Dodatki wyrównawcze mają na celu rekompensatę różnicy między otrzymywaną dotychczas przez pracownika pensją a wynagrodzeniem uzyskiwanym po przeniesieniu go do innej pracy. Dotyczy to przeniesienia, które nastąpiło w związku z zaistnieniem wskazanych w przepisach prawa pracy okoliczności i spowodowało obniżenie dochodów pracownika ze stosunku pracy.

Warunki gospodarcze niejednokrotnie zmuszają pracodawców do racjonalizacji kosztów firmy, w tym do redukcji zatrudnienia. Może się to odbyć w ramach zwolnień indywidualnych lub grupowych. W konsekwencji wiąże się to zwykle z obowiązkiem wypłaty pracownikom odpraw. Gdy zostaną one przyznane w wysokości wyższej, niż dopuszczają przepisy, pojawiają się wątpliwości dotyczące obowiązku oskładkowania kwot

Przepisy prawa pracy zawierają liczne postanowienia szczególnie chroniące pracowników przed możliwością dokonania przez pracodawcę wypowiedzenia umowy o pracę. Dotyczą one zarówno pewnych grup pracowników (np. pracowników młodocianych), jak i pracowników znajdujących się w danym momencie w określonej sytuacji (choroba, urlop, inna usprawiedliwiona nieobecność w pracy).

Dla wielu przedsiębiorców bardzo korzystnym rozwiązaniem w zakresie elastycznego kształtowania struktury zatrudnienia może być nawiązanie współpracy z agencją pracy tymczasowej. Pracodawcy nie decydują się jednak na zatrudnianie pracowników tymczasowych, ponieważ nie mają pewności, jakie zasady dotyczące własnych pracowników będą musieli stosować w odniesieniu do tych pracowników.

Prawo pracy w szczególny sposób reguluje zasady zwolnień grupowych. Wiele postanowień dotyczących tych zwolnień ma zastosowanie także do indywidualnych zwolnień z przyczyn nieleżących po stronie pracownika.

Od sierpnia 2004 r. zmieniły się zasady przyznawania i wypłaty świadczeń przedemerytalnych. Organem właściwym w tym zakresie stał się ZUS, który przejął również wypłatę świadczeń przyznanych na „starych” zasadach przez powiatowe urzędy pracy.

Inspektorzy pracy przeprowadzając kontrolę w zakresie rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników sprawdzają, czy zostały zachowane wszystkie wymagania formalnoprawne co do trybu rozwiązywania umów. Uniknięcie błędów w tym zakresie pozwala pracodawcom zaoszczędzić wielu problemów.

Wielu pracodawców przy zwolnieniach grupowych wypłaca pracownikom minimalną ustawową odprawę. Są jednak i tacy, którzy chcą ją wypłacić w kwocie wyższej niż wynikająca z ustawowego ograniczenia. Niejednoznaczna interpretacja przepisów powoduje często zaniechanie wypłaty odprawy wyższej niż 15-krotne minimalne wynagrodzenie za pracę.

W pierwszej części dodatku „Zatrudnianie i zwalnianie - jak uniknąć problemów” omówiliśmy kwestie związane z zatrudnianiem pracowników. W tej części odpowiadamy na pytania dotyczące prawidłowego rozwiązania umowy o pracę i rozliczenia się z pracownikiem.

Prezentujemy Państwu pierwszą część opracowania, w której wyjaśniamy liczne wątpliwości związane z procedurą zatrudniania pracownika. Druga część - dotycząca prawidłowego postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę - zostanie dołączona do numeru 3 MPPiU.

Pracownik ma prawo do otrzymania wynagrodzenia nie tylko za wykonywaną pracę. Niektóre świadczenia wiążą się z faktem rozwiązania umowy o pracę. Prawidłowość naliczania i wypłaty tych świadczeń może być kontrolowana przez inspektora pracy.

Pozostawanie w określonym przedziale czasowym w gotowości do pracy jest jednym z podstawowych obowiązków pracownika wynikających z łączącego go z pracodawcą stosunku pracy. Przepisy Kodeksu pracy zawierają pojęcie „pozostawanie w dyspozycji pracodawcy” (czyli w gotowości do pracy), odmienne od realnego „pracowania” (rozumianego jako wykonywanie zadań roboczych). Inaczej jest tylko w zadaniowym czasie

Przejęcie całego lub części zakładu pracy przez inny zakład ma miejsce coraz częściej. Odbywa się to głównie w trybie art. 231 Kodeksu pracy. Nie jest jasne, czy w przypadku gdy pracownik odmówi przejścia do nowego zakładu pracy, należy się mu odprawa z tytułu zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracownika.

Świadectwo pracy jest dokumentem wydawanym pracownikowi w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem umowy o pracę. Informacje w nim zawarte mają wpływ na ukształtowanie sytuacji prawnej pracownika w nowym miejscu pracy. Wydanie świadectwa pracy należy do podstawowych obowiązków pracodawcy.

W nowej, obowiązującej od 1 stycznia 2004 r. ustawie zrezygnowano ze wskazywania katalogu przyczyn, które mogły leżeć u podstaw zwolnienia grupowego. Obecnie jest to ogólne stwierdzenie, że mają to być „przyczyny niedotyczące pracowników”. Rozszerza to zakres sytuacji, które będą uzasadniały stosowanie jej przepisów.

Ostatnia nowelizacja Kodeksu pracy objęła również przepisy o urlopach wychowawczych. Zmiany w tym zakresie dotyczyły m.in. ochrony przed rozwiązaniem stosunku pracy. W ich efekcie obowiązujące unormowania budzą pewne wątpliwości.

Niedawna zmiana przepisów dotyczących zwolnień grupowych znacznie rozszerzyła grupę osób uprawnionych do odprawy pieniężnej przysługującej na podstawie tej ustawy. Poza tą zmianą większość zasad rozwiązywania umów z przyczyn niedotyczących pracowników pozostaje co najmniej podobna.