Postanowienie SN z dnia 12 czerwca 2020 r., sygn. V CSK 549/19
Sytuacja osoby ubezpieczonej podlega kontroli tak co do zasady, jak i co do wysokości podstawy wymiaru składek, jako że organowi rentowemu nie można odmówić prawa do kontroli samego tytułu i w konsekwencji również podstawy składek w sytuacji początkowego zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego przy dysproporcji wynikającej z niskiego przychodu i zgłaszaniu zawyżonej podstawy składek - art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (wnioskowanie z większego na mniejsze). Organ rentowy może więc zakwestionować sam tytuł albo samą podstawę wymiaru składek.
Teza od Redakcji
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa M.K-K. przeciwko I.G. o zapłatę, na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 12 czerwca 2020 r., na skutek skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego we W. z dnia 3 kwietnia 2019 r., sygn. akt XI Ga [...],
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2. zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym oraz kwotę 17 (siedemnaście) zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa.
Uzasadnienie
Powódka M. K. - K. wniosła skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego we W. z dnia 3 kwietnia 2019 r. zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego [...] we W. z dnia 11 czerwca 2018 r. Sąd pierwszej instancji uwzględnił w całości jej powództwo odszkodowawcze skierowane przeciwko pozwanej I.G. o zapłatę kwoty 61 245,33 zł z ustawowymi odsetkami od szczegółowo sprecyzowanych kwot i dat oraz kosztami procesu. Powódka uzasadniła swoje roszczenie finansowymi konsekwencjami zaniedbań pozwanej, z którą łączyła ją umowa z dnia 4 sierpnia 2014 r., na podstawie której pozwana - prowadząca biuro rachunkowe - miała wykonywać dla powódki obsługę księgową oraz sporządzać dokumentację kadrowo - płacową, a także zastępować powódkę w czynnościach prawnych przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Powódka rozpoczęła działalność w sierpniu 2014 r. i płaciła składki na ubezpieczenie społeczne w preferencyjnej wysokości (504 zł miesięcznie). Po rozpoczęciu działalności zaszła w ciążę. Termin porodu był przewidywany w maju 2015 r. W celu zapewnienia sobie możliwie wysokiego zasiłku macierzyńskiego powódka uzgodniła z pozwaną, że najpóźniej z końcem lutego należy wyrejestrować ją z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego dla osób prowadzących działalność gospodarczą i począwszy od dnia 1 kwietnia 2015 r. na nowo zarejestrować, deklarując wysokość stawki według najwyższej podstawy wymiaru. Czynności te miała wykonać pozwana, jednak - mimo przygotowania odpowiednich dokumentów w formie elektronicznej - nie dokonała ostatecznie skutecznej wysyłki do ZUS ze względu na zaniedbanie włączenia trybu automatycznej wysyłki. O nieskuteczności swoich czynności pozwana dowiedziała się w początku maja 2015 r., starała się naprawić skutki niewysłania wniosków, jednak bez powodzenia. O problemach nie informowała powódki, która za kwiecień 2015 r. odprowadziła maksymalną składkę na ubezpieczenie społeczne. Powódka od grudnia 2014 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim, a zaświadczenie o niezdolności do pracy przesyłała do ZUS, zaś jego kopię pozwanej. Powódka urodziła syna w dniu 24 maja 2015 r. Pismem z dnia 3 lipca 2015 r. ZUS powiadomił powódkę, że w systemie nie ma informacji o wnioskach o jej wyrejestrowanie i ponowną rejestrację, wobec czego przysługuje jej minimalny zasiłek. Powódka w okresie od 24 maja 2015 r. do dnia 21 maja 2016 r. pobrała zasiłek macierzyński w kwocie 6 752,20 zł, podczas gdy liczyła na łączną kwotę 67 980, 64 zł. Sąd pierwszej instancji ocenił, że zaniedbania pozwanej w wykonaniu jej obowiązków umownych pozbawiły powódkę wyższych świadczeń, wobec czego powinna na podstawie art. 471 k.c. w zw. z art. 361 k.c. naprawić poniesioną przez nią szkodę, odpowiadającą różnicy pomiędzy świadczeniem zakładanym a rzeczywiście otrzymanym.
Sąd Okręgowy rozpoznający sprawę na skutek apelacji pozwanej zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji w ten sposób, że oddalił powództwo. Podzielił zarzut błędnej oceny materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że gdyby pozwana zrealizowała zlecone czynności, powódka otrzymałaby zasiłek w możliwie najwyższej wysokości oraz zarzut naruszenia art. 471 k.c. w zw. z art. 361 k.c. przez przyjęcie, że zaniechanie pozwanej polegające na niewykonaniu zleconych czynności wyrządziło powódce szkodę. Sąd odwoławczy wyjaśnił, że w przypadku ponownego zgłoszenia powódki do dobrowolnego ubezpieczenia na miesiąc przed planowanym porodem, w sytuacji gdy nie mogła ona prowadzić działalności gospodarczej z powodu stanu zdrowia (od grudnia pozostawała na zwolnieniu lekarskim) zastosowanie znalazłby m.in. art. 43 ustawy z dnia 24 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (według tekstu jednolitego Dz.U. z 2014 r., poz. 159), który przewidywał, że podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe. Przeanalizował też orzecznictwo sądowe wskazując, że istniało bardzo wysokie prawdopodobieństwo zakwalifikowania zaplanowanego przez powódkę sposobu zapewnienia sobie wyższych świadczeń jako działania pozornego, instrumentalnie wykorzystującego regulację prawną, wobec czego nie można przyjąć, że zachodziło bliskie pewności prawdopodobieństwo, że powódka uzyskałaby prawo do najwyższego zasiłku macierzyńskiego.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
