Postanowienie składu 7 sędziów SN z dnia 15 stycznia 2020 r., sygn. III CZP 30/19
W sprawach o zadośćuczynienie dochodzone na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta sąd może - kierując się zasadą słuszności - obciążyć pozwanego całością kosztów, mimo że żądanie powoda uwzględnione zostało tylko w części.
Gazeta Prawna nr 10/2020
Sąd Najwyższy w składzie:
Prezes SN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Jacek Gudowski
SSN Wojciech Katner
SSN Monika Koba
SSN Grzegorz Misiurek
SSN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca)
SSN Agnieszka Piotrowska
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 15 stycznia 2020 r., przy udziale Rzecznika Praw Pacjenta, na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego przez Rzecznika Praw Pacjenta we wniosku z dnia 16 kwietnia 2019 r., (...),
"Czy w razie częściowego uwzględnienia żądania w przedmiocie zadośćuczynienia pieniężnego (np. z tytułu naruszenia prawa pacjenta, dochodzonego w oparciu o art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Dz.U. z 2017 r. poz. 1318, z późn. zm.) sąd może włożyć na pozwanego obowiązek zwrotu wszystkich kosztów procesu na podstawie art. 100 zdanie drugie Kodeksu postępowania cywilnego, jako że określenie sumy należnej powodowi zależy od oceny sądu?"
odmawia podjęcia uchwały.
Uzasadnienie
Rzecznik Praw Pacjenta uznał, że istnieją podstawy podjęcia przez Sąd Najwyższy w składzie poszerzonym uchwały mającej na celu rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego, czy rozstrzyganie o kosztach na podstawie art. 100 zdanie drugie k.p.c. jest dopuszczalne w razie częściowego uwzględnienia żądania powoda w sprawach o zadośćuczynienie pieniężne dochodzone na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (jedn. tekst Dz.U. z 2017 r., poz. 1318 ze zm. - dalej "u.p.p."), jak i na innych podstawach (art. 445 § 1, 446 § 4 i art. 448 k.c). Zgodnie z art. 4 ust. 1 u.p.p., w razie zawinionego naruszenia praw pacjenta sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 k.c. Wnioskodawca, uzasadniając wniosek wskazał, że w sytuacjach, w których żądania powoda (pacjenta) w sprawach o zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego z tytułu wyrządzenia szkody przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych zostają uwzględnione w części, sądy "wręcz automatycznie stosują zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów", a "tylko w części przypadków rozważają możliwość skorzystania z reguły wynikającej z art. 100 zdanie drugie k.p.c". W niektórych przypadkach na podstawie art. 102 k.p.c. odstępują od obciążania kosztami powoda, który w sprawie o zadośćuczynienie częściowo uległ przeciwnikowi. Skorzystanie z takiej możliwości bywa uzasadniane charakterem sprawy albo sytuacją życiową powoda.
Według Rzecznika w orzecznictwie prezentowany jest pogląd, że art. 100 zdanie drugie k.p.c. ma zastosowanie wyłącznie w sprawach, w których sąd orzeka na podstawie art. 322 k.p.c, a więc z wyłączeniem spraw o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę. Wniosek taki miałby wynikać z części - powołanych we wniosku - orzeczeń, w których sądy stwierdziły, że art. 322 k.p.c. nie ma zastosowania do zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 445 § 1 k.c. Rzecznik, nie kwestionując utrwalonego wjudykaturze stanowiska, że w sprawach o zasądzenie kwoty pieniężnej tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, sąd decyduje na podstawie całokształtu okoliczności sprawy, które mogą mieć wpływ na ocenę rozmiaru wyrządzonej poszkodowanemu krzywdy, wyraził przekonanie, iż w tego rodzaju sprawach "mimo względnej stabilności orzecznictwa, trudno mówić o jego przewidywalności". Skoro zatem wysokość zasądzanej kwoty zależy od oceny sądu, a nie jest ona determinowana ściśle określonymi kryteriami, to "powodowi trudno jest precyzyjnie określić wysokość należnego świadczenia, bez narażania się na błąd w tym zakresie, choćby nawet próbował posiłkować się analizą spraw rodzajowo podobnych, co zazwyczaj jest zadaniem skomplikowanym i nie zawsze jest możliwe". Z tych względów charakter roszczenia o zadośćuczynienie pieniężne uzasadnia stosowanie art. 100 zdanie drugie k.p.c. jako podstawy rozstrzygnięcia o kosztach postępowania w razie częściowego uwzględnienia żądania powoda. Rzecznik wyraził ponadto zaniepokojenie, że w sytuacjach, w których sądy uwzględniają powództwa, zasądzając jednocześnie kwotę zadośćuczynienia w niższej wysokości niż dochodzona pozwem, nie zawsze orzekają na podstawie art. 100 zdanie drugie k.p.c, w wyniku czego koszty mogą "skonsumować znaczną część świadczenia przyznanego na rzecz powoda lub nawet je przekroczyć".
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
