Wyrok NSA z dnia 10 września 2020 r., sygn. I OSK 251/20
Wywłaszczanie nieruchomości
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Iwona Bogucka (spr.) Sędziowie sędzia NSA Jolanta Rudnicka sędzia NSA Mariusz Kotulski po rozpoznaniu w dniu 10 września 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej L. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 26 września 2019 r. sygn. akt II SA/Po 41/19 w sprawie ze skargi A.K. i L. K. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2018 r. Nr [...] w przedmiocie odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 26 września 2019 r., II SA/Po 41/19, oddalił skargę A. K. i L. K. na decyzję Wojewody [...] z [...] grudnia 2018 r. Nr [...] utrzymującą w mocy decyzję Prezydenta Miasta K. z [...] września 2018 r., nr [...], [...] w przedmiocie odmowy ustalenia odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości.
W uzasadnieniu Sąd I instancji wyjaśnił, że celem przepisu art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2018 r., poz. 121 ze zm.; dalej jako: "u.g.n.") jest umożliwienie otrzymania odszkodowania w przypadku pozbawienia prawa do nieruchomości bez ustalenia odszkodowania, gdy obowiązujące przepisy przewidują jego ustalenie. Znaczące jest zatem, czy przepisy, na podstawie których doszło do przejęcia nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa, przewidywały czy nie przewidywały odszkodowania lub wprost stwierdzały bezpłatność przejęcia nieruchomości. Zdaniem Sądu I instancji tylko bowiem w przypadku, gdy do pozbawienia prawa do nieruchomości doszło w formie władczej, na określonej podstawie prawnej - choćby nawet przed dniem wejścia w życie u.g.n. - starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, może wydać odrębną decyzję o odszkodowaniu zgodnie z art. 129 ust. 5 pkt 3 u.g.n. W przeciwnym razie do ustalenia ewentualnego odszkodowania właściwym będzie, na zasadach ogólnych, sąd powszechny. Tylko pozbawienie praw do nieruchomości, które nastąpiło w drodze jej legalnego odebrania - czy to na podstawie decyzji administracyjnej, czy z mocy prawa - może być objęte dyspozycją przepisu art. 129 ust. 5 pkt 3 u.g.n. Wynika to już z samej istoty "odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości" (taki tytuł nosi rozdział 5 w dziale III u.g.n., obejmujący m.in. art. 129), które stanowi jedną z postaci odpowiedzialności odszkodowawczej za legalne działania administracji. Innymi słowy, odszkodowanie w trybie administracyjnoprawnym może być ustalone wyłącznie za nieruchomość, która została wywłaszczona aktem administracyjnym, lub innym z nim zrównanym oraz o powierzchni tam wskazanej, o ile nie nastąpiło to już w tym akcie. Organy administracyjne nie mogą natomiast orzekać o odszkodowaniu za nieruchomość, która została zajęta w całości lub w części przez podmiot publicznoprawny poza procedurą wywłaszczenia. Wówczas mają zastosowanie odpowiednie regulacje cywilnoprawne.
Sąd I instancji wyjaśnił, że w okresie, w którym była wykonywana kanalizacja deszczowa i sanitarna w K. przy ul. D. na zlecenie Zakładu Przemysłu Dziewiarskiego "P." (tj. w okresie od 1 września 1973 r. do dnia 31 maja 1974 r.) obowiązywała ustawa z 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. z 1961 r., nr 18, poz. 94). Na mocy art. 35 ust. 1 i 2 tej ustawy, organy administracji państwowej, instytucje i przedsiębiorstwa państwowe mogły - za zezwoleniem prezydium powiatowej rady narodowej - zakładać i przeprowadzać na nieruchomościach, zgodnie z zatwierdzoną lokalizacją szczegółową, ciągi drenażowe, przewody służące do przesyłania płynów, pary, gazów, elektryczności oraz urządzenia techniczne łączności i sygnalizacji, a także inne podziemne lub nadziemne urządzenia techniczne niezbędne do korzystania z tych przewodów i urządzeń. Osobom upoważnionym przez właściwy organ, instytucję lub przedsiębiorstwo państwowe przysługiwało prawo dostępu do tych przewodów i urządzeń w celu wykonywania czynności związanych z ich konserwacją. Zgodnie z art. 36 ust. 1 tej ustawy, na żądanie właścicieli nieruchomości prezydium powiatowej rady narodowej właściwej ze względu na położenie nieruchomości orzekało o odszkodowaniu za straty wynikłe z działań przewidzianych w art. 35 ust. 1 i 2. Odszkodowanie za straty w zasiewach, uprawach i plonach winno być ustalone i wypłacone w przeciągu 30 dni od powstania strat. Właścicielom nie przysługiwało odszkodowanie, jeżeli pomimo ograniczenia nie ponieśli szkody (art. 36 ust. 2 i 3 ustawy).
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
