Wyrok SN z dnia 3 października 2019 r., sygn. III UK 268/18
Wynikające z niedopełnienia ciążącego na organie rentowym obowiązku informacyjnego błędne pouczenie co do podlegania ubezpieczeniu chorobowemu przez osobę ubezpieczoną z tytułu pozarolniczej działalności po zakończeniu okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego i po ustaniu tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym w związku z pobieraniem takiego zasiłku powoduje, że działania formalne podjęte przez taką osobę w terminie określonym w art. 14 ust. 1 lub ust. 1a ustawy systemowej, w celu zachowania prawa do świadczeń zasiłkowych z ubezpieczenia chorobowego, powinny być traktowane jako faktyczne (i skuteczne) złożenie wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym dokonane w tych terminach.
Teza od Redakcji
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Bohdan Bieniek (przewodniczący)
SSN Maciej Pacuda (sprawozdawca)
SSN Piotr Prusinowski
w sprawie z odwołania M. J. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w O. o dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 3 października 2019 r., skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 21 lutego 2018 r., sygn. akt III AUa (...),
1) oddala skargę kasacyjną,
2) zasądza od organu rentowego na rzecz odwołującej się kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem kosztów pomocy prawnej w postępowaniu kasacyjnym.
Uzasadnienie
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 20 września 2016 r. ustalił dla ubezpieczonej M. J. okresy podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz okresy niepodlegania temu ubezpieczeniu m.in. od dnia 25 maja 2016 r. do dnia 27 czerwca 2016 r.
Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w O. wyrokiem z dnia 5 lipca 2017 r. oddalił odwołanie wniesione przez ubezpieczoną od wyżej opisanej decyzji organu rentowego.
Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczona prowadzi od dnia 16 lutego 2015 r. pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą "PHU M. J." i od tej daty podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu. W okresie od dnia 27 maja 2015 r. do dnia 24 maja 2016 r. ubezpieczona pobierała zasiłek macierzyński. W dniu 25 maja 2016 r., tj. następnego dnia po zakończeniu zasiłku macierzyńskiego, złożyła ona wniosek o wypłatę zasiłku chorobowego od dnia 25 maja 2016 r. W dniu 3 czerwca 2016 r. złożyła z kolei deklarację rozliczeniową za maj 2016 r., wykazując w niej "0" jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Następnie w dniu 28 czerwca 2016 r. dokonała korekty dokumentów rozliczeniowych z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w kwocie 1.761,19 zł i w tym samym dniu opłaciła składki. Również w dniu 28 czerwca 2016 r. wystąpiła z wnioskiem o wyrażenie zgody na opłacenie składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za maj 2016 r. po terminie. Organ rentowy pozostawił jednak ten wniosek bez rozpoznania, wskazując na treść art. 14 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej jako ustawa systemowa). Na wniosek ubezpieczonej Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. w dniu 20 września 2016 r. wydał zaś decyzję, w której stwierdził, że podlega ona dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą od dnia 1 kwietnia 2015 r. do dnia 26 maja 2016 r. i od dnia 28 czerwca 2016 r. oraz że nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 16 lutego 2015 r. do dnia 31 marca 2015 r. i od dnia 25 maja 2016 r. do dnia 27 czerwca 2016 r.
Powołując się na tak ustalony stan faktyczny sprawy, Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie ubezpieczonej nie było zasadne. Sąd ten stwierdził bowiem, że błędne było stanowisko ubezpieczonej, zgodnie z którym jako osoba ubezpieczona z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej bez przerwy nie miała ona obowiązku ponownego zgłoszenia się do ubezpieczenia chorobowego po okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego, gdyż to ubezpieczenie trwało w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego i nie było podstaw, by uznać, że od dnia następnego takie dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustało wskutek niedopełnienia formalności związanych z ponownym zarejestrowaniem. Sąd pierwszej instancji powołał się w tym względzie na przepisy art. 11, art. 9 ust. 1c i art. 14 ust. 1 i 2 ustawy systemowej i podkreślił, że do powstania stosunku prawnego dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego niezbędny jest wniosek ubezpieczonego, a wywołuje on skutek od dnia w nim wskazanego, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony. Sąd Okręgowy zaznaczył także, że wbrew zarzutom ubezpieczonej, organ rentowy nie tylko nie ma obowiązku, ale i prawa przypominać ubezpieczonemu o potrzebie złożenia wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem, a nadto nie jest możliwe przystąpienie do tego ubezpieczenia w inny sposób, np. jedynie przez opłacenie składek. Sąd pierwszej instancji zwrócił również uwagę, że ustawodawca nie wskazał przesłanek do innego traktowania sytuacji, w której zgłoszenie jest dokonywane po raz pierwszy i takiej, kiedy istniejące wcześniej ubezpieczenie chorobowe ustało, m.in. od dnia ustania tytułu podlegania ubezpieczeniom.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
