztów spowodowanych odwołaniem z urlopu lub wstrzymaniem urlopu.

3. Odwołania żołnierza zawodowego z urlopu wypoczynkowego i dodatkowego urlopu wypoczynkowego lub wstrzymania udzielenia takiego urlopu może dokonać dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zajmuje stanowisko służbowe.

4. Dowódca jednostki wojskowej, który odwołał żołnierza zawodowego z urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego urlopu wypoczynkowego albo wstrzymał udzielenie takiego urlopu, wydaje na wniosek żołnierza decyzję o zwrocie kosztów spowodowanych odwołaniem lub wstrzymaniem urlopu.

Art. 283. [Informacje dotyczące urlopu wypoczynkowego] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) stanowiska służbowe, na których pełnienie zawodowej służby wojskowej jest szkodliwe dla zdrowia albo które posiadają szczególne właściwości, ze względu na zajmowanie których udziela się dodatkowego urlopu wypoczynkowego, uwzględniając podobne lub takie same stanowiska ustalone na podstawie przepisów prawa pracy;

2) tryb orzekania o potrzebie udzielenia urlopu zdrowotnego i organy właściwe w tych sprawach, uwzględniając konieczność zapewnienia sprawności postępowania w tych sprawach;

3) warunki i tryb udzielania urlopów, o których mowa w art. 280 oraz art. 281 ust. 1, 2, 6–8, 12 i 16, a także wymiar urlopu, o którym mowa w art. 281 ust. 7 i 13 pkt 2, zapewniając ciągłość i skuteczność realizacji zadań;

4) warunki i tryb odwoływania z urlopu wypoczynkowego i dodatkowego urlopu wypoczynkowego, a także wstrzymania udzielenia takiego urlopu oraz zwracania kosztów spowodowanych odwołaniem z urlopu lub wstrzymaniem urlopu i sposób ich obliczania, zapewniając, aby zastosowanie tych środków miało charakter wyjątkowy;

5) warunki i tryb udzielania żołnierzom zawodowym zwolnienia od zajęć służbowych, o którym mowa w art. 281 ust. 15 i 18, zapewniając ciągłość i skuteczność realizacji zadań oraz uwzględniając plany poszczególnych specjalizacji lekarskich.

Art. 284. [Urlop macierzyński, urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlop ojcowski oraz urlop rodzicielski] 1. Żołnierzowi zawodowemu przysługuje prawo do urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu opiekuńczego i zwolnienie od zajęć służbowych z powodu działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność tego żołnierza na zasadach i w wymiarze określonych w przepisach ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465), z zastrzeżeniem art. 285.

2. Żołnierzowi zawodowemu – kobiecie będącej w ciąży lub karmiącej dziecko piersią:

1) nie powierza się obowiązków w wymiarze przekraczającym 40 godzin służby w tygodniu i w porze nocnej;

2) nie deleguje się poza miejsce pełnienia służby – bez zgody żołnierza zawodowego – kobiety;

3) nie powierza się wykonywania zadań służbowych uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 176 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.

3. Żołnierz zawodowy – kobieta karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw wliczanych do czasu służby. W przypadku karmienia więcej niż jednego dziecka żołnierz zawodowy – kobieta ma prawo do dwóch 45-minutowych przerw. Przerwy na karmienie mogą być na wniosek żołnierza zawodowego – kobiety udzielane łącznie.

4. Żołnierza zawodowego sprawującego opiekę nad dzieckiem do lat 4, pozostającego w związku małżeńskim z innym żołnierzem, nie deleguje się bez jego zgody poza miejsce pełnienia zawodowej służby wojskowej w tym samym czasie co współmałżonka.

5. Przepis ust. 4 stosuje się również do żołnierza zawodowego samotnie wychowującego dziecko do lat 4.

Art. 285. [Bezpłatny urlop] 1. Żołnierzowi – kobiecie pełniącej zawodową służbę wojskową w trakcie kształcenia w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, centrum szkolenia lub ośrodku szkolenia, w razie zajścia w ciążę, na okres ciąży i połogu udziela się na jego wniosek urlopu bezpłatnego w wymiarze nie dłuższym niż 12 miesięcy.

2. W przypadku niepodjęcia kształcenia w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, centrum szkolenia lub ośrodku szkolenia po upływie okresu, o którym mowa w ust. 1, oraz w przypadku ponownego zajścia w ciążę żołnierza – kobiety w trakcie tego kształcenia zwalnia się z zawodowej służby wojskowej.

3. Przepisy ust. 1 i 2 nie mają zastosowania do żołnierzy zawodowych – kobiet skierowanych do kształcenia w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, centrum szkolenia lub ośrodku szkolenia w czasie pełnienia przez nich zawodowej służby wojskowej.

Art. 286. [Urlop wychowawczy] 1. Żołnierz zawodowy ma prawo do urlopu wychowawczego na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.

2. Żołnierzowi zawodowemu korzystającemu z urlopu wychowawczego nie wypłaca się uposażenia i innych należności pieniężnych, z wyjątkiem określonych w art. 442, art. 444, art. 458 i art. 462.

3. Żołnierzowi zawodowemu korzystającemu z urlopu wychowawczego przysługują, w okresie korzystania z tego urlopu, świadczenia określone w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 390, 658 i 1429).

4. W przypadku gdy urlop wychowawczy trwa do 12 miesięcy, żołnierz zawodowy pozostaje na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym.

5. W przypadku gdy okres urlopu wychowawczego jest dłuższy niż określony w ust. 4, żołnierza zawodowego przenosi się do dyspozycji. Czas pozostawania w dyspozycji nie może być dłuższy od udzielonego urlopu wychowawczego. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio.

6. Żołnierza zawodowego, o którym mowa w ust. 5, po zakończeniu lub zrezygnowaniu przez niego z urlopu wychowawczego w czasie jego trwania, jeżeli nie ma możliwości wyznaczenia go na stanowisko służbowe, pozostawia się w dyspozycji przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy.

7. Przepisów ust. 1–6 nie stosuje się do żołnierzy zawodowych pełniących zawodową służbę wojskową w trakcie kształcenia w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, centrum szkolenia lub ośrodku szkolenia, z wyłączeniem żołnierzy zawodowych skierowanych do tego kształcenia w czasie pełnienia przez nich zawodowej służby wojskowej.

Art. 287. [Ubezpieczenie zdrowotne] 1. Żołnierze zawodowi są objęci obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego i korzystają ze świadczeń na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

2. Żołnierzom zawodowym przysługuje prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, udzielanych w podmiotach leczniczych, dla których podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej, oraz przez niego nadzorowanych. Prawo to nie wpływa na uprawnienia innych świadczeniobiorców posiadających prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej, wynikające z przepisów tej ustawy.

3. Żołnierzom zawodowym zajmującym stanowiska służbowe o szczególnych właściwościach lub warunkach pełnienia służby, wymagające szczególnych predyspozycji zdrowotnych, przysługuje prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej gwarantowanych, udzielanych w podmiotach leczniczych, dla których podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej, oraz przez niego nadzorowanych – w przypadku powstania choroby lub schorzenia dyskwalifikujących lub ograniczających wykonywanie zadań służbowych. Prawo to nie wpływa na uprawnienia innych świadczeniobiorców posiadających prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej, wynikające z przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

3a. Stanowiskami, o których mowa w ust. 3, są stanowiska:

1) pilotów – zaszeregowane do grupy osobowej pilotów;

2) nawigatorów – zaszeregowane do grupy osobowej nawigatorów;

3) obsługi statków powietrznych – zaszeregowane do grupy osobowej pokładowej;

4) nurków i płetwonurków – zaszeregowane do grupy osobowej ratownictwa morskiego oraz grupy osobowej działań nurkowych;

5) w jednostkach wojsk specjalnych – zaszeregowane do grupy osobowej lądowych działań specjalnych oraz grupy osobowej morskich działań specjalnych;

6) w jednostkach wojsk powietrznodesantowych – zaszeregowane do grupy osobowej aeromobilnej.

4. Świadczenia opieki zdrowotnej, o których mowa w ust. 3, podlegają dofinansowaniu lub finansowaniu z budżetu państwa z części, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej, z uwzględnieniem przepisów art. 11b ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

5. Dokumentem uprawniającym do korzystania poza kolejnością z prawa do świadczeń opieki zdrowotnej, o których mowa w ust. 2 i 3, jest legitymacja służbowa stwierdzająca pełnienie zawodowej służby wojskowej, wydana przez właściwy organ.

6. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, wykaz chorób i schorzeń dyskwalifikujących z wykonywania zadań służbowych lub ograniczających ich wykonywanie, o których mowa w ust. 3, mając na uwadze zapewnienie możliwości wykonywania przez żołnierzy zawodowych zadań służbowych na stanowiskach służbowych o szczególnych właściwościach lub warunkach pełnienia służby, wymagających szczególnych predyspozycji zdrowotnych.

Art. 288. [Coroczne bezpłatne badania profilaktyczne] 1. Żołnierzom zawodowym przysługują coroczne bezpłatne badania profilaktyczne na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 437).

2. Żołnierzom zawodowym wykonującym zadania służbowe polegające na uczestniczeniu w szkoleniach i ćwiczeniach trwających co najmniej pełną dobę i odbywanych poza stałym miejscem pełnienia służby, a także rejsach, lotach i zgrupowaniach wojskowych oraz w przypadku użycia oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych do wsparcia organów administracji publicznej na zasadach określonych w przepisach odrębnych przysługują bezpłatne świadczenia zdrowotne i bezpłatne zaopatrzenie w produkty lecznicze znajdujące się w wykazach, o których mowa w art. 37 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 826, 1733, 1938 i 2105), w zakresie kategorii, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. a tej ustawy, oraz leki recepturowe, a także produkty lecznicze oznaczone symbolem OTC, wyroby medyczne, wyposażenie wyrobów medycznych, systemy i zestawy zabiegowe w rozumieniu przepisów o wyrobach medycznych, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 326 ust. 2.

3. Żołnierze zawodowi skierowani do służby poza granicami państwa podlegają bezpłatnym badaniom lekarskim i psychologicznym oraz szczepieniom ochronnym.

4. Żołnierze zawodowi bezpośrednio przed wyjazdem do służby poza granicami państwa podlegają kontrolnemu badaniu w celu rozpoznania ewentualnych zaburzeń w stanie ich zdrowia, jakie mogły zaistnieć od daty zakończenia badań, o których mowa w ust. 3.

5. Wyniki badań kontrolnych wpisuje się w dokumentacji medycznej prowadzonej na podstawie przepisów w sprawie rodzajów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej prowadzenia i udostępniania przez podmioty lecznicze, dla których podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej.

6. Żołnierzom zawodowym wyznaczonym lub skierowanym do pełnienia służby wojskowej poza granicami państwa wykonuje się jeden raz w czasie zawodowej służby wojskowej badanie polegające na pobraniu materiału genetycznego, realizowane przez podmioty lecznicze, dla których podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej.

7. Pobrany materiał genetyczny jest przechowywany w podmiocie leczniczym, o którym mowa w ust. 6, w pracowni właściwej do wykonania badania cytogenetycznego.

8. Pobrany materiał genetyczny jest przechowywany przez okres pełnienia zawodowej służby wojskowej przez żołnierza.

9. Po odejściu żołnierza ze służby pobrany materiał genetyczny niszczy niezwłocznie komisja powołana przez Ministra Obrony Narodowej. Z czynności komisji sporządza się protokół.

10. Dokumentacja medyczna dotycząca pobranego materiału genetycznego może być udostępniona przez podmiot leczniczy, o którym mowa w ust. 6, żołnierzowi zawodowemu na jego wniosek.

11. Koszty pobrania oraz przechowywania materiału genetycznego w podmiotach leczniczych, o których mowa w ust. 6, są finansowane na podstawie umowy zawartej z kierownikiem podmiotu leczniczego.

12. Umowa, o której mowa w ust. 11, jest zawierana z uwzględnieniem zasad wydatkowania środków publicznych określonych w art. 44 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych i określa w szczególności:

1) liczbę żołnierzy, którym zostanie pobrany materiał genetyczny;

2) okres jej obowiązywania;

3) kwotę zobowiązania i możliwość jej weryfikacji oraz zasady rozliczeń;

4) zasady zwrotu środków finansowych i stosowania kar umownych w przypadku niewłaściwego wykonania umowy;

5) sposób i tryb kontroli wykonania umowy.

13. Żołnierze zawodowi powracający do kraju po zakończeniu służby poza granicami państwa podlegają bezpłatnym badaniom lekarskim i psychologicznym.

14. W przypadku odniesienia ran, kontuzji, urazu psychicznego lub schorzenia przez żołnierza zawodowego, o którym mowa w ust. 6, lub ze względu na jego stan psychofizyczny zgodnie ze wskazaniami lekarza żołnierz zawodowy może być skierowany na bezpłatny turnus leczniczo-profilaktyczny wraz z pełnoletnim najbliższym członkiem rodziny w rozumieniu art. 4 pkt 12 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań poza granicami państwa.

15. Turnus leczniczo-profilaktyczny trwa 14 dni kalendarzowych i obejmuje działania leczniczo-rehabilitacyjne i profilaktykę zdrowotną, w tym profilaktykę psychologiczną.

16. Kolejny pobyt żołnierza zawodowego na turnusie leczniczo-profilaktycznym po tym samym pełnieniu służby wojskowej poza granicami państwa może odbyć się pod warunkiem poddania się leczeniu specjalistycznemu, ambulatoryjnemu lub stacjonarnemu albo konsultacji specjalistycznej zakończonej wskazaniem uczestnictwa w turnusie leczniczo-profilaktycznym jako niezbędnego do kontynuacji leczenia.

17. Pełnoletni najbliższy członek rodziny skierowany wraz z żołnierzem zawodowym na turnus leczniczo-profilaktyczny może skorzystać z prawa do tego turnusu w trakcie pełnienia służby przez żołnierza zawodowego.

18. Pełne koszty uczestnictwa w turnusie leczniczo-profilaktycznym żołnierza zawodowego oraz 50% kosztów uczestnictwa pełnoletniego najbliższego członka rodziny pokrywa się z budżetu państwa, z części pozostającej w dyspozycji Ministra Obrony Narodowej.

19. Skierowanie na badania, o których mowa w ust. 13, zawiera następujące dane żołnierza zawodowego:

1) imię i nazwisko;

2) numer PESEL;

3) adres zamieszkania i do korespondencji;

4) miejsce pełnienia służby;

5) okres delegowania, miejsce, stanowisko i zakres zadań wykonywanych podczas pełnienia służby wojskowej poza granicami państwa.

20. Skierowanie na turnus leczniczo-profilaktyczny zawiera następujące dane:

1) żołnierza zawodowego:

a) imię i nazwisko,

b) numer PESEL,

c) adres zamieszkania i do korespondencji,

d) miejsce pełnienia służby,

e) numer telefonu kontaktowego;

2) pełnoletniego najbliższego członka rodziny:

a) imię i nazwisko,

b) datę urodzenia,

c) stopień pokrewieństwa.

21. Koszty udziału w turnusie leczniczo-profilaktycznym żołnierza zawodowego oraz pełnoletniego najbliższego członka rodziny są finansowane na podstawie umowy zawartej z kierownikiem podmiotu prowadzącego turnus.

22. Umowa, o której mowa w ust. 21, jest zawierana z uwzględnieniem zasad wydatkowania środków publicznych określonych w art. 44 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych i określa w szczególności:

1) warunki oraz organizację turnusu leczniczo-profilaktycznego, oraz liczbę uczestników;

2) okres jej obowiązywania;

3) kwotę zobowiązania i możliwość jej weryfikacji oraz zasady rozliczeń;

4) zasady zwrotu środków finansowych i stosowania kar umownych w przypadku niewłaściwego wykonania umowy;

5) sposób i tryb kontroli wykonania umowy.

23. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) zakres świadczeń zdrowotnych, o których mowa w ust. 1–4 i 6, oraz jednostki organizacyjne, dla których organem założycielskim jest Minister Obrony Narodowej albo uczelnia wojskowa, udzielające świadczeń zdrowotnych żołnierzom zawodowym, uwzględniając konieczność zapewnienia zaopatrzenia urazów i schorzeń, które powstały w trakcie szkoleń, ćwiczeń oraz zgrupowań wojskowych i działań związanych ze wsparciem organów administracji publicznej;

2) zakres i tryb kontroli zaopatrzenia w produkty lecznicze i wyroby medyczne, o których mowa w ust. 2, mając na względzie zapewnienie poprawności i celowości wydawania takich produktów i wyrobów oraz racjonalność gospodarowania nimi;

3) tryb kierowania żołnierzy zawodowych na badania, o których mowa w ust. 6, oraz sposób pobierania, przechowywania i niszczenia materiału genetycznego, uwzględniając sprawność postępowania;

4) rodzaje i wzory dokumentów wystawianych po przeprowadzeniu obowiązkowych badań przed wyjazdem i po zakończeniu służby poza granicami państwa, uwzględniając niezbędne elementy skierowań, orzeczeń i certyfikatów wystawianych po przeprowadzeniu takich badań;

5) wykaz zalecanych szczepień ochronnych przed wyjazdem do pełnienia służby poza granicami państwa, miejsca wykonywania takich szczepień oraz sposób ich dokumentowania, a także sposób postępowania w sytuacji odmowy przez żołnierza poddania się zalecanym szczepieniom ochronnym, uwzględniając zagrożenia epidemiologiczne charakterystyczne dla miejsca pełnienia służby poza granicami państwa;

6) tryb kierowania żołnierzy zawodowych wraz z pełnoletnim najbliższym członkiem rodziny na turnus leczniczo-profilaktyczny, a także ramowy program tego turnusu, podmiot kierujący na turnus leczniczo-profilaktyczny, podmiot prowadzący turnus leczniczo-profilaktyczny, rodzaje i wzory dokumentów wystawianych w związku ze skierowaniem na turnus leczniczo-profilaktyczny, uwzględniając potrzeby żołnierzy zawodowych wynikające z ich aktualnego stanu zdrowia i stanu psychofizycznego, w tym konieczność zapewnienia pełnej rekonwalescencji żołnierzy zawodowych oraz umożliwienie dalszego leczenia lub rehabilitacji po zakończeniu pobytu na turnusie leczniczo-profilaktycznym;

7) sposób prowadzenia dyspanseryzacji w ramach badań profilaktycznych, o których mowa w ust. 1, oraz wzór karty intensywnego nadzoru dyspanseryzacyjnego, określając grupy zdrowotne, wykaz chorób i schorzeń, zakres konsultacji specjalistycznych i badań dodatkowych, w tym laboratoryjnych, w celu prowadzenia dyspanseryzacji, uwzględniając konieczność zapewnienia sprawności postępowania w tych sprawach oraz kompleksowego objęcia żołnierza opieką medyczną.

24. Przepis ust. 2 oraz przepisy wydane na podstawie ust. 23 pkt 1 stosuje się odpowiednio w przypadku wykonywania przez żołnierzy zawodowych zadań związanych z ogłoszeniem stanu wyjątkowego lub stanu klęski żywiołowej.

Art. 289. [Bezpłatne dodatkowe świadczenia stomatologiczne] 1. Żołnierzom zawodowym przysługują bezpłatne dodatkowe świadczenia stomatologiczne oraz materiały stomatologiczne:

1) w razie wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej oraz na określonych stanowiskach służbowych;

2) w okresie przygotowania do pełnienia służby poza granicami państwa;

3) przez okres 6 miesięcy po powrocie do kraju po zakończeniu służby poza granicami państwa.

2. Dokumentami potwierdzającymi uprawnienia do świadczeń, o których mowa w ust. 1, są:

1) w przypadku wskazanym w ust. 1 pkt 1 – decyzja szefa wojskowego centrum rekrutacji potwierdzająca związek wypadku albo choroby z pełnieniem służby wojskowej albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej oraz na określonych stanowiskach służbowych;

2) w przypadku wskazanym w ust. 1 pkt 2 – rozkaz albo decyzja o skierowaniu lub wyznaczeniu do pełnienia służby poza granicami kraju wydane przez organ uprawniony do kierowania lub wyznaczania do tej służby;

3) w przypadku wskazanym w ust. 1 pkt 3 – zaświadczenie o zakończeniu pełnienia służby poza granicami kraju zawierające okres pełnienia tej służby, wydane przez organ, o którym mowa w pkt 2.

3. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, wykaz dodatkowych świadczeń zdrowotnych lekarza dentysty i materiałów stomatologicznych, sposób ich realizacji, uprawnienia do tych świadczeń oraz tryb kierowania żołnierzy zawodowych do jednostek organizacyjnych udzielających świadczeń zdrowotnych, a także wykaz stanowisk służbowych uprawniających do dodatkowych świadczeń zdrowotnych lekarza dentysty i materiałów stomatologicznych, mając na względzie specyfikę służby wojskowej żołnierzy zawodowych oraz warunki i właściwości służby uzasadniające udzielanie świadczeń stomatologicznych.

Art. 290. [Bezpłatne szczepienia ochronne] 1. Żołnierze zawodowi podlegają bezpłatnym szczepieniom ochronnym.

2. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, program szczepień ochronnych dla żołnierzy zawodowych w formie kalendarza szczepień ochronnych, z uwzględnieniem specyfiki służby wojskowej.

Art. 291. [Zwroty kosztów i dodatki] 1. Żołnierzowi zawodowemu:

1) pozostającemu w związku małżeńskim i posiadającemu z tym małżonkiem wspólny adres zamieszkania albo zameldowania na pobyt stały albo

2) niepozostającemu w związku małżeńskim, lecz posiadającemu dziecko pozostające na jego utrzymaniu i wspólny adres zamieszkania albo zameldowania na pobyt stały z tym dzieckiem

– który w miejscu pełnienia służby lub miejscowości pobliskiej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2022 r. poz. 1623 oraz z 2023 r. poz. 1872) korzysta z zakwaterowania zbiorowego lub któremu przydzielono miejsce w internacie lub kwaterze internatowej, bez prawa zamieszkiwania z członkami rodziny, przysługuje dodatek za rozłąkę i zwrot kosztów przejazdów nie częściej niż raz w miesiącu do miejscowości zamieszkania członka rodziny i z powrotem.

2. Żołnierzowi zawodowemu niekorzystającemu z prawa do dodatku za rozłąkę, zamieszkującemu poza miejscem pełnienia służby w miejscowości, która nie jest miejscowością pobliską w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, przysługuje prawo do zwrotu kosztów codziennych dojazdów z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia służby i z powrotem.

3. Prawo do dodatku za rozłąkę i zwrotu kosztów przejazdów nie częściej niż raz w miesiącu do miejscowości zamieszkania członka rodziny i z powrotem powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym żołnierz zawodowy spełnił warunki określone w ust. 1.

4. Dodatek za rozłąkę ustala się w formie ryczałtu miesięcznego w wysokości 18-krotności stawki diety określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju, wydanych na podstawie art. 77⁵ § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.

5. Zwrot kosztów przejazdów odbywanych raz w miesiącu przez żołnierza zawodowego ustala się w wysokości równowartości ceny biletu za przejazd środkami publicznego transportu zbiorowego, z uwzględnieniem ust. 6 oraz przysługującej żołnierzowi zawodowemu ulgi, niezależnie od tytułu, z jakiego ulga ta przysługuje.

6. Zwrot kosztów, o których mowa w ust. 5, ustala się w wysokości równowartości ceny biletu jednorazowego za przejazd na trasie, o której mowa w ust. 1, w drugiej klasie pociągu według taryfy pospiesznej albo autobusem zwykłym lub pospiesznym, jeżeli brak jest połączenia kolejowego między miejscem pełnienia służby lub miejscowością pobliską a miejscem zamieszkania członków rodziny żołnierza zawodowego.

7. Przy ustalaniu wysokości zwrotu kosztów, o których mowa w ust. 5, przyjmuje się najkrótszą trasę kolejową lub autobusową albo łącznie trasę kolejową i autobusową.

8. Zwrot kosztów codziennych dojazdów z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia służby i z powrotem ustala się w formie ryczałtu miesięcznego w wysokości 75% ceny imiennego biletu miesięcznego określonego w cenniku biletów publicznego transportu zbiorowego, z wyłączeniem ceny biletów za przejazd komunikacją miejską i metropolitalną, wykonywanych przez przewoźników:

1) kolejowych – w klasie drugiej pociągu osobowego,

2) autobusowych, jeżeli brak jest połączenia kolejowego

– na trasie pomiędzy najbliższą miejscu zamieszkania żołnierza zawodowego stacją kolejową lub przystankiem autobusowym a najbliższą miejscu pełnienia służby stacją kolejową lub przystankiem autobusowym i z powrotem.

9. Przy ustalaniu wysokości zwrotu kosztów, o których mowa w ust. 8, stosuje się odpowiednio ust. 7.

10. W przypadku wykonywania usług transportu zbiorowego kolejowego lub autobusowego przez kilku przewoźników na danej trasie przyjmuje się najniższą cenę biletu.

11. Przy ustalaniu wysokości zwrotu kosztów codziennych dojazdów uwzględnia się posiadane przez żołnierza zawodowego ulgi na dany środek transportu, bez względu na to, z jakiego tytułu przysługują, lub prawo do bezpłatnych przejazdów z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia służby.

12. W przypadku gdy na trasie, o której mowa w ust. 8, bądź na jej części nie jest możliwy przejazd środkami komunikacji publicznej, zwrot kosztów codziennych dojazdów ustala się w formie ryczałtu miesięcznego w wysokości 75% ceny imiennego biletu miesięcznego określonego w cenniku biletów środków komunikacji publicznej, wykonywanych przez przewoźników kolejowych w klasie drugiej pociągu osobowego na trasie o długości 30 km.

13. Należności określone w ust. 1 i 2 nie przysługują:

1) jeżeli przez okres miesiąca kalendarzowego żołnierz zawodowy:

a) nie wykonywał zadań służbowych z powodu choroby lub zwolnienia z wykonywania zadań służbowych, lub zwolnienia od zajęć służbowych w razie konieczności sprawowania osobistej opieki nad najbliższym członkiem rodziny albo wykorzystywania urlopu zdrowotnego, okolicznościowego, szkoleniowego, macierzyńskiego, wychowawczego, wypoczynkowego lub bezpłatnego,

b) wykonywał zadania służbowe w miejscowości, w której on sam lub jego małżonek posiada dom lub samodzielny lokal mieszkalny albo w której jest on zameldowany na pobyt stały,

c) otrzymał świadczenie mieszkaniowe,

d) pełnił służbę poza granicami państwa,

e) przebywał na praktyce zawodowej;

2) za miesiąc kalendarzowy, w którym żołnierz zawodowy nie wykonywał zadań służbowych z nieusprawiedliwionych przyczyn, określonych w art. 487.

14. Żołnierz zawodowy jest obowiązany poinformować pisemnie dowódcę jednostki wojskowej o zmianie stanu rodzinnego albo miejsca zamieszkania stałego, albo pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące, swojego lub członków rodziny, mających wpływ na prawo do przyznanych należności oraz o przyznaniu świadczenia mieszkaniowego.

Art. 292. [Ulgowe przejazdy środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego] Żołnierzowi zawodowemu przyznaje się na jego wniosek uprawnienie do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego, w przypadku jego wykupu od przewoźnika.

Art. 293. [Inne świadczenia socjalno-bytowe] 1. Żołnierzowi zawodowemu posiadającemu członków rodziny, o których mowa w art. 291 ust. 1, z uwzględnieniem ust. 4 i 10–11a, mogą być przyznane, na jego wniosek, także inne świadczenia socjalno-bytowe w postaci pomocy finansowej i rzeczowej w postaci:

1) dofinansowania zorganizowanego wypoczynku dzieci żołnierzy zawodowych w formie kolonii, obozów i zimowisk, w tym również wypoczynku połączonego z leczeniem albo pobytem na leczeniu sanatoryjnym;

2) dopłaty do turnusów rehabilitacyjnych dzieci żołnierza zawodowego pozostających na jego utrzymaniu;

3) dopłaty do wypoczynku w ramach programu „Tanie wczasy”;

4) pełnego pokrycia kosztów wypoczynku dzieci żołnierza zawodowego.

2. Wysokość dofinansowania, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, uzależnia się od wyrażonego w procentach średniego miesięcznego dochodu żołnierza zawodowego i członków jego rodziny przypadającego na osobę w rodzinie żołnierza, za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających dzień wniesienia opłaty do najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego.

3. Dofinansowanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, może być przyznane nie częściej niż raz w roku kalendarzowym na każde dziecko pozostające na utrzymaniu żołnierza zawodowego.

4. Dopłatę do turnusów rehabilitacyjnych, o których mowa w ust. 1 pkt 2, przyznaje się żołnierzowi zawodowemu, niezależnie od warunków określonych w art. 291 ust. 1, na dzieci pozostające na jego utrzymaniu, które posiadają aktualne orzeczenie o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności lub grupie inwalidzkiej albo mają przyznany zasiłek pielęgnacyjny, nie częściej niż 2 razy w roku. Wysokość dopłaty wynosi 80% poniesionych kosztów pobytu.

5. W przypadku gdy dzieci, o których mowa w ust. 4, wymagają stałej indywidualnej opieki rodzica, prawnego opiekuna lub innej osoby uprawnionej do opieki podczas pobytu na turnusie rehabilitacyjnym, na wniosek żołnierza zawodowego przyznaje się dopłatę, o której mowa w ust. 1 pkt 2, w wysokości 40% kosztów zakwaterowania i wyżywienia poniesionych przez rodzica, prawnego opiekuna lub inną osobę uprawnioną do opieki.

6. Dopłata, o której mowa w ust. 4 i 5, nie może przekroczyć kwoty 200% najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego.

7. Świadczenie socjalno-bytowe, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, polega na przyznaniu żołnierzowi zawodowemu oraz jego małżonkowi i dzieciom pozostającym na jego utrzymaniu wypoczynku rodzinnego na 7-dniowych albo 14-dniowych turnusach, stosownie do wniosku żołnierza, obejmujących zakwaterowanie i wyżywienie. Z dopłaty może skorzystać żołnierz, w którego rodzinie średni miesięczny dochód na osobę, za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym żołnierz złożył wniosek o zakwalifikowanie do programu, nie przekracza 45% najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego.

8. Świadczenia socjalno-bytowe, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 4, są realizowane:

1) przez spółkę powołaną przez Agencję Mienia Wojskowego stosownie do prowadzonej przez tę spółkę działalności;

2) z wykorzystaniem majątku lub nieruchomości przekazanych w tym celu Agencji Mienia Wojskowego decyzją Ministra Obrony Narodowej, na zasadach określonych w umowie.

9. Dopłata, o której mowa w ust. 1 pkt 3, nie przysługuje żołnierzowi, jeśli skorzystał z niej w roku poprzednim.

10. Dopłatę do wypoczynku w ramach programu „Tanie wczasy” przyznaje się żołnierzowi zawodowemu skierowanemu do pełnienia służby poza granicami państwa na podstawie art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa, który został ranny lub zachorował w związku z pełnieniem tej służby. Dopłata obejmuje wyżywienie, zakwaterowanie oraz dwa zabiegi profilaktyczno-lecznicze dziennie.

10a. Dopłata, o której mowa w ust. 10, przysługuje, niezależnie od warunków określonych w art. 291 ust. 1, w formie 14-dniowych turnusów, nie częściej niż dwukrotnie w okresie 24 miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym żołnierz zawodowy powrócił do kraju.

11. Żołnierzowi zawodowemu pełniącemu służbę łącznie przez okres nie krótszy niż 60 dni w strefie nadgranicznej w ramach pomocy udzielanej Straży Granicznej przez Siły Zbrojne na podstawie art. 11b ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 1080, 1088, 1489, 1723, 1860 i 2608) przyznaje się dodatkowo dopłatę w ramach programu „Tanie wczasy” do wypoczynku jego oraz jego małżonka i dzieci pozostających na jego utrzymaniu.

11a. Dopłata, o której mowa w ust. 11, przysługuje niezależnie od warunków określonych w art. 291 ust. 1. Dopłata obejmuje wyżywienie i zakwaterowanie na 7-dniowych albo 14-dniowych turnusach, stosownie do wniosku żołnierza, i może być wykorzystana raz w okresie 24 miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym żołnierz spełnił warunki do przyznania tej dopłaty.

11b. Ponowne nabycie prawa do dopłaty, o której mowa w ust. 11, następuje każdorazowo, jeżeli żołnierz ponownie spełnił warunki przyznania tej dopłaty w okresie następującym po upływie co najmniej 24 miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym żołnierz poprzednio spełnił warunki do jej przyznania.

12. Wysokość przyznawanych świadczeń uzależnia się od poziomu dochodów uzyskiwanych na członka rodziny żołnierza zawodowego, przy czym dopłatę, o której mowa w ust. 1 pkt 2 oraz ust. 10 i 11, przyznaje się bez względu na wysokość uzyskiwanych dochodów.

13. Pełne pokrycie kosztów wypoczynku, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, przyznaje się w formie 14-dniowych kolonii i obozów w okresie letnim w przypadku, gdy średni miesięczny dochód na osobę w rodzinie żołnierza zawodowego, za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym żołnierz złożył wniosek o zakwalifikowanie na wypoczynek, nie przekracza 40% najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego.

14. Żołnierzowi zawodowemu przyznaje się w danym roku kalendarzowym dopłatę do wypoczynku dzieci pozostających na jego utrzymaniu w ramach programu „Tanie wczasy” albo pełne pokrycie kosztów wypoczynku tych dzieci, o którym mowa w ust. 1 pkt 4.

15. W przypadku świadczeń socjalno-bytowych, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, na wniosek żołnierza zawodowego, umotywowany trudną sytuacją materialną rodziny, należna kwota dofinansowania lub dopłaty może zostać wypłacona w formie zaliczki. Maksymalna wysokość zaliczki nie może przekroczyć 50% kwoty przysługującego świadczenia.

Art. 294. [Świadczenia] Świadczenia, o których mowa w art. 203 ust. 7 pkt 2, art. 287 i art. 288–293, są dofinansowane lub finansowane z budżetu państwa z części, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

Art. 295. [Informacje dotyczące świadczeń] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) sposób dokumentowania i wypłaty:

a) dodatku za rozłąkę,

b) zwrotu kosztów codziennych dojazdów,

c) zwrotu kosztów przejazdów odbywanych nie częściej niż raz w miesiącu do miejsca zamieszkania członków rodziny i z powrotem

– biorąc pod uwagę potrzebę zapewnienia jednolitości postępowania i dokumentowania składanych wniosków i oświadczeń;

2) sposób i tryb postępowania w zakresie przyznawania świadczeń, o których mowa w art. 293 ust. 1, sposób ustalania wysokości dochodu w rodzinie żołnierza zawodowego dla celów przyznania tych świadczeń, sposób korzystania ze świadczeń, o których mowa w art. 293 ust. 1 pkt 3 i 4, wysokość świadczeń, o których mowa w art. 293 ust. 1 pkt 1 i 2, oraz terminy wypłaty świadczeń, o których mowa w art. 293 ust. 1 pkt 1 i 2, uwzględniając sytuację materialną żołnierza zawodowego, sprawność postępowania w tych sprawach oraz dostępność ośrodków wypoczynkowych;

3) tryb i terminy wypłaty zaliczek, o których mowa w art. 293 ust. 15, biorąc pod uwagę sytuację materialną wnioskodawcy i sprawność postępowania.

Art. 296. [Zwrot kosztów poniesionych na pomoc prawną] 1. Żołnierzowi zawodowemu przysługuje zwrot kosztów poniesionych na pomoc prawną, jeżeli wszczęte przeciwko niemu postępowanie karne o przestępstwo popełnione w związku z wykonywaniem zadań i czynności służbowych zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem o umorzeniu postępowania z powodu braku ustawowych znamion czynu zabronionego lub niepopełnienia przestępstwa albo wyrokiem uniewinniającym.

2. Koszty w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego obrońcy, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 16 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2022 r. poz. 1184 i 1268 oraz z 2023 r. poz. 1860) oraz art. 22⁵ ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, zwraca się ze środków części budżetu państwa, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

3. W zakresie nieuregulowanym w ust. 1 i 2 do zwrotu kosztów poniesionych na pomoc prawną stosuje się przepisy działu XIV ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego.

4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, kierując się dobrem służby, można przyznać pomoc w zakresie sfinansowania pomocy prawnej żołnierzowi zawodowemu, przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne o przestępstwo popełnione w związku z wykonywaniem zadań i czynności służbowych, jeszcze przed zakończeniem tego postępowania. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio. Poniesione koszty pomocy prawnej nie podlegają zwrotowi przez żołnierza zawodowego niezależnie od wyniku postępowania karnego.

5. Żołnierzowi zawodowemu, przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne o przestępstwo popełnione w następstwie zastosowania środków przymusu bezpośredniego lub użycia broni lub innego uzbrojenia albo użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej w związku z wykonywaniem czynności lub zadań służbowych, który nie korzysta z obrońcy z urzędu, przyznaje się pomoc w zakresie sfinansowania pomocy prawnej jeszcze przed zakończeniem tego postępowania. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio, z tym że pomoc w zakresie sfinansowania pomocy prawnej przyznaje się w wysokości określonej w umowie o udzielenie pomocy prawnej, nie wyższej jednak od 20-krotności stawek za czynności określone w przepisach wydanych na podstawie art. 16 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze oraz art. 22⁵ ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Poniesione koszty pomocy prawnej nie podlegają zwrotowi przez żołnierza zawodowego niezależnie od wyniku postępowania karnego.

Art. 297. [Bezpłatna pomoc prawna] 1. Żołnierzowi zawodowemu pokrzywdzonemu przestępstwem, o którym mowa w art. 222, art. 223 lub art. 226 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2024 r. poz. 17), w związku z wykonywaniem zadań lub czynności służbowych przysługuje, na jego wniosek, bezpłatna pomoc prawna w postępowaniu karnym, w którym uczestniczy w charakterze pokrzywdzonego lub oskarżyciela posiłkowego.

2. Pomoc prawną, o której mowa w ust. 1, zapewniają żołnierzowi zawodowemu Siły Zbrojne.

3. W przypadku braku możliwości zapewnienia pomocy prawnej przez Siły Zbrojne żołnierzowi zawodowemu przysługuje zwrot kosztów pomocy prawnej. Przepis art. 296 ust. 1–4 stosuje się odpowiednio.

4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania oraz sposób dokumentowania przez żołnierza zawodowego kosztów poniesionych na pomoc prawną w przypadkach, o których mowa w ust. 3 oraz art. 296 ust. 1, 4 i 5, kierując się koniecznością zapewnienia żołnierzowi pomocy prawnej, a także szybkiego zwrotu kosztów poniesionych przez żołnierza na tę pomoc.

Art. 298. [Prawo do zakwaterowania oraz innych świadczeń] Żołnierz zawodowy ma prawo do zakwaterowania oraz innych świadczeń z tym związanych na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 299. [Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy] 1. Przełożeni ponoszą odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny służby żołnierzy zawodowych i są obowiązani zapewnić warunki ochrony ich życia i zdrowia przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

2. Żołnierz zawodowy jest obowiązany do przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

3. W zakresie wymienionym w ust. 1 i 2 do żołnierzy zawodowych stosuje się odpowiednio przepisy działu dziesiątego ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, z wyjątkiem art. 207 § 2 pkt 7, art. 209¹ § 4, art. 210, art. 230 § 2, art. 232, art. 234 § 2, art. 235–235², art. 237–237², art. 237⁷ § 1 pkt 1 i § 2–4, art. 237⁸ § 1, art. 237⁹ § 3 oraz art. 237¹¹ § 4.

Art. 300. [Urlop w trakcie mobilizacji, stanu wojennego lub w czasie wojny] 1. W razie ogłoszenia mobilizacji, ogłoszenia stanu wojennego i w czasie wojny żołnierzowi zawodowemu może być udzielony wyłącznie urlop:

1) okolicznościowy – w wymiarze jednorazowo do 15 dni kalendarzowych;

2) zdrowotny – w wymiarze określonym przez wojskową komisję lekarską;

3) nagrodowy – w wymiarze i na podstawie art. 424 ust. 1 pkt 5 oraz ust. 3 i 4.

2. Urlopu udziela dowódca jednostki wojskowej.

3. Żołnierzowi zawodowemu udającemu się na urlop przysługuje prawo do bezpłatnego przejazdu do wybranej miejscowości w kraju i z powrotem.

4. Odwołanie żołnierza zawodowego z urlopu przez dowódcę jednostki wojskowej może nastąpić w każdym czasie, jeżeli przemawiają za tym ważne względy służbowe.

5. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, warunki i tryb udzielania oraz odwoływania z urlopów udzielanych żołnierzowi zawodowemu w razie ogłoszenia mobilizacji, ogłoszenia stanu wojennego i w czasie wojny, z uwzględnieniem tego, aby udzielenie lub odwołanie z urlopu nie powodowałoby obniżenia gotowości bojowej jednostki wojskowej.

Art. 301. [Bezpłatne świadczenia zdrowotne w trakcie mobilizacji, stanu wojennego lub w czasie wojny] W razie ogłoszenia mobilizacji, ogłoszenia stanu wojennego i w czasie wojny żołnierzowi zawodowemu przysługują bezpłatne świadczenia zdrowotne. Koszty tych świadczeń pokrywa się z części budżetu państwa, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

Art. 302. [Uposażenie zasadnicze] 1. Żołnierz zawodowy otrzymuje w razie ogłoszenia mobilizacji i ogłoszenia stanu wojennego uposażenie zasadnicze według zajmowanego stanowiska służbowego i inne należności, a w czasie wojny – również dodatek wojenny. Przepis art. 435 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

2. Uposażenie zasadnicze i należności, o których mowa w ust. 1, przysługują żołnierzom od dnia ogłoszenia mobilizacji, ogłoszenia stanu wojennego albo ogłoszenia stanu wojny. Dodatek wojenny przysługuje żołnierzom od dnia ogłoszenia stanu wojny.

3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, stawki uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych, inne należności, ich wysokość oraz stawki dodatku wojennego, z uwzględnieniem trybu i terminów ich wypłacania, konieczności zróżnicowania stawek w zależności od rangi stanowiska służbowego, zakresu wykonywanych zadań służbowych, ponoszonej odpowiedzialności i wymaganych kwalifikacji, a w przypadku dodatku wojennego uzależnione ponadto od warunków pełnienia służby w czasie wojny oraz z uwzględnieniem konieczności zastosowania uproszczonego trybu przyznawania dodatku wojennego i innych należności. W przypadku innych należności w rozporządzeniu uwzględnia się konieczność zapewnienia dostosowania rodzajów tych należności i ich wysokości do szczególnych warunków pełnienia służby w razie ogłoszenia mobilizacji, ogłoszenia stanu wojennego i w czasie wojny. Rozporządzenie powinno ustalić uproszczony tryb przyznawania dodatku wojennego i innych należności.

Art. 304. [Bezpłatny urlop na czas trwania szkolenia] 1. Osobie pozostającej w stosunku pracy i odbywającej szkolenie, o którym mowa w art. 143 ust. 2, udziela się urlopu bezpłatnego na czas trwania szkolenia.

2. Od dnia poinformowania pracodawcy o terminie rozpoczęcia szkolenia, o którym mowa w art. 143 ust. 2 pkt 1, do dnia jego zakończenia oraz w okresie trwania szkolenia, o którym mowa w art. 143 ust. 2 pkt 2, a także przez okres 12 miesięcy od dnia jego zakończenia, pracodawca nie może rozwiązać ani wypowiedzieć stosunku pracy z osobą odbywającą to szkolenie. Przepisy art. 303 ust. 1 i 3 stosuje się odpowiednio.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do umów o pracę zawartych na okres próbny albo na czas określony nie dłuższy niż 24 miesiące, a także w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy oraz w sytuacjach określonych w art. 52 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy i art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2018 r. poz. 1969 oraz z 2023 r. poz. 641 i 1784).

4. Przepisów ust. 1–3 nie stosuje się, jeżeli pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. W tych przypadkach rozwiązanie stosunku pracy następuje na zasadach ogólnych.

Art. 305. [Bezpłatny urlop] 1. Pracodawca udziela pracownikowi powołanemu do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, z wyjątkiem służby pełnionej jednorazowo w czasie lub dniu wolnym od pracy, urlopu bezpłatnego na okres trwania tej służby.

2. Urlopu udziela się na wniosek, a w przypadku wezwania w trybie natychmiastowego stawiennictwa – na podstawie zawiadomienia szefa wojskowego centrum rekrutacji.

3. W czasie trwania urlopu bezpłatnego pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.

4. Przepisy ust. 1–3 stosuje się odpowiednio do żołnierza rezerwy.

Art. 307. [Studenci i uczniowie] 1. W okresie między dniem powołania studenta lub ucznia, który ochotniczo zgłosił się do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, a dniem upływu okresu 30 dni od dnia jego zwolnienia z tej służby nie można tego studenta lub ucznia skreślić z listy studentów lub uczniów oraz zwolnić lub wydalić ze szkoły.

2. W okresie, o którym mowa w ust. 1, do dnia zgłoszenia, o którym mowa w ust. 5, studentowi lub uczniowi udziela się urlopu.

3. W czasie urlopu, o którym mowa w ust. 2, student lub uczeń jest zwolniony z łożenia wszelkich świadczeń na rzecz danej uczelni lub szkoły wynikających z tytułu pobierania w niej nauki.

4. Szef wojskowego centrum rekrutacji zawiadamia daną uczelnię lub szkołę o zwolnieniu żołnierza będącego studentem lub uczniem, o którym mowa w ust. 1, z obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej.

5. Studenta lub ucznia, który w terminie 30 dni od dnia zwolnienia z obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej zgłosi w szkole, w której pobierał naukę w dniu powołania do tej służby, zamiar kontynuowania tej nauki, przywraca się w prawach studenta lub ucznia i wpisuje na rok lub semestr nauki, który został przerwany z powodu odbywania obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej. Niezachowanie tego terminu powoduje skreślenie tego studenta lub ucznia z listy studentów lub uczniów oraz jego zwolnienie ze szkoły.

Art. 308. [Uprawnienia] 1. Żołnierz, który został zwolniony z zasadniczej służby wojskowej albo terytorialnej służby wojskowej wskutek ustalenia przez wojskową komisję lekarską trwałej lub czasowej niezdolności do służby wojskowej w następstwie wypadku lub choroby pozostających w związku z pełnieniem służby wojskowej, może korzystać na pisemny wniosek w okresie 2 lat od dnia zwolnienia ze służby wojskowej z pomocy w zakresie przekwalifikowania, doradztwa zawodowego lub pośrednictwa pracy, udzielanej przez właściwe organy.

2. Żołnierz, który został zwolniony z zasadniczej służby wojskowej albo terytorialnej służby wojskowej z powodów, o których mowa w ust. 1, w związku z pełnieniem służby wojskowej poza granicami państwa, związanej z realizacją celów, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa, korzysta bezterminowo na pisemny wniosek z pomocy, o której mowa w ust. 1.

3. Z pomocy, o której mowa w ust. 1, mogą korzystać bezterminowo na pisemny wniosek również małżonek oraz dzieci, którzy pozostawali na utrzymaniu żołnierza, który:

1) zaginął lub poniósł śmierć w związku z wykonywaniem zadań służbowych;

2) zmarł w okresie 3 lat po zwolnieniu ze służby wojskowej w następstwie wypadku lub choroby pozostających w związku z pełnieniem służby wojskowej.

4. Z pomocy, o której mowa w ust. 1, mogą korzystać bezterminowo, na pisemny wniosek, również małżonek oraz dzieci, którzy pozostawali na utrzymaniu żołnierza zasadniczej służby wojskowej pełnionej jako nadterminowa w okresie od dnia 22 stycznia 1992 r. do dnia 31 grudnia 2009 r., który:

1) zaginął lub poniósł śmierć w związku z wykonywaniem zadań służbowych;

2) zmarł w okresie 3 lat po zwolnieniu ze służby wojskowej w następstwie wypadku lub choroby pozostających w związku z pełnieniem służby wojskowej.

5. Wniosek, o którym mowa w ust. 1–4, zawiera:

1) imię i nazwisko uprawnionego;

2) stopień wojskowy;

3) numer PESEL;

4) adres zamieszkania (adres do korespondencji) i numer telefonu kontaktowego;

5) rodzaj oczekiwanej pomocy;

6) nazwę ośrodka szkolenia;

7) termin i miejsce realizacji pomocy;

8) przewidywane koszty pomocy;

9) informacje dotyczące uzyskanej dotychczas pomocy;

10) uzasadnienie wyboru.

6. Uprawnieni, o których mowa w ust. 1–4, mogą korzystać z pomocy, o której mowa w ust. 1, w wysokości i na zasadach określonych w art. 236.

7. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb korzystania przez żołnierzy, o których mowa w ust. 1 i 2, a także małżonków oraz dzieci pozostających na utrzymaniu żołnierzy, którzy zaginęli lub ponieśli śmierć, w związku z wykonywaniem zadań służbowych, z pomocy wymienionej w ust. 1 oraz:

1) dokumenty, które należy dołączyć do wniosku, o którym mowa w ust. 4,

2) terminy w zakresie:

a) przesyłania dokumentu potwierdzającego ukończenie przekwalifikowania zawodowego,

b) zwrotu kosztów przekwalifikowania zawodowego

– z uwzględnieniem konieczności zapewnienia sprawności postępowania w zakresie udzielania tej pomocy.

Art. 309a. [Zwrot kosztów podróży] 1. Osobom powołanym do obowiązkowych form czynnej służby wojskowej, w tym w trybie natychmiastowego stawiennictwa, oraz osobom zwalnianym z tej służby przysługuje zwrot kosztów przejazdu do miejsca stawienia się i powrotu do miejsca pobytu stałego albo pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące.

2. Za koszty podróży uznaje się koszty przejazdu środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego pociągiem osobowym lub pospiesznym w klasie drugiej albo autobusowego w komunikacji zwykłej lub pospiesznej, a w przypadku braku takiego środka – koszty przejazdu najtańszym dostępnym środkiem transportu zbiorowego.

3. Zwrotu kosztów przejazdu dokonują dowódcy jednostek wojskowych na podstawie udokumentowanego oświadczenia lub w drodze wypłaty ekwiwalentu pieniężnego.

4. Szef wojskowego centrum rekrutacji, na udokumentowany wniosek osoby powołanej do obowiązkowych form czynnej służby wojskowej, uzasadniony jej trudną sytuacją materialną, może dokonać, za pokwitowaniem, wypłaty ekwiwalentu pieniężnego w celu pokrycia kosztów przejazdu związanych ze stawieniem się do tej służby, w wysokości i według zasad określonych w ust. 2 i 5.

5. Zwrot kosztów przejazdu nie przysługuje w przypadku zapewnienia bezpłatnego przejazdu lub w przypadku gdy przejazd następuje w granicach miejscowości, w której znajduje się miejsce odbywania czynnej służby wojskowej.

6. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny przejazdy na podstawie kart mobilizacyjnych i kart powołania są bezpłatne.

Art. 310. [Prawo do wszystkich świadczeń od pracodawcy] 1. Przepisy art. 300 ust. 1 pkt 1–3, art. 301, art. 302, art. 313, art. 315 i art. 316 stosuje się do żołnierzy pełniących służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, jeżeli przepisy dotyczące tej służby nie stanowią inaczej.

2. Członkowie rodziny pozostający na wyłącznym utrzymaniu żołnierza pełniącego służbę wojskową, o której mowa w ust. 1, zachowują prawo do wszystkich świadczeń od pracodawcy, który zatrudniał żołnierza w dniu powołania go do służby, przysługujących członkom rodziny innych pracowników zatrudnionych przez tego pracodawcę.

Art. 311. [Zwolnienie od pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia na 2 dni] 1. Na wniosek pracownika powołanego do czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej, oraz pełniącego służbę w rezerwie pracodawca jest obowiązany udzielić mu zwolnienia od pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia na 2 dni.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku powołania w trybie natychmiastowego stawiennictwa.

3. Na wniosek pracownika, który pełnił terytorialną służbę wojskową rotacyjnie, jednorazowo, nieprzerwanie przez okres co najmniej 30 dni, pracodawca jest obowiązany udzielić mu zwolnienia od pracy po odbyciu tej służby na 1 dzień, bez zachowania prawa do wynagrodzenia.

4. W przypadkach określonych w ust. 1 i 3 pracodawca może – na własny koszt – wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy.

Art. 312. [Świadczenie pieniężne rekompensujące] 1. Żołnierzom OT, którzy pełnili terytorialną służbę wojskową rotacyjnie, z wyjątkiem służby pełnionej jednorazowo w czasie lub dniu wolnym od pracy, przysługuje świadczenie pieniężne rekompensujące utracone wynagrodzenie ze stosunku pracy, stosunku służbowego, dochodu z prowadzonej działalności gospodarczej lub rolniczej, które mogliby uzyskać w okresie pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.

2. Świadczenie pieniężne za każdy dzień terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie stanowi kwota 1/22 całkowitego miesięcznego wynagrodzenia brutto, dochodu lub przychodu dla żołnierzy rozliczających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, o których mowa w ust. 1, pomnożona przez liczbę dni pełnienia tej służby w danym miesiącu.

3. Kwota dziennego świadczenia pieniężnego nie może być wyższa od 1/22 dwuipółkrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw obowiązującego w roku poprzedzającym pełnienie terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, którego wysokość ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

4. W przypadku gdy prowadzona przez żołnierza OT działalność gospodarcza w roku poprzedzającym okres pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie nie przynosiła dochodu lub przychodu dla żołnierzy rozliczających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub przynosiła straty lub gdy nie jest możliwe ustalenie wysokości dochodu lub przychodu dla żołnierzy rozliczających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych uzyskiwanego przez żołnierza z prowadzonej działalności gospodarczej albo wysokości utraconego wynagrodzenia ze stosunku pracy, świadczenie pieniężne przysługuje mu w kwocie wynikającej z podzielenia przez 22 minimalnego wynagrodzenia za pracę pracowników ustalonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, obowiązującego w okresie pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, i następnie pomnożenia przez liczbę dni pełnienia tej służby.

5. Świadczenie pieniężne ustala i wypłaca dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę, na udokumentowany wniosek uprawnionego żołnierza OT, złożony nie później niż w ciągu 3 miesięcy po upływie okresu, w którym terytorialna służba wojskowa była pełniona rotacyjnie, w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku o jego ustalenie i wypłatę.

6. Świadczenie pieniężne wypłaca się w kwocie pomniejszonej o uposażenie, jakie żołnierz OT otrzymał z tytułu pełnienia terytorialnej służby wojskowej za dni, których dotyczy rekompensata.

7. Do okresu pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, za które przysługuje świadczenie pieniężne, nie wlicza się dni, w których żołnierz OT:

1) samowolnie opuścił jednostkę wojskową lub wyznaczone miejsce przebywania albo samowolnie poza nimi pozostawał;

2) był pod wpływem alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków;

3) odmówił uczestnictwa w szkoleniu lub wykonywania obowiązków służbowych;

4) nie pełnił terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie w pełnym ustalonym wymiarze z powodu niestawienia się do niej w terminie lub nieusprawiedliwionego spóźnienia z przepustki, urlopu albo podróży służbowej.

8. W przypadku zbiegu uprawnień do wynagrodzenia ze stosunku pracy, stosunku służbowego albo dochodu z prowadzonej działalności gospodarczej lub rolniczej, stanowiących podstawę do wyliczenia świadczenia pieniężnego, żołnierzowi OT przysługuje suma świadczeń.

9. Wydatki z tytułu wypłaty świadczeń pieniężnych są pokrywane z budżetu państwa z części, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

10. Przepisy ust. 1–9 stosuje się odpowiednio do żołnierza AR i żołnierza PR.

11. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb ustalania i wypłacania świadczenia pieniężnego żołnierzom OT oraz żołnierzom AR i żołnierzom PR, uwzględniając potrzebę rekompensaty utraconego wynagrodzenia, dochodu albo przychodu dla żołnierzy rozliczających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych oraz konieczność zapewnienia sprawności i szybkości postępowania.

Art. 313. [Czas odbywania służby wojskowej] 1. Pracownikowi, który w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej i zasadniczej służby wojskowej, podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy.

2. Pracownikowi, który w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej, podjął pracę po raz pierwszy lub u innego pracodawcy niż ten, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia wymaganego do nabywania lub zachowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem uprawnień przysługujących wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego podjął pracę.

3. Pracownikowi, który podjął pracę po upływie 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej, czas odbywania tej służby wlicza się do okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem uprawnień przysługujących wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego podjęli pracę.

4. Terminy przewidziane w ust. 1 i 2 uważa się za zachowane, jeżeli pracownik nie mógł podjąć pracy z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy.

5. Przepisy ust. 1–4 stosuje się, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują korzystniejszych uprawnień.

6. Stosowanie przepisów ust. 1–3 nie powoduje utraty uprawnień bezrobotnych, określonych w przepisach ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 735, 1429, 1723 i 1737).

7. W przypadku żołnierzy OT do okresu zatrudnienia, o którym mowa w ust. 1–3, wlicza się wyłącznie okres pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.

Art. 314. [Pierwszeństwo w zakresie pośrednictwa pracy] 1. Żołnierze, którzy w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej, z zastrzeżeniem art. 313 ust. 4, nie mogą podjąć pracy wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, u którego byli zatrudnieni w dniu powołania do tej służby, albo rozwiązania z nimi stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, a także którzy z innych przyczyn poszukują pracy – korzystają z pierwszeństwa w zakresie pośrednictwa pracy.

2. Dowódca jednostki wojskowej, na wniosek żołnierza, zawiadamia na piśmie właściwy rejonowy urząd pracy o terminie zwolnienia żołnierza z czynnej służby wojskowej nie później niż na 30 dni przed tym terminem.

3. W zawiadomieniu, o którym mowa w ust. 2, podaje się:

1) dane osobowe żołnierza:

a) imię i nazwisko,

b) datę urodzenia i numer PESEL,

c) adres zamieszkania;

2) informacje o wykształceniu oraz o kwalifikacjach zawodowych uzyskanych w czasie pełnienia czynnej służby wojskowej;

3) informacje o oczekiwaniach żołnierza co do rodzaju pracy, przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania się.

4. Na podstawie informacji zawartych w zawiadomieniu, o którym mowa w ust. 2, rejonowy urząd pracy przedstawia żołnierzowi zwolnionemu z czynnej służby wojskowej propozycje odpowiedniego zatrudnienia, wykonywania prac interwencyjnych, robót publicznych lub szkolenia – na zasadzie pierwszeństwa.

5. Przepisy ust. 1 i 4 stosuje się odpowiednio do osób, które odbyły służbę zastępczą. Osoby te zawiadamiają właściwy rejonowy urząd pracy o zwolnieniu z odbywania tej służby na 30 dni przed terminem jej zakończenia.

Art. 315. [Zatrudnienie na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym] 1. Pracodawca, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, jest obowiązany zatrudnić go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz wynagrodzenia, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia ze służby pracownik zgłosił się do tego zakładu w celu podjęcia pracy. Niezachowanie tego terminu powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że nastąpiło z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy.

2. Jeżeli pracownik uzyskał podczas odbywania zasadniczej służby wojskowej inne lub wyższe kwalifikacje zawodowe, pracodawca jest obowiązany na wniosek pracownika zatrudnić go w miarę możliwości na stanowisku, które odpowiada kwalifikacjom nabytym w Siłach Zbrojnych.

Art. 316. [Zwrot kosztów poniesionych na pomoc prawną] 1. Żołnierzowi przysługuje zwrot kosztów poniesionych na pomoc prawną, jeżeli wszczęte przeciwko niemu postępowanie karne o przestępstwo popełnione w związku z wykonywaniem zadań i czynności służbowych zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem o umorzeniu postępowania z powodu braku ustawowych znamion czynu zabronionego lub niepopełnienia przestępstwa albo wyrokiem uniewinniającym.

2. Koszty w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego obrońcy, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 16 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze oraz art. 22⁵ ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, zwraca się ze środków części budżetu państwa, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

3. W zakresie nieuregulowanym w ust. 1 i 2 do zwrotu kosztów poniesionych na pomoc prawną stosuje się przepisy działu XIV ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego.

4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, kierując się dobrem służby, można przyznać pomoc w zakresie sfinansowania pomocy prawnej żołnierzowi, przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne o przestępstwo popełnione w związku z wykonywaniem czynności lub zadań służbowych, jeszcze przed zakończeniem tego postępowania. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio. Poniesione koszty pomocy prawnej nie podlegają zwrotowi przez żołnierza niezależnie od wyniku postępowania karnego.

5. Żołnierzowi, przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne o przestępstwo popełnione w następstwie zastosowania środków przymusu bezpośredniego lub użycia broni lub innego uzbrojenia albo użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej w związku z wykonywaniem czynności lub zadań służbowych, który nie korzysta z obrońcy z urzędu, przyznaje się pomoc w zakresie sfinansowania pomocy prawnej jeszcze przed zakończeniem tego postępowania. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio, z tym że pomoc w zakresie sfinansowania pomocy prawnej przyznaje się w wysokości określonej w umowie o udzielenie pomocy prawnej, nie wyższej jednak od 20-krotności stawek za czynności określone w przepisach wydanych na podstawie art. 16 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze oraz art. 22⁵ ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Poniesione koszty pomocy prawnej nie podlegają zwrotowi przez żołnierza niezależnie od wyniku postępowania karnego.

Art. 317. [Lokale mieszkalne] 1. Członków rodziny żołnierza odbywającego obowiązkową zasadniczą służbę wojskową, którzy zamieszkiwali wspólnie z nim w dniu powołania go do tej służby, nie usuwa się przymusowo z lokali mieszkalnych zajmowanych na podstawie tytułu prawnego.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli żołnierz nie został uznany za posiadającego na wyłącznym utrzymaniu członków rodziny i zwłoka z zapłatą należności z tytułu zajmowania lokalu mieszkalnego wynosi co najmniej 2 pełne okresy płatności.

3. Nie zajmuje się również lokali mieszkalnych żołnierzy samotnych odbywających obowiązkową zasadniczą służbę wojskową.

Art. 318. [Szkolenia] 1. Osoby przeznaczone do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej mogą być kierowane do odbycia szkolenia w celu uzyskania kwalifikacji przydatnych w Siłach Zbrojnych. Do odbycia szkolenia (kursu) kieruje szef wojskowego centrum rekrutacji.

2. Szkolenia (kursy), o których mowa w ust. 1, prowadzą osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, z którymi szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji zawarł umowę na realizację tego szkolenia (kursu). Do wyłonienia podmiotów realizujących szkolenie (kursy) stosuje się przepisy ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych.

3. Czas trwania szkolenia (kursu), o którym mowa w ust. 1, może wynosić do 3 miesięcy i może być realizowany w czasie wolnym od pracy.

4. Uczestnikom szkolenia (kursu), o którym mowa w ust. 1, będącym pracownikami przysługuje:

1) zwolnienie z pracy na czas niezbędny do odbycia zajęć, z uwzględnieniem czasu koniecznego na dojazd;

2) wynagrodzenie w pełnej wysokości za czas zwolnienia z pracy z powodu odbywania zajęć.

5. Koszty związane z realizacją szkolenia (kursu), o którym mowa w ust. 1, oraz wynikające ze świadczeń określonych w ust. 4 pokrywa się z części budżetu państwa, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

Art. 319. [Uprawnienia] 1. Żołnierzom OT:

1) zamieszkującym poza miejscem pełnienia służby – przysługuje prawo do zwrotu kosztów dojazdów z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia tej służby rotacyjnie i z powrotem;

2) okres urlopu bezpłatnego udzielonego w związku z tą służbą przez pracodawcę jest wliczany do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, w tym wymiar urlopu wypoczynkowego za dany rok.

2. Koszty związane ze świadczeniami dla żołnierzy OT z tytułu pełnienia czynnej służby wojskowej są pokrywane z części budżetu państwa, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

3. Za koszty, o których mowa w ust. 1, uznaje się koszty przejazdu środkami publicznego transportu zbiorowego, kolejowego pociągiem osobowym lub pospiesznym klasy drugiej albo autobusowego w komunikacji zwykłej lub pospiesznej, a w przypadku braku takiego środka – koszty przejazdu najtańszym dostępnym środkiem transportu zbiorowego.

4. Zwrotu kosztów przejazdu dokonują dowódcy jednostek wojskowych na podstawie udokumentowanego oświadczenia lub w drodze wypłaty ekwiwalentu pieniężnego.

5. Zwrot kosztów przejazdu nie przysługuje w przypadku zapewnienia bezpłatnego przejazdu lub gdy przejazd następuje w granicach miejscowości, w której znajduje się miejsce odbywania służby wojskowej.

Art. 320. [Ekwiwalent pieniężny] 1. Żołnierzom OT, którzy pełnili terytorialną służbę wojskową przez okres co najmniej 3 lat na stanowiskach służbowych lub w funkcjach wojskowych odpowiadających ich kwalifikacjom nabytym przed powołaniem do tej służby lub w jej trakcie, wypłaca się ekwiwalent pieniężny z tytułu poniesionych kosztów związanych z uzyskaniem kwalifikacji przydatnych w Siłach Zbrojnych, zrewaloryzowany o prognozowany w ustawie budżetowej na dany rok średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych obowiązujący w dniu zwolnienia żołnierza ze służby wojskowej.

2. Podstawę do wypłaty ekwiwalentu stanowi umowa zawarta między szefem wojskowego centrum rekrutacji a żołnierzem OT, na podstawie której żołnierz OT zobowiązał się do uzyskania przed powołaniem do terytorialnej służby wojskowej lub w jej trakcie określonych kwalifikacji, a szef wojskowego centrum rekrutacji zobowiązał się, po uzgodnieniu z dowódcą jednostki wojskowej, do powołania żołnierza OT na stanowisko służbowe lub funkcję wojskową odpowiadającą uzyskanym kwalifikacjom.

3. Ekwiwalent jest wypłacany po upływie 3 lat pełnienia terytorialnej służby wojskowej. Na wniosek żołnierza OT ekwiwalent można wypłacić przed upływem tego okresu w przypadku, gdy zobowiąże się on do zwrotu wypłaconego ekwiwalentu w przypadku zwolnienia go z tej służby przed jej zakończeniem z przyczyn niezależnych od organów wojskowych, z wyjątkiem przypadku wynikającego z orzeczenia o niezdolności do czynnej służby wojskowej lub orzeczenia psychologicznego stwierdzającego przeciwwskazania do pełnienia tej służby albo powołania do zawodowej służby wojskowej.

Art. 321. [Kwalifikacje przydatne w Siłach Zbrojnych] 1. Żołnierze OT, którzy zobowiązali się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej nieprzerwanie przez okres nie krótszy niż 3 lata, mogą zostać skierowani przez szefa wojskowego centrum rekrutacji, w drodze decyzji, na wniosek dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni służbę, albo na swój wniosek, za zgodą dowódcy jednostki wojskowej, do odbycia kursu lub szkolenia specjalistycznego prowadzonego poza Siłami Zbrojnymi w celu uzyskania kwalifikacji przydatnych w Siłach Zbrojnych, o ile mają one związek z zajmowanym stanowiskiem służbowym lub skierowanie żołnierza OT na kurs lub szkolenie specjalistyczne wynika z potrzeby zmiany stanowiska służbowego albo pozostawienia go w terytorialnej służbie wojskowej na kolejny okres, nie krótszy niż 3 lata.

2. Żołnierz OT ponosi koszty związane ze skierowaniem na kurs lub szkolenie specjalistyczne w przypadku:

1) nieukończenia kursu lub szkolenia specjalistycznego lub nieuzyskania kwalifikacji przydatnych w Siłach Zbrojnych;

2) zwolnienia go z terytorialnej służby wojskowej z przyczyn niezależnych od organów wojskowych przed ustalonym okresem jej pełnienia trwającym nie krócej niż 3 lata, z wyjątkiem przypadku wynikającego z orzeczenia o niezdolności do czynnej służby wojskowej lub orzeczenia psychologicznego stwierdzającego przeciwwskazania do pełnienia tej służby albo powołania do zawodowej służby wojskowej.

3. Uczestnikom kursu lub szkolenia specjalistycznego, którzy są pracownikami, przysługuje:

1) zwolnienie z pracy na czas niezbędny do odbycia zajęć, z uwzględnieniem czasu koniecznego na dojazd;

2) wynagrodzenie w pełnej wysokości za czas zwolnienia z pracy z powodu odbywania zajęć.

4. Koszty związane z realizacją kursu lub szkolenia specjalistycznego oraz koszty świadczeń, o których mowa w ust. 3, są pokrywane z budżetu państwa z części, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

Art. 322. [Informacje] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) kwalifikacje przydatne w Siłach Zbrojnych, o których mowa w art. 318 i art. 320,

2) wzór umowy, o której mowa w art. 318 ust. 2 i art. 320 ust. 2,

3) sposób i tryb naliczania i wypłacania ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w art. 320 ust. 1,

4) sposób i tryb naliczania oraz dokonywania zwrotu kosztów, o których mowa w art. 321 ust. 2, i kosztów świadczeń, o których mowa w art. 318 ust. 4 pkt 2 i art. 321 ust. 3

– uwzględniając klasyfikację zawodów i specjalności określoną w przepisach wydanych na podstawie art. 36 ust. 8 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz konieczność zagwarantowania równości stron umowy oraz zapewnienia sprawności postępowania w zakresie wypłacania ekwiwalentu.

Art. 323. [Dofinansowanie kosztów studiów, nauki, stażu, kursu lub specjalizacji] 1. Żołnierzowi OT można przyznać dofinansowanie kosztów studiów, nauki, stażu, kursu lub specjalizacji, zwłaszcza w specjalnościach wojskowych wymagających podwyższonych kwalifikacji, w wymiarze proporcjonalnym do deklarowanego okresu pełnienia terytorialnej służby wojskowej.

2. Dofinansowanie może być przyznane wyłącznie w przypadkach, gdy poziom i kierunek nauki są zbieżne z wymaganiami kwalifikacyjnymi na zajmowanym lub na planowanym do wyznaczenia stanowisku służbowym.

3. Podstawę dofinansowania stanowi umowa zawarta między dowódcą jednostki wojskowej a żołnierzem OT, określająca zasady, wysokość i sposób tego dofinansowania oraz warunki jego zwrotu.

4. Dofinansowanie przyznaje się żołnierzowi OT w formie zwrotu opłaty uiszczonej przez żołnierza OT.

5. Dofinansowanie kosztów studiów, nauki, stażu, kursu lub specjalizacji, które trwały krócej niż 6 miesięcy, następuje po ich zakończeniu oraz przedstawieniu przez żołnierza OT dowodu uiszczenia opłaty.

6. Jeżeli studia, nauka, staż, kurs lub specjalizacja trwały dłużej niż 6 miesięcy, żołnierz OT przedstawia dowódcy jednostki wojskowej, w której pełni służbę, zaświadczenie potwierdzające zaliczenie ich kolejnych okresów oraz dowód uiszczenia opłaty.

7. Dofinansowanie przyznaje się w wysokości 1/3 kosztów, o których mowa w ust. 1, za każdy rok pełnienia terytorialnej służby wojskowej przez żołnierza OT po zakończeniu kształcenia.

8. Zwrot dofinansowania przez żołnierza OT następuje w przypadku przerwania kształcenia lub zwolnienia z terytorialnej służby wojskowej przed ustalonym w umowie okresem jej pełnienia, trwającym nie krócej niż 3 lata, z przyczyn niezależnych od organów wojskowych, z wyjątkiem przypadku wynikającego z orzeczenia o niezdolności do czynnej służby wojskowej lub orzeczenia psychologicznego stwierdzającego przeciwwskazania do pełnienia tej służby albo powołania do zawodowej służby.

9. Zwrotu, o którym mowa w ust. 8, dochodzi dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę.

10. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) tryb udzielania żołnierzom OT dofinansowania kosztów studiów, nauki, stażu, kursu lub specjalizacji,

2) sposób dokumentowania poniesionych przez żołnierza OT wydatków objętych dofinansowaniem,

3) wzór umowy, o której mowa w ust. 3

– uwzględniając sprawność postępowania w sprawie dofinansowania, wysokość rzeczywistych kosztów studiów, nauki, stażu, kursu lub specjalizacji, możliwość weryfikacji tych kosztów oraz konieczność zagwarantowania równości stron umowy.

Art. 324. [Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne] Żołnierze odbywający zasadniczą służbę wojskową, żołnierze OT pełniący terytorialną służbę wojskową pełnioną rotacyjnie oraz żołnierze pełniący służbę w rezerwie są objęci obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Art. 325. [Uprawnienia] 1. Żołnierze odbywający zasadniczą służbę wojskową, żołnierze OT pełniący terytorialną służbę wojskową rotacyjnie lub żołnierze pełniący służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, na czas pełnienia tej służby, mają prawo wyboru:

1) lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej lub położnej podstawowej opieki zdrowotnej,

2) świadczeniodawcy udzielającego ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych,

3) lekarza dentysty,

4) szpitala

– najbliższych miejscu pełnienia służby spośród świadczeniodawców, którzy zawarli umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, będących podmiotami leczniczymi utworzonymi przez Ministra Obrony Narodowej.

2. Żołnierzom OT pełniącym terytorialną służbę wojskową przysługuje prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, udzielanych w podmiotach leczniczych utworzonych przez Ministra Obrony Narodowej. Prawo to nie wpływa na uprawnienia innych świadczeniobiorców posiadających prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej, wynikające z przepisów tej ustawy.

3. Dokumentem uprawniającym do korzystania z prawa do świadczeń opieki zdrowotnej, o których mowa w ust. 2, jest wojskowy dokument osobisty stwierdzający pełnienie terytorialnej służby wojskowej.

4. Jeżeli żołnierze, o których mowa w ust. 1, nie mogą uzyskać świadczenia opieki zdrowotnej u świadczeniodawcy określonego w ust. 1, mają prawo wyboru innego świadczeniodawcy spośród świadczeniodawców, którzy zawarli umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

Art. 326. [Bezpłatne zaopatrzenie w produkty lecznicze, wyroby medyczne i wyposażenie wyrobów medycznych] 1. Żołnierzom odbywającym zasadniczą służbę wojskową oraz pełniącym służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny przysługuje bezpłatne zaopatrzenie w produkty lecznicze, wyroby medyczne, wyposażenie wyrobów medycznych, systemy i zestawy zabiegowe w rozumieniu przepisów o wyrobach medycznych, inne niż oznaczone znakiem „Rp”, finansowane z części budżetu państwa pozostającej w dyspozycji Ministra Obrony Narodowej.

2. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, wykaz produktów leczniczych oznaczonych symbolem OTC oraz wyrobów medycznych, wyposażenia wyrobów medycznych, systemów i zestawów zabiegowych, o których mowa w ust. 1, wydawanych bezpłatnie, oraz sposób i tryb finansowania ponoszonych kosztów, uwzględniając zasady i sposób wydatkowania środków publicznych.

Art. 327. [Przestrzeganie przepisów, zasad bezpieczeństwa i higieny pracy] 1. Żołnierze odbywający zasadniczą służbę wojskową lub żołnierze OT pełniący terytorialną służbę wojskową rotacyjnie są obowiązani do przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. Do żołnierzy, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy działu dziesiątego ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, z wyjątkiem art. 207 § 2 pkt 7, art. 209¹ § 4, art. 210, art. 230 § 2, art. 232, art. 234 § 2, art. 235–235², art. 237–237², art. 237³ § 2 w zakresie prowadzenia szkolenia okresowego, art. 237⁷ § 1 pkt 1 i § 2–4, art. 237⁸ § 1, art. 237⁹ § 3 oraz art. 237¹¹ § 4.

Art. 328. [Zawieszenie członkostwa w instytucjach] 1. W okresie odbywania służby wojskowej członkostwo żołnierzy niebędących żołnierzami zawodowymi w partiach politycznych ulega zawieszeniu.

2. W okresie odbywania służby wojskowej żołnierze niebędący żołnierzami zawodowymi nie mogą brać udziału w działalności ruchów obywatelskich i innych ugrupowań obywateli o charakterze politycznym ani prowadzić działalności politycznej na terenie jednostki (instytucji) wojskowej, w tym rozpowszechniać publikacji dotyczących zagadnień politycznych.

3. Żołnierze niebędący żołnierzami zawodowymi, biorąc udział w zgromadzeniach o charakterze politycznym, nie mogą występować w umundurowaniu oraz odznakach i oznakach wojskowych.

4. Przepisu ust. 2 nie stosuje się w przypadku kandydowania żołnierza niebędącego żołnierzem zawodowym do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej lub Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Parlamentu Europejskiego lub organów samorządu terytorialnego.

5. Żołnierze niebędący żołnierzami zawodowymi nie mogą tworzyć związków zawodowych i wstępować do nich ani brać udziału w działalności związków zawodowych, których byli członkami w chwili powołania do służby.

6. Zakaz wstępowania do związków zawodowych oraz brania udziału w działalności związków zawodowych nie dotyczy żołnierzy OT pełniących terytorialną służbę wojskową dyspozycyjnie, z wyjątkiem sytuacji, w której działalność związkowa miałaby związek z pełnieniem tej służby.

7. Żołnierze niebędący żołnierzami zawodowymi mogą wstępować do stowarzyszeń i innych organizacji działających poza wojskiem oraz brać udział w działalności stowarzyszeń i innych organizacji, do których należeli w chwili powołania do służby, po pisemnym poinformowaniu dowódcy jednostki wojskowej, w której pełnią służbę.

8. Działalność partii politycznych oraz stowarzyszeń i innych organizacji na terenie jednostek (instytucji) wojskowych określają przepisy art. 7 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1215) oraz art. 44 i art. 45 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2020 r. poz. 2261), z tym że na terenie jednostek (instytucji) wojskowych nie mogą być tworzone i nie mogą działać środowiskowe stowarzyszenia i inne organizacje zrzeszające żołnierzy niebędących żołnierzami zawodowymi.

Art. 329. [Przedmioty umundurowania i wyekwipowania wojskowego] 1. Żołnierzom OT pełniącym terytorialną służbę wojskową dyspozycyjnie wydaje się przedmioty umundurowania i wyekwipowania wojskowego. Żołnierze ci są obowiązani stawić się w wydanym umundurowaniu wraz z ekwipunkiem w przypadku pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.

2. Żołnierzom niebędącym żołnierzami zawodowymi, którzy nie pełnią służby wojskowej, mogą być wydawane przedmioty umundurowania i wyekwipowania wojskowego do celów związanych z wykonywaniem obowiązku obrony. Żołnierze ci są obowiązani stawić się w wydanym umundurowaniu i z ekwipunkiem w razie powołania do służby.

3. W innych przypadkach niż określone w ust. 1 i art. 270 żołnierze mogą nosić umundurowanie oraz odznaki i oznaki wojskowe tylko w razie uzyskania zezwolenia w trybie określonym w przepisach wydanych na podstawie ust. 4.

4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb postępowania w sprawach o uzyskanie zezwolenia na noszenie umundurowania oraz odznak i oznak wojskowych, uwzględniając konieczność uzyskania przez żołnierza pozytywnej opinii właściwego organu wojskowego prowadzącego ewidencję żołnierza w zakresie wywiązywania się przez niego z obowiązku obrony, jeżeli mu podlega, oraz zasadność motywów, jakie przytoczył żołnierz w swojej prośbie o uzyskanie zezwolenia.

5. Minister Obrony Narodowej określi w odniesieniu do żołnierzy niebędących żołnierzami zawodowymi, w drodze rozporządzenia, sposób wydawania przedmiotów umundurowania i wyekwipowania wojskowego oraz normy należności i czas używalności tych przedmiotów w przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, uwzględniając podział mundurów na ich rodzaje oraz charakter wykonywanych zadań.

Art. 330. [Bezpłatne wyżywienie lub równoważnik pieniężny oraz umundurowanie i wyekwipowanie wojskowe] 1. Żołnierze niebędący żołnierzami zawodowymi w trakcie pełnienia służby wojskowej otrzymują:

1) bezpłatne wyżywienie lub równoważnik pieniężny, z wyjątkiem żołnierzy OT pełniących terytorialną służbę wojskową dyspozycyjnie;

2) umundurowanie i wyekwipowanie wojskowe w naturze lub równoważnik pieniężny.

2. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, przypadki, w których żołnierze otrzymują świadczenia, o których mowa w ust. 1, warunki oraz normy ich otrzymywania, wysokość równoważników pieniężnych, warunki, tryb i terminy wypłacania równoważników pieniężnych oraz sposób realizacji dodatkowych norm wyżywienia, z uwzględnieniem rodzaju, miejsca i warunków pełnionej służby oraz czynników wpływających na pełnienie tej służby.

Art. 331. [Urlopy] 1. Żołnierzom niebędącym żołnierzami zawodowymi w czasie odbywania służby wojskowej można udzielać następujących urlopów:

1) wypoczynkowego – żołnierzom odbywającym zasadniczą służbę wojskową lub żołnierzom OT pełniącym terytorialną służbę wojskową, jeżeli łączny czas trwania tej służby pełnionej rotacyjnie wynosi co najmniej 30 dni w ciągu roku kalendarzowego, lub służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;

2) dodatkowego – żołnierzom pełniącym służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny przebywającym w strefie działań bojowych w czasie wojny co najmniej przez 60 dni w ciągu roku;

3) zdrowotnego – żołnierzom odbywającym zasadniczą służbę wojskową lub pełniącym służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny w jednym nieprzerwanym okresie, w wymiarze do 1 miesiąca;

4) okolicznościowego – żołnierzom w trakcie pełnienia służby;

5) nagrodowego – żołnierzom w trakcie pełnienia służby w wymiarze określonym w przepisach o dyscyplinie wojskowej;

6) z tytułu honorowego krwiodawstwa – żołnierzom odbywającym zasadniczą służbę wojskową w wymiarze 1 dnia kalendarzowego za każde oddane 200 ml krwi.

2. Urlopu wypoczynkowego udziela się w jednym nieprzerwanym okresie żołnierzom odbywającym obowiązkową zasadniczą służbę wojskową – jednorazowo, w czasie jej odbywania, w wymiarze 10 dni kalendarzowych, po odbyciu co najmniej 3 miesięcy tej służby.

3. Urlopu wypoczynkowego udziela się w jednym nieprzerwanym okresie żołnierzom odbywającym dobrowolną zasadniczą służbę wojskową, żołnierzom OT pełniącym terytorialną służbę wojskową oraz żołnierzom pełniącym służbę w aktywnej albo pasywnej rezerwie – w wymiarze 2 dni kalendarzowych za każdy okres pełnienia służby wynoszący łącznie 30 dni:

1) dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej;

2) terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie;

3) służby w aktywnej rezerwie albo ćwiczeń wojskowych odbywanych w pasywnej rezerwie.

4. Żołnierzom pełniącym służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny udziela się urlopu wypoczynkowego w wymiarze do 26 dni kalendarzowych w danym roku.

5. Żołnierzom odbywającym zasadniczą służbę wojskową lub żołnierzom OT pełniącym terytorialną służbę wojskową udziela się urlopu na czas trwania ich własnej kampanii wyborczej w przypadku kandydowania do organów, o których mowa w art. 328 ust. 4.

6. Urlopów, o których mowa w ust. 1 i 5, udziela dowódca jednostki wojskowej, a urlopu, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, udziela również organ właściwy do wyróżniania żołnierza.

7. Dowódca jednostki wojskowej może odwołać żołnierza z urlopu, o którym mowa w ust. 1, z ważnych względów służbowych. Żołnierz odwołany z urlopu jest obowiązany niezwłocznie stawić się w miejscu odbywania służby wojskowej.

8. Żołnierzom przebywającym na urlopie, o którym mowa w ust. 1, urlop ten może być przedłużony.

9. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb udzielania urlopów żołnierzom niebędącym żołnierzami zawodowymi w służbie wojskowej, odwoływania z urlopu lub jego przedłużania, wymiar urlopów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2 i 4, oraz sytuacje, w których udziela się urlopu okolicznościowego, uwzględniając konieczność umożliwienia zróżnicowania wymiaru urlopów w zależności od rodzaju służby wojskowej lub charakteru wykonywanych zadań na stanowisku służbowym lub w ramach pełnionej funkcji oraz wyjątkowy charakter odwoływania żołnierzy z urlopu lub jego przedłużania.

Art. 333. [Obowiązek noszenia umundurowania] 1. Żołnierze zawodowi są uprawnieni do noszenia umundurowania podczas drogi z miejsca zamieszkania do miejsca wykonywania czynności służbowych i z powrotem.

2. Minister Obrony Narodowej może wprowadzić obowiązek noszenia umundurowania przez żołnierzy zawodowych podczas drogi z miejsca zamieszkania do miejsca wykonywania czynności służbowych i z powrotem.

3. Minister Obrony Narodowej może zwolnić żołnierzy zawodowych od obowiązku noszenia umundurowania i oznak wojskowych w czasie wykonywania przez nich zadań służbowych.

4. W przypadkach określonych przez dowódcę jednostki wojskowej, w której żołnierz zawodowy jest wyznaczony na stanowisko służbowe, jest on obowiązany do noszenia uzbrojenia lub orderów i odznaczeń.

Art. 334. [Uprawnienia żołnierzy zawodowych] 1. Żołnierze zawodowi otrzymują umundurowanie i wyekwipowanie, uzbrojenie oraz, w określonych przypadkach, wyżywienie albo równoważnik pieniężny w zamian za te należności.

2. Żołnierze zawodowi otrzymują umundurowanie i wyekwipowanie:

1) na własność:

a) z chwilą wydania albo

b) po upływie okresu używalności;

2) do bezpłatnego korzystania na czas wykonywania określonych czynności służbowych.

3. Równoważnik pieniężny przysługujący żołnierzowi zawodowemu w zamian za umundurowanie i wyekwipowanie, niewydane w naturze, może podlegać zmniejszeniu lub można wstrzymać jego wypłatę.

4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) warunki oraz normy umundurowania i wyekwipowania żołnierzy zawodowych, w tym ubiory cywilne żołnierzy zawodowych, możliwość stosowania zamienników oraz przypadki, w których można dokonywać zmian tych norm, przedmioty umundurowania i wyekwipowania, które przechodzą na własność żołnierzy z chwilą wydania, okresy używalności, po upływie których umundurowanie i wyekwipowanie przechodzi na własność, przedmioty umundurowania i wyekwipowania, które żołnierze otrzymują do bezpłatnego korzystania na czas wykonywania określonych czynności służbowych, a także organy wojskowe właściwe w tych sprawach,

2) rodzaje i normy uzbrojenia żołnierzy zawodowych,

3) przypadki, w których żołnierzom zawodowym przysługuje bezpłatne wyżywienie, oraz normy tego wyżywienia

– uwzględniając specyfikę umundurowania poszczególnych rodzajów wojsk i służb oraz charakter wykonywanych zadań służbowych oraz zróżnicowanie tych norm w zależności od charakteru wykonywanych zadań służbowych i krąg żołnierzy zawodowych uprawnionych do bezpłatnego wyżywienia.

5. Minister Obrony Narodowej, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określi, w drodze rozporządzenia:

1) wysokość równoważników pieniężnych przysługujących żołnierzom zawodowym w zamian za umundurowanie i wyekwipowanie, niewydane w naturze, w tym za czyszczenie umundurowania i wyekwipowania oraz wykonywanie haftów dla żołnierzy zawodowych, przypadki i tryb otrzymywania, zmniejszania, wstrzymywania i wznawiania wypłaty tych równoważników, warunki, tryb i terminy ich wypłacania, a także organy właściwe w tych sprawach,

2) przypadki otrzymywania oraz warunki, tryb i terminy wypłaty równoważników pieniężnych przysługujących żołnierzom zawodowym w zamian za bezpłatne wyżywienie niewydane w naturze, sposób ustalania ich wysokości, a także organy właściwe w tych sprawach

– uwzględniając rodzaje umundurowania i wyekwipowania żołnierzy zawodowych, którym ono przysługuje, jak również okoliczność, że wykonywanie (uzupełnienie) haftów dla żołnierzy zawodowych pozostaje w związku z mianowaniem na wyższy stopień wojskowy oraz charakter wykonywanych przez żołnierzy zawodowych zadań służbowych i warunki ich wykonywania.

Art. 335. [Zakaz podejmowania pracy zarobkowej i prowadzenia działalności gospodarczej] 1. Żołnierzowi zawodowemu nie wolno podejmować pracy zarobkowej i prowadzić działalności gospodarczej.

2. Za pracę zarobkową uważa się pracę świadczoną osobiście:

1) w ramach stosunku pracy;

2) na podstawie innego tytułu, jeżeli praca jest wykonywana przez okres dłuższy niż 1 miesiąc.

3. Dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zawodowy zajmuje stanowisko służbowe, na wniosek żołnierza zawodowego, może zezwolić żołnierzowi na wykonywanie pracy zarobkowej lub prowadzenie działalności gospodarczej, jeżeli:

1) nie koliduje to z wykonywaniem zadań służbowych przez żołnierza;

2) wpływa to na podwyższenie jego kwalifikacji;

3) nie narusza to prestiżu żołnierza zawodowego;

4) prowadzona działalność gospodarcza lub działalność podmiotu, u którego będzie świadczona praca, nie dotyczy wyrobów, o których mowa w przepisach w sprawie klasyfikacji wyrobów obronnych oraz dostaw, robót budowlanych i usług, przeznaczonych na zamówienie jednostek wojskowych.

4. Żołnierzowi zawodowemu nie wolno wykonywać odpłatnych prac w okresach krótszych niż 1 miesiąc, jeżeli stanowiłoby to naruszenie chociażby jednego z warunków, o których mowa w ust. 3 pkt 1, 3 lub 4.

5. Praca zarobkowa nie może być wykonywana przez żołnierza zawodowego w innej jednostce wojskowej, chyba że żołnierz uzyska zgodę Ministra Obrony Narodowej na podjęcie tej pracy, z wyłączeniem zatrudnienia żołnierza zawodowego w uczelni wojskowej jako wykładowcy prowadzącego zajęcia dydaktyczne.

6. Dowódca jednostki wojskowej w przypadku naruszenia warunków, o których mowa w ust. 3, cofa zezwolenie na wykonywanie pracy zarobkowej lub prowadzenie działalności gospodarczej.

7. Żołnierz zawodowy jest obowiązany przekazać dowódcy jednostki wojskowej, w której zajmuje stanowisko służbowe, informację o nazwie podmiotu, u którego wykonywał odpłatne prace na okres nie dłuższy niż 1 miesiąc, w terminie nie dłuższym niż 1 miesiąc od dnia rozpoczęcia wykonywania tych prac.

8. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, warunki i tryb postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 3, dane, jakie zawiera wniosek żołnierza o zezwolenie na pracę lub prowadzenie działalności gospodarczej, oraz warunki odmowy lub cofnięcia zezwolenia, z uwzględnieniem miejsca, charakteru i czasu pracy lub prowadzonej działalności gospodarczej, jaka ma być wykonywana.

Art. 336. [Zakazy] 1. Żołnierz zawodowy nie może przed upływem 3 lat od dnia zwolnienia z zawodowej służby wojskowej:

1) być zatrudniony albo podejmować pracy zarobkowej na podstawie innego tytułu lub wykonywać innego zajęcia, w tym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, u przedsiębiorcy oraz podmiotu zależnego od tego przedsiębiorcy albo na ich rzecz, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2554 oraz z 2023 r. poz. 825 i 1723),

2) być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego,

3) posiadać więcej niż 10% akcji lub udziałów przedstawiających więcej niż 10% kapitału zakładowego w spółce prawa handlowego

– jeżeli w okresie 3 lat przed dniem zwolnienia z zawodowej służby wojskowej brał udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub zleceniu zadania, które następnie zostało udzielone lub zlecone takiemu przedsiębiorcy lub podmiotowi od niego zależnemu, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

2. Żołnierz zawodowy nie może przed upływem 3 lat od dnia zwolnienia z zawodowej służby wojskowej prowadzić działalności gospodarczej w zakresie produkcji lub obrotu wyrobami obronnymi objętymi listą, o której mowa w art. 346 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. poz. 864 i 865, z 2021 r. poz. 1309 i 1852 oraz z 2023 r. poz. 2735), ani też prowadzić tego rodzaju działalności gospodarczej wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem lub pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.

3. Udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub zleceniu zadania, o którym mowa w ust. 1, obejmuje następujące czynności:

1) podejmowanie decyzji o konieczności zakupu lub opracowanie jej projektu, również w formie aktu prawnego;

2) opracowywanie lub zatwierdzanie wymagań dotyczących przedmiotu zamówienia;

3) uczestnictwo w szacowaniu wartości zamówienia;

4) przygotowywanie lub zatwierdzanie specyfikacji warunków zamówienia lub innego dokumentu określających przedmiot, warunki lub tryb udzielenia zamówienia;

5) udział w pracach komisji przetargowej lub zespołu prowadzącego postępowanie o udzielenie zamówienia, a także udział w czynnościach kontroli lub nadzoru nad tymi pracami, a w przypadku braku powołanej komisji lub zespołu realizowanie czynności związanych z oceną złożonych wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, oceną ofert lub komunikacją z wykonawcami przed otwarciem ofert;

6) udział w negocjacjach lub w dialogu, także w przedmiocie dokonywania zmian w umowie, oraz zawieranie, w tym podpisywanie, umowy;

7) opracowywanie lub podejmowanie decyzji o unieważnieniu postępowania lub zawarciu umowy, jeżeli zaoferowana cena przekracza środki przeznczone pierwotnie na realizację zamówienia publicznego;

8) udział w testach lub sprawdzeniach przedmiotu zamówienia.

4. Czynności, o których mowa w ust. 1, obejmują dokonywanie odbioru wyrobów, dostaw, robót budowlanych lub wykonanych usług oraz inne czynności przewidziane w zawartej umowie po stronie zamawiającego.

Art. 337. [Udział w spółkach] 1. Żołnierz zawodowy nie może wchodzić w skład organów spółek, innych przedsiębiorców oraz fundacji.

2. Żołnierz zawodowy może uczestniczyć w zgromadzeniach akcjonariuszy lub zgromadzeniach wspólników.

Art. 338. [Oświadczenie o stanie majątkowym] 1. Oficerowie zawodowi, podoficerowie zawodowi posiadający specjalność wojskową określoną w przepisach wydanych na podstawie ust. 8 oraz żołnierze wyznaczeni do prac w komisjach przetargowych są obowiązani do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym. Oświadczenie o stanie majątkowym dotyczy majątku osobistego oraz objętego małżeńską wspólnością majątkową.

2. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 1, zawiera informacje, w tym dane osobowe, obejmujące:

1) imię (imiona), nazwisko oraz nazwisko rodowe;

2) datę i miejsce urodzenia;

3) imiona i nazwiska ojca i matki oraz ich nazwiska rodowe;

4) numer PESEL oraz serię i numer dowodu osobistego;

5) obywatelstwo i płeć;

6) numer telefonu oraz adres poczty elektronicznej;

7) miejsce zatrudnienia, stanowisko lub funkcje;

8) posiadane nieruchomości oraz ich adresy;

9) posiadane zasoby pieniężne;

10) posiadane akcje lub udziały w spółkach handlowych;

11) nabyte mienie od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego oraz ich związków lub komunalnej osoby prawnej, które podlegało zbyciu w drodze przetargu;

12) członkostwo, zatrudnienie lub wykonywanie czynności w zarządzie, radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej spółki handlowej, komisji rewizyjnej spółdzielni lub zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą;

13) prowadzone działalności gospodarcze;

14) składniki mienia ruchomego o wartości powyżej 10 000 zł;

15) zobowiązania pieniężne o wartości powyżej 10 000 zł;

16) wynagrodzenia za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej;

17) dochody z majątku wspólnego oraz z majątku osobistego;

18) dane dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej oraz pełnienia przez małżonka funkcji w spółkach handlowych lub spółdzielniach;

19) inne przychody i świadczenia.

3. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 1, żołnierz zawodowy składa Ministrowi Obrony Narodowej za pośrednictwem Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej.

4. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 1, składa się co roku do dnia 31 marca według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego oraz na żądanie Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej lub Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego według stanu na dzień określony przez ten organ, a także w terminie 14 dni od dnia zwolnienia ze służby według stanu na dzień zwolnienia ze służby.

5. Informacje zawarte w oświadczeniu, o którym mowa w ust. 1, stanowią tajemnicę prawnie chronioną i podlegają ochronie przewidzianej dla informacji niejawnych o klauzuli tajności „zastrzeżone” określonej w przepisach o ochronie informacji niejawnych, chyba że żołnierz zawodowy, który złożył oświadczenie, wyraził pisemną zgodę na ich ujawnienie. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Minister Obrony Narodowej może je ujawnić pomimo braku zgody składającego oświadczenie.

6. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 1, przechowuje się przez okres 10 lat.

7. Do złożenia oświadczenia, o którym mowa w ust. 1, stosuje się formularz określony przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2023 r. poz. 1090), dotyczącymi oświadczenia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 tej ustawy.

8. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia, szczegółowe warunki i tryb oraz wykaz specjalności wojskowych objętych obowiązkiem składania oświadczeń o stanie majątkowym.

Art. 339. [Niemożność stawienia się do służby] 1. Żołnierz zawodowy jest obowiązany uprzedzić bezpośredniego przełożonego o niemożności stawienia się do służby lub spóźnieniu z przyczyny z góry wiadomej lub możliwej do przewidzenia oraz określić przewidywany czas trwania nieobecności, w szczególności uprzedzić o konieczności przebywania na zwolnieniu lekarskim.

2. W przypadku niestawienia się do służby lub spóźnienia z innej przyczyny żołnierz zawodowy jest obowiązany poinformować bezpośredniego przełożonego tego samego dnia o przyczynie nieobecności w służbie i przewidywanym czasie jej trwania lub przyczynie spóźnienia.

3. W przypadku zaistnienia przyczyny uniemożliwiającej dopełnienie obowiązku, o którym mowa w ust. 2, żołnierz zawodowy jest obowiązany poinformować o przyczynie nieobecności w służbie i przewidywanym czasie jej trwania lub przyczynie spóźnienia niezwłocznie po ustaniu tej przyczyny.

4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1–3, żołnierz zawodowy jest obowiązany poinformować bezpośredniego przełożonego osobiście lub za pośrednictwem innej osoby, przez środek łączności lub drogą pocztową. Za datę przekazania informacji drogą pocztową uważa się datę stempla pocztowego.

Art. 340. [Informacja o zamiarze wyjazdu] 1. Żołnierz zawodowy jest obowiązany poinformować pisemnie dowódcę jednostki wojskowej, w której zajmuje stanowisko służbowe, o zamiarze wyjazdu i pobytu za granicą w celach niezwiązanych z zawodową służbą wojskową.

2. Dowódca jednostki wojskowej może, w drodze decyzji, zakazać żołnierzowi zawodowemu wyjazdu za granicę w celach niezwiązanych z zawodową służbą wojskową, jeżeli wymaga tego wzgląd na przestrzeganie przepisów ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych albo istotne sprawy organizacyjne.

3. Zakaz wyjazdu dowódca jednostki wojskowej wydaje w formie decyzji, którą doręcza się żołnierzowi zawodowemu nie później niż na 3 dni przed planowanym terminem wyjazdu tego żołnierza za granicę.

4. Dowódca jednostki wojskowej przed wydaniem decyzji o zakazie wyjazdu żołnierza zawodowego za granicę może zwrócić się o wydanie opinii do właściwej jednostki organizacyjnej Służby Kontrwywiadu Wojskowego.

5. Zakaz dotyczący wyjazdu w ramach małego ruchu granicznego dowódca jednostki wojskowej określa w miesiącach.

6. Odwołanie od decyzji zakazu wyjazdu i pobytu za granicą żołnierz zawodowy wnosi, z pominięciem drogi służbowej, do bezpośredniego przełożonego dowódcy jednostki wojskowej, który wydał kwestionowaną decyzję.

7. Przełożony dowódcy jednostki wojskowej, o którym mowa w ust. 1, rozpatruje odwołanie w terminie nie później niż na dzień przed planowanym terminem wyjazdu żołnierza zawodowego za granicę.

8. W przypadku nieodbycia zgłoszonego wyjazdu zagranicznego żołnierz zawodowy jest obowiązany powiadomić o tym fakcie dowódcę jednostki wojskowej.

9. Powiadomienia nie realizuje się w przypadku wyjazdów w ramach małego ruchu granicznego.

10. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb informowania przez żołnierza zawodowego o zamiarze wyjazdu i pobytu za granicą oraz postępowania w sprawach wydawania zakazu wyjazdu za granicę, formę zawiadomienia i dane, jakie żołnierz zawodowy jest obowiązany w nim zawrzeć, z uwzględnieniem uproszczonych procedur małego ruchu granicznego oraz konieczności zapewnienia sprawności postępowania w tych sprawach.

Art. 342. [Informacja o przynależności do stowarzyszenia] 1. Żołnierz zawodowy pisemnie informuje dowódcę jednostki wojskowej, w której zajmuje stanowisko służbowe, o swojej przynależności do stowarzyszenia i innej organizacji krajowej.

2. Przynależność żołnierza zawodowego do stowarzyszenia i innej organizacji zagranicznej lub międzynarodowej wymaga zezwolenia Ministra Obrony Narodowej wydawanego na wniosek żołnierza zawodowego. Wniosek zawiera co najmniej:

1) nazwę stowarzyszenia lub organizacji;

2) charakter stowarzyszenia lub organizacji;

3) siedziby, w tym przedstawicielstw na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

4) charakter pełnionej przez żołnierza funkcji w stowarzyszeniu lub organizacji.

3. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 2, może być przez Ministra Obrony Narodowej zawieszone lub cofnięte, jeżeli wymagają tego względy ochrony informacji niejawnych oraz potrzeby Sił Zbrojnych.

4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 2 i 3, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia sprawności postępowania oraz potrzeb Sił Zbrojnych.

Art. 343. [Zakaz tworzenia związków zawodowych] 1. Żołnierzom zawodowym nie wolno tworzyć związków zawodowych i zrzeszać się w związkach zawodowych.

2. Z dniem rozpoczęcia pełnienia zawodowej służby wojskowej ustaje dotychczasowe członkostwo żołnierza zawodowego w związku zawodowym.

3. Żołnierzom zawodowym wolno zrzeszać się w organizacjach prowadzących działalność zapomogowo-pożyczkową u pracodawców, u których pełnią zawodową służbę wojskową.

Art. 344. [Organy przedstawicielskie] 1. W jednostkach wojskowych żołnierze zawodowi mogą tworzyć, w drodze wyboru, organy przedstawicielskie poszczególnych korpusów kadry zawodowej Sił Zbrojnych.

2. Do zadań organów przedstawicielskich należy obrona praw żołnierzy zawodowych i środowiska wojskowego oraz reprezentowanie interesów żołnierzy zawodowych, w tym przez spełnianie funkcji opiniodawczo-doradczej wobec właściwego w danej sprawie organu.

3. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób działania organów przedstawicielskich żołnierzy zawodowych, warunki organizacji, funkcjonowania i tryb ich wyboru, szczegółowe zadania i uprawnienia organów przedstawicielskich, a także formy ich współpracy z dowódcami jednostek wojskowych, z uwzględnieniem konieczności zagwarantowania odpowiedniego poziomu obrony praw żołnierzy zawodowych i środowiska wojskowego oraz opiniodawczo-doradczego charakteru ich działania.

Art. 345. [Kodeks Honorowy Żołnierza Zawodowego Wojska Polskiego] Organy przedstawicielskie żołnierzy zawodowych opracowują i przyjmują Kodeks Honorowy Żołnierza Zawodowego Wojska Polskiego określający zasady etyki oraz honoru i godności żołnierzy zawodowych.

Art. 346. [Kandydatura żołnierza zawodowego] 1. Żołnierz zawodowy może kandydować do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Parlamentu Europejskiego, na kierownicze stanowiska w państwie obsadzane na podstawie wyboru oraz do organów samorządu terytorialnego, o czym niezwłocznie informuje dowódcę jednostki wojskowej.

2. Na czas trwania kampanii wyborczej żołnierzowi zawodowemu udziela się urlopu bezpłatnego.

Art. 347. [Związki wyznaniowe] Ograniczenia określone w niniejszym rozdziale nie wpływają na prawa przynależności żołnierzy zawodowych do kościołów i innych związków wyznaniowych mających osobowość prawną.

Art. 349. [Odpowiedzialność dyscyplinarna] 1. Sędziowie sądów wojskowych ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną za przewinienia dyscyplinarne na zasadach określonych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych.

2. Prokuratorzy do spraw wojskowych będący żołnierzami zawodowymi ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną za przewinienia dyscyplinarne na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze.

Art. 350. [Odpowiedzialność dyscyplinarna na podstawie ustawy] Odpowiedzialność dyscyplinarna na podstawie ustawy nie wyłącza odpowiedzialności dyscyplinarnej za:

1) przewinienia dyscyplinarne polegające na naruszeniu przepisów o wykonywaniu specjalności zawodowej – żołnierzy, których przynależność do samorządów zawodowych jest obowiązkowa;

2) naruszenie przepisów obowiązujących w uczelni oraz za czyny uchybiające godności studenta lub doktoranta – żołnierzy, którzy odbywają studia lub studia doktoranckie w uczelni wojskowej;

3) postępowanie uchybiające obowiązkom nauczyciela akademickiego lub godności zawodu nauczycielskiego – żołnierzy będących nauczycielami akademickimi.

Art. 351. [Odpowiedzialność karna] 1. Żołnierz za czyn stanowiący przewinienie dyscyplinarne, wypełniający jednocześnie znamiona przestępstwa lub wykroczenia albo przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej niezależnie od odpowiedzialności karnej.

2. W przypadku czynu stanowiącego przewinienie dyscyplinarne, wypełniającego jednocześnie znamiona wykroczenia lub wykroczenia skarbowego, w przypadku czynu mniejszej wagi lub ukarania grzywną przełożony dyscyplinarny może nie wszczynać postępowania dyscyplinarnego, a wszczęte postępowanie umorzyć.

Art. 352. [Przewinienie dyscyplinarne mniejszej wagi] 1. W przypadku czynu stanowiącego przewinienie dyscyplinarne mniejszej wagi przełożony dyscyplinarny może odstąpić od wszczęcia postępowania dyscyplinarnego i przeprowadzić ze sprawcą przewinienia dyscyplinarnego udokumentowaną w formie notatki rozmowę dyscyplinującą.

2. Rozmowę dyscyplinującą, o której mowa w ust. 1, można przeprowadzić w terminie do 30 dni od dnia powzięcia przez przełożonego dyscyplinarnego wiadomości o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego. Rozmowa ta polega na wytknięciu żołnierzowi niewłaściwego postępowania oraz uprzedzeniu go o możliwości zastosowania innych środków dyscyplinujących, a także wszczęcia postępowania dyscyplinarnego i wymierzenia kary dyscyplinarnej w przypadku ponownego popełnienia czynu, za który żołnierz ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną.

3. Notatkę, o której mowa w ust. 1, włącza się do ewidencji wojskowej na okres 6 miesięcy.

Art. 353. [Naruszenie dyscypliny wojskowej] 1. Naruszenie dyscypliny wojskowej stanowi czyn żołnierza polegający na zachowaniu godzącym w dobre imię lub interes Sił Zbrojnych, zawinionym przekroczeniu uprawnień albo niewykonaniu obowiązków wynikających z przepisów prawa, w tym z rozkazów i poleceń wydanych przez przełożonych uprawnionych na podstawie tych przepisów.

2. Naruszeniem dyscypliny wojskowej jest w szczególności:

1) zachowanie nielicujące z godnością i postawą żołnierza;

2) niedopełnienie obowiązków żołnierza wynikających ze złożonej przysięgi wojskowej, a także z przepisów prawa, regulaminów wojskowych i zasad etyki wojskowej;

3) odmowa wykonania lub niewykonanie rozkazu lub polecenia;

4) zaniechanie czynności służbowej albo wykonanie jej w sposób nieprawidłowy;

5) niedopełnienie obowiązków służbowych albo przekroczenie uprawnień określonych w przepisach prawa;

6) świadome wprowadzenie w błąd przełożonego lub innego żołnierza, jeżeli spowodowało to lub mogło spowodować szkodę w służbie, żołnierzowi lub innej osobie;

7) nadużycie zajmowanego stanowiska dla osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej;

8) postępowanie przełożonego w sposób przyczyniający się do rozluźnienia dyscypliny służbowej wśród podległych mu żołnierzy;

9) samowolne oddalenie się z rejonu zakwaterowania, jeśli pełni służbę w systemie skoszarowanym, lub nieusprawiedliwione opuszczenie miejsca pełnienia służby lub niestawienie się w tym miejscu;

10) stawienie się do służby w stanie nietrzeźwości albo po użyciu alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków, pełnienie jej w takim stanie, a także spożywanie alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków w czasie służby;

11) umyślne naruszenie dóbr osobistych innego żołnierza, a także innej osoby;

12) utrata służbowej broni palnej, amunicji lub środków bojowych;

13) utrata przedmiotu stanowiącego wyposażenie służbowe, którego wykorzystanie przez osoby nieuprawnione wyrządziło szkodę innej osobie lub stworzyło zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa powszechnego;

14) ujawnienie informacji pozostającej w związku z wykonywaniem czynności służbowych, jeżeli spowodowało to lub mogło spowodować szkodę w służbie.

3. Żołnierz jest obowiązany odmówić wykonania rozkazu lub innego polecenia, jeśli wykonanie rozkazu lub innego polecenia łączyłoby się z popełnieniem przestępstwa.

4. Jeżeli postępowanie dyscyplinarne zostało wszczęte na wniosek sądu lub prokuratora, organ wnioskujący informuje się o wyniku tego postępowania.

Art. 354. [Zawinione przewinienie dyscyplinarne] Przewinienie dyscyplinarne jest zawinione wtedy, gdy żołnierz:

1) ma zamiar jego popełnienia, to jest chce je popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi;

2) nie ma zamiaru jego popełnienia, popełnia je jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość taką przewidywał lub mógł i powinien przewidzieć albo zaniechał działania, które mógł lub powinien podjąć.

Art. 355. [Współsprawstwo] 1. Żołnierz odpowiada dyscyplinarnie, jeżeli popełnia przewinienie dyscyplinarne sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, a także w przypadku, gdy kieruje popełnieniem przez innego żołnierza przewinienia dyscyplinarnego albo poleca jego popełnienie.

2. Żołnierz odpowiada dyscyplinarnie także wówczas, gdy chcąc, aby inny żołnierz popełnił czyn stanowiący przewinienie dyscyplinarne, nakłania go do tego.

3. Żołnierz odpowiada dyscyplinarnie w przypadku, gdy chcąc, aby inny żołnierz popełnił czyn stanowiący przewinienie dyscyplinarne lub godząc się na to, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie.

4. Każdy z żołnierzy, o których mowa w ust. 1–3, odpowiada w granicach swojej winy, niezależnie od odpowiedzialności pozostałych osób.

5. Żołnierz odpowiada dyscyplinarnie za popełnienie za granicą przewinienia dyscyplinarnego.

Art. 356. [Udowodnienie winy] 1. Przełożony dyscyplinarny i rzecznik dyscyplinarny są obowiązani badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść obwinionego.

2. Obwinionego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym orzeczeniem. Niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego.

Art. 357. [Dwa lub więcej zachowań stanowiących naruszenie dyscypliny wojskowej] Dwa lub więcej zachowań stanowiących naruszenie dyscypliny wojskowej, podjętych w krótkich odstępach czasu w celu wykonania tego samego zamiaru lub z wykorzystaniem takiej samej sposobności uważa się za jedno przewinienie dyscyplinarne.

Art. 358. [Władza dyscyplinarna] 1. Władzę dyscyplinarną wobec żołnierzy polegającą na prawie do wszczynania postępowań dyscyplinarnych i rozstrzygania spraw dyscyplinarnych sprawują:

1) Minister Obrony Narodowej,

2) Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych,

3) Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego,

4) dowódcy rodzajów Sił Zbrojnych, dowódcy wojsk, Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej, Dowódca Garnizonu Warszawa, Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Szef Służby Wywiadu Wojskowego, szef instytucji krajowej, do której żołnierz został oddelegowany,

5) dowódca polskiego kontyngentu wojskowego lub doraźnie sformowanego zgrupowania zadaniowego wydzielonego do realizacji zadań w kraju i poza jego granicami,

6) dowódca jednostki wojskowej

– zwani dalej „przełożonymi dyscyplinarnymi”.

2. Przełożeni dyscyplinarni są wyższymi przełożonymi dyscyplinarnymi w stosunku do podległych im przełożonych dyscyplinarnych.

3. Minister Obrony Narodowej sprawuje władzę dyscyplinarną wobec żołnierzy zajmujących stanowiska służbowe określone w ust. 1 pkt 3 i 4.

4. Przełożeni dyscyplinarni, o których mowa w ust. 1 pkt 2–6, sprawują władzę dyscyplinarną w stosunku do podległych im żołnierzy.

5. Osoba, której czasowo powierzono pełnienie obowiązków na stanowisku służbowym albo pełni je w zastępstwie, posiada uprawnienia przysługujące przełożonemu dyscyplinarnemu wyznaczonemu na to stanowisko.

6. Minister Obrony Narodowej może do dnia wydania postanowienia o zamknięciu postępowania dowodowego wszczętego przez innego przełożonego dyscyplinarnego, jeżeli uzna to za uzasadnione okolicznościami sprawy:

1) przejąć prowadzenie postępowania dyscyplinarnego albo

2) przekazać prowadzenie postępowania dyscyplinarnego innemu przełożonemu dyscyplinarnemu.

7. Przełożony dyscyplinarny, któremu przekazano prowadzenie postępowania dyscyplinarnego, sprawuje władzę dyscyplinarną wobec żołnierza, przeciwko któremu jest prowadzone postępowanie dyscyplinarne, wyłącznie w zakresie przekazanej sprawy.

8. Minister Obrony Narodowej oraz osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 2–4, mogą w formie pisemnej upoważnić inną osobę do załatwiania spraw dyscyplinarnych w jego imieniu w ustalonym zakresie.

Art. 359. [Właściwość władzy dyscyplinarnej] 1. Żołnierz delegowany, skierowany do wykonywania zadań w innej jednostce wojskowej albo którego skierowano na naukę, podlega władzy dyscyplinarnej przełożonego dyscyplinarnego właściwego dla miejsca pełnienia służby.

2. Żołnierz pozostający w dyspozycji podlega władzy dyscyplinarnej przełożonego, w którego dyspozycji pozostaje.

3. Spory o właściwość w sprawach dyscyplinarnych między przełożonymi dyscyplinarnymi rozstrzyga wyższy przełożony dyscyplinarny.

Art. 360. [Obowiązki żołnierza] 1. Żołnierz jest obowiązany do przestrzegania dyscypliny wojskowej.

2. Przełożony jest obowiązany:

1) kształtować dyscyplinę wojskową podporządkowanych mu żołnierzy, w szczególności przez działania profilaktyczno-wychowawcze oraz tworzenie warunków do wyróżniania i przestrzegania dyscypliny wojskowej;

2) niezwłocznie reagować na zachowania żołnierzy naruszające dyscyplinę wojskową.

3. Żołnierz starszy stopniem wojskowym, niebędący przełożonym żołnierza młodszego stopniem wojskowym, naruszającego dyscyplinę wojskową podczas nieobecności przełożonego, jest:

1) uprawniony do wydania temu żołnierzowi rozkazu zaprzestania naruszania dyscypliny wojskowej;

2) obowiązany do powiadomienia o tym fakcie przełożonego tego żołnierza.

4. Żołnierz jest obowiązany, na żądanie uprawnionej osoby, do udzielenia pomocy w czynnościach służbowych podejmowanych w stosunku do żołnierza naruszającego dyscyplinę wojskową.

Art. 361. [Kształtowanie dyscypliny w jednostce wojskowej] 1. Za kształtowanie dyscypliny w jednostce wojskowej odpowiada dowódca jednostki wojskowej.

2. Czynności związane z reagowaniem dyscyplinarnym i informacje ich dotyczące, zawarte w rozkazie lub decyzji oraz dokumentacji i ewidencji dyscyplinarnej, są jawne wyłącznie dla uczestników tych czynności oraz innych uprawnionych na podstawie ustawy osób, chyba że ustawa stanowi inaczej.

3. W trakcie reagowania dyscyplinarnego nie stosuje się drogi służbowej, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Art. 363. [Kara upomnienia i kara nagany] Karę upomnienia i karę nagany wymierza się przez przeprowadzenie rozmowy w czasie raportu dyscyplinarnego i wytknięcie ukaranemu przez przełożonego dyscyplinarnego przewinienia dyscyplinarnego, jakiego się dopuścił.

Art. 364. [Kara pieniężna] 1. Karę pieniężną wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek.

2. Stawka dzienna stanowi 1/22 części miesięcznego uposażenia otrzymanego przez żołnierza w miesiącu, w którym popełnił on przewinienie dyscyplinarne.

3. Liczba stawek wynosi od 3 do 10.

Art. 365. [Kara ostrzeżenia o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym] Karę ostrzeżenia o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym wymierza się przez przeprowadzenie rozmowy w czasie raportu dyscyplinarnego, wytknięcie niewłaściwego postępowania i uprzedzenie ukaranego o możliwości wymierzenia kary zwolnienia z zajmowanego stanowiska służbowego lub kary dyscyplinarnej surowszej, jeżeli ponownie dopuści się czynu rodzącego odpowiedzialność dyscyplinarną.

Art. 366. [Kara zwolnienia z zajmowanego stanowiska służbowego] Kara zwolnienia z zajmowanego stanowiska służbowego oznacza zwolnienie z dotychczas zajmowanego stanowiska służbowego i wyznaczenie na inne w tej samej jednostce wojskowej lub innej jednostce organizacyjnej Sił Zbrojnych, zgodnie ze wskazaniami zawartymi w uzasadnieniu orzeczenia.

Art. 367. [Kara ostrzeżenia o niepełnej przydatności do dobrowolnych form służby wojskowej] Karę ostrzeżenia o niepełnej przydatności do dobrowolnych form służby wojskowej wymierza się przez przeprowadzenie rozmowy w czasie raportu dyscyplinarnego, wytknięcie niewłaściwego postępowania i uprzedzenie ukaranego o możliwości wymierzenia kary usunięcia z dobrowolnych form służby wojskowej, jeżeli ponownie dopuści się czynu rodzącego odpowiedzialność dyscyplinarną.

Art. 368. [Kara zwolnienia z dobrowolnych form służby wojskowej] Karę zwolnienia z dobrowolnych form służby wojskowej wymierza się przez przeprowadzenie rozmowy w czasie raportu dyscyplinarnego, wytknięcie niewłaściwego postępowania i zwolnienie ze służby wojskowej pełnionej dobrowolnie.

Art. 369. [Zakaz opuszczania miejsca zakwaterowania] Zakaz opuszczania miejsca zakwaterowania oznacza zakazanie ukaranemu opuszczania miejsca zakwaterowania w czasie wolnym od zajęć przez czas trwania kary dyscyplinarnej oraz nałożenie obowiązku meldowania się, nie częściej niż trzykrotnie w czasie od godziny 6 do godziny 22, na wezwanie służby dyżurnej lub innego wyznaczonego żołnierza.

Art. 370. [Ustalenia faktyczne] 1. Podstawę wszelkich rozstrzygnięć w postępowaniach dyscyplinarnych stanowią ustalenia faktyczne.

2. Przełożony dyscyplinarny i rzecznik dyscyplinarny kształtują swoje przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

3. Przełożony dyscyplinarny i rzecznik dyscyplinarny rozstrzygają samodzielnie zagadnienia faktyczne i prawne, podlegając wyłącznie przepisom prawa. Prawomocne orzeczenia sądu są dla przełożonego dyscyplinarnego i rzecznika dyscyplinarnego wiążące.

Art. 371. [Współmierność kary] 1. Obwinionemu wymierza się karę dyscyplinarną współmierną do popełnionego przewinienia dyscyplinarnego oraz stopnia zawinienia.

2. Na zaostrzenie wymiaru kary mają wpływ następujące okoliczności popełnienia przewinienia dyscyplinarnego:

1) działanie z motywacji zasługującej na szczególne potępienie, w stanie nietrzeźwości albo w stanie po użyciu alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków;

2) popełnienie przewinienia dyscyplinarnego przez żołnierza przed zatarciem wymierzonej mu kary dyscyplinarnej;

3) poważne skutki przewinienia dyscyplinarnego, zwłaszcza istotne zakłócenie realizacji zadań lub naruszenia dobrego imienia lub interesu Sił Zbrojnych;

4) działanie w obecności podwładnego, wspólnie z nim lub na jego szkodę.

3. Na złagodzenie wymiaru kary mają wpływ następujące okoliczności popełnienia przewinienia dyscyplinarnego:

1) nieumyślność jego popełnienia;

2) podjęcie przez żołnierza starań o zmniejszenie jego skutków;

3) brak należytego doświadczenia zawodowego lub dostatecznych umiejętności zawodowych;

4) dobrowolne poinformowanie przełożonego dyscyplinarnego o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego przed wszczęciem postępowania dyscyplinarnego.

Art. 372. [Organ właściwy do wymierzania kary] 1. Kary dyscyplinarne wymierza właściwy przełożony dyscyplinarny, z zastrzeżeniem kar, o których mowa w art. 362 ust. 1 pkt 5 i 7, do wymierzenia których jest właściwy przełożony dyscyplinarny lub przełożony posiadający odpowiednio kompetencje do wyznaczenia na stanowiska służbowe i zwalniania ze służby wojskowej.

2. Jeżeli przełożony dyscyplinarny nie jest właściwy do wymierzenia kary, o której mowa w art. 362 ust. 1 pkt 5 lub 7, przedstawia wniosek o jej wymierzenie właściwemu przełożonemu posiadającemu takie uprawnienia.

Art. 373. [Środki dyscyplinarne] 1. Środkami dyscyplinarnymi są:

1) zobowiązanie do przeproszenia pokrzywdzonego;

2) zobowiązanie do wykonania dodatkowych zadań służbowych;

3) zobowiązanie do naprawienia wyrządzonej szkody;

4) pozbawienie prawa do noszenia odznaki honorowej lub odznaki tytułu honorowego oraz udziału w uroczystościach wojskowych i państwowych z udziałem wojska;

5) podanie informacji o ukaraniu do wiadomości innych osób.

2. Środek dyscyplinarny można orzec samoistnie albo wraz z karą dyscyplinarną.

3. Do orzekania środka dyscyplinarnego jest właściwy przełożony dyscyplinarny.

Art. 375. [Niedopuszczenie do wykonywania czynności służbowych] Niedopuszczenie do wykonywania czynności służbowych stosuje się, jeżeli żołnierz znajduje się w stanie nietrzeźwości lub odurzenia, po użyciu alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków.

Art. 376. [Osadzenie w izbie zatrzymań] 1. Osadzenie w izbie zatrzymań można zastosować wobec żołnierza będącego w stanie nietrzeźwości lub odurzenia w obiekcie zajmowanym przez organ wojskowy, a także w rejonie obiektów koszarowych lub zakwaterowania przejściowego jednostki wojskowej albo w innym miejscu wykonywania zadań służbowych lub w miejscu publicznym, który swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia, znajduje się w okolicznościach zagrażających jego zdrowiu lub życiu albo zagraża zdrowiu lub życiu innej osoby lub mieniu.

2. Jeżeli brak jest możliwości osadzenia żołnierza w izbie zatrzymań albo jego warunki zdrowotne to uzasadniają, przełożony dyscyplinarny, wojskowy organ porządkowy lub Żandarmeria Wojskowa może polecić doprowadzenie tego żołnierza do miejsca zamieszkania lub zakwaterowania albo zgodnie z diagnozą lekarza skierować go do izby chorych lub podmiotu leczniczego.

3. Żołnierza osadzonego w izbie zatrzymań zwalnia się niezwłocznie po wytrzeźwieniu lub ustaniu stanu odurzenia nie później niż z upływem 24 godzin od chwili osadzenia.

Art. 377. [Przejściowe badanie] 1. Dowódca jednostki wojskowej lub upoważniony przez niego żołnierz zawodowy albo wojskowy organ porządkowy, a za ich zgodą również Żandarmeria Wojskowa, mogą poddać żołnierza przebywającego na terenie obiektów zajmowanych przez organy wojskowe, jak również obiektów koszarowych i zakwaterowania przejściowego badaniu w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków.

2. Przed zastosowaniem dyscyplinarnego środka zapobiegawczego niedopuszczenia do wykonywania czynności służbowych lub osadzenia w izbie zatrzymań żołnierza poddaje się badaniom niezbędnym do ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków w organizmie tego żołnierza, w tym zabiegowi pobrania krwi.

3. Żołnierz jest obowiązany poddać się badaniu, o którym mowa w ust. 1 i 2.

4. Z przeprowadzonego badania albo w przypadku braku możliwości jego przeprowadzenia sporządza się protokół.

5. Odmowa żołnierza poddania się badaniu lub uniemożliwienie jego przeprowadzenia nie wyłącza zastosowania dyscyplinarnych środków zapobiegawczych.

6. Żołnierzowi przysługuje prawo złożenia zażalenia do wyższego przełożonego lub przełożonego wojskowego organu porządkowego albo komendanta jednostki organizacyjnej Żandarmerii Wojskowej, której żołnierz zastosował ten środek, w terminie 3 dni od dnia badania, na warunki i sposób ich przeprowadzenia.

7. Koszty badań ponoszone są z części budżetu państwa, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

Art. 378. [Zażalenie na postanowienie o zastosowaniu dyscyplinarnego środka zapobiegawczego] 1. Żołnierzowi przysługuje zażalenie na postanowienie o zastosowaniu dyscyplinarnego środka zapobiegawczego niedopuszczenia do wykonywania czynności służbowych oraz osadzenia w izbie zatrzymań.

2. W zażaleniu żołnierz może się domagać uchylenia, zmiany oraz zbadania zasadności i legalności zastosowania lub przedłużenia stosowania, a także prawidłowości wykonania dyscyplinarnego środka zapobiegawczego.

3. Żołnierz może wnieść zażalenie w terminie 3 dni od dnia doręczenia mu postanowienia o zastosowaniu lub przedłużeniu stosowania względem niego dyscyplinarnego środka zapobiegawczego.

4. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia o zastosowaniu lub przedłużeniu stosowania dyscyplinarnego środka zapobiegawczego.

5. Na postanowienie o zastosowaniu dyscyplinarnego środka zapobiegawczego zażalenie rozpatruje odpowiednio wyższy przełożony dyscyplinarny lub przełożony wojskowego organu porządkowego albo komendant jednostki organizacyjnej Żandarmerii Wojskowej, której żołnierz zastosował ten środek.

Art. 379. [Informacje dotyczące postępowania dyscyplinarnego] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) sposób postępowania w sprawach stosowania dyscyplinarnych środków zapobiegawczych, w tym:

a) postępowania, odpowiednio, przełożonego dyscyplinarnego, wojskowego organu porządkowego i Żandarmerii Wojskowej przed zastosowaniem tych środków,

b) uchylenia, wygaśnięcia lub zmiany postanowienia o zastosowaniu dyscyplinarnego środka zapobiegawczego,

c) treści postanowień w tych sprawach,

d) sposobu i terminu zawiadamiania właściwych przełożonych, organów wojskowych i zainteresowanych osób o zastosowaniu dyscyplinarnego środka zapobiegawczego,

e) czynności i terminów rozpatrywania zażaleń na zastosowanie dyscyplinarnych środków zapobiegawczych,

2) sposób i tryb osadzania żołnierza w izbie zatrzymań, w tym:

a) tryb doprowadzania do izby zatrzymań żołnierza, w stosunku do którego zostało wydane postanowienie o osadzeniu w izbie zatrzymań,

b) tryb przyjęcia żołnierza doprowadzonego do izby zatrzymań i postępowania w razie jego nieprzyjęcia do izby zatrzymań,

c) czynności dokonywane przez obsługę izby zatrzymań wobec osadzonych żołnierzy,

3) rodzaje, zakres, przypadki, sposób i tryb dokonywania badań, o których mowa w art. 377, w celu zapewnienia prawidłowości ich przeprowadzania, sposób postępowania w przypadku odmowy poddania się badaniu przez żołnierza, procedurę składania i rozpatrywania zażaleń w tych sprawach

– uwzględniając konieczność zagwarantowania sprawności postępowania w tych sprawach, zapewnienie odpowiedniego poziomu kształtowania dyscypliny wojskowej i prawidłowości dokonywania badań i osadzania żołnierzy w izbie zatrzymań oraz uwzględniając również warunki pełnienia służby wojskowej po ogłoszeniu mobilizacji, w stanach nadzwyczajnych, w czasie wojny, a także podczas wykonywania zadań służbowych w strefie działań wojennych oraz w przypadku użycia Sił Zbrojnych poza granicami państwa, jak również udziału w akcjach humanitarnych, poszukiwawczych lub ratowniczych.

Art. 381. [Czynności wyjaśniające] 1. Jeżeli zachodzą wątpliwości co do popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, jego kwalifikacji prawnej albo osoby sprawcy, przed wszczęciem postępowania dyscyplinarnego przełożony dyscyplinarny zleca przeprowadzenie czynności wyjaśniających.

2. Rozpoczęcie czynności wyjaśniających następuje w drodze postanowienia.

3. Postanowienie, o którym mowa w ust. 2, zawiera:

1) stopień wojskowy, imię, nazwisko i stanowisko służbowe przełożonego dyscyplinarnego;

2) datę i miejsce wydania;

3) podstawę prawną;

4) datę otrzymania przez przełożonego dyscyplinarnego informacji uzasadniających przeprowadzenie czynności wyjaśniających;

5) określenie okoliczności stanowiących przedmiot czynności wyjaśniających;

6) wskazanie rzecznika dyscyplinarnego do prowadzenia czynności wyjaśniających;

7) podpis przełożonego dyscyplinarnego.

4. Jeżeli w toku czynności wyjaśniających zostały ujawnione inne okoliczności wskazujące na możliwość popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, rzecznik dyscyplinarny za zgodą przełożonego dyscyplinarnego może poszerzyć zakres okoliczności stanowiących przedmiot czynności wyjaśniających, o których mowa w ust. 3 pkt 5.

5. Czynności wyjaśniające kończy się w terminie do 30 dni od dnia wydania postanowienia, a w szczególnych przypadkach ze względu na charakter sprawy czynności wyjaśniające za zgodą przełożonego dyscyplinarnego mogą być kontynuowane w terminie nie dłuższym niż 60 dni od dnia wydania postanowienia, o którym mowa w ust. 2.

6. W toku czynności wyjaśniających nie przeprowadza się dowodu z opinii biegłego ani czynności wymagających spisania protokołu.

7. Z przeprowadzonych czynności wyjaśniających rzecznik dyscyplinarny sporządza notatkę służbową, w której w szczególności przedstawia wnioski dotyczące wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, odstąpienia od wszczęcia postępowania dyscyplinarnego albo odstąpienia od wszczęcia postępowania dyscyplinarnego i przeprowadzenia rozmowy dyscyplinującej ze sprawcą przewinienia dyscyplinarnego.

8. W przypadku wszczęcia postępowania dyscyplinarnego materiały zebrane podczas przeprowadzania czynności wyjaśniających stają się materiałami postępowania dyscyplinarnego.

Art. 382. [Okres czasu na wymierzenie kary dyscyplinarnej] 1. Nie można wymierzyć żołnierzowi kary dyscyplinarnej po upływie 1 roku od dnia popełnienia przewinienia dyscyplinarnego.

2. Jeżeli żołnierz z powodu nieobecności w służbie nie ma możliwości złożenia wyjaśnień, bieg terminu, o którym mowa w ust. 1, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się żołnierza do służby.

3. Zawieszenie postępowania dyscyplinarnego wstrzymuje bieg terminu, o którym mowa w ust. 1.

4. W przypadku gdy przewinienie dyscyplinarne stanowi jednocześnie przestępstwo lub wykroczenie albo przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, przedawnienie karalności dyscyplinarnej następuje z upływem okresu przedawnienia ich karalności.

Art. 383. [Brak wszczęcia postępowania dyscyplinarnego] Postępowania dyscyplinarnego nie wszczyna się, jeżeli:

1) czynności wyjaśniające nie potwierdziły popełnienia czynu stanowiącego przewinienie dyscyplinarne;

2) upłynęły terminy określone w art. 382 ust. 1 lub 4;

3) postępowanie dyscyplinarne w sprawie tego samego czynu i tego samego żołnierza zostało prawomocnie zakończone lub wszczęte wcześniej toczy się.

Art. 384. [Wydanie orzeczenia bez wszczynania postępowania dyscyplinarnego] 1. Przełożony dyscyplinarny może wydać orzeczenie bez wszczynania postępowania dyscyplinarnego, jeżeli okoliczności popełnionego czynu i wina żołnierza nie budzą wątpliwości oraz nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary dyscyplinarnej surowszej niż kary pieniężnej w wysokości 3 stawek dziennych.

2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, orzeczenie wydaje się po wysłuchaniu żołnierza i złożeniu przez niego wyjaśnienia na piśmie oraz wyrażeniu pisemnej zgody na poddanie się karze dyscyplinarnej bez prowadzenia postępowania dyscyplinarnego.

3. Po wszczęciu postępowania dyscyplinarnego nie później niż w dniu zapoznania się obwinionego z całością materiałów sprawy obwiniony może złożyć wniosek o dobrowolne poddanie się karze dyscyplinarnej.

4. Przełożony dyscyplinarny może uwzględnić wniosek o dobrowolne poddanie się karze dyscyplinarnej, jeżeli okoliczności popełnienia przewinienia dyscyplinarnego i wina obwinionego nie budzą wątpliwości, a charakter popełnionego przewinienia nie uzasadnia wymierzenia kary dyscyplinarnej surowszej niż nagana. Czynności, o których mowa w art. 398, nie przeprowadza się.

5. W przypadku uwzględnienia wniosku o dobrowolne poddanie się karze dyscyplinarnej przełożony dyscyplinarny wydaje orzeczenie bez przeprowadzenia raportu dyscyplinarnego.

6. Od orzeczeń, o których mowa w ust. 1 lub 5, żołnierzowi przysługuje odwołanie na zasadach dotyczących odwołań od orzeczeń wydanych po przeprowadzeniu postępowania dyscyplinarnego.

7. Jeżeli odwołanie od orzeczenia, o którym mowa w ust. 5, dotyczy kontynuacji postępowania dyscyplinarnego, przełożony dyscyplinarny, który wydał orzeczenie, uchyla wydane orzeczenie i kontynuuje postępowanie, o którym mowa w ust. 3.

8. W przypadku uchylenia w postępowaniu odwoławczym orzeczenia, o którym mowa w ust. 5, i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia przełożony dyscyplinarny kontynuuje postępowanie, o którym mowa w ust. 3.

Art. 385. [Pisemny sprzeciw] 1. Jeżeli żołnierz nie zgadza się z wytkniętym mu niewłaściwym postępowaniem podczas rozmowy dyscyplinującej, o której mowa w art. 352 ust. 1, w terminie 2 dni od dnia zapoznania się z notatką z tej rozmowy może wnieść do przełożonego dyscyplinarnego pisemny sprzeciw. O prawie do wniesienia sprzeciwu żołnierza poucza się podczas rozmowy dyscyplinującej, a treść pouczenia zawiera się w notatce z tej rozmowy. Przepis art. 408 ust. 1 stosuje się odpowiednio.

2. Wniesienie sprzeciwu powoduje wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Przepisy art. 390 ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.

3. Brak wniesienia sprzeciwu powoduje włączenie notatki z przeprowadzonej rozmowy dyscyplinującej do ewidencji wojskowej żołnierza, z którym była przeprowadzona ta rozmowa. W przypadku wniesienia sprzeciwu notatkę z przeprowadzonej rozmowy dyscyplinującej włącza się do akt postępowania dyscyplinarnego.

4. W przypadku wniesienia sprzeciwu i braku możliwości wszczęcia postępowania dyscyplinarnego w związku z upływem terminów określonych w art. 382 ust. 1 lub 4 notatka z przeprowadzonej rozmowy dyscyplinującej podlega zniszczeniu.

5. W przypadku wniesienia sprzeciwu po upływie terminu, o którym mowa w ust. 1, przełożony dyscyplinarny wydaje postanowienie o odmowie przyjęcia sprzeciwu. Na postanowienie przysługuje zażalenie w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia. Zażalenie wnosi się za pośrednictwem przełożonego dyscyplinarnego do wyższego przełożonego dyscyplinarnego. Jeżeli postanowienie wydał Minister Obrony Narodowej, przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Przepis art. 408 ust. 1 stosuje się odpowiednio.

6. Rozmowę dyscyplinującą przeprowadza przełożony dyscyplinarny. W uzasadnionym przypadku przełożony dyscyplinarny może na piśmie upoważnić do przeprowadzenia w jego imieniu rozmowy dyscyplinującej żołnierza w stopniu wojskowym nie niższym od stopnia posiadanego przez żołnierza, z którym ma być prowadzona ta rozmowa, lub zajmującego co najmniej równorzędne z tym żołnierzem stanowisko służbowe.

7. Upoważnienie do przeprowadzenia rozmowy dyscyplinującej zawiera:

1) podstawę prawną;

2) stopień wojskowy, imię, nazwisko i stanowisko służbowe upoważnionego żołnierza;

3) stopień wojskowy, imię, nazwisko i stanowisko służbowe żołnierza, z którym ma być prowadzona rozmowa dyscyplinująca;

4) określenie czynu, w związku z którym rozmowa dyscyplinująca ma być prowadzona, wraz z jego kwalifikacją prawną;

5) określenie przesłanek, jakie spowodowały podjęcie przez przełożonego dyscyplinarnego rozstrzygnięcia o przeprowadzeniu w danym przypadku rozmowy dyscyplinującej;

6) wytyczne dotyczące przeprowadzenia rozmowy dyscyplinującej;

7) określenie terminu, w jakim przeprowadza się rozmowę dyscyplinującą.

8. Notatkę służbową z rozmowy dyscyplinującej żołnierz upoważniony do jej przeprowadzenia przedstawia przełożonemu dyscyplinarnemu przed jej przekazaniem do ewidencji wojskowej żołnierza, z którym była przeprowadzona rozmowa dyscyplinująca.

Art. 386. [Rzecznik dyscyplinarny] 1. Postępowanie dyscyplinarne prowadzi rzecznik dyscyplinarny.

2. Przełożony dyscyplinarny powołuje rzeczników dyscyplinarnych spośród żołnierzy zawodowych podległych temu przełożonemu oraz odwołuje ich z pełnienia tej funkcji.

3. Rzecznikiem dyscyplinarnym może być żołnierz zawodowy wobec:

1) żołnierzy posiadających stopień wojskowy szeregowych lub podoficerów – będący podoficerem w stopniu wojskowym plutonowego (bosmanmata) lub wyższym;

2) oficerów młodszych lub żołnierzy, o których mowa w pkt 1 – będący oficerem młodszym;

3) oficerów starszych lub żołnierzy, o których mowa w pkt 1 i 2 – będący oficerem starszym;

4) oficerów posiadających stopień generała brygady (kontradmirała) lub wyższy – oficer posiadający stopień wojskowy generała brygady (kontradmirała) lub wyższy.

4. W toku postępowania dyscyplinarnego rzecznik dyscyplinarny jest niezależny w granicach określonych ustawą.

5. Rzecznikowi dyscyplinarnemu za uczestniczenie oraz wykonywanie czynności w postępowaniu dyscyplinarnym przysługuje dodatkowe wynagrodzenie.

Art. 387. [Odwołanie rzecznika dyscyplinarnego] 1. Przełożony dyscyplinarny odwołuje rzecznika dyscyplinarnego w przypadkach:

1) zaistnienia okoliczności, które stanowią podstawę zwolnienia go z zawodowej służby wojskowej;

2) prawomocnego wymierzenia mu kary dyscyplinarnej;

3) przeniesienia go do innej jednostki wojskowej niepodlegającej bezpośrednio przełożonemu dyscyplinarnemu.

2. Przełożony dyscyplinarny może odwołać rzecznika dyscyplinarnego w szczególnie uzasadnionych przypadkach lub na jego uzasadniony wniosek.

3. Rzecznik dyscyplinarny za zgodą przełożonego dyscyplinarnego może skorzystać z pomocy innego rzecznika dyscyplinarnego przy przeprowadzaniu czynności dowodowych.

Art. 388. [Wyłączenie z udziału w postępowaniu dyscyplinarnym] 1. Przełożony dyscyplinarny lub rzecznik dyscyplinarny podlegają wyłączeniu z udziału w postępowaniu dyscyplinarnym, jeżeli:

1) sprawa dotyczy ich bezpośrednio;

2) są małżonkami obwinionego, jego obrońcy lub pokrzywdzonego albo pozostają we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób;

3) są krewnymi lub powinowatymi obwinionego lub pokrzywdzonego w linii prostej, a w linii bocznej do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2, albo są związani z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli;

4) byli świadkami zdarzenia lub w tej sprawie byli przesłuchani w charakterze świadka;

5) między nimi a obwinionym lub pokrzywdzonym zachodzi stosunek osobisty mogący wywołać wątpliwości co do bezstronności prowadzącego postępowanie;

6) są podwładnymi obwinionego, jego obrońcy lub pokrzywdzonego.

2. Przełożonego dyscyplinarnego i rzecznika dyscyplinarnego można wyłączyć z udziału w postępowaniu dyscyplinarnym także z innych uzasadnionych przyczyn.

3. Przełożony dyscyplinarny i rzecznik dyscyplinarny badają z urzędu, czy nie zachodzą okoliczności uzasadniające ich wyłączenie z udziału w postępowaniu dyscyplinarnym.

4. Wyłączenie rzecznika dyscyplinarnego lub przełożonego dyscyplinarnego z udziału w postępowaniu dyscyplinarnym może nastąpić również na uzasadniony pisemny wniosek obwinionego.

5. O wyłączeniu albo odmowie wyłączenia rzecznika dyscyplinarnego rozstrzyga przełożony dyscyplinarny w drodze postanowienia. Do dnia wydania tego postanowienia rzecznik dyscyplinarny podejmuje czynności niecierpiące zwłoki.

6. Wyższy przełożony dyscyplinarny wydaje postanowienie o wyłączeniu albo odmowie wyłączenia przełożonych dyscyplinarnych, o których mowa w art. 358 ust. 1 pkt 3–6. Do dnia wydania postanowienia przełożony dyscyplinarny podejmuje czynności niecierpiące zwłoki.

Art. 389. [Wyższy przełożony dyscyplinarny] 1. W przypadku wyłączenia przełożonego dyscyplinarnego z udziału w postępowaniu dyscyplinarnym postępowanie dyscyplinarne przejmuje wyższy przełożony dyscyplinarny albo wyznacza przełożonego dyscyplinarnego z innej podległej jednostki wojskowej.

2. W przypadku wyłączenia rzecznika dyscyplinarnego z udziału w postępowaniu dyscyplinarnym postępowanie dyscyplinarne przejmuje do prowadzenia inny wyznaczony rzecznik dyscyplinarny.

Art. 390. [Postanowienie o wszczęciu postępowania] 1. Wszczęcie postępowania dyscyplinarnego następuje w drodze postanowienia, którego odpis niezwłocznie doręcza się obwinionemu. Zawiadomienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego doręcza się także sądowi, prokuratorowi oraz organowi, instytucji lub pokrzywdzonemu, jeżeli postępowanie dyscyplinarne zostało wszczęte na ich wniosek.

2. Postanowienie zawiera:

1) stopień wojskowy, imię, nazwisko i stanowisko służbowe przełożonego dyscyplinarnego;

2) datę i miejsce wydania;

3) stopień wojskowy, imię, nazwisko i stanowisko służbowe obwinionego;

4) podstawę prawną;

5) datę otrzymania przez przełożonego dyscyplinarnego informacji uzasadniającej podejrzenie popełnienia przez żołnierza zarzucanego mu czynu;

6) określenie czynu zarzucanego obwinionemu wraz z jego kwalifikacją prawną;

7) uzasadnienie faktyczne czynu zarzucanego obwinionemu;

8) wyznaczenie rzecznika dyscyplinarnego do prowadzenia postępowania dyscyplinarnego z podaniem stopnia wojskowego, imienia, nazwiska i stanowiska służbowego;

9) podpis przełożonego dyscyplinarnego.

3. Jeżeli w toku postępowania dyscyplinarnego okaże się, że obwinionemu należy zarzucić ponadto czyn nieobjęty postanowieniem o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego albo czyn w zmienionej w istotny sposób postaci, wydaje się postanowienie o zmianie lub uzupełnieniu zarzutów. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.

4. W przypadku uchylenia w postępowaniu odwoławczym orzeczenia, o którym mowa w art. 400 ust. 1, i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia za dzień wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przyjmuje się dzień wydania orzeczenia, o którym mowa w art. 400 ust. 1.

Art. 391. [Czynności niezbędne do wyjaśnienia spraw] 1. Rzecznik dyscyplinarny zbiera dowody i podejmuje czynności niezbędne do wyjaśnienia sprawy, w szczególności przesłuchuje obwinionego, świadków i pokrzywdzonego, dokonuje oględzin, konfrontacji, okazania oraz dokonuje odtworzenia przebiegu stanowiących przedmiot rozpoznania zdarzeń lub ich fragmentów. Zleca lub występuje do przełożonego dyscyplinarnego o zlecenie przeprowadzenia odpowiednich badań, ekspertyz i tłumaczeń oraz zasięga niezbędnych opinii.

2. Otrzymane przez organy wojskowe, w związku z realizacją ustawowych zadań Sił Zbrojnych, pisma sporządzone w języku obcym włącza się do akt postępowania dyscyplinarnego łącznie z tłumaczeniami wykonanymi przez komórki organizacyjne lub komórki wewnętrzne wyodrębnione w strukturze jednostek organizacyjnych Sił Zbrojnych sporządzające tego rodzaju tłumaczenia na potrzeby Sił Zbrojnych.

3. O przeprowadzenie czynności poza miejscowością, w której toczy się postępowanie, przełożony dyscyplinarny lub rzecznik dyscyplinarny może zwrócić się do dowódcy, komendanta, szefa, dyrektora jednostki organizacyjnej Sił Zbrojnych lub komórki organizacyjnej albo instytucji krajowej, do której żołnierz został oddelegowany, właściwego dla miejsca, w którym czynność ta ma być dokonana. Czynność przeprowadza rzecznik dyscyplinarny wyznaczony przez dowódcę, komendanta, szefa, dyrektora, kierownika tej jednostki organizacyjnej.

4. Z czynności, o których mowa w ust. 1 zdanie pierwsze, sporządza się protokół. Z innych czynności sporządza się protokół, jeżeli przepis szczególny tego wymaga albo przełożony dyscyplinarny lub rzecznik dyscyplinarny uzna to za potrzebne. W pozostałych przypadkach można ograniczyć się do sporządzenia notatki służbowej. Protokół sporządza rzecznik dyscyplinarny, a w przypadku, o którym mowa w ust. 3 – rzecznik dyscyplinarny wyznaczony przez dowódcę, komendanta, szefa, dyrektora, kierownika tej jednostki organizacyjnej.

5. Protokół zawiera:

1) oznaczenie czynności, jej czasu i miejsca, osób w niej uczestniczących lub przy niej obecnych oraz charakteru ich uczestnictwa;

2) opis przebiegu czynności;

3) podpisy osób biorących udział w czynności;

4) w miarę potrzeby:

a) stwierdzenie innych okoliczności dotyczących przebiegu czynności,

b) oświadczenia i wnioski uczestników czynności,

c) pouczenie o uprawnieniach i obowiązkach.

6. Jeżeli czyn będący przedmiotem postępowania dyscyplinarnego jest lub był przedmiotem innego postępowania, w tym postępowania przygotowawczego, przełożony dyscyplinarny lub rzecznik dyscyplinarny może zwrócić się do właściwego organu o udostępnienie akt tego postępowania w całości albo w części. Za zgodą tego organu potrzebne odpisy lub wyciągi z udostępnionych akt włącza się do akt postępowania dyscyplinarnego.

7. Rzecznik dyscyplinarny, w razie ustalenia w toku postępowania dyscyplinarnego, że obwinionemu należy zarzucić czyn, który nie był objęty postanowieniem o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego, albo czyn w zmienionej w istotny sposób postaci, występuje do przełożonego dyscyplinarnego z wnioskiem o zmianę lub uzupełnienie zarzutów.

8. Rzecznik dyscyplinarny w toku postępowania dyscyplinarnego wydaje postanowienia, jeżeli ich wydanie nie jest zastrzeżone do kompetencji przełożonego dyscyplinarnego.

9. Rzecznik dyscyplinarny prowadzi spis akt postępowania dyscyplinarnego zawierający:

1) liczbę porządkową;

2) numer arkusza;

3) nazwę dokumentu;

4) datę wykonania dokumentu;

5) uwagi.

Art. 392. [Prawa obwinionego] 1. W toku postępowania dyscyplinarnego obwiniony ma prawo do:

1) odmowy składania wyjaśnień;

2) zgłaszania wniosków dowodowych;

3) przeglądania akt postępowania dyscyplinarnego oraz sporządzania z nich notatek, fotokopii lub odpisów;

4) korzystania z pomocy obrońcy, którym może być wskazany przez obwinionego żołnierz, adwokat albo radca prawny;

5) wnoszenia zażaleń na postanowienia, o których mowa w ust. 3, art. 395 ust. 3, art. 398 ust. 5 i art. 418 ust. 6.

2. Uprawnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 2, 3 i 5, przysługują również obrońcy obwinionego.

3. Rzecznik dyscyplinarny może, w drodze postanowienia, odmówić udostępnienia akt, jeżeli sprzeciwia się temu dobro postępowania dyscyplinarnego. Na postanowienie przysługuje zażalenie.

4. Ustanowienie obrońcy uprawnia go do działania w całym postępowaniu dyscyplinarnym, nie wyłączając czynności po uprawomocnieniu się orzeczenia, jeżeli nie zawiera ograniczeń. O zmianie zakresu pełnomocnictwa uprawniającego do działania w postępowaniu dyscyplinarnym lub o jego cofnięciu obwiniony niezwłocznie zawiadamia obrońcę oraz rzecznika dyscyplinarnego.

5. Obrońca nie może podejmować czynności na niekorzyść obwinionego. Może on zrezygnować z reprezentowania obwinionego w toku postępowania dyscyplinarnego, zawiadamiając o tym obwinionego oraz rzecznika dyscyplinarnego. Do czasu ustanowienia nowego obrońcy, jednak nie dłużej niż przez 14 dni od dnia zawiadomienia obwinionego, obrońca jest obowiązany podejmować niezbędne czynności.

6. Udział obrońcy w postępowaniu dyscyplinarnym nie wyłącza osobistego działania w nim obwinionego.

7. Orzeczenia, postanowienia, zawiadomienia i inne pisma, wydane w toku postępowania, doręcza się niezwłocznie obwinionemu lub jego obrońcy, jeżeli został ustanowiony. Postanowienie doręcza się również pokrzywdzonemu w przypadku, o którym mowa w art. 380 ust. 5.

8. W razie doręczenia obwinionemu lub obrońcy, jeżeli został ustanowiony, w różnych terminach pisma, od którego przysługuje odwołanie lub zażalenie, termin do złożenia odwołania lub zażalenia liczy się od dnia doręczenia, które nastąpiło wcześniej.

9. Zażalenie na postanowienie wnosi się za pośrednictwem rzecznika dyscyplinarnego do przełożonego dyscyplinarnego, a jeżeli postanowienie wydał ten przełożony dyscyplinarny – do wyższego przełożonego dyscyplinarnego za pośrednictwem tego przełożonego. Jeżeli postanowienie wydał Minister Obrony Narodowej albo Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, zażalenie nie przysługuje, jednak obwiniony może zwrócić się odpowiednio do Ministra Obrony Narodowej albo Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy.

10. Zażalenie oraz wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy na postanowienia, o których mowa w ust. 9, wnosi się w terminie 3 dni od dnia doręczenia postanowienia, z zastrzeżeniem art. 418 ust. 6. Przepis art. 408 ust. 1 stosuje się odpowiednio.

Art. 393. [Wnioski dowodowe] 1. Wnioski dowodowe zgłasza się na piśmie rzecznikowi dyscyplinarnemu ze wskazaniem okoliczności, które mają być udowodnione.

2. Wniosek dowodowy oddala się, jeżeli:

1) przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne;

2) okoliczność, która ma zostać udowodniona, jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy;

3) okoliczności nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy lub dowodu nie da się przeprowadzić;

4) wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania;

5) wniosek dowodowy został złożony po zakreślonym terminie, o którym wnioskodawca został zawiadomiony.

3. Oddalenie wniosku dowodowego następuje w drodze postanowienia.

Art. 394. [Postępowanie dowodowe] 1. Postępowanie dowodowe zamyka się w terminie do 30 dni od dnia wszczęcia postępowania.

2. W uzasadnionych przypadkach przełożony dyscyplinarny może, w drodze postanowienia, przedłużyć termin prowadzenia postępowania dowodowego do 3 miesięcy.

3. Wniosek o przedłużenie terminu prowadzenia postępowania dowodowego w postępowaniu dyscyplinarnym składa się nie później niż 5 dni przed upływem tego terminu. Przed wydaniem postanowienia o przedłużeniu terminu prowadzenia postępowania dowodowego przełożony dyscyplinarny może zażądać niezwłocznego przekazania akt postępowania.

Art. 395. [Zawieszenie postępowania dyscyplinarnego] 1. Przełożony dyscyplinarny może zawiesić postępowanie dyscyplinarne, w drodze postanowienia, gdy zachodzi długotrwała przeszkoda uniemożliwiająca prowadzenie postępowania.

2. Przełożony dyscyplinarny zawiesza postępowanie dyscyplinarne z dniem zwolnienia obwinionego z dotychczasowego stanowiska służbowego i wyznaczenia na inne stanowisko służbowe w innej jednostce wojskowej, albo oddelegowania do instytucji krajowej, i przekazuje materiały postępowania dyscyplinarnego przełożonemu dyscyplinarnemu w nowym miejscu służby obwinionego.

3. Na postanowienie o zawieszeniu postępowania dyscyplinarnego obwinionemu i pokrzywdzonemu przysługuje zażalenie, z wyjątkiem postanowienia, o którym mowa w ust. 2. Jeżeli postanowienie wydał Minister Obrony Narodowej albo Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, zażalenie nie przysługuje, jednak obwiniony i pokrzywdzony mogą zwrócić się odpowiednio do Ministra Obrony Narodowej albo Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy.

4. Zawieszenie postępowania dyscyplinarnego wstrzymuje bieg terminów.

5. Po ustaniu przyczyn uzasadniających zawieszenie postępowania dyscyplinarnego przełożony dyscyplinarny wydaje postanowienie o podjęciu zawieszonego postępowania.

6. Postanowienie o podjęciu zawieszonego postępowania dyscyplinarnego w przypadku, o którym mowa w ust. 2, wydaje się niezwłocznie po otrzymaniu materiałów postępowania dyscyplinarnego wszczętego w poprzednim miejscu służby obwinionego.

Art. 396. [Uznanie za winnego] 1. Jeżeli przeciwko obwinionemu jest prowadzone postępowanie dyscyplinarne obejmujące zarzuty popełnienia dwóch lub więcej czynów, a zebrane na danym etapie postępowania dowody dają podstawy do uznania obwinionego za winnego popełnienia jednego z zarzuconych mu czynów, przełożony dyscyplinarny może, w drodze postanowienia, wyłączyć ten czyn do odrębnego postępowania dyscyplinarnego, bez względu na to, czy wyjaśniono wszystkie okoliczności dotyczące pozostałych czynów objętych postępowaniem.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, zebrane w toku postępowania dyscyplinarnego dowody dotyczące wyłączonego czynu stają się dowodami odrębnego postępowania dyscyplinarnego.

Art. 397. [Usprawiedliwiona nieobecność] Choroba obwinionego, świadka lub innego uczestnika postępowania dyscyplinarnego stwierdzona zwolnieniem lekarskim usprawiedliwia nieobecność tych osób podczas czynności objętych danym postępowaniem przez okresy nie dłuższe niż łącznie 14 dni w ciągu całego postępowania dyscyplinarnego. Usprawiedliwienie nieobecności z powodu choroby za każdy następny jej okres wymaga przedstawienia zaświadczenia wystawionego przez lekarza uprawnionego do wystawiania zaświadczeń potwierdzających niemożność stawienia się na wezwanie.

Art. 398. [Akta postępowania dyscyplinarnego] 1. Jeżeli rzecznik dyscyplinarny uzna, że zostały wyjaśnione wszystkie okoliczności sprawy, zapoznaje obwinionego lub jego obrońcę, jeżeli został ustanowiony, z aktami postępowania dyscyplinarnego.

2. Obrońca obwinionego, jeżeli został ustanowiony, może zapoznać się z aktami postępowania dyscyplinarnego nie później niż do dnia zapoznania obwinionego z tymi aktami.

3. Z czynności zapoznania obwinionego lub jego obrońcy z aktami postępowania dyscyplinarnego sporządza się protokół.

4. Odmowa obwinionego lub jego obrońcy zapoznania się z aktami postępowania dyscyplinarnego lub złożenia podpisu stwierdzającego tę okoliczność nie wstrzymuje biegu postępowania. Rzecznik dyscyplinarny dokonuje w aktach postępowania dyscyplinarnego wzmianki o odmowie obwinionego lub jego obrońcy zapoznania się z tymi aktami. Nieusprawiedliwione niestawienie się obwinionego lub jego obrońcy, jeżeli został ustanowiony, na czynność zapoznania się z aktami postępowania dyscyplinarnego jest równoznaczne z odmową zapoznania się z tymi aktami.

5. Obwiniony ma prawo w terminie 3 dni od dnia zapoznania się z aktami postępowania dyscyplinarnego zgłosić wniosek o ich uzupełnienie. Przepis art. 393 stosuje się odpowiednio. Wniosek o uzupełnienie akt postępowania dyscyplinarnego rozpatruje rzecznik dyscyplinarny. Na postanowienie o odmowie uzupełnienia akt postępowania dyscyplinarnego obwinionemu przysługuje zażalenie.

6. Rzecznik dyscyplinarny po zapoznaniu obwinionego z aktami postępowania dyscyplinarnego wydaje postanowienie o zamknięciu postępowania dowodowego i sporządza w terminie 7 dni sprawozdanie z przeprowadzonego postępowania oraz przekazuje akta postępowania dyscyplinarnego przełożonemu dyscyplinarnemu.

7. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 6, zawiera:

1) stopień wojskowy, imię, nazwisko i stanowisko służbowe rzecznika dyscyplinarnego;

2) stopień wojskowy, imię, nazwisko i stanowisko służbowe przełożonego dyscyplinarnego;

3) stopień wojskowy, imię, nazwisko i stanowisko służbowe obwinionego;

4) określenie czynu zarzucanego obwinionemu, ze wskazaniem kwalifikacji prawnej;

5) opis ustalonego stanu faktycznego;

6) wnioski dotyczące orzeczenia dyscyplinarnego lub umorzenia postępowania dyscyplinarnego, z uzasadnieniem i ze wskazaniem okoliczności łagodzących lub obciążających;

7) podpis rzecznika dyscyplinarnego.

Art. 399. [Istotne braki] Jeżeli przełożony dyscyplinarny uzna, że w przekazanych mu aktach postępowania dyscyplinarnego są istotne braki, w terminie 14 dni od dnia przekazania mu akt wydaje postanowienie o uchyleniu postanowienia o zakończeniu czynności dowodowych i zwraca sprawę rzecznikowi dyscyplinarnemu w celu usunięcia stwierdzonych braków w materiale dowodowym.

Art. 400. [Orzeczenie] 1. Na podstawie zebranego w postępowaniu materiału dowodowego przełożony dyscyplinarny wydaje orzeczenie o:

1) uniewinnieniu, jeżeli przeprowadzone postępowanie nie potwierdziło zarzutów stawianych obwinionemu;

2) uznaniu za winnego popełnienia czynu, za który obwiniony ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną, i o wymierzeniu kary dyscyplinarnej;

3) uznaniu za winnego popełnienia czynu, za który obwiniony ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną, i o odstąpieniu od wymierzenia kary dyscyplinarnej;

4) umorzeniu postępowania.

2. Przełożony dyscyplinarny w orzeczeniu może zmienić opis czynu lub jego kwalifikację prawną w granicach czynu zarzucanego obwinionemu i jego kwalifikacji prawnej.

3. Jeżeli w dniu wydania orzeczenia zachodzi okoliczność uzasadniająca umorzenie postępowania w części, o umorzeniu rozstrzyga się w tym orzeczeniu.

4. Przełożony dyscyplinarny może odstąpić od ukarania, jeżeli stopień winy lub stopień szkodliwości przewinienia dyscyplinarnego dla służby nie jest znaczny, a właściwości i warunki osobiste obwinionego oraz dotychczasowy przebieg służby uzasadniają przypuszczenie, że mimo odstąpienia od ukarania będzie on przestrzegał dyscypliny służbowej oraz zasad etyki zawodowej.

5. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 1, wydaje się nie później niż w terminie 14 dni od dnia zamknięcia postępowania dowodowego.

Art. 401. [Raport dyscyplinarny] 1. Orzeczenie, o którym mowa w art. 400 ust. 1, przełożony dyscyplinarny wydaje w czasie raportu dyscyplinarnego, z zastrzeżeniem art. 384 ust. 5.

2. Do udziału w raporcie dyscyplinarnym, podając termin i miejsce jego przeprowadzenia, przełożony dyscyplinarny wzywa:

1) obwinionego;

2) obrońcę obwinionego;

3) rzecznika dyscyplinarnego.

Art. 402. [Zwolnienie z obowiązku stawiennictwa do raportu dyscyplinarnego] 1. Przełożony dyscyplinarny może zwolnić z obowiązku stawiennictwa do raportu dyscyplinarnego osoby wskazane w art. 401 ust. 2, jeżeli zostanie zapewniony udział tych stron w raporcie przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających udział w raporcie na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku.

2. Obrońca obwinionego, jeżeli został ustanowiony, może wziąć udział w raporcie przeprowadzanym w sposób określony w ust. 1 w miejscu przebywania obwinionego.

Art. 403. [Dokumentacja dyscyplinarna] 1. Dokumentację dyscyplinarną stanowią:

1) dokumenty dotyczące odmowy wszczęcia postępowania dyscyplinarnego;

2) akta postępowania dyscyplinarnego;

3) dokumenty dotyczące nieprzyjęcia odwołania;

4) dokumenty dotyczące wykonania ukarania oraz likwidacji skutków ukarania, a także wcześniejszego zatarcia ukarania;

5) dokumenty dotyczące sprawy o wznowienie postępowania dyscyplinarnego;

6) dokumenty dotyczące zastosowania dyscyplinarnych środków zapobiegawczych;

7) dokumenty dotyczące wyróżniania;

8) inne dokumenty związane z reagowaniem dyscyplinarnym.

2. Ewidencja dyscyplinarna obejmuje:

1) ewidencję wyróżnień w formie karty wyróżnień żołnierza;

2) ewidencję ukarań dyscyplinarnych w formie karty ukarania żołnierza;

3) ewidencję postępowań dyscyplinarnych w formie rejestru postępowań dyscyplinarnych;

4) informacje o wypadkach wynikłych z naruszenia prawa przez żołnierzy, rodzajach naruszeń dyscypliny wojskowej, objęciu żołnierzy dyscyplinarnymi i karnymi środkami zapobiegawczymi, a także o rodzajach ukarań żołnierzy oraz wykonaniu tych ukarań.

3. Dokumenty, o których mowa w ust. 1 i 2, są gromadzone, przetwarzane i przechowywane w ewidencji wojskowej.

4. W karcie wyróżnień żołnierza zamieszcza się:

1) dane wyróżnionego: stopień wojskowy, imię i nazwisko, imię ojca i numer PESEL;

2) opis zasługi, kryterium lub przesłanki będące podstawą albo warunkiem udzielenia wyróżnienia;

3) informację o rodzaju udzielonego wyróżnienia, z wyjątkiem informacji o udzieleniu wyróżnienia, o którym mowa w art. 424 ust. 1 pkt 1;

4) oznaczenie przełożonego, który udzielił wyróżnienia;

5) numer i datę wydania rozkazu lub decyzji, w których stwierdzono udzielenie wyróżnienia, oraz oznaczenie organu, który je wydał;

6) adnotacje o realizacji wyróżnienia udzielonego żołnierzowi i zapoznaniu żołnierza z kartą wyróżnień, a także podpis osoby dokonującej wpisu w karcie wyróżnień.

5. W karcie ukarania żołnierza zamieszcza się:

1) dane ukaranego: stopień wojskowy, imię i nazwisko, imię ojca, numer PESEL;

2) datę wydania prawomocnego orzeczenia o ukaraniu;

3) oznaczenie przewinienia dyscyplinarnego;

4) informację o rodzaju i wymiarze orzeczonej kary dyscyplinarnej lub zastosowanego środka dyscyplinarnego albo środków dyscyplinarnych;

5) dane o wykonaniu ukarania albo termin warunkowego zawieszenia wykonania ukarania oraz termin przedawnienia się wykonania ukarania;

6) termin zatarcia ukarania, o którym mowa w art. 416 ust. 2–5;

7) adnotację o niewniesieniu sprzeciwu przez ukaranego do orzeczenia w przypadku prowadzenia postępowania dyscyplinarnego w trybie uproszczonym.

6. Dostęp do danych oraz dokumentów, o których mowa w ust. 1 i 2, posiadają przełożeni dyscyplinarni, organy uprawnione do wymierzania kar oraz wyżsi przełożeni dyscyplinarni w stosunku do podległych żołnierzy, a także kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw dyscypliny wojskowej.

7. Do danych, o których mowa w ust. 1 i 2, ma zastosowanie przepis art. 2 ust. 2 lit. a RODO.

8. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) sposób i tryb prowadzenia ewidencji wyróżnień, wzór rozkazu lub decyzji, w których stwierdza się udzielenie wyróżnienia, wzór karty wyróżnień żołnierza oraz sposób zapoznawania z nią wyróżnionego żołnierza, a także okres jej przechowywania,

2) sposób prowadzenia i dokumentowania akt postępowania dyscyplinarnego oraz obieg dokumentacji dyscyplinarnej, a także okres ich przechowywania,

3) wzory dokumentów należących do ewidencji dyscyplinarnej innych niż wymienione w pkt 1 oraz kategorie osób upoważnionych do ich prowadzenia, ewidencjonowania oraz przetwarzania ze wskazaniem sposobu ich obiegu oraz gromadzenia

– zapewniając ochronę przed nieuprawnionym ujawnieniem danych zawartych w dokumentacji oraz z uwzględnieniem warunków pełnienia czynnej służby wojskowej, w tym po ogłoszeniu mobilizacji, w stanach nadzwyczajnych, w czasie wojny, a także podczas wykonywania zadań służbowych w strefie działań wojennych oraz w przypadku użycia Sił Zbrojnych poza granicami państwa, jak również udziału w sytuacjach kryzysowych.

Art. 404. [Umorzenie postępowania dyscyplinarnego] 1. Postępowanie dyscyplinarne umarza się, jeżeli:

1) nastąpiło przedawnienie wymierzenia kary dyscyplinarnej;

2) postępowanie dyscyplinarne wszczęto po upływie terminu, o którym mowa w art. 382 ust. 1;

3) ustalono, że czyn stanowiący przewinienie dyscyplinarne przypisany obwinionemu nie wypełnia znamion czynu stanowiącego przewinienie dyscyplinarne;

4) obwiniony zmarł lub został uznany za zaginionego;

5) obwiniony przestał podlegać orzecznictwu dyscyplinarnemu;

6) postępowanie dyscyplinarne w sprawie tego samego czynu zarzuconego obwinionemu zostało prawomocnie zakończone albo wszczęte wcześniej toczy się.

2. Postępowanie dyscyplinarne można umorzyć w przypadku:

1) długotrwałej choroby obwinionego;

2) wycofania wniosku, o którym mowa w art. 380 ust. 5.

3. Orzeczenia o umorzeniu postępowania z uwagi na przedawnienie karalności nie wydaje się, w przypadku gdy zebrane dowody uzasadniają uniewinnienie obwinionego od popełnienia zarzuconego mu czynu.

Art. 405. [Wymierzanie kary dyscyplinarnej] 1. Przy wymierzaniu kary dyscyplinarnej uwzględnia się rodzaj i wagę czynu, skutki i okoliczności jego popełnienia, pobudki działania obwinionego, następstwa negatywne dla służby, dotychczasowe wyniki w służbie, opinię służbową, okres pozostawania w służbie oraz zachowanie się obwinionego przed popełnieniem i po popełnieniu zarzuconego mu czynu, a także okoliczności, zarówno łagodzące, jak i obciążające, istotne w sprawie.

2. Przełożony dyscyplinarny uwzględnia okoliczności, o których mowa w ust. 1 oraz w art. 371, wyłącznie w odniesieniu do żołnierza, którego one dotyczą.

Art. 406. [Orzeczenie dyscyplinarne] 1. Orzeczenie dyscyplinarne zawiera:

1) stopień wojskowy, imię, nazwisko i stanowisko przełożonego dyscyplinarnego, który wydaje orzeczenie;

2) datę i miejsce wydania;

3) stopień wojskowy, imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe obwinionego;

4) określenie czynu zarzuconego obwinionemu wraz z jego kwalifikacją prawną;

5) rozstrzygnięcie w sprawie;

6) uzasadnienie faktyczne i prawne;

7) pouczenie o prawie do wniesienia odwołania;

8) podpis przełożonego dyscyplinarnego.

2. Uzasadnienie faktyczne orzeczenia zawiera w szczególności wskazanie faktów, które uznano za udowodnione, dowodów, na których się oparto, oraz przyczyn, dla których innym dowodom odmówiono wiarygodności i mocy dowodowej. W uzasadnieniu prawnym wyjaśnia się podstawy prawne orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa. W uzasadnieniu faktycznym przytacza się ponadto okoliczności, które wpłynęły na wymiar kary dyscyplinarnej lub na odstąpienie od wymierzenia kary dyscyplinarnej.

3. Orzeczenie doręcza się niezwłocznie obwinionemu lub jego obrońcy, jeżeli został ustanowiony.

4. Oczywiste omyłki pisarskie i rachunkowe w orzeczeniu lub postanowieniu można sprostować w każdym czasie w drodze postanowienia.

5. Sprostowanie oczywistych omyłek pisarskich i rachunkowych w protokołach sporządzanych w toku postępowania dyscyplinarnego wymaga opisania tych omyłek przez osobę sporządzającą protokół przed jego podpisaniem. W przypadku ujawnienia omyłek pisarskich lub rachunkowych po podpisaniu protokołu prostuje się je w drodze postanowienia.

6. Od postanowień, o których mowa w ust. 4 i 5, zażalenie nie przysługuje.

7. Sprostowanie omyłek pisarskich i rachunkowych następuje z urzędu albo na wniosek pokrzywdzonego, ukaranego lub obwinionego albo w przypadku jego śmierci, na wniosek jego małżonka, krewnych w linii prostej, rodzeństwa, przysposabiającego lub przysposobionego.

8. Sprostowania dokonuje przełożony dyscyplinarny lub rzecznik dyscyplinarny, który popełnił omyłkę.

Art. 407. [Dwuinstancyjność postępowania dyscyplinarnego] 1. Postępowanie dyscyplinarne jest postępowaniem dwuinstancyjnym. Obwiniony może wnieść na piśmie odwołanie od orzeczenia w terminie 7 dni od dnia doręczenia orzeczenia za pośrednictwem przełożonego dyscyplinarnego.

2. Od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji przez przełożonego dyscyplinarnego przysługuje odwołanie do wyższego przełożonego dyscyplinarnego.

2a. Od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji przez szefa instytucji krajowej przysługuje odwołanie do Ministra Obrony Narodowej.

3. Od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji przez Ministra Obrony Narodowej lub Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych odwołanie nie przysługuje. Obwiniony lub jego obrońca, jeżeli został ustanowiony, może jednak zwrócić się odpowiednio do Ministra Obrony Narodowej lub Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od orzeczeń dyscyplinarnych.

4. Wyższy przełożony dyscyplinarny odmawia przyjęcia odwołania, w drodze postanowienia, jeżeli odwołanie jest niedopuszczalne lub zostało wniesione po terminie. Minister Obrony Narodowej lub Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych odmawia przyjęcia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, w drodze postanowienia, jeżeli wniosek jest niedopuszczalny lub został wniesiony po terminie. Postanowienie w tej sprawie jest ostateczne. Przepis stosuje się odpowiednio do odmowy przywrócenia terminu.

5. Od orzeczeń dyscyplinarnych o zwolnieniu ze służby żołnierzowi przysługuje prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Art. 408. [Termin do wniesienia odwołania] 1. Termin do wniesienia odwołania, o którym mowa w art. 407 ust. 1, uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało:

1) nadane w polskiej placówce pocztowej operatora pocztowego w rozumieniu art. 3 pkt 12 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 1640) lub w placówce podmiotu zajmującego się doręczaniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej;

2) złożone w jednostce organizacyjnej Sił Zbrojnych lub instytucji krajowej, do której żołnierz został oddelegowany, lub w komórce organizacyjnej;

3) złożone przez obwinionego pozbawionego wolności w administracji zakładu karnego.

2. Wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie orzeczenia.

3. Orzeczenie, od którego nie wniesiono odwołania, staje się po upływie terminu, o którym mowa w art. 407 ust. 1, prawomocne i podlega wykonaniu.

Art. 409. [Nowe orzeczenie] 1. Jeżeli przełożony dyscyplinarny, który wydał orzeczenie, uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, wydaje nowe orzeczenie, w którym uchyla lub zmienia zaskarżone orzeczenie. W innym przypadku przełożony dyscyplinarny przesyła odwołanie w terminie 7 dni do wyższego przełożonego dyscyplinarnego – z zastrzeżeniem art. 407 ust. 3 i 4, załączając akta postępowania dyscyplinarnego.

2. Od nowego orzeczenia obwinionemu przysługuje odwołanie na zasadach dotyczących odwołań od orzeczeń wydanych po przeprowadzeniu postępowania dyscyplinarnego.

Art. 410. [Postępowanie odwoławcze] 1. W postępowaniu odwoławczym rozpoznanie sprawy następuje na podstawie materiału dowodowego zebranego w postępowaniu zakończonym zaskarżonym orzeczeniem. Jeżeli jest to potrzebne do wydania prawidłowego orzeczenia, przełożony dyscyplinarny właściwy do rozpatrzenia odwołania może uzupełnić materiał dowodowy, zlecając rzecznikowi dyscyplinarnemu prowadzącemu postępowanie dyscyplinarne przeprowadzenie czynności dowodowych, określając ich zakres i termin ich przeprowadzenia.

2. Z materiałami uzyskanymi w wyniku czynności dowodowych, o których mowa w ust. 1, rzecznik dyscyplinarny zapoznaje obwinionego. W terminie 3 dni od dnia zapoznania obwiniony ma prawo zgłoszenia przełożonemu dyscyplinarnemu właściwemu do rozpatrzenia odwołania uwag dotyczących przeprowadzonych czynności dowodowych. Przepisy art. 395 ust. 1–4 stosuje się odpowiednio.

Art. 411. [Wydanie orzeczenia] 1. Minister Obrony Narodowej, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych albo wyższy przełożony dyscyplinarny po rozpatrzeniu odwołania albo wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wydaje orzeczenie o:

1) utrzymaniu w mocy orzeczenia wydanego w pierwszej instancji albo

2) uchyleniu w całości albo w części orzeczenia wydanego w pierwszej instancji i w tym zakresie orzeczeniu co do istoty sprawy lub uchyleniu tego orzeczenia i umorzeniu postępowania w pierwszej instancji, albo

3) uchyleniu orzeczenia wydanego w pierwszej instancji i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia, ze wskazaniem stwierdzonych uchybień, albo

4) umorzeniu postępowania odwoławczego.

2. Do orzeczeń, o których mowa w ust. 1 pkt 2, przepis art. 400 ust. 2 stosuje się odpowiednio. W postępowaniu odwoławczym nie można wymierzyć kary dyscyplinarnej surowszej niż orzeczona w zaskarżonym orzeczeniu, chyba że wymierzona kara dyscyplinarna rażąco narusza prawo lub interes służby.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, można w dalszym postępowaniu orzec karę dyscyplinarną surowszą niż orzeczona w uchylonym orzeczeniu.

4. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 1, wydaje się w terminie 30 dni od dnia wpływu odwołania wraz z aktami osobowymi i aktami postępowania dyscyplinarnego.

5. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 1, zawiera:

1) oznaczenie przełożonego dyscyplinarnego wydającego orzeczenie;

2) datę i miejsce wydania;

3) stopień wojskowy, imię, nazwisko i stanowisko służbowe obwinionego;

4) wskazanie orzeczenia, od którego zostało złożone odwołanie;

5) rozstrzygnięcie w sprawie;

6) uzasadnienie faktyczne i prawne;

7) pouczenie o prawie wniesienia skargi do sądu administracyjnego;

8) podpis przełożonego dyscyplinarnego.

Art. 412. [Prawomocność] 1. Prawomocne staje się:

1) orzeczenie dyscyplinarne:

a) z upływem terminu do wniesienia odwołania albo wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, jeżeli go nie wniesiono,

b) w dniu jego wydania przez przełożonego dyscyplinarnego właściwego do rozpatrzenia odwołania;

2) postanowienie kończące postępowanie dyscyplinarne o:

a) niedopuszczalności wniesienia odwołania,

b) uchybieniu terminu do wniesienia odwołania,

c) odmowie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania.

2. Po uprawomocnieniu się orzeczenia lub postanowienia, o których mowa w ust. 1, przełożony dyscyplinarny zarządza wykonanie orzeczonej kary dyscyplinarnej.

Art. 413. [Odpis orzeczenia] 1. Odpis orzeczenia włącza się do akt postępowania dyscyplinarnego i przechowuje się w ewidencji wojskowej do czasu zatarcia ukarania.

2. Jeżeli postępowanie dyscyplinarne zostało wszczęte na wniosek pokrzywdzonego, sądu, prokuratora, organu lub instytucji, przełożony dyscyplinarny informuje pokrzywdzonego, sąd, prokuratora, organ lub instytucję o wydanym orzeczeniu.

Art. 414. [Raport dyscyplinarny] 1. Raport dyscyplinarny w imieniu przełożonego dyscyplinarnego może przeprowadzić inna osoba upoważniona przez tego przełożonego.

2. Osoba upoważniona do przeprowadzenia raportu dyscyplinarnego sporządza z raportu notatkę służbową, którą przedstawia przełożonemu dyscyplinarnemu.

Art. 415. [Zastosowanie przepisów Kodeksu postępowania karnego] 1. W zakresie nieuregulowanym w niniejszej ustawie do postępowania dyscyplinarnego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego dotyczące porządku czynności procesowych, z wyjątkiem art. 117 i art. 117a, wezwań, terminów, doręczeń i świadków, z wyłączeniem możliwości nakładania kar porządkowych oraz konfrontacji, okazania, oględzin i eksperymentu procesowego. W postępowaniu dyscyplinarnym do świadków nie stosuje się przepisu art. 184 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego.

2. O zwolnieniu od złożenia zeznania lub odpowiedzi na pytania osoby pozostającej z obwinionym w szczególnie bliskim stosunku osobistym rozstrzyga rzecznik dyscyplinarny. Na odmowę zwolnienia od złożenia zeznania lub odpowiedzi na pytania przysługuje zażalenie w terminie 3 dni od dnia doręczenia postanowienia w tej sprawie.

Art. 416. [Zatarcie kary dyscyplinarnej] 1. Zatarcie kary dyscyplinarnej polega na uznaniu kary za niebyłą, usunięciu z ewidencji wojskowej orzeczenia o ukaraniu lub uczynieniu nieczytelnym zapisu o karalności.

2. Kary dyscyplinarne ulegają zatarciu po upływie:

1) 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary upomnienia lub nagany;

2) 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary pieniężnej, kary ostrzeżenia o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym oraz samoistnego środka dyscyplinarnego;

3) 18 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary zwolnienia z zajmowanego stanowiska służbowego i wyznaczenia na inne stanowisko służbowe;

4) 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary ostrzeżenia o niepełnej przydatności do dobrowolnych form służby wojskowej.

3. W przypadku nienagannej służby, stwierdzonej w opinii służbowej, przełożony dyscyplinarny może w drodze wyróżnienia zatrzeć karę dyscyplinarną przed upływem terminu określonego w ust. 2, jednak nie wcześniej niż przed upływem:

1) 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary upomnienia lub nagany;

2) 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary pieniężnej oraz kary ostrzeżenia o niepełnej przydatności do służby na zajmowanym stanowisku oraz samoistnego środka dyscyplinarnego;

3) 9 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary zwolnienia z zajmowanego stanowiska służbowego i wyznaczenia na inne stanowisko służbowe;

4) 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary ostrzeżenia o niepełnej przydatności do dobrowolnych form służby wojskowej.

4. W razie wymierzenia żołnierzowi kary dyscyplinarnej, o której mowa w art. 362 ust. 1 pkt 7, oraz środka dyscyplinarnego, jeżeli został orzeczony wraz z tą karą, ukaranie to ulega zatarciu po upływie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia o ukaraniu.

5. Jeżeli żołnierz zostanie ponownie ukarany przed zatarciem poprzednio wymierzonej kary dyscyplinarnej, okres wymagany do zatarcia tej kary liczy się od dnia wykonania nowej kary.

6. Zatarcie zastosowania środka dyscyplinarnego orzeczonego samoistnie nie może nastąpić przed jego wykonaniem.

7. Zatarcie ukarania nie likwiduje skutków wykonania kary dyscyplinarnej.

Art. 417. [Wznowienie postępowania odwoławczego zakończonego prawomocnym orzeczeniem] 1. Postępowanie dyscyplinarne zakończone prawomocnym orzeczeniem wznawia się, jeżeli:

1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności, okazały się fałszywe;

2) zostały ujawnione istotne dla sprawy nowe fakty lub dowody, które nie były znane w toku postępowania dyscyplinarnego;

3) orzeczenie wydano z naruszeniem obowiązujących przepisów – jeżeli mogło to mieć wpływ na treść orzeczenia;

4) orzeczenie zostało wydane na podstawie innej decyzji lub orzeczenia, które zostały następnie uchylone lub zmienione;

5) prowadzone o ten sam czyn postępowanie karne, karne skarbowe lub w sprawach o wykroczenia zostało zakończone prawomocnym wyrokiem uniewinniającym albo orzeczeniem o umorzeniu postępowania ze względu na okoliczności określone w art. 17 § 1 pkt 1 lub 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego albo w art. 5 § 1 pkt 1 lub 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2022 r. poz. 1124 oraz z 2023 r. poz. 1963).

2. Postępowania dyscyplinarnego nie wznawia się po upływie 5 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do spraw o wznowienie postępowania dyscyplinarnego zakończonego prawomocnym orzeczeniem o zwolnieniu ze służby wojskowej.

4. Postępowania dyscyplinarnego nie wznawia się na niekorzyść ukaranego po ustaniu karalności czynu stanowiącego przewinienie dyscyplinarne.

5. Postępowanie dyscyplinarne, które zostało umorzone z powodu zwolnienia żołnierza ze służby wojskowej, wznawia się w przypadku ponownego powołania tego żołnierza do służby wojskowej, jeżeli od tego zwolnienia nie upłynął okres dłuższy niż 3 lata.

Art. 418. [Wznowienie postępowania dyscyplinarnego] 1. Wznowienie postępowania dyscyplinarnego następuje z urzędu lub na wniosek ukaranego.

2. Wniosek o wznowienie postępowania dyscyplinarnego na korzyść ukaranego może złożyć w razie jego śmierci jego krewny w linii prostej, przysposabiający, przysposobiony, rodzeństwo lub małżonek.

3. W sprawach o wznowienie postępowania dyscyplinarnego właściwy jest przełożony dyscyplinarny, który wydał orzeczenie kończące postępowanie.

4. W przypadku likwidacji stanowiska służbowego przełożonego dyscyplinarnego, który wydał orzeczenie kończące postępowanie, właściwy w sprawie wznowienia postępowania dyscyplinarnego jest przełożony dyscyplinarny sprawujący władzę dyscyplinarną obejmującą swoim zakresem zadania realizowane wcześniej przez przełożonego, który wydał orzeczenie kończące postępowanie.

5. Wznowienie lub odmowa wznowienia postępowania dyscyplinarnego następuje w drodze postanowienia. Postanowienie doręcza się ukaranemu lub jego obrońcy, jeżeli taki został ustanowiony, albo osobie, o której mowa w ust. 2.

6. Na postanowienie o odmowie wznowienia postępowania dyscyplinarnego ukaranemu lub osobie, o której mowa w ust. 2, przysługuje zażalenie do wyższego przełożonego dyscyplinarnego organu orzekającego w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania dyscyplinarnego w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia, z tym że na postanowienie wydane przez Ministra Obrony Narodowej lub Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych zażalenie nie przysługuje, jednak ukarany lub osoba, o której mowa w ust. 2, mogą zwrócić się odpowiednio do Ministra Obrony Narodowej lub Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Art. 419. [Postępowanie co do rozstrzygnięcia istoty sprawy] 1. Postanowienie o wznowieniu postępowania dyscyplinarnego stanowi podstawę do przeprowadzenia postępowania co do rozstrzygnięcia istoty sprawy.

2. Po przeprowadzeniu postępowania, o którym mowa w ust. 1, przełożony dyscyplinarny wydaje orzeczenie, w którym:

1) odmawia uchylenia dotychczasowego orzeczenia;

2) uchyla dotychczasowe orzeczenie i wydaje nowe orzeczenie rozstrzygające o istocie sprawy.

3. Orzeczenie kary dyscyplinarnej surowszej od dotychczasowej jest możliwe tylko wtedy, gdy wznowienie postępowania nastąpiło z urzędu i nie nastąpiło przedawnienie karalności dyscyplinarnej za dany czyn oraz orzeczona dotychczas kara dyscyplinarna jest rażąco niewspółmierna do popełnionego czynu.

4. Jeżeli w następstwie wznowienia postępowania wymierzono karę dyscyplinarną łagodniejszą, ulegają uchyleniu skutki wymierzonej poprzednio kary dyscyplinarnej surowszej, a w razie wymierzenia kary dyscyplinarnej surowszej jej skutki liczy się od dnia wymierzenia tej kary.

5. Karę dyscyplinarną wykonaną zalicza się na poczet kary dyscyplinarnej orzeczonej w następstwie wznowienia postępowania.

6. Termin do zatarcia kary dyscyplinarnej zmienionej w następstwie wznowienia postępowania liczy się od dnia wydania orzeczenia o wymierzeniu pierwszej kary dyscyplinarnej.

7. Od orzeczenia, o którym mowa w ust. 2, przysługuje odwołanie, z zastrzeżeniem art. 407 ust. 3. Przepisy art. 406–409 i art. 413 stosuje się odpowiednio.

Art. 420. [Uchylenie orzeczenia] 1. W przypadku prawomocnego uniewinnienia żołnierza w sprawie o przestępstwo, przestępstwo skarbowe lub wykroczenie, jeżeli w tej sprawie prowadzone było również postępowanie dyscyplinarne zakończone ostatecznym orzeczeniem dyscyplinarnym o wymierzeniu kary, orzeczenie to uchyla się.

2. Sąd, który prawomocnie uniewinnił żołnierza w przypadku, o którym mowa w ust. 1, przesyła orzeczenie w tej sprawie do właściwego przełożonego dyscyplinarnego.

3. Właściwy do uchylenia orzeczenia postępowania dyscyplinarnego jest przełożony dyscyplinarny, który je wydał, jego następca prawny lub wyższy przełożony dyscyplinarny.

4. W sprawach uchylenia skutków orzeczenia dyscyplinarnego przepis art. 232 stosuje się odpowiednio.

Art. 421. [Wzory orzeczeń, postanowień i innych dokumentów] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, wzory orzeczeń, postanowień i innych dokumentów sporządzanych w postępowaniu dyscyplinarnym, mając na względzie potrzebę zapewnienia rzetelności i sprawności prowadzonego postępowania.

Art. 422. [Regulaminy wojskowe] Minister Obrony Narodowej wydaje w drodze zarządzenia regulaminy wojskowe.

Art. 424. [Wyróżnienia] 1. Wyróżnieniami są:

1) zatarcie ukarania przed upływem terminu określonego w ustawie;

2) pochwała;

3) list gratulacyjny;

4) pismo pochwalne ze zdjęciem wyróżnionego żołnierza na tle:

a) flagi państwowej Rzeczypospolitej Polskiej lub wojskowej,

b) sztandaru jednostki wojskowej lub bandery wojennej;

5) urlop nagrodowy;

6) nagroda rzeczowa;

7) nagroda pieniężna;

8) wpisanie zasług żołnierza do kroniki jednostki wojskowej;

9) odznaka honorowa;

10) tytuł honorowy;

11) honorowa broń biała;

12) wpisanie zasług żołnierza do Księgi Honorowej Wojska Polskiego.

2. Ukaranego żołnierza nie można wyróżnić, jeżeli jednocześnie nie jest mu udzielane wyróżnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1.

3. Urlopu nagrodowego jednorazowo udziela się na czas od jednego do sześciu dni roboczych.

4. Łączny wymiar urlopów nagrodowych w ciągu roku kalendarzowego nie może przekroczyć dwunastu dni, przy czym w przypadku pełnienia czynnej służby wojskowej przez okres krótszy niż rok wymiar ten nie może przekroczyć liczby dni równej liczbie rozpoczętych miesięcy tej służby.

5. Nagrodę rzeczową może stanowić przedmiot o wartości nie wyższej od dwukrotności najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego obowiązującego w dniu udzielenia tej nagrody.

6. Wysokość nagrody pieniężnej nie może być wyższa od dwukrotności uposażenia zasadniczego ostatnio otrzymanego przez wyróżnionego żołnierza.

Art. 425. [Jednostki wojskowe, pododdziały, oddziały i instytucje wojskowe] Jednostki wojskowe, pododdziały, oddziały i instytucje wojskowe można wyróżnić za:

1) czyny świadczące o ofiarności i odwadze żołnierzy tych jednostek wojskowych, pododdziałów, oddziałów i instytucji wojskowych dokonane w czasie wojny lub w strefie działań wojennych;

2) szczególne osiągnięcia w wykonywaniu zadań służbowych, w tym szkoleniowych w czasie pokoju, w razie ogłoszenia mobilizacji lub stanów nadzwyczajnych, użycia Sił Zbrojnych w kraju i poza granicami państwa w działaniach antyterrorystycznych, akcjach humanitarnych, poszukiwawczych lub ratowniczych, a także w zwalczaniu klęsk żywiołowych oraz likwidacji ich skutków.

Art. 426. [Wyróżnienia dla jednostek wojskowych, pododdziałów, oddziałów i instytucji wojskowych] Wyróżnieniami dla jednostek wojskowych, pododdziałów, oddziałów i instytucji wojskowych są:

1) dyplom uznania;

2) wpisanie nazwy i osiągnięć pododdziału lub oddziału do kroniki jednostki wojskowej;

3) wpisanie nazwy i osiągnięć podległej jednostki wojskowej do kroniki jednostki wojskowej nadrzędnej;

4) tytuł honorowy;

5) wpisanie nazwy i osiągnięć jednostki wojskowej, pododdziału, oddziału lub instytucji wojskowej do Księgi Honorowej Wojska Polskiego.

Art. 427. [Udzielanie wyróżnień] 1. Wyróżnień, o których mowa w art. 424, mogą udzielać:

1) wymienionych w pkt 1 – przełożony dyscyplinarny, który wymierzył karę, lub wyższy przełożony dyscyplinarny;

2) wymienionych w pkt 2, 3 i 5 – każdy przełożony;

3) wymienionego w pkt 4, 6–8 – przełożeni dyscyplinarni;

4) wymienionych w pkt 9–11 – Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej lub przełożeni dyscyplinarni;

5) wymienionego w pkt 12 – Minister Obrony Narodowej lub Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.

2. Wyróżnień, o których mowa w art. 426, mogą udzielać:

1) wymienionego w pkt 1, 2 i 4 – dowódca jednostki wojskowej lub jego przełożony;

2) wymienionego w pkt 3 – dowódca jednostki wojskowej w stosunku do jednostki podległej lub jego przełożony;

3) wymienionego w pkt 5 – Minister Obrony Narodowej lub Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.

3. Przełożony dyscyplinarny może wystąpić do wyższego przełożonego dyscyplinarnego o udzielenie wyróżnienia, jeżeli sam nie jest uprawniony do jego udzielenia.

Art. 428. [Fundusz na wyróżnienia] 1. Fundusz na wyróżnienia tworzy się w ramach środków budżetowych części budżetu państwa, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

2. Fundusz na wyróżnianie żołnierzy pełniących służbę w oddelegowaniu oraz w jednostkach organizacyjnych, dla których Minister Obrony Narodowej jest organem założycielskim, albo jednostki organizacyjnej nadzorowanej przez Ministra Obrony Narodowej, niebędących jednostkami budżetowymi, tworzy się w ramach środków tych instytucji i jednostek.

3. Wysokość funduszu pozostającego w dyspozycji Ministra Obrony Narodowej wynosi nie mniej niż 0,025% planowanych w ustawie budżetowej środków na uposażenia żołnierzy. Z tej części funduszu pokrywane są wydatki na:

1) wyróżnienia udzielane przez Ministra Obrony Narodowej;

2) wyróżnienia udzielane przez dowódców jednostek wojskowych wykonujących zadania na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa;

3) zakup odznak honorowych, odznak i znaków tytułów honorowych oraz legitymacji i podkładek pod odznaki, sznurów wyróżniających, a także honorowej broni białej, jak również usługi grawerskie i poligraficzne związane z przygotowaniem do udzielania tych rodzajów wyróżnień.

4. Wysokość funduszu pozostającego w dyspozycji każdego dowódcy jednostki wojskowej albo wyższego przełożonego dyscyplinarnego stanowi kwota na poziomie 0,5% uposażeń żołnierzy wypłacanych za miesiąc styczeń danego roku.

5. Dla celów ustalenia wysokości funduszów pozostających w dyspozycji kierowników instytucji, do której nastąpiło oddelegowanie, przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio.

Art. 429. [Udzielanie wyróżnień i rodzaje odznak honorowych] Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) tryb udzielania wyróżnień,

2) rodzaje odznak honorowych, tytułów honorowych oraz honorowej broni białej,

3) wzory odznak honorowych, odznak i znaków tytułów honorowych oraz honorowej broni białej,

4) sposób noszenia odznak honorowych, odznak tytułów honorowych oraz honorowej broni białej, a także eksponowania, przekazywania i przechowywania niektórych wyróżnień,

5) pododdziały, oddziały i instytucje wojskowe, które mogą być wyróżnione poszczególnymi rodzajami wyróżnień

– uwzględniając rodzaje osiągnięć będących kryterium wyróżnienia, a zwłaszcza mających znaczenie dla obronności państwa i Sił Zbrojnych oraz czynów świadczących o ofiarności i odwadze w warunkach pełnienia czynnej służby wojskowej po ogłoszeniu mobilizacji, w stanach nadzwyczajnych, w czasie wojny, a także podczas wykonywania zadań służbowych w strefie działań wojennych oraz w przypadku użycia Sił Zbrojnych poza granicami państwa, jak również udziału w akcjach humanitarnych, poszukiwawczych lub ratowniczych, oraz uroczysty charakter udzielania wyróżnień i sposób wręczania niektórych z nich, zgodnie z ceremoniałem wojskowym.

Art. 431. [Uposażenie zasadnicze i dodatki do uposażenia] 1. Uposażenie żołnierzy zawodowych składa się z uposażenia zasadniczego i dodatków do uposażenia.

2. Z tytułu pełnienia zawodowej służby wojskowej żołnierz zawodowy otrzymuje tylko jedno uposażenie.

3. Żołnierzowi zawodowemu powołanemu do zawodowej służby wojskowej w trakcie miesiąca kalendarzowego, w którym pełnił inną formę czynnej służby wojskowej, przysługuje odpowiednie wyrównanie uposażenia do uposażenia żołnierza zawodowego.

Art. 432. [Inne należności pieniężne] 1. Żołnierze zawodowi otrzymują następujące inne należności pieniężne:

1) zasiłek na zagospodarowanie;

2) dodatkowe uposażenie roczne;

3) nagrody uznaniowe i zapomogi;

4) nagrody jubileuszowe;

5) należności za podróże i przeniesienia służbowe;

6) gratyfikację urlopową;

7) dodatkowe wynagrodzenie za dodatkowo powierzone czasowe pełnienie obowiązków służbowych i za wykonywanie czynności powierzonych wykraczających poza zadania wynikające z zajmowanego stanowiska służbowego;

8) świadczenie teleinformatyczne, o którym mowa w art. 5 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o szczególnych zasadach wynagradzania osób realizujących zadania z zakresu cyberbezpieczeństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 667);

9) świadczenie motywacyjne;

9a) świadczenie za długoletnią służbę wojskową;

9b) dodatkowe świadczenie motywacyjne;

10) należności związane z pełnieniem zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa;

11) należności związane ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej.

2. Świadczenie motywacyjne ani dodatkowe świadczenie motywacyjne nie są dodatkami o charakterze stałym ani nie wchodzą w skład uposażenia stanowiącego podstawę obliczenia należności pieniężnych z tytułu zwolnienia z zawodowej służby wojskowej.

3. W przypadku śmierci żołnierza zawodowego lub członka jego rodziny przysługują:

1) zasiłek pogrzebowy;

2) odprawa pośmiertna;

3) pokrycie kosztów pogrzebu oraz zwrot kosztów przewozu zwłok do miejscowości, w której zmarły żołnierz ma być pochowany, z części budżetu państwa, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

Art. 433. [Wypłata uposażenia] 1. Wypłaty uposażenia oraz innych należności, o których mowa w art. 432, dokonuje jednostka wojskowa lub inna instytucja, na której zaopatrzeniu finansowym żołnierz pozostaje.

2. Żołnierzowi zawodowemu wyznaczonemu na stanowisko służbowe w jednostce organizacyjnej, dla której Minister Obrony Narodowej jest organem założycielskim, albo nadzorowanej przez Ministra Obrony Narodowej, niebędącej jednostką budżetową:

1) zasiłek na zagospodarowanie,

2) nagrody uznaniowe i zapomogi przyznawane przez Ministra Obrony Narodowej,

3) nagrodę jubileuszową,

4) gratyfikację urlopową,

5) należności za przeniesienie służbowe,

6) należności związane ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej, z wyjątkiem ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystane urlopy wypoczynkowe,

7) należności i świadczenia pośmiertne, o których mowa w art. 432 ust. 3,

8) uposażenie i należności związane ze skierowaniem żołnierza zawodowego do pełnienia służby poza granicami państwa

– wypłaca wojskowa jednostka budżetowa, na której zaopatrzeniu finansowym żołnierz pozostaje.

Art. 434. [Odsetki ustawowe za opóźnienie] W przypadku zwłoki w wypłacie uposażenia i innych należności, o których mowa w art. 432, żołnierzowi zawodowemu przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia, w którym uposażenie lub inna należność pieniężna stały się wymagalne. O odsetkach ustawowych za opóźnienie orzeka w decyzji administracyjnej organ właściwy w sprawie przyznania uposażenia lub innej należności.

Art. 435. [Prawo do uposażenia] 1. Prawo do uposażenia powstaje z dniem rozpoczęcia przez żołnierza zawodowego pełnienia zawodowej służby wojskowej.

2. Zmiana wysokości uposażenia następuje:

1) z dniem powstania okoliczności uzasadniających tę zmianę – w przypadku zaistnienia okoliczności powodujących podwyższenie uposażenia;

2) z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające tę zmianę – w przypadku zaistnienia okoliczności powodujących obniżenie uposażenia.

3. Jeżeli prawo do uposażenia powstało lub podwyższenie wysokości tego uposażenia nastąpiło w trakcie miesiąca kalendarzowego, uposażenie za czas do końca tego miesiąca oblicza się w wysokości 1/30 części miesięcznego uposażenia za każdy dzień.

4. Prawo do uposażenia wygasa z ostatnim dniem miesiąca, w którym żołnierz zawodowy został zwolniony z zawodowej służby wojskowej, zaginął lub zmarł.

Art. 436. [Uposażenie i inne należności] Uposażenie i inne należności, o których mowa w art. 432, pobrane przez żołnierza zawodowego, przysługujące mu według zasad obowiązujących w dniu wypłaty, nie podlegają zwrotowi.

Art. 437. [Wysokość uposażenia] 1. Wysokość uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego jest uzależniona od grupy uposażenia, do której zostało zaszeregowane zajmowane przez niego stanowisko służbowe.

1a. Żołnierz powołany do zawodowej służby wojskowej do czasu objęcia pierwszego stanowiska służbowego otrzymuje uposażenie zasadnicze w wysokości najniższej stawki uposażenia w posiadanym stopniu wojskowym.

1b. Żołnierz po zakończeniu pełnienia zawodowej służby wojskowej na czas kształcenia do czasu objęcia pierwszego stanowiska służbowego otrzymuje uposażenie zasadnicze w wysokości najniższej stawki uposażenia w posiadanym stopniu wojskowym.

2. Żołnierzowi zawodowemu wyznaczonemu na stanowisko służbowe uposażenie zasadnicze w wysokości wynikającej z ust. 1 przysługuje od dnia objęcia tego stanowiska.

3. Minister Obrony Narodowej, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, określi, w drodze rozporządzenia, grupy uposażenia dla poszczególnych stopni etatowych, uwzględniając konieczność zapewnienia zróżnicowania grup uposażenia w zależności od rangi stanowiska, zakresu wykonywanych zadań służbowych, ponoszonej odpowiedzialności i wymaganych kwalifikacji oraz konieczność zapewnienia możliwości określenia jednej lub kilku grup uposażenia na stanowiskach służbowych o określonym stopniu etatowym.

4. Minister Obrony Narodowej, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, określi, w drodze rozporządzenia, stawki uposażenia zasadniczego dla poszczególnych grup uposażenia, z uwzględnieniem potrzeb Sił Zbrojnych, oraz że stawka uposażenia zasadniczego dla najniższej grupy uposażenia nie będzie niższa niż wysokość kwoty bazowej, której wysokość określa ustawa budżetowa.

Art. 438. [Prawo do stawki uposażenia zasadniczego pobieranego na poprzednio zajmowanym stanowisku] Żołnierz zawodowy wyznaczony na stanowisko służbowe zaszeregowane do niższej grupy uposażenia zachowuje prawo do stawki uposażenia zasadniczego pobieranego na poprzednio zajmowanym stanowisku do czasu uzyskania wyższej stawki uposażenia zasadniczego.

Art. 439. [Dodatki do uposażenia zasadniczego] 1. Żołnierze zawodowi otrzymują następujące dodatki do uposażenia zasadniczego:

1) dodatek specjalny – za szczególne właściwości lub warunki pełnienia zawodowej służby wojskowej;

2) dodatek służbowy – za pełnienie zawodowej służby wojskowej na określonych stanowiskach dowódczych i kierowniczych lub samodzielnych albo w określonych jednostkach wojskowych;

3) dodatek za długoletnią służbę wojskową;

4) dodatek motywacyjny – dla żołnierzy zawodowych pełniących służbę w korpusach podoficerów zawodowych i szeregowych pełniących zawodową służbę wojskową za uzyskanie w opinii służbowej oceny co najmniej bardzo dobrej;

5) dodatek kompensacyjny – w przypadku wyznaczenia żołnierza na stanowisko służbowe wyższe od zajmowanego bez mianowania na wyższy stopień wojskowy.

2. W przypadku gdy miesięczne uposażenie żołnierza zawodowego pełniącego zawodową służbę wojskową na stanowisku służbowym sędziego sądu wojskowego albo prokuratora do spraw wojskowych jest niższe od miesięcznego wynagrodzenia przysługującego na równorzędnym stanowisku i pełnionej funkcji sędziego sądu powszechnego albo wysokości wynagrodzenia prokuratora na takim samym stanowisku i pełnionej funkcji, żołnierzowi przysługuje dodatek wyrównawczy w wysokości różnicy między tym wynagrodzeniem a uposażeniem należnym na zajmowanym stanowisku.

3. Dodatki do uposażenia zasadniczego mogą być ustalone w stawkach miesięcznych, dziennych albo za wykonanie określonych czynności; dodatki ustalone w stawkach miesięcznych są dodatkami o charakterze stałym.

4. Dodatki do uposażenia przyznaje, w drodze decyzji, organ, o którym mowa w art. 470.

5. Organ, który przyznał dodatek do uposażenia, w przypadku niewykonywania zadań uzasadniających wypłacanie dodatku, w drodze decyzji zawiesza, obniża albo wstrzymuje jego wypłacanie.

6. Decyzję w sprawie przyznania dodatku o charakterze stałym wydaje się na czas określony lub nieokreślony, nie dłuższy jednak niż na czas pełnienia przez żołnierza zawodowego służby na stanowisku służbowym.

7. Ponowne wyznaczenie żołnierza zawodowego na zajmowane dotychczas stanowisko służbowe albo podwyższenie dodatku za długoletnią służbę wojskową wynikające z dokonanej zmiany stawek uposażenia zasadniczego nie wymaga wydawania nowej decyzji w sprawie przyznania dodatku.

8. Żołnierzowi zawodowemu spełniającemu równocześnie warunki do otrzymywania dodatków specjalnych o charakterze stałym z kilku tytułów przysługuje jeden dodatek specjalny w wyższej stawce miesięcznej. Przepis stosuje się również w przypadku zbiegu uprawnień do dodatku służbowego.

9. Żołnierzowi zawodowemu, który otrzymywał dodatek specjalny z różnych tytułów, w ostatnim miesiącu pełnienia służby przyznaje się dodatek specjalny z jednego tytułu w najwyższej wysokości. Wysokość dodatku specjalnego z jednego tytułu uzależnia się od wysokości dodatku i okresu jego otrzymywania. Przepis stosuje się również do dodatku służbowego.

10. Przy ustalaniu dodatków uwzględnia się:

1) w odniesieniu do dodatku specjalnego:

a) przy ustalaniu tytułów, za które dodatek przysługuje:

– charakter wykonywanych czynności,

– zakres wykonywanych czynności służbowych i ich specyfikę,

– obciążenia psychofizyczne na stanowiskach służbowych,

– wymagane kwalifikacje do zajmowania stanowisk służbowych,

b) przy ustalaniu wysokości dodatku – możliwość ustalenia wysokości dodatku z niektórych tytułów w zależności od:

– liczby wykonanych czynności,

– wprowadzenia rocznych norm wykonywania tych czynności,

– stopnia szkodliwości lub uciążliwości pełnienia służby wojskowej,

– stażu służby żołnierza na stanowiskach służbowych;

2) w odniesieniu do dodatku służbowego – kwalifikacje i wymagania psychofizyczne niezbędne do zajmowania określonych stanowisk służbowych oraz pełnienia służby w określonych jednostkach wojskowych;

3) w odniesieniu do dodatku za długoletnią służbę wojskową – wzrost dodatku uzależniony od stażu służby wojskowej oraz uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego, wskazując sytuacje, w których wydaje się decyzje przyznające dodatek;

4) w odniesieniu do dodatku motywacyjnego – zależność wysokości dodatku, a także zależność jego podwyższenia, obniżenia albo wstrzymania jego wypłaty od wyników opiniowania służbowego;

5) w odniesieniu do dodatku kompensacyjnego:

a) zależność jego wysokości od uposażeń zasadniczych uwzględnianych przy ustalaniu tej wysokości,

b) możliwość podwyższenia albo obniżenia dodatku w zależności od wysokości tych uposażeń;

6) w przypadku dodatków specjalnego i służbowego przysługujących w ostatnim miesiącu pełnienia służby wojskowej – zależność wysokości dodatku od okresu jego otrzymywania oraz kwoty dodatku.

11. Minister Obrony Narodowej, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, określi, w drodze rozporządzenia:

1) wysokość, warunki i tryb przyznawania i podwyższania dodatków specjalnego, służbowego i motywacyjnego, a także, w zależności od występujących okoliczności i tytułu ich wypłaty, możliwość obniżania i wstrzymywania tych dodatków,

2) wysokość, warunki i tryb przyznawania, podwyższania i obniżania dodatku kompensacyjnego,

3) wysokość i tryb przyznawania i podwyższania dodatku za długoletnią służbę wojskową,

4) sposób ustalania wysokości dodatków specjalnego i służbowego w ostatnim miesiącu pełnienia służby wojskowej oraz okresy służby lub pobierania dodatku uznawane za równorzędne z okresem pobierania dodatków specjalnego lub służbowego,

5) szczególne właściwości lub warunki służby wojskowej, z tytułu których są wypłacane dodatki specjalne,

6) stanowiska służbowe, których zajmowanie i jednostki wojskowe, w których pełnienie służby uprawniają do dodatku służbowego

– uwzględniając okoliczności dotyczące ustalania dodatków określone w ust. 10, konieczność zapewnienia sprawności i prawidłowości postępowania w sprawie ustalania, przyznawania, podwyższania, obniżania i wstrzymywania dodatków oraz zadania realizowane przez żołnierza zawodowego na zajmowanym stanowisku służbowym.

12. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania wysokości dodatku wyrównawczego, o którym mowa w ust. 2, z uwzględnieniem określenia składników uposażenia i wynagrodzenia przyjmowanych przy obliczaniu dodatku wyrównawczego, a także terminy wypłacania tego dodatku, mając na względzie konieczność zapewnienia pełnej i niezwłocznej kompensaty różnicy w uposażeniu należnym na zajmowanym stanowisku.

Art. 440. [Uposażenie zasadnicze i dodatki o charakterze stałym] 1. Uposażenie zasadnicze i dodatki o charakterze stałym są wypłacane miesięcznie z góry, w pierwszym dniu roboczym miesiąca, za który przysługują.

2. Dodatki do uposażenia zasadniczego, inne niż wymienione w ust. 1, wypłaca się nie później niż do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym żołnierz zawodowy spełnił warunki uzasadniające ich przyznanie. W przypadku dodatków do uposażenia wypłacanych żołnierzom zawodowym za czynności wykonywane w okresie roku kalendarzowego dodatki te wypłaca się w pierwszym kwartale następnego roku kalendarzowego.

3. Inne należności, o których mowa w art. 432, wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym żołnierz zawodowy spełnił warunki uzasadniające otrzymanie tych należności albo właściwy organ podjął decyzję o przyznaniu żołnierzowi tych należności, w przypadku gdy przyznanie prawa do należności lub określenie ich wysokości jest uzależnione od wydania takiej decyzji, z zastrzeżeniem art. 442 ust. 5, art. 456 ust. 2 i art. 460 ust. 8.

4. Świadczenie, o którym mowa w art. 432 ust. 1 pkt 8, wypłaca się nie później niż do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym żołnierz zawodowy spełnił warunki uzasadniające jego otrzymanie.

5. Uposażenie i inne należności, o których mowa w art. 432, są płatne bezpośrednio do rąk żołnierza zawodowego albo w formie bezgotówkowej, na warunkach ustalonych w pisemnym porozumieniu między płatnikiem i żołnierzem zawodowym.

Art. 441. [Zasiłek na zagospodarowanie] 1. Żołnierz zawodowy, po powołaniu do zawodowej służby wojskowej, otrzymuje zasiłek na zagospodarowanie w wysokości jednomiesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym. Zasiłek może być przyznany żołnierzowi zawodowemu tylko jeden raz w trakcie pełnienia zawodowej służby wojskowej.

2. Żołnierzowi zawodowemu kształconemu w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, w centrum szkolenia lub ośrodku szkolenia zasiłek na zagospodarowanie przysługuje po objęciu obowiązków na pierwszym stanowisku służbowym w korpusie odpowiednio oficerów, podoficerów albo szeregowych.

Art. 442. [Dodatkowe uposażenie roczne] 1. Żołnierz zawodowy pełniący zawodową służbę wojskową przez okres całego roku kalendarzowego nabywa prawo do dodatkowego uposażenia rocznego w wysokości 1/12 uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym otrzymanego w roku kalendarzowym, za który dodatkowe uposażenie roczne przysługuje.

2. Prawo do dodatkowego uposażenia rocznego nabywa również:

1) żołnierz zawodowy powołany do zawodowej służby wojskowej w trakcie roku kalendarzowego, jeżeli pełnił zawodową służbę wojskową przez okres co najmniej 6 miesięcy kalendarzowych,

2) żołnierz zawodowy, który został zwolniony z zawodowej służby wojskowej w trakcie roku kalendarzowego

– w wysokości 1/12 uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym otrzymanego w roku kalendarzowym, za który dodatkowe uposażenie roczne przysługuje.

3. Żołnierzowi zawodowemu, o którym mowa w art. 200 ust. 3 pkt 2 i art. 286, który w roku zwolnienia z zawodowej służby wojskowej nie nabył prawa do dodatkowego uposażenia rocznego, w przypadku zwolnienia go z zawodowej służby wojskowej w przypadku spełniania warunków do przyznania emerytury wojskowej lub wojskowej renty inwalidzkiej, przysługuje dodatkowe uposażenie roczne w wysokości 1/12 miesięcznego uposażenia przysługującego w ostatnim miesiącu pełnienia zawodowej służby wojskowej.

4. Dodatkowe uposażenie roczne nie przysługuje w przypadku:

1) nieobecności żołnierza zawodowego w służbie przez okres dłuższy niż 2 dni robocze w ciągu roku kalendarzowego, która nie została usprawiedliwiona;

2) zwolnienia żołnierza z zawodowej służby wojskowej w przypadkach, o których mowa w art. 226 pkt 6 i 11–14.

5. Dodatkowe uposażenie roczne wypłaca się nie później niż w pierwszym kwartale roku kalendarzowego następującego po roku, za który przysługuje to uposażenie.

6. Dodatkowe uposażenie roczne przysługujące żołnierzowi zwalnianemu z zawodowej służby wojskowej oraz żołnierzowi zawodowemu, który zmarł, został uznany za zmarłego albo zaginął, wypłaca się odpowiednio w terminie wypłaty odprawy lub w terminie wypłaty odprawy pośmiertnej, a żołnierzowi zawodowemu, któremu zawieszono część uposażenia, dodatkowe uposażenie roczne wypłaca się w terminie wypłaty zawieszonej części uposażenia.

7. Minister Obrony Narodowej, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, określi, w drodze rozporządzenia, tryb przyznawania dodatkowego uposażenia rocznego, uwzględniając miejsce pełnienia służby oraz sprawność postępowania w tych sprawach.

Art. 443. [Nagrody uznaniowe i zapomogi] 1. Żołnierzom zawodowym mogą być przyznawane:

1) nagrody uznaniowe – w szczególności w związku z przejawianiem inicjatywy w służbie albo wykonywaniem zadań służbowych wymagających szczególnie dużego nakładu pracy, w tym poza określonym czasem służby, w skróconych terminach lub warunkach szczególnie utrudnionych;

2) zapomogi – w przypadku zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci członka rodziny oraz z innych przyczyn powodujących istotne pogorszenie warunków materialnych.

2. W przypadku zaginięcia żołnierza zawodowego w związku z wykonywaniem zadań służbowych lub śmierci żołnierza zawodowego Minister Obrony Narodowej może przyznać zapomogę małżonkowi, a w przypadku braku małżonka dzieciom pozostającym na utrzymaniu żołnierza zawodowego. W przypadku braku małżonka i dzieci pozostających na utrzymaniu żołnierza zawodowego zapomogę Minister Obrony Narodowej może przyznać rodzicom żołnierza.

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do małżonka, dzieci pozostających na utrzymaniu żołnierza zawodowego lub rodziców żołnierza zawodowego, który zmarł w ciągu 3 lat po zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej, w następstwie wypadku lub choroby pozostających w związku z wykonywaniem zadań służbowych.

4. Nagrody uznaniowe i zapomogi, o których mowa w ust. 1 i 2, wypłaca się z tworzonego na ten cel funduszu, którego wysokość nie może być niższa niż 2,5% planowanych na dany rok kalendarzowy środków na uposażenia żołnierzy zawodowych.

5. Minister Obrony Narodowej z pozostających w jego dyspozycji środków funduszu, o którym mowa w ust. 4, może przyznawać nagrody uznaniowe i zapomogi żołnierzom zawodowym bez względu na miejsce pełnienia przez nich zawodowej służby wojskowej.

6. Warunkiem przyznania żołnierzowi zawodowemu nagrody uznaniowej jest uzyskiwanie wysokich wyników w wykonywaniu zadań służbowych. Żołnierzowi zawodowemu można również przyznać nagrodę uznaniową za wykonywanie zadań służbowych o wysokiej odpowiedzialności albo zadań wykraczających poza zwykłe obowiązki służbowe.

7. Warunkiem przyznania żołnierzowi zawodowemu zapomogi jest konieczność poniesienia wydatków pieniężnych spowodowanych zdarzeniem określonym w ust. 1 pkt 2. Przy przyznawaniu zapomogi uwzględnia się okoliczności mające wpływ na sytuację materialną żołnierza zawodowego i jego rodziny.

8. Minister Obrony Narodowej, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy i ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego, określi, w drodze rozporządzenia, wysokość funduszu na nagrody uznaniowe i zapomogi, a także sposób ustalania wysokości środków tego funduszu pozostających w dyspozycji dowódców jednostek wojskowych, o których mowa w art. 470, oraz sposób zwiększania tego funduszu w trakcie roku kalendarzowego, uwzględniając formę organizacyjno-prawną jednostki wojskowej, w której jest tworzony fundusz.

9. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb przyznawania żołnierzom zawodowym nagród uznaniowych oraz zapomóg, a także zapomóg w sytuacjach, o których mowa w ust. 1–3, dokumenty stanowiące podstawę przyznania zapomogi, a także właściwe organy wojskowe wnioskujące o przyznanie oraz przyznające nagrody uznaniowe lub zapomogi, uwzględniając okoliczności uzasadniające przyznanie nagrody uznaniowej lub zapomogi, w tym w przypadku zapomogi sytuację materialno-bytową, a także sprawność postępowania w tych sprawach.

Art. 444. [Nagrody jubileuszowe] 1. Żołnierzom zawodowym przysługują nagrody jubileuszowe w wysokości:

1) po 20 latach czynnej służby wojskowej – 75%,

2) po 25 latach czynnej służby wojskowej – 100%,

3) po 30 latach czynnej służby wojskowej – 150%,

4) po 35 latach czynnej służby wojskowej – 200%,

5) po 40 latach czynnej służby wojskowej – 300%

– miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym.

2. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, okresy wliczane do okresu czynnej służby wojskowej, od którego zależy nabycie prawa do nagrody jubileuszowej, oraz tryb jej obliczania i wypłacania, sposób dokumentowania tych okresów oraz postępowania w przypadku zbiegu prawa do kilku nagród, a także termin wypłacania nagrody, uwzględniając okresy służby, pracy i nauki powodujące nabycie prawa do nagrody jubileuszowej i potrzeby Sił Zbrojnych.

3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do sędziów sądów wojskowych oraz prokuratorów do spraw wojskowych, którym gratyfikacje jubileuszowe przysługują w wysokości i na zasadach określonych odpowiednio w przepisach ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 217, z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze.

Art. 445. [Ryczałt i diety] 1. Żołnierzowi zawodowemu wyznaczonemu na stanowisko służbowe poza miejscowością stanowiącą siedzibę jednostki wojskowej lub wydzielonego pododdziału, w której żołnierz zajmował dotychczas stanowisko służbowe, przysługują:

1) ryczałt z tytułu przeniesienia – w wysokości 50% najniższej stawki uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego;

2) diety – za czas przejazdu i pierwszą dobę pobytu w nowym miejscu pełnienia służby w wysokości stawki diety przysługującej z tytułu odbywania krajowej podróży służbowej, obowiązującej w dniu przejazdu żołnierza do nowego miejsca pełnienia służby określonej w przepisach w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, wydanych na podstawie art. 77⁵ § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy;

3) ryczałt na pokrycie kosztów przejazdu z miejsca stałego zamieszkania do nowego miejsca pełnienia służby – w wysokości obowiązującej w dniu przejazdu żołnierza ceny biletu za przejazd pociągiem pospiesznym w klasie drugiej między dotychczasowym miejscem stałego zamieszkania żołnierza albo członków jego rodziny a nowym miejscem pełnienia służby, z uwzględnieniem posiadanej przez żołnierza i członków jego rodziny ulgi na dany środek transportu, bez względu na to, z jakiego tytułu ulga im przysługuje; w przypadku gdy na danej trasie jest brak połączenia kolejowego, cenę biletu ustala się na podstawie tabeli opłat przewoźnika kolejowego i najkrótszej odległości drogowej między dotychczasowym miejscem stałego zamieszkania żołnierza albo członków jego rodziny a nowym miejscem pełnienia służby.

2. W przypadku przesiedlenia się żołnierza zawodowego, o którym mowa w ust. 1, do nowego miejsca pełnienia służby przysługują mu ponadto:

1) zasiłek osiedleniowy – w wysokości:

a) 250% najniższego uposażenia żołnierza zawodowego – jeżeli żołnierz przesiedlił się z członkami rodziny,

b) 50% najniższego uposażenia żołnierza zawodowego – jeżeli żołnierz:

– jest samotny albo

– przesiedlił się bez członków rodziny;

2) zwrot kosztów przewozu urządzeń domowych – w wysokości udokumentowanej rachunkiem, nie większej jednak niż 200% najniższego uposażenia żołnierza zawodowego.

3. Należności, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3 oraz ust. 2 pkt 1, przysługujące żołnierzowi zawodowemu pozostającemu w związku małżeńskim lub posiadającemu dzieci pozostające na jego utrzymaniu, ustala się z uwzględnieniem członków rodziny przesiedlających się z żołnierzem do nowego miejsca pełnienia służby.

4. Zasiłek osiedleniowy oraz zwrot kosztów przewozu urządzeń domowych nie przysługuje żołnierzowi zawodowemu wyznaczonemu na stanowisko służbowe w miejscowości, w której żołnierz lub jego małżonek są właścicielami domu lub samodzielnego lokalu mieszkalnego albo jest on zameldowany na pobyt stały.

5. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do żołnierza zawodowego wyznaczonego na stanowisko służbowe poza granicami państwa.

6. Przepisy ust. 1–4 stosuje się odpowiednio do żołnierza zawodowego, który przesiedlił się do innej miejscowości w związku ze zmianą stałego miejsca stacjonowania jednostki wojskowej lub wydzielonego pododdziału.

7. Żołnierzowi zawodowemu skierowanemu przez dowódcę jednostki wojskowej do wykonywania zadań służbowych poza stałym miejscem pełnienia służby, w kraju lub poza granicami państwa, przysługują następujące należności za podróże służbowe:

1) diety – w wysokości określonej w przepisach w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, wydanych na podstawie art. 77⁵ § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy;

2) zwrot kosztów:

a) przejazdu na trasie od stałego miejsca pełnienia służby do miejscowości stanowiącej cel skierowania i z powrotem,

b) noclegów lub ryczałt za nocleg,

c) dojazdu środkami komunikacji miejscowej w formie ryczałtu;

3) zwrot innych niezbędnych i udokumentowanych wydatków poniesionych w związku ze skierowaniem.

8. Należności, o których mowa w ust. 7, nie przysługują żołnierzowi zawodowemu wykonującemu zadania służbowe w składzie załogi jednostki pływającej albo przebywającemu na tej jednostce – za czas wykonywania przez niego zadań służbowych na morzu i w portach.

9. Dieta nie przysługuje za czas pobytu w stałym miejscu pełnienia służby, miejscu zamieszkania lub na leczeniu w podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, a także jeżeli na podstawie odrębnych przepisów żołnierz otrzymał bezpłatne wyżywienie lub równoważnik pieniężny w zamian za wyżywienie.

10. Przepisu ust. 9 nie stosuje się do żołnierza zawodowego wykonującego zadania służbowe polegające na uczestniczeniu w szkoleniach i ćwiczeniach, a także przebywającego poza stałym miejscem pełnienia służby w związku z czasową zmianą miejsca postoju jednostki wojskowej lub wydzielonego pododdziału.

11. Żołnierzowi zawodowemu wykonującemu zadania służbowe na terenie kraju przysługuje zwrot kosztów przejazdów do miejscowości zamieszkania w czasie wolnym od wykonywania czynności służbowych tylko wtedy, gdy spowoduje to zmniejszenie łącznych kosztów podróży, o których mowa w ust. 7. Warunek ten nie dotyczy żołnierza wykonującego zadania służbowe w okresie dłuższym niż 10 dni.

12. Zwrot kosztów noclegu lub ryczałt za nocleg, o których mowa w ust. 7 pkt 2 lit. b, nie przysługuje:

1) za czas przejazdu wagonem sypialnym lub z miejscami do leżenia oraz za czas pobytu w stałym miejscu pełnienia służby, zamieszkania lub zameldowania na pobyt stały;

2) w przypadku gdy z miejscowości stanowiącej cel podróży służbowej istnieje dogodne połączenie komunikacyjne umożliwiające codzienny powrót do stałego miejsca pełnienia służby lub miejscowości zamieszkania albo zameldowania na pobyt stały;

3) w przypadku wykonywania zadań służbowych w porze nocnej albo zapewnienia żołnierzowi bezpłatnego noclegu;

4) w przypadkach określonych w ust. 10.

13. Ryczałt, o którym mowa w ust. 7 pkt 2 lit. c, nie przysługuje, jeżeli żołnierz odbywa podróż służbową pojazdem służbowym albo gdy nie ponosi kosztów, na których pokrycie przeznaczony jest ten ryczałt.

14. Kwotę należności przysługujących żołnierzowi zawodowemu z tytułu zagranicznej podróży służbowej zmniejsza się o kwotę środków pieniężnych otrzymanych od strony zagranicznej na cele związane z finansowaniem kosztów tej podróży.

15. Minister Obrony Narodowej, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, określi, w drodze rozporządzenia:

1) sposób i tryb przyznawania należności, o których mowa w ust. 1, 2 i 7, terminy i tryb ich wypłacania i rozliczania, a także rodzaje wydatków, o których mowa w ust. 7 pkt 3,

2) tryb wypłaty żołnierzom zawodowym zaliczek na cele związane z finansowaniem kosztów podróży służbowych,

3) sposób dokumentowania poniesionych kosztów,

4) sposób obliczania czasu podróży służbowej oraz sposób obliczania należności za przeniesienia i podróże służbowe

– uwzględniając charakter zadań żołnierza zawodowego odbywającego podróż służbową lub przeniesionego lub skierowanego do pełnienia służby w innej miejscowości oraz zróżnicowanie kosztów utrzymania, potrzebę zapewnienia warunków do prawidłowego wykonywania tych zadań oraz konieczność pokrycia zwiększonych kosztów utrzymania, jak również uwzględniając potrzebę uzależnienia wysokości należności od czasu trwania podróży i zwrotu rzeczywiście poniesionych wydatków, a także zapewniając sprawność postępowania w tych sprawach.

Art. 446. [Gratyfikacja urlopowa] 1. Żołnierzowi zawodowemu przysługuje raz w roku prawo do gratyfikacji urlopowej.

2. Żołnierzowi zawodowemu powołanemu do zawodowej służby wojskowej w trakcie roku kalendarzowego gratyfikacja urlopowa za ten rok przysługuje, jeżeli pełnił służbę przez okres co najmniej 6 miesięcy kalendarzowych.

3. Przy ustalaniu wysokości gratyfikacji urlopowej uwzględnia się również małżonka, a także dzieci pozostające na utrzymaniu żołnierza zawodowego.

4. Wysokość gratyfikacji urlopowej na jedną osobę uwzględnianą przy ustalaniu jej wysokości nie może być niższa niż 35% najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego.

5. W przypadku zbiegu uprawnień do gratyfikacji urlopowej żołnierzy zawodowych posiadających wspólne dzieci gratyfikację na te dzieci uwzględnia się przy ustalaniu gratyfikacji tylko jednego z rodziców.

6. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, wysokość oraz terminy i tryb wypłacania gratyfikacji urlopowej, uwzględniając sprawność postępowania w tych sprawach oraz możliwość otrzymania przez żołnierza zawodowego gratyfikacji urlopowej przed urlopem.

Art. 447. [Dodatkowe wynagrodzenie] 1. Żołnierzowi zawodowemu, któremu przez okres co najmniej 1 miesiąca dodatkowo powierzono czasowe pełnienie obowiązków służbowych w trybie określonym w art. 208 przysługuje dodatkowe wynagrodzenie.

2. Żołnierz zawodowy otrzymuje dodatkowe wynagrodzenie również za wykonywanie czynności powierzonych, które wykraczają poza zadania wynikające z zajmowanego przez niego stanowiska służbowego.

3. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, wysokość oraz warunki i tryb wypłacania żołnierzom zawodowym dodatkowego wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 1 i 2, z uwzględnieniem czynności powierzonych wykraczających poza zadania wynikające z zajmowanych przez żołnierzy stanowisk służbowych, które uprawniają do dodatkowego wynagrodzenia, a także stawek oraz terminów jego wypłacania. Określając wysokość dodatkowego wynagrodzenia, rozporządzenie powinno uwzględniać charakter i zakres wykonywanych czynności, pracochłonność i stopień wykorzystania czasu pozasłużbowego niezbędnego przy ich wykonywaniu, a także kwalifikacje i doświadczenie żołnierza zawodowego niezbędne przy wykonywaniu tych czynności.

Art. 448. [Świadczenie teleinformatyczne] 1. Żołnierzowi zawodowemu realizującemu zadania, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o szczególnych zasadach wynagradzania osób realizujących zadania z zakresu cyberbezpieczeństwa, przysługuje świadczenie teleinformatyczne, o którym mowa w art. 5 tej ustawy, na czas wykonywania tych zadań w wysokości ustalonej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 8 ust. 1 tej ustawy.

2. Przy ustalaniu wysokości świadczenia teleinformatycznego, o którym mowa w art. 5 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o szczególnych zasadach wynagradzania osób realizujących zadania z zakresu cyberbezpieczeństwa, uwzględnia się w szczególności kwalifikacje zawodowe posiadane przez żołnierza zawodowego oraz stopień złożoności zadań, o których mowa w art. 5 tej ustawy.

3. Wysokość świadczenia teleinformatycznego, o którym mowa w art. 5 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o szczególnych zasadach wynagradzania osób realizujących zadania z zakresu cyberbezpieczeństwa, za dany miesiąc obniża się proporcjonalnie do okresu niewykonywania w tym miesiącu zadań, o których mowa w ust. 1, z powodu:

1) przebywania żołnierza zawodowego na zwolnieniu lekarskim;

2) przebywania żołnierza zawodowego na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopie rodzicielskim;

3) przebywania żołnierza zawodowego na urlopie wychowawczym;

4) przebywania żołnierza zawodowego na urlopie bezpłatnym, urlopie zdrowotnym, urlopie aklimatyzacyjnym, urlopie szkoleniowym, urlopie nagrodowym, urlopie ojcowskim oraz urlopie opiekuńczym;

5) zwolnienia żołnierza zawodowego od zajęć służbowych w przypadkach, o których mowa w art. 281 ust. 15 i art. 284 ust. 1;

6) zaistnienia innych niż wymienione w pkt 1–5 okoliczności powodujących niewykonywanie zadań, trwających co najmniej 1 miesiąc.

4. Do ustalania wysokości świadczenia teleinformatycznego, o którym mowa w art. 5 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o szczególnych zasadach wynagradzania osób realizujących zadania z zakresu cyberbezpieczeństwa, stosuje się art. 435 ust. 2 i 3.

5. W przypadku niewykonywania zadań, o których mowa w ust. 1, przez żołnierza zawodowego przez okres całego miesiąca kalendarzowego, świadczenia teleinformatycznego, o którym mowa w art. 5 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o szczególnych zasadach wynagradzania osób realizujących zadania z zakresu cyberbezpieczeństwa, nie wypłaca się.

6. Świadczenia teleinformatycznego, o którym mowa w art. 5 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o szczególnych zasadach wynagradzania osób realizujących zadania z zakresu cyberbezpieczeństwa, nie wypłaca się za miesiąc kalendarzowy, w którym:

1) żołnierz zawodowy utracił prawo do uposażenia w przypadkach, o których mowa w art. 279 ust. 3–6;

2) żołnierz zawodowy był nieobecny w służbie z przyczyn nieusprawiedliwionych w wymiarze co najmniej jednego dnia;

3) zastosowano wobec żołnierza zawodowego środek zapobiegawczy w postaci zawieszenia w czynnościach służbowych lub tymczasowego aresztowania;

4) prowadzono wobec żołnierza kontrolne postępowanie sprawdzające na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych.

Art. 449. [Świadczenie motywacyjne] 1. Żołnierzowi zawodowemu przyznaje się świadczenie motywacyjne po osiągnięciu:

1) 25 lat służby wojskowej, ale nie więcej niż 28 lat i 6 miesięcy – w wysokości 1500 zł miesięcznie albo

2) 28 lat i 6 miesięcy służby wojskowej – w wysokości 2500 zł miesięcznie.

2. Świadczenie motywacyjne przyznaje lub odmawia przyznania, w formie decyzji, organ, o którym mowa w art. 470, na czas pełnienia służby w danej jednostce wojskowej.

3. Świadczenia motywacyjnego nie przyznaje się żołnierzowi zawodowemu:

1) który w ostatniej opinii służbowej otrzymał ocenę ogólną niższą niż dobra;

2) przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne, dyscyplinarne lub o odpowiedzialności zawodowej do czasu prawomocnego zakończenia tego postępowania;

3) ukaranemu karą dyscyplinarną – do czasu jej zatarcia;

4) skazanemu wyrokiem sądu lub w stosunku do którego postępowanie karne zostało warunkowo umorzone – przez okres 1 roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3 pkt 2, art. 456 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

5. Świadczenia motywacyjnego nie wypłaca się za okres:

1) korzystania z urlopu bezpłatnego lub urlopu opiekuńczego;

2) przerw w wykonywaniu obowiązków służbowych, wymienionych w art. 457;

3) zawieszenia w czynnościach służbowych albo tymczasowego aresztowania;

4) zwolnienia od zajęć służbowych w przypadkach, o których mowa w art. 276 ust. 1 pkt 1 i 3–6 oraz art. 284 ust. 1;

5) innej nieobecności trwającej co najmniej 1 miesiąc kalendarzowy.

6. Jeżeli po przyznaniu świadczenia motywacyjnego wystąpią okoliczności, o których mowa w ust. 3 i 5, wstrzymanie wypłaty świadczenia motywacyjnego następuje z dniem zaistnienia tych okoliczności. Wstrzymanie wypłaty świadczenia motywacyjnego następuje w formie dokumentu wydawanego dla celów ewidencyjnych przez organ, który przyznał to świadczenie.

7. Do ustalania wysokości świadczenia motywacyjnego przepis art. 435 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

Art. 449a. [Świadczenie za długoletnią służbę wojskową] 1. Żołnierzowi zawodowemu przyznaje się świadczenie za długoletnią służbę wojskową po osiągnięciu 15 lat służby wojskowej w wysokości 5% należnego uposażenia zasadniczego miesięcznie.

2. Świadczenie za długoletnią służbę wojskową zwiększa się o kwotę 1% należnego uposażenia zasadniczego za każdy kolejny rok służby wojskowej, nie więcej jednak niż do wysokości 15% po 25 latach tej służby.

3. Decyzję w przedmiocie przyznania świadczenia za długoletnią służbę wojskową organ, o którym mowa w art. 470, wydaje jednorazowo na czas pełnienia przez żołnierza zawodowej służby wojskowej. Świadczenie za długoletnią służbę wojskową wypłaca się do dnia zwolnienia żołnierza z zawodowej służby wojskowej albo wygaśnięcia stosunku służbowego.

4. Do świadczenia, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 435 ust. 3, art. 440 ust. 1 i art. 456.

Art. 449b. [Dodatkowe świadczenie motywacyjne] 1. Niezależnie od świadczenia motywacyjnego, o którym mowa w art. 449, Minister Obrony Narodowej, w przypadkach uzasadnionych wyjątkowymi warunkami pełnienia służby, miejscem jej pełnienia, jej właściwością lub kwalifikacjami żołnierza zawodowego, w sytuacji wykonywania zadań o szczególnie istotnym charakterze dla Sił Zbrojnych, w tym w skróconych terminach ich realizacji, niezależnie od czasu pełnienia przez żołnierza służby wojskowej, może przyznać żołnierzowi zawodowemu, w formie decyzji, dodatkowe świadczenie motywacyjne, określając jego wysokość i czas jego otrzymywania.

2. Dodatkowego świadczenia motywacyjnego nie przyznaje się, a przyznane cofa się, żołnierzowi zawodowemu:

1) przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne, dyscyplinarne lub o odpowiedzialności zawodowej – do czasu prawomocnego zakończenia tego postępowania;

2) ukaranemu karą dyscyplinarną – do czasu jej zatarcia;

3) skazanemu wyrokiem sądu lub w stosunku do którego postępowanie karne zostało warunkowo umorzone – przez okres 1 roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, przepis art. 456 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

4. Dodatkowego świadczenia motywacyjnego nie wypłaca się za okres:

1) korzystania z urlopu bezpłatnego lub opiekuńczego;

2) przerw w wykonywaniu obowiązków służbowych, wymienionych w art. 457;

3) zawieszenia w czynnościach służbowych albo tymczasowego aresztowania;

4) zwolnienia z zajęć służbowych, o którym mowa w art. 276 ust. 1 pkt 1 i 3–6 oraz art. 284 ust. 1;

5) innej nieobecności trwającej co najmniej 1 miesiąc kalendarzowy.

5. Jeżeli po przyznaniu dodatkowego świadczenia motywacyjnego wystąpią okoliczności, o których mowa w ust. 2 lub 4, wstrzymanie wypłaty dodatkowego świadczenia motywacyjnego następuje z dniem zaistnienia tych okoliczności. Wstrzymanie wypłaty świadczenia motywacyjnego następuje w formie dokumentu wydawanego dla celów ewidencyjnych przez dowódcę jednostki wojskowej, w której żołnierz zajmuje stanowisko służbowe lub wykonuje obowiązki w ramach dyspozycji.

6. Do ustalania wysokości dodatkowego świadczenia motywacyjnego przepis art. 435 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

Art. 450. [Uposażenie zasadnicze wraz z dodatkami o charakterze stałym] 1. W okresie pozostawania w dyspozycji albo urlopu żołnierz zawodowy otrzymuje, z zastrzeżeniem art. 454 ust. 1–9, uposażenie zasadnicze wraz z dodatkami o charakterze stałym, należne na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym, z uwzględnieniem powstałych w tym okresie zmian mających wpływ na prawo do uposażenia lub jego wysokość.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do żołnierza zawodowego, który został zwolniony ze stanowiska służbowego albo podlega zwolnieniu ze stanowiska służbowego w przypadkach wymienionych w art. 199 ust. 1 i 2 do czasu wyznaczenia na stanowisko służbowe, przeniesienia do dyspozycji albo zwolnienia z zawodowej służby wojskowej.

Art. 451. [Zwolnienie lekarskie] 1. W okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim żołnierz zawodowy otrzymuje 80% uposażenia.

2. Zwolnienie lekarskie obejmuje okres, o którym mowa w art. 276 ust. 1.

3. Jeżeli zwolnienie lekarskie obejmuje okres, w którym żołnierz zawodowy jest zwolniony od zajęć służbowych z powodu:

1) wypadku pozostającego w związku z pełnieniem służby,

2) choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej,

3) wypadku w drodze do miejsca pełnienia służby lub w drodze powrotnej ze służby,

4) choroby przypadającej w czasie ciąży,

5) poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów,

6) oddania krwi lub jej składników w jednostkach organizacyjnych publicznej służby krwi lub z powodu badania lekarskiego dawców krwi,

7) przebywania na obserwacji w podmiocie leczniczym w wyniku skierowania przez wojskową komisję lekarską,

8) stwierdzenia zakażenia lub zachorowania na chorobę, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, przy czym stwierdzone zakażenie lub zachorowanie powstało w związku z wykonywaniem zadań służbowych w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii z powodu tej choroby

– zachowuje on prawo do 100% uposażenia.

4. Prawo do 100% uposażenia przysługuje również wtedy, gdy żołnierz został zwolniony od zajęć służbowych:

1) podczas skierowania żołnierza zawodowego do pełnienia służby poza granicami państwa;

2) w wyniku popełnienia przez inną osobę umyślnego czynu zabronionego w związku z wykonywaniem przez żołnierza zawodowego czynności służbowych stwierdzonego orzeczeniem wydanym przez uprawniony organ;

3) na skutek czynów o charakterze bohaterskim dokonanych w szczególnie niebezpiecznych warunkach, z wykazaniem wyjątkowej odwagi, z narażeniem życia lub zdrowia, w obronie prawa, nienaruszalności granic państwowych, życia, mienia lub bezpieczeństwa obywateli;

4) na skutek podlegania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, o których mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, jeżeli podleganie tej kwarantannie lub izolacji powstało w związku z wykonywaniem zadań służbowych w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii z powodu tej choroby.

5. Wykonywanie zadań służbowych, o których mowa w ust. 3 pkt 8 i ust. 4 pkt 4, stwierdza w rozkazie dowódca jednostki wojskowej.

6. Związek zwolnienia od zajęć służbowych z czynami, o których mowa w ust. 4 pkt 3, stwierdza, w drodze decyzji, dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zawodowy pełni służbę.

7. Od decyzji, o której mowa w ust. 6, żołnierzowi zawodowemu przysługuje odwołanie do wyższego przełożonego.

Art. 452. [Uposażenie zasadnicze wraz z dodatkami o charakterze stałym] 1. Podstawę uposażenia, o którym mowa w art. 451, stanowi uposażenie zasadnicze wraz z dodatkami o charakterze stałym należne żołnierzowi zawodowemu na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym, z uwzględnieniem powstałych w tym okresie zmian mających wpływ na prawo do uposażenia lub jego wysokość.

2. Przy obliczaniu uposażenia za okres przebywania na zwolnieniu lekarskim przyjmuje się, że uposażenie za 1 dzień przebywania na zwolnieniu lekarskim stanowi 1/30 uposażenia, o którym mowa w ust. 1.

3. Potrącenia z uposażenia w związku z przebywaniem żołnierza zawodowego na zwolnieniu lekarskim w danym miesiącu dokonuje się z mocy prawa z uposażenia przysługującego w następnym miesiącu kalendarzowym lub z należności określonych w art. 458 i art. 459 pkt 2–4.

Art. 453. [Środki finansowe uzyskane z tytułu zmniejszenia uposażeń żołnierzy] 1. Środki finansowe uzyskane z tytułu zmniejszenia uposażeń żołnierzy zawodowych w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim przeznacza się w całości na nagrody uznaniowe za wykonywanie zadań służbowych w zastępstwie żołnierzy zawodowych przebywających na zwolnieniach lekarskich.

2. Środki finansowe, o których mowa w ust. 1, zwiększają fundusz na nagrody uznaniowe i zapomogi.

3. Rozdział środków finansowych, o których mowa w ust. 1, odbywa się po zakończeniu okresu rozliczeniowego trwającego nie krócej niż 1 miesiąc kalendarzowy i nie dłużej niż 3 miesiące kalendarzowe, przy czym wybór okresu rozliczeniowego uzależnia się od wielkości środków finansowych uzyskanych z tytułu zmniejszenia uposażeń żołnierzy zawodowych.

Art. 454. [Uposażenie] 1. Żołnierzowi zawodowemu, któremu udzielono:

1) zwolnienia od zajęć służbowych w przypadku konieczności sprawowania osobistej opieki nad najbliższym członkiem rodziny, o którym mowa w art. 281 ust. 15, przysługuje 80%,

2) urlopu okolicznościowego w związku ze sprawowaniem opieki nad najbliższym członkiem rodziny, o którym mowa w art. 281 ust. 16, przysługuje 75%,

3) zwolnienia od zajęć służbowych z powodu działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność tego żołnierza, o którym mowa w art. 284 ust. 1, przysługuje 50%

– uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym, z uwzględnieniem powstałych w tym okresie zmian mających wpływ na prawo do uposażenia lub jego wysokość oraz inne należności pieniężne.

2. Żołnierzowi zawodowemu, któremu udzielono urlopu opiekuńczego, o którym mowa w art. 284 ust. 1, nie przysługuje uposażenie za okres tego urlopu. Przepis art. 457 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

3. Miesięczne uposażenie żołnierza zawodowego za okres ustalony przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu ojcowskiego wynosi 100% uposażenia, o którym mowa w art. 450 ust. 1.

4. Miesięczne uposażenie żołnierza zawodowego za okres ustalony przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy jako okres urlopu rodzicielskiego wynosi 70% miesięcznego uposażenia, o którym mowa w art. 450 ust. 1.

5. Żołnierz zawodowy – kobieta, nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o wypłacenie jej uposażenia za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, z wyłączeniem okresu, o którym mowa w art. 182^1a § 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, przysługującego ojcu dziecka, w wysokości 81,5% uposażenia, o którym mowa w art. 450 ust. 1.

6. Żołnierz zawodowy, nie później niż 21 dni po przyjęciu dziecka na wychowanie i wystąpieniu do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka albo po przyjęciu dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, może złożyć pisemny wniosek o wypłacenie mu uposażenia za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, z wyłączeniem okresu, o którym mowa w art. 182^1a § 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, przysługującego drugiemu rodzicowi dziecka, w wysokości 81,5% uposażenia, o którym mowa w art. 450 ust. 1.

7. Żołnierzowi zawodowemu, który z uwagi na wniosek złożony w trybie ust. 5 albo 6 otrzymał 81,5% uposażenia, o którym mowa w ust. 5, w przypadku rezygnacji z urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze albo rezygnacji z urlopu rodzicielskiego w jego trakcie, przysługuje jednorazowe wyrównanie otrzymywanego uposażenia, o którym mowa w ust. 5, do wysokości 100%, pod warunkiem niepobrania uposażenia za okres odpowiadający okresom tych urlopów. Jednorazowe wyrównanie uposażenia następuje na wniosek żołnierza zawodowego.

8. Uposażenie za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w części przysługującej żołnierzowi zawodowemu – ojcu dziecka, o której mowa w art. 182^1a § 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, wynosi 70% uposażenia, o którym mowa w art. 450 ust. 1.

9. W przypadku gdy wysokość uposażenia żołnierza zawodowego, pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, obliczonego zgodnie z ust. 3–6, jest niższa niż kwota świadczenia rodzicielskiego określonego w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 390, 658 i 1429), kwotę uposażenia żołnierza zawodowego, pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, podwyższa się do wysokości świadczenia rodzicielskiego.

10. Należności pieniężne określone w art. 441, art. 444, art. 458, art. 459 pkt 1–3 i art. 460–462, przysługujące żołnierzowi zawodowemu, o którym mowa w ust. 1–6 oraz ust. 8 i 9, art. 200 ust. 3 pkt 2, art. 286 oraz art. 451, albo członkom jego rodziny, wypłaca się w ustalonej wysokości, z uwzględnieniem pełnej kwoty uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym należnego żołnierzowi na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym oraz zmian mających wpływ na prawo do uposażenia lub jego wysokość.

Art. 455. [Uposażenie zasadnicze wraz z dodatkami o charakterze stałym] 1. Żołnierzowi zawodowemu skierowanemu na studia lub naukę oraz na staż, kurs lub specjalizację w kraju lub za granicą przysługuje uposażenie zasadnicze wraz z dodatkami o charakterze stałym należne na stanowisku służbowym zajmowanym bezpośrednio przed skierowaniem, z uwzględnieniem powstałych w tym okresie zmian mających wpływ na prawo do uposażenia lub jego wysokość.

2. Żołnierzowi zawodowemu skierowanemu na studia lub naukę oraz na staż, kurs lub specjalizację za granicą przysługuje uposażenie, o którym mowa w ust. 1, oraz mogą być przyznane:

1) stypendium miesięczne na pokrycie kosztów utrzymania za granicą;

2) zwrot kosztów zakwaterowania;

3) jednorazowy zwrot uzasadnionych wydatków rzeczowych związanych z przygotowaniem pracy dyplomowej, doktorskiej lub habilitacyjnej;

4) zwrot kosztów przejazdów i dojazdów;

5) zwrot opłat wizowych.

3. Należności określone w ust. 2 nie przysługują lub podlegają odpowiedniemu obniżeniu, jeżeli państwo przyjmujące żołnierza zawodowego na studia lub naukę oraz na staż, kurs lub specjalizację za granicą pokrywa je w całości albo w części z własnych środków finansowych.

4. Minister Obrony Narodowej, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, określi, w drodze rozporządzenia, wysokość, tryb, terminy i sposób wypłacania należności, o których mowa w ust. 2, oraz jednostki wojskowe właściwe w sprawie wypłacania tych należności, zapewniając, aby wysokość należności odpowiadała miesięcznym kosztom utrzymania żołnierza i wysokościom kosztów poniesionych przez żołnierza, a także kierując się potrzebą umożliwienia zwiększenia stypendium w przypadku poniesienia przez żołnierza dodatkowych kosztów, jak również uwzględniając sprawność postępowania w tych sprawach.

Art. 456. [Zawieszenie płatności uposażenia] 1. Żołnierzowi zawodowemu, który został zawieszony w czynnościach służbowych albo tymczasowo aresztowany, zawiesza się od najbliższego terminu płatności połowę ostatnio otrzymanego uposażenia zasadniczego oraz wypłatę dodatków o charakterze stałym, a także wypłatę należności pieniężnych, o których mowa w art. 458 i art. 459 pkt 1 i 3.

1a. Dowódca jednostki wojskowej, biorąc pod uwagę okoliczności popełnienia zarzucanego żołnierzowi zawodowemu przestępstwa, w szczególności będącego następstwem zastosowania środków przymusu bezpośredniego lub użycia broni lub innego uzbrojenia albo użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej w związku z wykonywaniem czynności lub zadań służbowych, może wydać decyzję o zachowaniu żołnierzowi, na okres zawieszenia w czynnościach służbowych lub tymczasowego aresztowania, prawa do pełnego uposażenia zasadniczego oraz dodatków o charakterze stałym, począwszy od dnia zawieszenia żołnierza zawodowego w czynnościach służbowych lub tymczasowego aresztowania.

2. W przypadku umorzenia postępowania karnego lub dyscyplinarnego albo uniewinnienia prawomocnym wyrokiem sądu lub orzeczeniem dyscyplinarnym żołnierz zawodowy otrzymuje zawieszoną część uposażenia oraz zawieszone należności pieniężne, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, od dnia, w którym uposażenie lub inna należność pieniężna stały się wymagalne, choćby umorzenie lub uniewinnienie nastąpiło po zwolnieniu żołnierza z zawodowej służby wojskowej.

Art. 457. [Zawieszenie płatności uposażenia] 1. Żołnierzowi zawodowemu, który samowolnie opuścił miejsce pełnienia zawodowej służby wojskowej lub poza nim pozostaje albo odmawia pełnienia służby lub wykonania obowiązku wynikającego z tej służby, zawiesza się od najbliższego terminu płatności wypłatę uposażenia oraz innych należności pieniężnych. W przypadku uznania nieobecności za usprawiedliwioną wypłaca się żołnierzowi zawieszone uposażenie i inne należności pieniężne.

2. Za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności żołnierz zawodowy traci prawo do 1/30 części miesięcznego uposażenia. Jeżeli żołnierz pobrał już uposażenie za ten czas, odpowiednią kwotę uposażenia potrąca się przy najbliższej jego wypłacie.

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio w przypadku stwierdzenia zawinionej przez żołnierza zawodowego niemożności wykonywania zadań służbowych.

Art. 458. [Odprawa] 1. Żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej przysługuje odprawa w wysokości:

1) po 1 roku służby – 100%,

2) po 5 latach służby – 200%,

3) po 10 latach służby – 300%

– kwoty uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego w ostatnim dniu pełnienia służby.

2. Wysokość odprawy, o której mowa w ust. 1 pkt 3, ulega zwiększeniu o 20% uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym za każdy rok zawodowej służby wojskowej pełnionej ponad 10 lat, nie więcej jednak niż do wysokości 600%.

3. Do okresu zawodowej służby wojskowej, o którym mowa w ust. 1 i 2, zalicza się okresy pełnienia nieprzerwanej czynnej służby wojskowej, do którego dolicza się okres służby w formacjach, o których mowa w art. 137 ust. 1, z wyłączeniem okresów zawieszenia w czynnościach służbowych lub tymczasowego aresztowania, chyba że prawomocnym orzeczeniem postępowanie karne lub dyscyplinarne, będące przyczyną zawieszenia lub aresztowania, zostało umorzone albo żołnierz został uniewinniony na podstawie prawomocnego wyroku lub orzeczenia o uniewinnieniu w postępowaniu dyscyplinarnym.

4. Żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej wskutek niewyznaczenia na stanowisko służbowe w czasie pozostawania w dyspozycji, z wyjątkiem sytuacji, o której mowa w art. 200 ust. 3 pkt 4, albo niewyznaczenia na stanowisko służbowe na kolejną kadencję przysługuje odprawa w wysokości 600% uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym.

5. Żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej na podstawie art. 226 pkt 1, 6, 15 i 16 albo wskutek wypowiedzenia przez żołnierza stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej, jeżeli pełnił on zawodową służbę wojskową przez okres krótszy niż 10 lat – przysługuje 50% kwoty odprawy, o której mowa w ust. 1 i 2.

6. Odprawa nie przysługuje żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej na podstawie art. 226 pkt 11–14.

7. Okresu pełnienia zawodowej służby wojskowej nie wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do odprawy pieniężnej w związku z przejściem na rentę lub emeryturę przysługującej na podstawie przepisów prawa pracy.

Art. 459. [Należności pieniężne] Żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej, niezależnie od odprawy, o której mowa w art. 458, przysługują następujące należności pieniężne:

1) przez okres 1 roku po zwolnieniu ze służby wypłacane co miesiąc świadczenie pieniężne w wysokości kwoty uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego w ostatnim dniu pełnienia służby;

2) ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, w tym za dodatkowy urlop wypoczynkowy, z wyjątkiem urlopu, o którym mowa w art. 281 ust. 2, niewykorzystany w roku zwolnienia ze służby, oraz za lata poprzednie;

3) dodatkowe uposażenie roczne za rok, w którym nastąpiło zwolnienie ze służby, obliczone zgodnie z art. 442;

4) gratyfikacja urlopowa niewykorzystana w roku zwolnienia ze służby;

5) zwrot kosztów jednorazowego przejazdu żołnierza i członków jego rodziny oraz zwrot kosztów przewozu urządzenia domowego do obranego przez żołnierza miejsca zamieszkania w kraju – w wysokości i na zasadach określonych jak dla żołnierzy zawodowych przeniesionych do pełnienia służby w innej miejscowości.

Art. 460. [Świadczenie pieniężne] 1. Świadczenie pieniężne, o którym mowa w art. 459 pkt 1, przysługuje żołnierzowi, który pełnił nieprzerwanie zawodową służbę wojskową przez okres co najmniej 15 lat, do którego dolicza się okres służby w formacjach, o których mowa w art. 137 ust. 1. Przepis art. 458 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

2. Świadczenie pieniężne, o którym mowa w art. 459 pkt 1, przysługuje również żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej, który pełnił zawodową służbę wojskową przez okres krótszy niż 15 lat, jeżeli został zwolniony wskutek:

1) orzeczenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do pełnienia zawodowej służby wojskowej, w przypadku gdy utrata tej zdolności została spowodowana wypadkiem pozostającym w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej albo chorobą powstałą w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej;

2) niewyznaczenia na stanowisko służbowe w czasie pozostawania w dyspozycji, z wyjątkiem sytuacji, o której mowa w art. 200 ust. 3 pkt 4;

3) niewyznaczenia na stanowisko służbowe na kolejną kadencję.

3. W przypadku zbiegu uprawnień do świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 459 pkt 1, i świadczenia emerytalnego żołnierzowi przysługuje, według jego wyboru, tylko jedno z tych świadczeń.

4. W przypadku zbiegu uprawnień przysługujących sędziemu sądu wojskowego, prokuratorowi do spraw wojskowych przeniesionym w stan spoczynku do świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 459 pkt 1, i uposażenia w stanie spoczynku żołnierzowi przysługuje, według jego wyboru, tylko jedno z tych świadczeń.

5. Świadczenie pieniężne, o którym mowa w art. 459 pkt 1, nie przysługuje żołnierzowi w przypadkach, o których mowa w art. 458 ust. 5 i 6.

6. Żołnierz zawodowy, który otrzymał świadczenie pieniężne, o którym mowa w art. 459 pkt 1, nie może ponownie nabyć do niego prawa.

7. Żołnierz, który posiada uprawnienia do świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 459 pkt 1, może je pobrać jednorazowo z góry za cały należny okres.

8. Świadczenie pieniężne, o którym mowa w art. 459 pkt 1, wypłaca się żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej w terminach określonych w art. 440 ust. 1, a w przypadku gdy żołnierz wystąpił o wypłatę tego świadczenia za cały należny okres jednorazowo z góry – nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku w tej sprawie.

9. Wypłaty świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 459 pkt 1, zwrotu kosztów jednorazowego przejazdu żołnierza i członków jego rodziny oraz zwrotu kosztów przewozu urządzenia domowego do obranego przez żołnierza miejsca zamieszkania w kraju dokonuje wojskowy organ emerytalny właściwy dla adresu miejsca pobytu stałego żołnierza, a w przypadku braku takiego adresu – organ emerytalny właściwy dla adresu pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące.

10. Zwrotu kosztów jednorazowego przejazdu żołnierza i członków jego rodziny oraz zwrotu kosztów przewozu urządzenia domowego do obranego przez żołnierza miejsca zamieszkania w kraju dokonuje się na jego wniosek złożony w okresie 3 lat od dnia zwolnienia żołnierza z zawodowej służby wojskowej.

11. Wypłaty należności, o których mowa w ust. 9, dokonuje się na pisemny wniosek żołnierza zawodowego, na podstawie decyzji wojskowego organu emerytalnego właściwego dla adresu miejsca pobytu stałego żołnierza, a w przypadku braku takiego – organu emerytalnego właściwego dla adresu miejsca pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące.

12. Należności pieniężne, związane ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej, inne niż wymienione w art. 459 pkt 1 i 5, wypłaca się na podstawie decyzji dowódcy, o którym mowa w art. 470.

13. Ekwiwalent pieniężny za jeden dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego urlopu wypoczynkowego wynosi 1/22 części miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym należnego w ostatnim dniu pełnienia zawodowej służby wojskowej.

Art. 461. [Wypowiedzenie zawodowego stosunku służbowego] W przypadku wypowiedzenia przez żołnierza zawodowego stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej w okresie 12 miesięcy od dnia objęcia przez tego żołnierza zawodowego wyższego stanowiska służbowego albo stanowiska służbowego o tym samym stopniu etatowym, lecz z wyższą grupą uposażenia podstawę wymiaru należności, o których mowa w art. 458 oraz art. 459 pkt 1 i 2, ustala się, przyjmując uposażenie należne żołnierzowi na poprzednio zajmowanym stanowisku służbowym.

Art. 462. [Odprawa pośmiertna] 1. W przypadku śmierci żołnierza zawodowego przysługuje odprawa pośmiertna w takiej wysokości, w jakiej przysługiwałaby temu żołnierzowi, na podstawie art. 458 ust. 1 i 2, odprawa przy zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej oraz należności pieniężne określone w art. 459 pkt 2–5.

2. Należności pieniężne, o których mowa w ust. 1, przysługują małżonkowi, a w przypadku braku małżonka – kolejno: dzieciom, rodzicom, dziadkom, wnukom albo rodzeństwu.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy żołnierz zawodowy został uznany za zmarłego lub zaginął.

4. Podstawę obliczenia należności pieniężnych, o których mowa w ust. 3, stanowi uposażenie należne żołnierzowi zawodowemu na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym przed zaginięciem lub uznaniem za zmarłego, z uwzględnieniem zmian mających wpływ na wysokość uposażenia.

Art. 463. [Zasiłek pogrzebowy] 1. W przypadku śmierci żołnierza zawodowego, niezależnie od należności pieniężnych określonych w art. 462, przysługuje zasiłek pogrzebowy w wysokości: