Wyrok NSA z dnia 29 czerwca 2023 r., sygn. I OSK 2634/20
Decyzja o przekazaniu mienia ogólnonarodowego gminie na podstawie art. 5 ust. 4 u.p.w. jest decyzją związaną, gdyż jej wydanie uzależnione jest od spełnienia określonych warunków, w tym istnienia związku mienia z realizacją zadań gminy.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący sędzia NSA Jolanta Rudnicka Sędziowie: sędzia NSA Monika Nowicka sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) Protokolant starszy asystent sędziego Małgorzata Ziniewicz po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2023 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Gminy Miasta G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 lutego 2020 r. sygn. akt I SA/Wa 793/19 w sprawie ze skargi Gminy Miasta G. na decyzję Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia [...] lutego 2019 r. nr [...] w przedmiocie odmowy nieodpłatnego przekazania prawa własności nieruchomości 1. uchyla zaskarżony wyrok, zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wojewody [...] z dnia [...] marca 2018 r., nr [...], 2. zasądza od Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej na rzecz Gminy Miasta G. kwotę 1.120 (jeden tysiąc sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 4 lutego 2020 r., I SA/Wa 793/19 oddalił skargę Gminy Miasta G. na decyzję Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia [...] lutego 2019 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przekazania na rzecz gminy własności nieruchomości.
Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach sprawy:
Gmina Miasta G. wnioskiem z dnia [...] lipca 2017 r. wystąpiła do Wojewody Pomorskiego o przekazanie własności udziału w wysokości 1/2 w nieruchomości położonej w G. przy ul. W. [...], obręb D., oznaczonej jako działka nr [...], o powierzchni 0,0600 ha, dla której urządzono księgę wieczystą nr [...] w trybie art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz.U.1990.32.191 ze zm.), dalej jako "u.p.w.". Wojewoda Pomorski decyzją z dnia [...] marca 2018 r. odmówił nieodpłatnego przekazania na rzecz Gminy Miasta G. własności udziału w ww. nieruchomości. Gmina Miasta G. wniosła odwołanie od powyższej decyzji, a Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa rozpoznając sprawę wskutek wniesionego odwołania podała, że podstawę materialnoprawną ww. decyzji Wojewody Pomorskiego stanowi art. 5 ust. 4 u.p.w. Zgodnie z tym przepisem gminie, na jej wniosek, może być przekazane mienie państwowe, jeżeli jest ono związane z realizacją jej własnych zadań. Celem tego przepisu nie jest generalne przysporzenie gminom majątku. Norma ta stwarza możliwość uzyskania przez gminę mienia, w stosunku do którego wykaże ona istnienie bezpośredniego związku z realizowanymi przez nią – a nie dopiero zamierzonymi – zadaniami. Przekazanie gminie mienia w omawianym trybie, nie będąc przekazaniem obligatoryjnym, jest możliwe wyłącznie wówczas, gdy mienie to w dniu 27 maja 1990 r. stanowiło własność Skarbu Państwa i jest bezpośrednio związane z realizowanymi przez gminę konkretnymi i bezpośrednio określonymi zadaniami, przy czym związek ten musi istnieć co najmniej w dacie złożenia wniosku o komunalizację. Organ odwoławczy zaznaczył, że przepis art. 5 ust. 4 u.p.w. nie powinien być stosowany do mienia, które nie było w dniu wejścia w życie powyższej ustawy mieniem państwowym, czyli do mienia, które stało się mieniem Skarbu Państwa dopiero w wyniku zdarzeń prawnych, które nastąpiły po wejściu w życie ustawy. Odmienna, czysto językowa wykładnia przepisu art. 5 ust. 4 u.p.w. mogłaby prowadzić do wniosku, że stanowi on samodzielną podstawę do przekazywania gminom mienia Skarbu Państwa w każdym czasie bez żadnych ograniczeń. Powyższe byłoby jednak w sprzeczności z intencją ustawodawcy oraz realizowanym w niej celem – wyposażenia w niezbędne mienie nowo utworzonych jednostek samorządu terytorialnego. Ponadto kwestie dotyczące ewentualnego przekazywania mienia państwowego na rzecz jednostek samorządu terytorialnego zostały jednolicie uregulowane przez ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U.2004.261.2603 ze zm.) oraz w stosunku do nieruchomości rolnych w ustawie z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U.2004.208.2128 ze zm.). Stosowanie więc w ich miejsce regulacji incydentalnej zawartej w art. 5 ust. 4, bez jej powiązania z treścią całej ustawy, uznano za działanie nieznajdujące uzasadnienia w obowiązującym systemie prawa. Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa podkreśliła także, że w niniejszej sprawie istotne jest ustalenie czy ww. działka stanowiła na dzień 27 maja 1990 r. własność Skarbu Państwa, czy Gmina Miasta G. wykonuje konkretne zadania własne na przedmiotowej nieruchomości, w szczególności te, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U.2017.1875 ze zm.), dalej jako "u.s.g.", a następnie, czy przeniesienie własności udziału w wysokości 1/2 w tej nieruchomości, w trybie art. 5 ust. 4 u.p.w., jest prawnie uzasadnione. Organ odwoławczy wskazał następnie, że z wniosku Gminy Miasta G. oraz ze zgromadzonych dokumentów wynika, iż Skarb Państwa nabył udział w wysokości 1/2 w ww. nieruchomości z dniem 27 stycznia 1986 r., co oznacza, że w dniu 27 maja 1990 r. był właścicielem ww. udziału w nieruchomości. Przedmiotowa nieruchomość zabudowana jest 4 – kondygnacyjnym budynkiem mieszkalnym, w którym znajduje się 10 lokali mieszkalnych zajętych na podstawie umowy najmu. Zarząd nad budynkiem sprawowany jest przez Administrację Budynków Komunalnych nr [...] w G. W związku z wątpliwościami dotyczącymi zaistnienia w niniejszej sprawie przesłanek określonych w art. 7 ust. 1 pkt 7 u.s.g., zgodnie z którym do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, które w szczególności obejmują sprawy z zakresu gminnego budownictwa mieszkaniowego, Wojewoda Pomorski wystąpił do Prezydenta Miasta G. o wyjaśnienie, czy ww. lokale stanowią lokale socjalne lub zamienne w myśl ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U.2016.1822 ze zm.), czy też stanowią zasób mieszkaniowy na potrzeby rodzin o niskich dochodach. Z wyjaśnień Prezydenta Miasta G. wynika, że ww. budynkiem administruje Administracja Budynków Komunalnych nr [...], która reprezentuje Gminę Miasta G., natomiast lokale mieszkalne znajdujące się w przedmiotowym budynku nie stanowią lokali socjalnych i zamiennych, a czynsz stanowi dochód Gminy Miasta G. Wobec powyższego stwierdzono, iż Gmina nie wykazała, że lokale pełnią obecnie funkcję lokali socjalnych, zastępczych lub są przeznaczone dla rodzin o niskich dochodach, a tym samym nie można uznać, że na przedmiotowej nieruchomości są realizowane zadania własne gminy z zakresu gminnego budownictwa komunalnego. Jeżeli bowiem gmina czerpie z danego lokalu dochody na innych warunkach niż opisane powyżej, to pełni w istocie taką samą funkcję, jak Skarb Państwa, gdy pobiera dochody ze "swoich" lokali – jest wynajmującym. Jej funkcja w takim przypadku nie polega na służeniu społeczności lokalnej przez gminne budownictwo mieszkaniowe, lecz pobieraniu pożytków z przedmiotu najmu, jak czyni to każdy wynajmujący. W związku z tym Gmina Miasta G. nie wykazała, że na udziale Skarbu Państwa realizuje zadanie własne gminy, które uzasadniałaby przekazanie ww. udziału w nieruchomości. Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa uznała, że Wojewoda Pomorski prawidłowo zakwestionował wykonywanie przez Gminę konkretnych zadań własnych na przedmiotowej nieruchomości, w szczególności zadań, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 7 u.s.g. oraz zasadnie stwierdził, że nie można uznać, iż ww. nieruchomość służy Gminie do wykonywania jej zadania własnego, obejmującego zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty m.in. w zakresie gospodarki nieruchomościami. Gmina Miasta G. nie wykazała, że przedmiotowa nieruchomość jest aktualnie i bezpośrednio związana z realizacją jej zadań, a ewentualna ich realizacja leży w sferze planów. Wobec niespełnienia przesłanki związania wnioskowanego mienia z wykonywaniem konkretnych zadań Gminy, brak było podstaw do przekazania Gminie własności udziału Skarbu Państwa w przedmiotowej nieruchomości. Krajowa Komisja Uwłaszczeniowej stwierdziła zatem, że w przedmiotowej sprawie nie zachodzą przesłanki przekazania Gminie Miasta G. ww. nieruchomości w trybie art. 5 ust. 4 u.p.w., a przekazanie to nie jest obligatoryjne, lecz zapada w ramach uznania administracyjnego. Tym samym, w sytuacji ustalenia, że dane mienie Skarbu Państwa służy realizacji zadań gminy wnoszącej o jego komunalizację, to ostatecznie rozstrzygnięcie o komunalizacji należy do organu, który podejmuje ją w ramach prowadzonej przez siebie polityki w tym zakresie kierując się ponadgminnym interesem społecznym, a decyzja ma w tym przypadku charakter fakultatywny. Zdaniem Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej, Gmina Miasta G. na przedmiotowej nieruchomości nie realizuje na bieżąco zadań własnych związanych z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb wspólnoty (art. 7 ust. 1 pkt 7 u.s.g.), a zamierzenia dotyczące realizacji takich zadań pozostają bez znaczenia w niniejszej sprawie. Stąd przekazanie własności udziału w wysokości 1/2 w przedmiotowej nieruchomości w powyższym trybie, prowadziłoby do nieuzasadnionego przysporzenia majątku Gminie Miasta G.
Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniosła Gmina Miasta G. zarzucając naruszenie: art. 5 ust. 4 u.p.w. przez błędne uznanie, że w przedmiotowej sprawie nie zachodzą przesłanki do przekazania na rzecz Gminy Miasta G. własności udziału w wysokości 1/2 w przedmiotowej nieruchomości; art. 5 ust. 4 u.p.w. w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 7 u.s.g. przez uznanie, że Gmina Miasta G. nie realizuje, wykorzystując lokale gminne komunalne znajdujące się w budynku położonym na przedmiotowej nieruchomości zadań własnych polegających na zaspokajaniu zbiorowych potrzeb gminnej wspólnoty przez realizację gminnego budownictwa mieszkaniowego, gdyż lokale te nie znajdują się w mieszkaniowym zasobie Gminy, pomimo że lokale te znajdują się w mieszkaniowym zasobie Gminy; art. 5 ust. 4 u.p.w. w zw. z art. 7 k.p.a. polegające na przekroczeniu granic uznania administracyjnego i braku uzasadnienia odmowy przekazania ww. udziału w nieruchomości na rzecz Gminy Miasta G.; art. 77 § 1 oraz art. 7 k.p.a. przez brak przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego mającego na celu ustalenie, czy mienie, którego sprawa dotyczy, jest aktualnie związane z realizacją zadań Gminy Miasta G., co doprowadziło do nieustalenia niezbędnej materialnoprawnej przesłanki komunalizacji tego mienia.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
