Dla przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego decydujące znaczenie ma faktyczna niemożność podjęcia zatrudnienia przez opiekuna z powodu konieczności sprawowania ciągłej opieki nad osobą niepełnosprawną; istnienie innych osób potencjalnie zobowiązanych do udzielania tej opieki lub finansowania jej nie jest przesłanką do odmowy przyznania świadczenia.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje osobie, która pozostaje rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej i jest obciążona wobec osoby wymagającej opieki obowiązkiem alimentacyjnym.

W sprawach dotyczących umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych organ administracji musi w pierwszej kolejności ustalić, czy zachodzą specjalne okoliczności uzasadniające udzielenie ulgi w postaci umorzenia, odroczenia płatności lub rozłożenia na raty, i dokonać oceny zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 7 k.p.a. Decyzja o umorzeniu jest uznaniowa i powinna być pozbawiona cech dowolności

Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego wymaga istnienia obowiązku alimentacyjnego, określonego w art. 128 k.r.o., ciążącego na krewnych w linii prostej oraz rodzeństwie, natomiast inne osoby nieobciążone tym obowiązkiem, w tym siostrzeńcy osoby niepełnosprawnej, nie mają prawa do tego świadczenia, nawet jeśli faktycznie sprawują nad nią opiekę.

Sprawowanie osobistej opieki nad dziećmi jako przyczyna przerwy w zatrudnieniu nie stanowi 'szczególnej okoliczności' w rozumieniu art. 83 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uprawniającej do przyznania świadczenia emerytalnego w drodze wyjątku, gdyż stanowi dobrowolny wybór osoby ubezpieczonej, natomiast nie zdarzenie niezależne i niemożliwe do przezwyciężenia

Przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na mocy art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych wymaga od osoby zobowiązanej do alimentacji w drugiej kolejności legitymowania się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności współmałżonka osoby wymagającej opieki.

Orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności nie jest samo w sobie wystarczającym dowodem na spełnienie wymogów przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, w szczególności nie przesądza wyłącznie o konieczności rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przez osobę sprawującą opiekę nad niepełnosprawnym. Decydujące znaczenie dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego ma rzeczywisty

Osoba pobierająca rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy może ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne tylko wtedy, gdy zdecyduje się na rezygnację z renty, co jest zgodne z zasadą wyboru między świadczeniami przewidzianą w systemie zabezpieczenia społecznego.

Status osoby bezrobotnej zarejestrowanej w urzędzie pracy, niezależnie od prawa do zasiłku dla bezrobotnych, nie stanowi przeszkody do ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne, a data rozpoczęcia świadczenia pielęgnacyjnego powinna być ustalona na podstawie daty złożenia prawidłowo wypełnionego wniosku, w myśl zasady wyrażonej w art. 24 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Zasiłek pielęgnacyjny i dodatek pielęgnacyjny wykluczają się wzajemnie, a wiedza o tej okoliczności wykluczającej i obowiązek powiadomienia o każdej zmianie mającej wpływ na prawo do zasiłku jest istotna dla zachowania zasad prawidłowego pobierania świadczeń; nienależne świadczenia podlegają zwrotowi niezależnie od stanu świadomości osoby pobierającej świadczenie.