Wyrok SN z dnia 30 września 2020 r., sygn. I UK 51/19
Umowa zlecenia nie rodzi stosunku obligacyjnego, gdy nie są realizowane ani obowiązki zleceniodawcy, ani na jego rzecz obowiązki zleceniobiorcy a praca, o której mowa w tej umowie, jest realizowana w ramach stosunku pracy nawiązanego z innym podmiotem.
Teza od Redkacji
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Staryk (przewodniczący)
SSN Leszek Bielecki
SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania B. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki Komandytowej z Ł. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł. ?z udziałem zainteresowanych: A. B. i Syndyka Masy Upadłości K. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w O. o ustalenie podlegania ubezpieczeniu i zapłatę składek, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 30 września 2020 r., skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 5 września 2018 r., sygn. akt III AUa (...),
uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 1. i sprawę w części dotyczącej ubezpieczonej A.B. przekazuje do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w Ł. wyrokiem z 25 sierpnia 2017 r. oddalił odwołania B. spółki z o.o. spółki komandytowej w Ł. od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z 19, 26, 27 marca 2015 r., stwierdzających, że wskazani w nich jej pracownicy a także A. B., podlegają ubezpieczeniom społecznym oraz określających podstawy wymiaru składek, obciążających spółkę jako płatnika. Do sprawy wstąpił Syndyk Masy Upadłości K. sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej zs. w O. Sąd zawiadomił o postępowaniu także R. spółkę z o.o. w W.. Ustalił, że płatnik (odwołująca się spółka B.) zajmuje się produkcją technicznych i przemysłowych wyrobów tekstylnych. Spółki R. i K. oferowały tzw. outsourcing kadrowo-płacowy innym przedsiębiorcom. Mimo, że umowy o pracę, bądź umowy zlecenia były zawierane lub kontynuowane z tymi spółkami, to faktycznie stosunek pracy, bądź stosunek zlecenia był wykonywany na rzecz B. Spółka ta otrzymała od spółki R. ofertę świadczenia usług leasingu pracowniczego (outsourcingu) i przekazała pracowników spółce R. oraz wyrejestrowała ich z ubezpieczeń. Następnie spółka R. przekazała pracowników do spółki K. 30 kwietnia 2012 r. B. i R. zawarły umowę - porozumienie, na podstawie której zgodnie z art. 231 k.p. przekazano wszystkich pracowników według wykazu, których przejął 1 czerwca 2012 r. nowy pracodawca. Jednocześnie R. została usługodawcą i miała delegować do pracy w B. osoby (wykonawców) przejęte od tej spółki. Szczegółowy zakres obowiązków wykonawców miały określać osoby wskazane przez usługobiorcę. Wykonawcy mieli przestrzegać przepisów porządkowych, bhp, ochrony mienia, informacji. Spółka udostępniła sprzęt dla stanowisk pracy oraz dostęp do pomieszczeń socjalnych. Usługodawca przyznał w umowie rabat w wysokości 40% kosztów (na które składać miały się ZUS oraz podatek od wynagrodzeń). Pracowników powiadomiono o przejściu w trybie art. 231 k.p. na nowego pracodawcę. Wobec likwidacji spółki R. zawarto porozumienie, że na podstawie art. 231 k.p. spółka przekazuje a nowy pracodawca spółka K. przejmuje wszystkich pracowników. O przejściu z dniem 1 listopada 2012 r. i warunkach przejścia powiadomiono pracowników. Spółka B. zawarła umowę o świadczenie usług na takich samych zasadach jak w przypadku umowy ze spółką R. Pracownicy po przejęciu przez R. a następnie K. wykonywali te same obowiązki i mieli to samo kierownictwo, podległość służbową, wynagrodzenie było wypłacane jak w dotychczasowej formie, miejsce wykonywania pracy, narzędzia pracy również nie zmieniły się. Zleceniobiorcy umowy podpisywali z R., a następnie K., jednakże obowiązki wykonywali w siedzibie B. i na jej rzecz. Jedyną zmianą jaka zaszła w stosunku do pracowników oraz zleceniobiorców po dniu przejęcia był fakt wypłacania wynagrodzenia przez nowy podmiot, a wszystkie inne warunki ich pracy i płacy pozostały takie same. R. a następnie K. na podstawie przekazanych przez B. kwot płaciły pracownikom oraz zleceniobiorcom wynagrodzenie netto, nie odprowadzając należności publicznoprawnych, do których zgodnie z zawartą umową o świadczenie usług musiałyby jeszcze "dokładać". Od 19 listopada 2013 r. spółka ta ponownie zgłosiła do ubezpieczeń społecznych ubezpieczonych wcześniej przejętych.
Sąd Okręgowy uznał umowy za nieważne - art. 58 § 1 k.c. Organ rentowy wskazał w decyzjach na szereg czynności pozornych, które miały na celu obejście prawa, mylnie uznając, że chodzi tu o oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru (art. 83 § 1 k.c.), nie zaś o czynności pozorne mające na celu obejście przepisów prawa (art. 58 § 1 k.c.), przy czym taka czynność jest nieważna (powołał wyroki Sądu Najwyższego: z 5 lipca 2012 r., I UK 101/12; z 7 stycznia 2013 r., I UK 372/12). Dokonanie czynności prawnych w sposób sprzeczny ze standardami ochrony pracownika na tle art. 23 k.p. należy uznać za działanie sprzeczne z prawem, a tym samym nieważne. Nie doszło do zmiany pracodawcy i płatnika składek. Prowadzenie działalności przez spółkę B. nie pozwala na zapewnienie funkcjonowania jednostki z pominięciem infrastruktury mającej majątkowy charakter (hale, wyposażenie, regały, półki, urządzenia, komputery). W takiej sytuacji sam transfer zadań nie jest wystarczający do stwierdzenia zachowania tożsamości przedsiębiorstwa, będącego warunkiem przejścia zakładu pracy. Konieczne jest także przejęcie składników majątkowych służących ich wykonywaniu. Skoro zainteresowane spółki nie przejęły żadnych składników mienia związanych z prowadzeniem działalności spółki B., przy braku własnych tożsamych składników mienia, to nie były pracodawcami. Nie mogły też stać się pracodawcą ubezpieczonych jako agencja pracy tymczasowej. Ponadto zawarte porozumienie o przejściu pracowników nie było realizowane. Ubezpieczeni nie wykonywali pracy pod kierunkiem i na rzecz zainteresowanych spółek. Odwołująca się spółka B. pełniła wobec ubezpieczonych (i innych zatrudnionych) stałe funkcje kierownicze i nadzorcze. Kwestią techniczo-organizaycjną było przelewanie środków pieniężnych celem wypłaty wynagrodzenia. Wszystkie czynności kierowanie, zależność co do czasu miejsca i sposobu wykonywania pracy występowały w ramach więzi między ubezpieczonymi (i pozostałymi zatrudnionymi) a odwołującą się. Nie można zaakceptować outsourcingu w tej sprawie. Rola podmiotu, który w umowie o świadczenie usług nazwany został "usługodawcą", ograniczona została do dostarczania zatrudnionym wynagrodzeń, które wcześniej obliczył i przekazał do jego dyspozycji pierwotny pracodawca. Wiodącym motywem zmian podmiotowych było ograniczenie kosztów (zrównane z obciążeniami w zakresie składek na ubezpieczenie społeczne). Tak wykreowany "outsourcing" pozostawał w opozycji do przepisów prawa pracy, tj. art. 22 § 1 k.p. i art. 231 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z 19 stycznia 2016 r., I UK 28/15).
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
