Wyrok SN z dnia 18 lipca 2023 r., sygn. III USKP 83/22
1. Podleganie ubezpieczeniom społecznym wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zależy od konkretnych okoliczności faktycznych i relacji między wspólnikiem a spółką oraz nie może być jednoznacznie określone jedynie na podstawie formalnych kryteriów, takich jak udziały w kapitale zakładowym czy stanowisko.
2. Zamiar uzyskania korzyści z ubezpieczeń społecznych jako motywacja do zatrudnienia nie jest sprzeczny z prawem, a ocena podlegania ubezpieczeniom społecznym wspólnika spółki zależy od rzeczywistych okoliczności i relacji między stronami umowy.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dawid Miąsik (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Iwulski
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z odwołania A. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału we Wrocławiu o ubezpieczenia społeczne, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 18 lipca 2023 r., skargi kasacyjnej odwołującej się od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 30 czerwca 2021 r., sygn. akt III AUa 2016/20, III AUz 233/20,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
A. M. (odwołująca się) wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddział we Wrocławiu z 13 sierpnia 2019 r. stwierdzającej, że nie podlega ona - jako pracownik zatrudniony u płatnika składek E. sp. z o.o. w. W. (obecnie E. G. sp. z o.o. w W., dalej jako spółka) - obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 27 listopada 2018 r.
Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z 29 lipca 2020 r., sygn. akt VIII U 3480/19 uwzględnił odwołanie i zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego, opierając się na następujących ustaleniach faktycznych. E.G. sp. z o.o. w. W. działa od 8 czerwca 2017 r. Zajmuje się m.in. przygotowaniem i dostarczaniem żywności dla odbiorców, wytwarzaniem gotowych posiłków i dań, produkcją artykułów spożywczych i homogenizowanych oraz żywności dietetycznej, a także produkcją pozostałych artykułów spożywczych. Wspólnikami spółki są odwołująca się (60%) oraz jej brat (40% udziałów). Organem uprawnionym do reprezentacji spółki jest zarząd, którego jedynym członkiem i prezesem jest odwołująca się. Prokurentem spółki jest matka odwołującej się. Uchwałą z 12 czerwca 2017 r. na pełnomocnika spółki powołano R. N. W dniu 27 listopada 2018 r. odwołująca się zawarła umowę o pracę ze spółką na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku menadżera operacyjnego z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 5.645,54 zł brutto. Umowę o pracę w imieniu spółki podpisał R. N. Na przełomie 2018 i 2019 r. spółka rozpoczęła działalność w zakresie produkcji na zamówienie. Zawarła wtedy umowę najmu kuchni na 2019 r. W ramach czynności wykonywanych na rzecz spółki odwołująca się przebywała w biurze spółki, prowadziła rozmowy z klientami, codziennie od rana do godz. 16:00 gotowała zupy na zamówienie, przelewała je do słoików, pasteryzowała i szykowała do wysyłki, przygotowywała samodzielnie opisy zup i ich etykiety, a także procedury ich przyrządzania. Odwołującej się pomagały doraźnie (m.in. w zakresie obierania warzyw) inne osoby. Odwołująca się posiadała wiedzę i doświadczenie w zakresie gastronomii. Składała zamówienia w zakresie ustalania produktów potrzebnych do gotowania posiłków i ich ceny z P. B. Odwołująca stała się niezdolna do pracy w związku z ciążą 2 kwietnia 2019 r.
Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji stwierdził, że nie ma podstaw do uznania, że między odwołującą się a spółką nie został nawiązany stosunek pracy, czy też by miał on charakter pozorny lub zmierzał do obejścia przepisów ustawy. Sąd pierwszej instancji nie podzielił stanowiska organu rentowego co do braku podporządkowania odwołującej się jako pracownika pracodawcy, a także braku sprawowanego nad nią nadzoru. Odwołująca się, jako menadżer operacyjny zajmowała stanowisko zarządzające. Nie można więc utożsamiać charakterystyki stosunku pracy takiej osoby z charakterem pracy wykonywanej przez pracowników zatrudnionych na niższych stanowiskach. Podobnie w odrębny sposób ocenić należy specjalistów zatrudnianych na stanowiskach niezależnych, wykonujących pracę w dużej mierze samodzielnie. Status pracowniczy osób sprawujących funkcje organów zarządzających zakładami pracy (w tym także funkcję członka zarządu spółki) nie wynika z faktu spełniania przez te osoby wszystkich cech stosunku pracy z art. 22 § 1 k.p., lecz z decyzji ustawodawcy o włączeniu tych osób do kategorii pracowników, pomimo braku podporządkowania kierownictwu pracodawcy pojmowanego w tradycyjny sposób. Odmiennie w orzecznictwie Sądu Najwyższego traktuje się jedynie sytuacje, w których nie dochodzi do przypadku rozdzielenia osoby pracodawcy i pracownika. Sąd Okręgowy nie uznał jednak, by sytuacja taka miała miejsce, mając na uwadze, że odwołująca się posiada 60% udziałów w spółce, a pozostałe 40% udziałów należy do jej brata. Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołująca się z powodzeniem łączyła funkcję prezesa zarządu Spółki, negocjując umowy z klientami, prowadząc sprawy spółki, a jednocześnie w ramach umowy o pracę działała jako menadżer, zarządzając pracownikami-kelnerkami i osobami pracującymi w kuchni. Zajmowała się także osobiście tworzeniem menu, gotowaniem, sporządzaniem etykiet, składaniem i odbieraniem zamówień. Zadania przez nią wykonywane po zawarciu umowy o pracę ze spółką znacznie wykraczały poza samo zarządzanie spółką. Ponadto, nawet gdyby oddzielenie zadań prezesa spółki od zadań menadżera operacyjnego nie było możliwe, to zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, nie jest wyłączona możliwość wykonywania funkcji prezesa zarządu spółki z o.o. na podstawie faktycznie wykonywanej umowy o pracę, także wówczas, gdy jego zakres czynności nie uległ diametralnym zmianom w stosunku do czynności wykonywanych w ramach poprzedniego stosunku organizacyjnego. Z kolei fakt, że do zmiany zasad wykonywania pracy doszło w celu uzyskania ubezpieczenia społecznego, nie świadczy o pozorności umowy o pracę, jeżeli praca była rzeczywiście wykonywana. Według Sądu pierwszej instancji więzi rodzinne w spółce nie stanowią same w sobie o nieważności zawieranych w ramach działalności spółki umów o pracę. Zarówno przepisy Kodeksu pracy, jak i przepisy Kodeksu spółek handlowych nie zawierają bowiem regulacji, która sprzeciwiałaby się zatrudnieniu osób bliskich w ramach stosunku pracy. Brak jest też formalnych przeciwwskazań do takiego zatrudnienia w przepisach ustawy systemowej, o ile doszło do jednoznacznych ustaleń, że zostały spełnione warunki podjęcia takiego zatrudnienia oraz że miało miejsce wykonywanie obowiązków w sposób charakterystyczny dla stosunku pracy.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
