Wyrok SN z dnia 22 stycznia 2020 r., sygn. I UK 311/18
Jeżeli ZUS nie pouczy dobrowolnie ubezpieczonej przedsiębiorczyni o obowiązku zgłoszenia się do ubezpieczenia po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, ubezpieczenie to będzie obowiązywało wstecznie od tej daty, nawet jeżeli z usprawiedliwionych powodów ubezpieczona nie zdążyła zgłosić się do ZUS w terminie 7 dni.
Gazeta Prawna nr 15/2020
Sąd Najwyższy w składzie:
Prezes SN Józef lwulski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSN Piotr Prusinowski
w sprawie z odwołania D. B. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R. o podleganie ubezpieczeniom społecznym, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 22 stycznia 2020 ?., skargi kasacyjnej ubezpieczonej od wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 22 marca 2018 ?., sygn. akt III AUa (...),
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu w (...) do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Decyzją z 4 listopada 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. stwierdził, że ubezpieczona D. B. w okresie od 6 września do 31 grudnia 2014 r. podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej i z dniem 9 lutego 2016 r. została ponownie objęta tym ubezpieczeniem. Od decyzji organu rentowego ubezpieczona wniosła odwołanie do sądu.
Wyrokiem z dnia 5 kwietnia 2017 r., XI U (...), Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że ubezpieczona jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 31 grudnia 2015 r. do 8 lutego 2016 r.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że ubezpieczona od lutego 2013 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług poradnictwa dietetycznego. Z tego tytułu, poczynając od września 2014 r., opłacała składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. W dniu 1 stycznia 2015 r. ubezpieczona urodziła syna i w związku z tym wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie zasiłku macierzyńskiego na okres 12 miesięcy. W trakcie pobierania zasiłku (od 1 stycznia do 30 grudnia 2015 r.) ubezpieczona w dalszym ciągu prowadziła działalność gospodarczą, zamierzając kontynuować ochronę ubezpieczeniową bezpośrednio po upływie okresu zasiłkowego. W dniu 9 lutego 2016 r. ubezpieczona złożyła organowi rentowemu deklarację zgłoszeniową do ubezpieczenia chorobowego i jednocześnie opłaciła składkę na to ubezpieczenie w wysokości należnej za styczeń 2016 r. W tym czasie nie uiściła składki należnej za dzień 31 grudnia 2015 r., bo pozostawała w błędnym przekonaniu, że wymieniona data jest ostatnim dniem pobierania zasiłku macierzyńskiego. Składkę należną za dzień 31 grudnia 2015 r. ubezpieczona uiściła dopiero w dniu 5 grudnia 2016 r. Równocześnie na żądanie organu rentowego ubezpieczona dokonała w dniu 3 czerwca 2016 r. korekty obejmującej wskazanie okresów podlegania ubezpieczeniom społecznym, w ramach której złożyła oświadczenie, że podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 31 grudnia 2015 r. W związku z sugestią pracownika organu rentowego ubezpieczona zmieniła tę datę na dzień 9 lutego 2016 r. Z kolei pismem z 21 września 2016 r. ubezpieczona zwróciła się do organu rentowego z wnioskiem o przywrócenie terminu do opłacenia składek na ubezpieczenie chorobowe za okres od 31 grudnia 2015 r. do 8 lutego 2016 r. Organ rentowy nie uwzględnił tego wniosku, nie wskazując przyczyn odmowy. Decyzją z 27 kwietnia 2016 r. organ przyznał ubezpieczonej prawo do zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy przypadającej od 23 marca do 20 kwietnia 2016 r., a kolejną decyzją (z 30 maja 2016 r.) odmówił ubezpieczonej ustalenia prawa do zasiłku chorobowego za ten okres.
W świetle poczynionych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy uznał odwołanie za uzasadnione, bo doszedł do przekonania, że ubezpieczona w okresie od 1 stycznia do 30 grudnia 2015 r. podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, zaś od chwili ustania prawa do zasiłku macierzyńskiego nadal podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Zdaniem Sądu skoro ubezpieczona kontynuowała działalność gospodarczą w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego, to nie musiała ponownie zgłaszać się do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego dokonane we wrześniu 2014 r., z chwilą zaprzestania pobierania zasiłku macierzyńskiego, wywołało zatem skutki prawne polegające na objęciu ubezpieczonej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od dnia 31 grudnia 2015 r. W tej sytuacji zgłoszenie dokonane przez ubezpieczoną w dniu 3 czerwca 2016 r. było bezprzedmiotowe. Zdaniem Sądu Okręgowego ubezpieczona była zobowiązana do uiszczenia składki na ubezpieczenie chorobowe należnej za dzień 31 grudnia 2015 r. w terminie do 10 stycznia 2016 r. Bezsporne jest, że tego terminu nie dochowała. Jednak szczególne okoliczności sprawy wymagały od organu rentowego, aby zgodził się na opłacenie składki w późniejszym terminie. Skoro ubezpieczona w dniu 1 stycznia 2015 r. rozpoczęła korzystanie z 12-miesięcznego okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego i organ rentowy nie wydał w stosunku do niej decyzji określającej okres pobierania tego świadczenia, to - nie posiadając wykształcenia prawniczego i nie korzystając z profesjonalnej obsługi księgowej - ubezpieczona miała wszelkie podstawy ku temu, aby zakładać, że okres zasiłkowy rozpoczęty 1 stycznia 2015 r. zakończy się w dniu 31 grudnia 2015 r. Nawet pracownicy organu rentowego pierwotnie przyjmowali, że ubezpieczona w związku z opłaceniem (w dniu 9 lutego 2016 r.) składki na ubezpieczenie chorobowe zachowała ciągłość ubezpieczenia. Dlatego organ rentowy początkowo przyznał jej zasiłek chorobowy za okres niezdolności do pracy rozpoczynający się w dniu 23 marca 2016 r. W późniejszym czasie organ rentowy skorygował swoją błędną decyzję w przedmiocie ustalenia uprawnień do zasiłku chorobowego, nie ponosząc żadnych konsekwencji. Odmówił natomiast ubezpieczonej przywrócenia terminu do opłacenia składki za 31 grudnia 2015 r., mimo że stopień jej zaniedbania w tym zakresie był znikomy. Według Sądu Okręgowego takie postępowanie organu nie zasługuje na akceptację. Wziąwszy pod uwagę kryteria oceny możliwości wyrażenia zgody na opłacenie składki po terminie, należało przyjąć, że istnieją podstawy do przywrócenia ubezpieczonej terminu do opłacenia składki za dzień 31 grudnia 2015 r. Z tej przyczyny należy uznać, że ubezpieczona po zakończeniu okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego zachowała ciągłość ubezpieczenia chorobowego, rozpoczętego we wrześniu 2014 r. W konsekwencji ubezpieczona podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 31 grudnia 2015 r. do 8 lutego 2016 r., bowiem w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego nie zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej i nie wyrejestrowała się z ubezpieczenia. Po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego "odżył" więc tytuł ubezpieczenia chorobowego wynikający z prowadzenia przez nią działalności gospodarczej.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
