Wyrok NSA z dnia 9 lipca 2020 r., sygn. I OSK 3266/19
Pomoc społeczna
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jolanta Rudnicka Sędziowie sędzia NSA Iwona Bogucka (spr.) sędzia del. WSA Dariusz Chaciński po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej I. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 18 czerwca 2019 r. sygn. akt II SA/Bd 378/19 w sprawie ze skargi I. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. z dnia [...] lutego 2019 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia wychowawczego oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy wyrokiem z 18 czerwca 2019 r., sygn. akt II SA/Bd 378/19, oddalił skargę I. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. z [...] lutego 2019 r. nr [...] utrzymującą w mocy decyzję Wójt Gminy B. z [...] listopada 2018 r. nr [...] o odmowie przyznania świadczenia wychowawczego.
Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:
Decyzją z [...] listopada 2018 r. nr [...] Wójt Gminy B. odmówił I. S. (dalej jako: "skarżący") przyznania świadczenia wychowawczego na drugie dziecko - S. S. W uzasadnieniu podał, że skarżący zwrócił się o przyznanie świadczenia wychowawczego na drugie dziecko podając, że nie wnioskuje o świadczenie na pierwsze dziecko, a w skład jego rodziny wchodzi żona M. S. (matka S. S.), S. S. (syn), K. S. (pierwszy syn wnioskodawcy, którego matką jest K. R.). Jak ustalił organ, w szczególności na podstawie wyroku rozwodowego Sądu Okręgowego w Toruniu z 27 lutego 2015 r., sygn. akt I C 2421/14 oraz porozumienia wychowawczego z 10 lutego 2015 r., miejscem zamieszkania (pobytu) małoletniego K. S. jest każdorazowo miejsce zamieszkania jego matki (K. R.). Wykonanie władzy rodzicielskiej Sąd powierzył obojgu rodzicom. Jednocześnie w porozumieniu wychowawczym postanowiono, że skarżący będzie miał prawo do swobodnych kontaktów z dzieckiem, poza jego miejscem zamieszkania m.in. w następujący sposób: w trzy weekendy (począwszy od piątku od godziny 16:00 do niedzieli do godziny 16:00), w każdą środę miesiąca od godz. 15:00 do godziny 19:00. Sąd zobowiązał obie strony do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka oraz zasądził od skarżącego na rzecz małoletniego alimenty. Organ stwierdził, że skoro nie orzeczono o opiece naprzemiennej nad dzieckiem, to nie można go zaliczyć do składu rodziny skarżącego. W rezultacie brak jest podstaw, aby traktować syna skarżącego - Stanisława, jako drugie dziecko w rodzinie oraz przyznać wnioskowane świadczenie.
W wyniku rozpoznania wniesionego przez skarżącego odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze w T. decyzją z [...] lutego 2019 r. utrzymało w mocy decyzję Wójta. Kolegium stwierdziło, że zgodnie z art. 2 pkt 16 ustawy z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2134, dalej jako: "u.p.p.w.d.") dziecko zalicza się jednocześnie do członków rodzin obojga rodziców w przypadku, gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców rozwiedzionych lub żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu. Kolegium wskazało, że ani u.p.p.w.d. ani żaden inny akt prawny, w tym również Kodeks rodzinny i opiekuńczy - nie zawierają definicji "opieki naprzemiennej". Kodeks postępowania cywilnego posługuje się pojęciem "orzeczenie, w którym sąd określił, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach". Stwierdzenie jednakże istnienia opieki naprzemiennej, zgodnie z wolą ustawodawcy wyrażoną w art. 2 pkt 16 u.p.p.w.d. - musi wynikać z orzeczenia sądu. Skarżący nie dysponuje takim orzeczeniem, a co za tym idzie nie zachodzi wyjątek pozwalający na zaliczenie dziecka do rodzin obojga rodziców. Nawet bowiem zgodny sposób faktycznej realizacji przez skarżącego i matkę dziecka kontaktów z synem nie może zastępować wymaganego przez ustawę orzeczenia sądu. Zdaniem Kolegium, "Porozumienie wychowawcze" z 10 lutego 2015 r., ustalające sposób wykonywania władzy rodzicielskiej i kontakty skarżącego z synem nie zawiera postanowień o wykonywaniu opieki naprzemiennej. W ocenie Kolegium nie stanowi opieki naprzemiennej sytuacja, gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, stale zamieszkuje z jednym z rodziców, a drugi rodzic ma jedynie ustalone w określonym wymiarze i okresie kontakty z dzieckiem. Kolegium podzieliło pogląd prezentowany w orzecznictwie, że organy administracji nie są uprawnione do badania, w jaki sposób w danym przypadku jest sprawowana opieka nad dzieckiem przez jego rodziców. Na zasadzie art. 2 § 1 k.p.c. ustanowienie opieki naprzemiennej obojga rozwiedzionych rodziców nad dzieckiem należy do kompetencji sądu powszechnego, a w braku takiego orzeczenia sądowego, istnienia tego rodzaju opieki nie można domniemywać w toku postępowania o przyznania prawa do świadczenia wychowawczego. Kolegium stwierdziło zatem, że do członków rodziny skarżącego nie można zaliczyć jego starszego syna gdyż jest, w rozumieniu art. 2 pkt 16 u.p.p.w.d., członkiem rodziny K. D., a jego miejsce pobytu zostało przez sąd określone przy matce. W ocenie Kolegium ustalenie kontaktów z dzieckiem poprzez naprzemienne spędzanie określonych świąt czy weekendów nie jest tożsame ze sprawowaniem opieki naprzemiennej przez oboje rodziców, którzy posiadają pełną i równą władzę rodzicielską. Dla uznania opieki naprzemiennej konieczne jest ustalenie względnie równego podziału opieki nad dzieckiem i wykazanie, że dziecko przez jakiś regularny czas zamieszkuje u jednego rodzica i w tym okresie w ogóle nie pozostaje pod opieką drugiego rodzica. Z akt sprawy wynika, że co do zasady dziecko pozostaje pod wyłączną opieką skarżącego wyłącznie w 3 soboty w miesiącu, podczas gdy w piątki matka sprawuje opiekę do godziny 16:00, a w niedzielę od godziny 16:00. Mając zatem na uwadze, że zebrany materiał dowodowy nie pozwala na uznanie, iż syn skarżącego znajduje się pod naprzemienną opieką obojga rodziców, nie można zaliczyć go do rodziny skarżącego, w rozumieniu art. 2 pkt 16 u.p.p.w.d. W konsekwencji prawidłowe jest rozstrzygnięcie o odmowie przyznania świadczenia. Kolegium uznało także, że nie doszło do naruszenia art. 10 § 1 k.p.a. w zw. z art. 57 § 1 k.p.a. Pełnomocnik skarżącego zapoznał się bowiem z zawiadomieniem o zakończeniu postępowania 15 listopada 2018 r., tym samym wydanie decyzji 26 listopada 2018 r. nastąpiło po upływie 7-dniowego terminu na zapoznanie się z materiałem dowodowym sprawy. Kolegium nie dopatrzyło się także naruszenia art. 7 i 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a., albowiem organ I instancji podjął wszelkie niezbędne czynności celem ustalenia, czy opieka naprzemienna rzeczywiście jest stosowana.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
