Wyrok TK z dnia 29 kwietnia 2020 r., sygn. P 19/16
Wyłączenie stosowania w elektronicznym postępowaniu upominawczym przepisów o kosztach sądowych (pozbawienie stron prawa do ubiegania się o zwolnienie z kosztów sądowych)
WYROK
z dnia 29 kwietnia 2020 r.
Sygn. akt P 19/16
W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Krystyna Pawłowicz - przewodniczący
Stanisław Piotrowicz
Piotr Pszczółkowski
Wojciech Sych
Rafał Wojciechowski - sprawozdawca,
po rozpoznaniu w trybie art. 92 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 2393), na posiedzeniu niejawnym w dniu 29 kwietnia 2020 r., pytania prawnego Sądu Okręgowego w Lublinie,
czy art. 104a ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1025, ze zm.) w zakresie, w jakim wyłącza stosowanie w elektronicznym postępowaniu upominawczym art. 100-103 tejże ustawy, jest zgodny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji,
orzeka:
Art. 104a ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 755) w zakresie, w jakim w elektronicznym postępowaniu upominawczym wyłącza możliwość uzyskania przez stronę pozwaną zwolnienia od kosztów sądowych, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Ponadto postanawia:
na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 2393) umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie.
Uzasadnienie
I
1. Postanowieniem z 4 sierpnia 2016 r., Sąd Okręgowy w Lublinie, II Wydział Cywilny Odwoławczy (dalej: pytający sąd), przedstawił pytanie prawne, czy art. 104a ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (ówcześnie: Dz. U. z 2016 r. poz. 623, obecnie: Dz. U. z 2019 r. poz. 785, ze zm.; dalej: u.k.s.s.c.) w zakresie, w jakim wyłącza stosowanie w elektronicznym postępowaniu upominawczym (dalej: e.p.u.) art. 100-103 tejże ustawy, jest zgodny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Sprawa wynikła na tle następującego stanu faktycznego: W sprawie toczącej się - z powództwa funduszu inwestycyjnego przeciwko osobie fizycznej o zapłatę ponad 20 tys. zł z ustawowymi odsetkami - w e.p.u., pozwana wystąpiła z wnioskiem o przywrócenie terminu wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty (dalej: nakaz) oraz wniosła takowy sprzeciw, wskazując, że nakaz nie został jej faktycznie doręczony. Referendarz sądowy oddalił wniosek o przywrócenie terminu i odrzucił dołączony doń sprzeciw, co pozwana zaskarżyła i - w celu obalenia twierdzenia powoda o doręczeniu nakazu (opartego na treści dokumentu zwrotnego potwierdzenia odbioru; dalej: z.p.o.) - wniosła o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego, dążąc do wykazania, że znajdujący się na z.p.o. podpis (potwierdzający przyjęcie przez nią korespondencji zawierającej nakaz i odpis pozwu) nie należy do niej. W tym stanie rzeczy została ona wezwana do uiszczenia zaliczki na poczet kosztów opinii biegłego sądowego ze specjalnością z zakresu ekspertyzy pisma ręcznego, w kwocie 1 tys. zł. Następnie pełnomocnik wniósł o zwolnienie jej od kosztów sądowych, co sąd rejonowy uczynił. Kolejnym postanowieniem, sąd rejonowy uchylił postanowienie o zwolnieniu pozwanej od kosztów sądowych, powołując się na art. 104a u.k.s.s.c., wyłączający stosowanie w e.p.u. art. 96 ust. 1 pkt 10, art. 100-103, art. 104 ust. 2 i art. 105 tejże ustawy, co jest równoznaczne z całkowitym wykluczeniem w tym postępowaniu możliwości zwolnienia od kosztów sądowych. W konsekwencji sąd rejonowy odrzucił wniosek pozwanej o zwolnienie od kosztów sądowych i uchylił postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego sądowego. Wobec zaś nieuiszczenia przez pozwaną zaliczki na poczet wydatków związanych ze sporządzeniem opinii biegłego sąd ten postanowił pominąć wniosek dowodowy i w związku z tym odrzucił sprzeciw, a w uzasadnieniu wskazał, że przesyłka zawierająca odpis pozwu oraz sam nakaz została prawidłowo doręczona pozwanej (bo dokumenty urzędowe potwierdzające odbiór przesyłki stanową dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone). Na to postanowienie pełnomocnik pozwanej wniósł zażalenie, zarzucając sądowi pierwszej instancji naruszenie konstytucyjnego prawa do sprawiedliwego rozpoznania sprawy (art. 45 Konstytucji) oraz zakazu zamykania drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw (art. 77 Konstytucji). Podniósł, że dowód z dokumentu urzędowego jest dowodem obalalnym, a istotą sprawy było właśnie obalenie okoliczności wynikających z treści z.p.o. To właśnie zażalenie zostało przedstawione pytającemu sądowi.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
